r-
ZOKDAG7 FEBRUARI
1875.
WEEKBLAD VOOR DE KRIMPENER-. ALBLA8SER- EN LOPIKERWAARD EN OMSTREKEN.
V
«v.
n%
59
^7.
j*vl.
J8»Va
80
96’/,
98%
99*/,
96‘/t
BUITENLAND.
OVERZICHT.
BINNENLAND.
Ïlpl’/T.'
De Anti-revolutionairen en
het Lager Onderwijs.
tic
81*/.
^7*
233
100
1005
10b
88
87
18»/.
14
94
57’/a
zijne
Camj
den
SCHODNIOTINSCIB CDÜRANT
Sectie. 7
889. 7
3
5
7
6
6
8
8
8
TBR.
per L...
- 5
5
6
6
7
8
6
6
m
3
3
sel. f
5
5
5
5
100. 5
f 24 4 25
kilogoeboter
half kilo, kaal
i.overloopers f 8 4
f20 a 29} vetU bal.
«re idem f7 412;
X) 4 6,50aardappa-
per hectoliter; eicrea
I
Deze Courant wordt geregeld iederen Zaterdag-middag
verzonden. Prys: voor Schoonhoven per driemaanden ƒ0,70.
Franco per post door het geheele ryk f 0,80.
93
100
?»7,
83‘/,
312,
314
61'/,
78’/,
9(i%
90
86*/,
«7.
18%
iö’/i
102%
80%
Prys der Ad verten tiënVan 1 tot 5 regels f 0,50. Iedere
regel meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzen
ding franco, en uiterlyk tot Zaterdags-voormiddagb ten 10 ure.
ov. 5
lug. 5
uli. 5
kt.
1860. f
64.
welke een of ander onderwijzer vestigt, ten onderwijs, niet enkel omdat
einde daarin zijn middel van bestaan te vinden, alleen dat onderwijs toelaat,
rijn tevreden. Aan menigeen van deze wordt
dan ook subsidie verleend.
Dat subsidiestelsel onzer wet nu beeft wat
dikwijls nan aanvallen en ook aan pogingen
tot hervorming bloot gestaan.
Het beeft niet gebaat en Dr. Kuyper beeft
dan ook dat woord verworpen. Wij vragen
geen subsidie, geen liefdadigheid, heelt hij ge
zegd, wij eischen restitutie, recht.
Hoe nu P Zoude Inderdaad die quaestie zoo
eenvoudig wezèn P Zoude er al die jaren sinds
1857 onrecht zijn gepleegd?
geroerd 90 partijen,
quditeit.
en voor Engeland 21
o f5413, nuchtere
kangevoerd: 1 paard,
alveren13 auöhtere
x, 302 rarkeua, 41
ot., 2de qu*l. 69 ct.;
aal. 90 ct.; ichapen
voor Londen 48 tot
qnaL f48 m 3de
uche ditó f5 4 5^5
Vlaamache f8,40 4
reraMMohe (8,904
rsohs 7,50 4 7,80,
NoordBrabantwhe
FlairJreeeeh»
dito «rndere ?6,00
dito mindere f 5,50
>,004 6,80, lange en
Zeeuwache f 8J0 4
orten f8,004 840.
'*j partij; voprte per
-Mank» het onatui-
‘geveer 900 stuks Vee
1 minder geauimeerd
f 200 4 270, mindere
25 a 180, pinken f40
1*0 4 120 kilo 48 4
Allo bhfaealoadwhe Adeertontilnw^oevai» do
ytaatetof PRIE MAAL wordt opgegevenworden
■lecht» TWEE MAAL in rekening gebracht.
-„..riiegen oprien dat sta'ndpunt te kiezen,
toch is die keuze onvermijdelijk.
In een volgend No. over deze gedachten nog
iets meer.
Na herhaalde mislukte proefnemingen is het
eindelijk gelukt langs een zijweg in de nationale
vergadering een stem meerderheid te krijgen voor
de erkenning der republiek als definitieve re-
geeringsvorm van Frankrijk.
De wijze waarop deze beslissing genomen
werd geeft grond om er aan te twijfelen of het
besluit wel bestand zal wezen tegen eene derde
lezing. Het geval dat de Vergadering morgen
terugkomt op een besluit dat heden genomen
werd, is toch niet nieuw.
Ook nu was dit teitelijk zóó. Laboulaye, die,
als amendement op het aan de orde zijnde
ontwerp Ventavon, het eerste artikel van het
oorspronkelijk ontwerp Dufaure indiende, luidende:
vhet bestuur der Republiek bestaat uit een
president en twee kamers”, zag zijn voorstel
verworpen met eene meerderheid van 24 stem
men. Den volgenden dag reeds kwam de kamer
op hare beslissing terug, door aanneming (zij
’