rr-
r
--4^. --
SNEL,
0ÜDA,
éposito,
dagen,
37. 7.,
»nto der Neder-
(6466)
ZONDAG lOJANDARL
r. 291
i
IJSSEL”.
cte.
WEEKBLAD VOOR DE KRIMPENER-. ALBLAÖSER- EN LOPIKERWAARD EN OMSTREKEN.
«7.
96>/,
89‘/
sa.
BUITENLAND.
OVERZICHT.
DeAnti-revolutionairen en
het Lager Onderwijs.
StlOSNHTENSCIE COURANT
IER.
1 Jan.
op
10 JO
■t-
wanneer er
het tarief
door den
slechts
87
1ÜV,
921/,
241/,
S. W. N. VAN NOOTEN,
Uitgevers.
8'
4
8
3
3
3
3
816. 5
5
5
5
5
000. 5
000. 5
een. 4}
4
8
f
Deze Courant wordt geregeld iederen Zaterdag-middag
verzonden. Prijs: voor Schoonhoven per driemaanden ƒ0,70.
Franco per post door het geheele rijk 0,80.
LED.
•OVEN,
jember 1874.
i Sterns en J. Van
ra EL Van Geelen
aders W. N. Van
oud 18 dagen.
fB"’pG
6Z’/h
247 >/4
237
100 y,
100
10q
96
Prijs der AdvertentiënVan 1 tot 5 regels ƒ0,50. Iedere
regel meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inten
ding franco, en uiterlyk tot Zaterdags-voormiddags ten 10 ure.
56*/,
i»>/,
102 7,
807,
»»7,
98
143*/.
927,'
417,
80
W/„
?egelvorm-
ard- en
7(6470)
3
<er termijn vol-
5
5
5
6
7
6
6
6
5
MS97.
-
3
f
5
5
5
5
'O. 5
r. 5
ig. 5
i. 5
t. 5
360.
Spanje heeft weer een Koning. Op dit
oogenbhk heeft Alfonsus, prins van Asturië,
de zoon van de Ex-Koningin Isabella, reeds
plaats genomen op den troon van waar zijne*
moeder voor eenige jaren verjaagd werd. Dit
is de eerste verrassing die het jaar 1875 ons
brengt, en waarlijk de wijze waarop deze coup
Üétat tot stand kwam, mag verrassing heeten.
Martinez Campos, het bekende legerhoofd,
die vroeger om zijne Alfonsistische gevoelens
was ontslagen, hief het eerst de vaan des op
stands, aan het hoofd van slechts twee batal
jons. Het leger van het centrum, afgezonden
om hem tot onderwerping te brengen, schaarde
zich aan zijne zijde, weldra volgde ook het
noorderleger, waarover Serrano het bevel voerde,
daarna de vloot en eindelijk ook generaal Lomo
met de zijnen.
In Madrid werd de beweging geleid
kapitein-generaal Primo de Rivera en
enkele dagen waren toen meer noodig om door
het gansche land de kreet te doen weergalmen
ifFiva el rey"Leve de Koning.
De jaren der republiek in hare telkens af
wisselende vormen, en opvolgende hoofden heb
ben ons gewend aan allerlei verrassende wen
dingen. De coup d'état van generaal Pavia,
die alleen steunende op het recht van den
sterkste, de Cortes uiteenjoeg en een nieuw be
wind daarstelde, ligt nog versch in het geheu
gen. De jongste omkeering schijnt echter reeds
langen tijd en zorgvuldig voorbereid; het gun
stigste tijdstip met geduld afgewacht. Dit wordt
ook bevestigd door de nadere tijdingen uit Ma
drid. Toen Serrano naar het Noorderleger ver
trok, was hij door Primo de Rivera ingelicht
omtrent den juisten stand van zaken. Of het
was om door een beslissende overwinning alles
nog te redden, dan wel om zich aan de ver
antwoordelijkheid van hetgeen gebeuren zou te
onttrekken, dat hij toch vertrok, is 4 niet dui
delijk. Alles duidt evenwel aan dat de regee-
ring de beweging, waarmede zij toen reeds be-
leus der anti-revolutionairen, kan nooit de vol-
doening van dien eisch op den achtergrond schui- I traan zij
ven. Recht voor allen, wil niet zeggen, dfctVarffi jeztt
aan ieders behoeftenhoe dwaaaaan ieders1
verlangen hoe ongerijmd ook in den Staat
moet kunnen worden voldaan.
Wij leven in de maatschappij en wanneer
iemand in die maatschappij de handhaving eischt
van zekere rechtende vervulling van zekere
behoeftendan mogen de medeleden dier maat
schappij vorderen dat die aanspraken en be
hoeften niet zijn de vruchten van domheid en
onkunde.
Willen wij samen levendan moeten wij iets
wetendan moeteu wij zekefe beschaving be
zitten.
In de zaak van het onderwijs is het onder
wijs nummer één. Allen hebben als leden der
maatschappij bij goed onderwijs belang en het is
dus natuurlijk, dat de Staat daarvoor zorgedaar
voor zorgen- poet. Goed onderwijs moet ieder
kunnen vinden waar hij zich pok in den lande
bevindt. Heden heeft men hier zijne woonplaats,
morgen ginds. Niet te vergeefs mag meu
elke dier plaatsen goed onderwijs zoeken.
Dat onderwijs moet zijn voor ieder toegankelijk,
dus neutraal. Dit keurt ook Dr. Kuyper goed.
Maar dan vragen wij, hoe is nu met die nood
zakelijkheid eenige school-accommodation eenig
tarief in den zin als wij boven vermeldden, te
rijmen
De Staat kan van het bijzonder onderwijs
wel in het algemeen eischen, dat de onderwij
zers zekere bekwaamheden bezitten, maar alle
verdere inrichting van dat onderwijs, denaard
der Ipavonhot g<,l»«Uc van
wordt, dat ligt daarbij buiten de bemoeiing
der overheid. Dit is reeds ééne reden, waar
om het bestaan van bijzonder onderwijs voor
den Staat nog niet het bestaan van goed on
derwijs waarborgt.
Daar is nog een reden. Stelt, dat volgens
Dr. Kuypers tarief, in de gemeente A
geene openbare lagere school is. Een der in
gezetenen, tot dusver met het bijzonder, con
fessioneel? onderwijs ingenomen, verandert van
zienswijze. Of een ander, die bepaald neutraal
onderwijs verlangt, zal in die gemeente gaan
wonen, hetzij dan uit vrije keus, hetzij omdat
hij er door eene betrekking of door familie
omstandigheden geroepen wordt. Voor zoo ie
mand is daar gemis aan onderwijs,
geen openbare school bestaat. Zal
ter wille van dien éénen worden gewijzigd.
Zeker niet, want in iedere gemeente zal wel
één zoodanig persoon zijn en dan zou het ta
rief weder neerkomen op het zoo afgekeurde
//overal.” En bovendienwio zegtdat zulk
een ingezeten dadelijk zal gaan klagen? Hoe
menigeen wordt niet door eeue natuurlijke be
scheidenheid of schroomvalligheid teruggehouden?
Het zwijgen zoude dus volstrekt nog niet altijd
beteekenen, dat geene behoefte bestond.
Maar, zal men mij te gemoet voeren, dit
zelfde geldt den voorstander van bijzonder on
derwijs, die in eene of andere gemeente niet
vindt, wat hij noodig keurt.
Toch is dit argument onjuist en ook al was
het juist, dan nog zoude de gevolgtrekking
misplaatst zijn.
Het argument is onjuist. Het openbaar,
neutraal onderwijs is voor ieder bruikbaar. Ik
weet wel, dat zij die b. v. ieder uur een bij
beltekst willen hooren, of die geen leesboek
verlangen, waarin niet van den Heere Jezus
wordt gesproken, zulke begeerten niet voldaan
zullen zien. Maar, dat is bij het onderwijs
de zaak niet. Even goed zoude zoodanig con
fessioneel persoon kunnen verlangen, dat dc
rechtszalen of de handelsbeurzen met bijbel
teksten waren behangen, of dat geen vonnis
werd uitgesproken, zonder voorafgaand gebed.
Laten zij hunne godsdienstige opvattingen me-
dedeelen in huisin de kerk, in de cathechi-
seerkamer. Op de school wordt verlangd on
derwijs. En-dit bedenke men wel, dit ver-
gete men toch nooit het openbaar onderwijs
op de lagere scholen heeft op zich zelf geen
invloed op iemands godsdienstige richting. De
meesten ónzer, hoe verschillend ook in religieuse
opvattingen, gmgeu op de openbare ^school, Tien
Hie. 7
9. 7
3
5
7
6
6
- 8
3
3
TEN.
‘F half kilo; kaas
overloopers f 8 i
:0 A 23rotte kal-
idem f 12 14
4 7,00, aardappe-
hectoliter; eieren
roerd 10 partijen;
ualiteit.
ilf kilo, nuchtere
Aangevoerd
/eren, 4 nuchtere
293 varkens, 15
2de qual. 62 ct.;
90 ct.; schapen
Londen 47 tót
al. f 66 en 3de
i. ...j M». o ..-X.. 4--^-
1 inderen verlaten op hun 12^ jaar de school. Daarna
l~ j een verschillenden weg. De een bezoekt
i, uavTvcu jezuïeten-seminarie en wordt ultramontaan.
ieders1 Een tweede studeert theologie op de school te
Kampen en wordt separatist. Een derde maakt
kennis met een meisje uit een orthodox gezin en
vjlgt de denkbeelden zijner wederhelft. Een
verde studeert natuurwetenschappen en verliest
ieler positief godsdienstig geloof. Een vijfde
kant in een kring van moderne theologen en
dweept met hunne denkbeelden. Een zesde gaat
em lichtzinnig leven leiden en verliest allen ernst.
Ejn zevende geraakt aan den drank en wordt
stompzinnig. Zoo gaat het voort. De godsdien
stige richtingen vau ieder, ook van personen uit
de groote menigte, worden bepaald door allerlei
ancere omstandigheden, waaraan het maatschap-
peljk leven zoo rijk is. De school zorgt alleen,
zoo’eel mogelijk, dat, welke denkbeelden zich
ook later aan de hersens aanmelden, die hersens
gezonde hersens zijn, dat er althans eenige ken
nis Sestaat, welke ten minste voor domheid de
deur sluit.
Mur al ging het argument op, al moest ook
in iedere gemeente eene confessioneele school zijn
en a' was zoo iets ook mogelijk bij de groote
verscheidenheid van nuances, dan nog wel, dan
zou dit alleen bewijzen, dat de voorstanders van
zoodanige scholen daarvoor moesten zorgen. De
staat zorgt dat overal goed en neutraal onderwijs
zij. De heeren der bijzondere scholen hebben
de vrijheid voor hun systeem hetzelfde te doen.
Dit wat Dr. Kuypers eersten eisch betreft.
Die eisch wordt niet gemotiveerd door het zoo
genaamde «gelijk recht voor allen”, die ew»*»
ir-.injd met do .«wpucutiugen van deu Quant, die
eisch is onnoodig, wanneer men maar een open
oog houdt voor wat het openbaar onderwijs wer
kelijk 13.
Maar er is een tweede punt. Men klaagt,
aan de vrijheid van onderwijs niets te hebben, men
spreekt van onmogelijke concurrentie, men raakt
daarmede de ja, zoo is het, de geldquaestie.
Die quaestie is hoofdzaak bij den tweeden
eisch. Daarover iets in een volgend nummer.
Alk hif—loninht AdrertentiSn waarvan da
plaataing DRIE MAAL wordt opgegevaa, wordan
.laakt. TWEE MAAL in r.k.nmj rbr.oht,
i.
vDaar wordt”, zoo schreven wij in een onzer
laatste artikelen, «nog eene andere klove tus-
schen de anti-revolutionaire politiek en de staat
kunde der hervormingsgezinde liberalen genoemd,
de quaestie van het onderwijs, en het schijnt
dat die klove niet te dempen is. Toch moet
dat geschieden, Want in den grond is het anti
revolutionaire standpunt tegenover het openbaar
onderwijs ongerijmd. Mocht het laatste debat
in de Tweede Kamer iets tot beëindiging, tot
oplossing dier quaéstie hebben bijgedragen. Het
wordt inderdaad hoog tijd. En het is o. i. zeer
goed mogehjkindien de anti-revolutionairen
hunne oogen maar willen open doen.”
Of onze hoop omtrent dat debat bewaarheid
is geworden?
Dit kan juist niet worden gezegd. Wel heeft
Dr. Kuyper zijne eischen scherper geformuleerd,
dan tot dusver geschiedde, maar vau de andere
zijde heeft men het oordeel over die aldus ge
formuleerde wenschen juist niet uitvoerig uit
gesproken. Veel kan dus daarover nog worden
gesproken en geschreven.
Wij willen er een woord reeds nu over zeggen.
Maar dan laten wij rusten de eindplannen
van den afgevaardigde uit Gouda, de organisatie
zijner schoolraden enz., omdat daaraau eerst
zal te denken zijn na eene wijziging van bet
betrekkelijk grondwetsartikel en omdat Dr.
Kuyper verklaard heeft Voor het oogenbhk zoo-
danigen omkeer nog niet te verlangen.
Doch reeds dadelijk weuscht hij de onderwijs
wet gewijzigd te zien.
Onder zijne wenschen springen er twee in
het oog, welke stellig meer uitsluitend onder
werpen van strijd zullen zijn.
Dr. Kuyper vindt het goed, dat de openbare
school bhjve neutraal, toegankelijk voor alle
godsdienstige gezindheden, maar hij weuscht dat
openbaar onderwijs alleen daar gegeven te zien,
waar het begeerd wordt. Dit is zijn eerste
eisch.
Zijn tweede is deze, dat aan de instellingen
van bijzonder onderwijs eeu deel barer kosten
van Staatswege wordt gerestitueerd, naar even
redigheid vau het deel van den onderwijsplicbt,
waarvan zij den Staat ontheffen.
Heden iets over dat eerste punt.
Dr. Kuypèr is een meester in het gebruiken
onzer taal. Eigenaardig verstaat hij de kunst,
onl oudé eischen in nieuwen vorm te gieteu en
dan den schijn aan te nemen alsof hij uieuwe
eischen stelt.
Vroeger heette hél altijd: het openbaar on
derwijs Zii subsidiair en worde alleen daar ge
geven, waar het bijzondere niet voldoet.
Maar voortaan zal het anders heeten bet
openbaar onderwijs wordt overal gegevenmaar
overal Waar het begeerd wordt. Er wordt ge
maakt éene zekere school-accommodation. Onze
taal bleek hier zelfs voor Dr. Kuypers talent
te arm te wezen om volkomen uit te drukken
wat hij bedoelded. w. z. men make een tarief
in evenredigheid van cijfer en aard der bevol
king om te bepalen of er openbare scholen en
zoo ja hoeveel in eene of andere gemeente zullen
bestaan.
Wij willen er nu niet om twistenin hoever
hier de oude wijn van vroeger alleen in nieuwe
lederen zakken gegoten is. Wij willen daarom
ook niet vragen in hoever zoodanig tarief over
eenkomt met den eisch der grondwetdat overal
van overheidswege voldoend openbaar lager on
derwijs worde gegeven. Liever vatten wij de
quaestie zelve aan.
De eerste eisch van elke onderwijs-politiek
moet wel deze zijn, dat er onderwijs zij, goed,
degelijk onderwijs, dat de kinderen iets leeren,
dat hün verstand ontwikkeld, hun geest verrijkt
wordé.
Vöor dien eisch moeten alle andere buigen.
Het recht voor allen in den Staat, de groote
kend was, niet aan durfde. Om den schijn
althans te redden, liet zij enkele hóófden van
Alfonsus partij gevangen nemen, en protesteerde
zij aan den vooravond van het pronwneiamiento
tegen den staatsaanslag die op handen was.
Zelfs gaf zij te kennen vast besloten te zijn
haar plicht te doen. Den volgenden dag had de
omwenteling reeds plaats gegrepen en hetzelfde
blad, dat daags te voren het protest van het
Ministerie had bekend gemaakt, kondigde thans,
als orgaan van het nieuwe bewind, de uitroeping
van Alfonso de Borboh y Borbon, als koning
van Spanjeonder den uaam van Alfonsus XII,
aan. Het nieuwe kabinet, waarvan Canovas
Ca stille het hoofd is, bestaat uitsluitend uit con
servatieve elementenwaarvan sommigen zelfs
niet al te gunstig bekend staan. Die samenstel
ling is wel eenigszins in strijd met de toezegging
des nieuwen koningsdat hij liberaal-constitu-
tioneel wil regeeren en daartoe de kundigste man
nen uit alle partijen zal kiezen. Evenzeer mag
het berichtdat 's Prinsen eerste daad was den
zegen van den Paus te vragenmet bqldfte,
immer de rechten van den H. Stoel te Zullen ver
dedigen wel aansporen om de verwachting niet
al te hoog te spannen. Daartegenover staan ech
ter de jeugd van den Prins zoowel als de goede
opvoeding die hij aan het K.K. Theresianum
te Weenen genoot, hoofdzakelijk onder de lei
ding van Morphyeen fijn beschaafd en liberaal
man en vriend van de Castelarzijn streven om
met het verleden te breken blijkbaar uit de om
standigheid, dat hij zijne moeder të Parijs ach
terlaat en eindelijk zijne zeer stellige verklarin-
'"'pwel officieel ala officieus aan sommare
dagbladcorrespondentendat hij zijnbcwindzat-
vestigen op liberaal constitutioneele grondslagen
zooals die in Engeland en België bestaan.
De erkenning van den nieuwen staat van zaken
schijnt dan ook bij de Mogendheden geen bezwaar
te zullen ontmoeten.
Vöor de zaak van Don Carlos is het optreden
van Prins Alfonsus allernoodlottigst. Reeds heb
ben verscheidene zijner aanhangers, a. Dot re -
garyzich aan de zijde van den nieuwen, ko
ning geschaard en dit voorbeeld zalvooral nu
deze eene algemeen«mnestie heeft uitgevaardigd,
wel gevolgd worden door allen die minder uit
sympathie voor Don Carlos, dan wel uit haat
tegen de Republiek zich bij hem aansloten.
De monarchaleu en imperialisten in FHUÜC-
rijk zullen wel naijverig zijn op de omkeering,
die aldus zonder botsing en bloedvergieten in het
naburige Spanje tot stand kwam. Wellicht zal
een der partijen zich daardoor wel opgewekt
gevoelen om eeu gelijken coup voor haren pre
tendent te wagenwant revolutiin werken aan
stekelijk.
Mac-Mahon intusschen schijnt het sollen met
de coustitutioneele wetten moede. Hij heeft,
tijdens het recès der vergaderingeen kring der
meest gematigden uit de rechterzijde en de beide
centras om zich verzameldom met hen te over
leggen wat er te doen stond om tot eindelijke
regeling van het Septennaat te geraken. Als ge
volg dier beraadslagingen is Woensdag door
den president in een boodschap aangedrongén op
de onmiddelhjke behandeling der wet op de
Senaatafgescheiden der ovenge constitutioneele
wetten. Daarna zou de regeling van de over
dracht der hoogste macht het eerst aan de orde
komen. De Vergadering weigerde echter aan de
wet op de Senaat de prioriteit boven de andere
constitutioneele ontwerpen te verleenen en besloot
die allen als een geheel m behandeling te ne
men. De Munsters namen daarop allen hun
ontslag, zoodat de zoo lang verwachte kabinets
crisis dus eindelijk is uitgebrokeu.
De verkiezing iu Hautes-Pyrenées heeft wel
aan den Bonapartistischen candidaat de meeste
stemmen bezorgd doch tot geen resultaat geleid
zoodat eene herstemming zal moeten plaats
hebben.
Uit Engeland komen op nieuw berichten
van spoorwegongelukken, meestal door de mist
der laatste dagen veroorzaakt. De gevolgen wa
ren thans echter niet zoo noodlottig als bij het
jongste spoorwegongeluk te Shipton bij Oxford,
waarbij 30 menschen het leven verloren.
De kinderarbeid is daar te lande door twee
nieuwe wetten, die met 1 Januari ji. in werking
----U—
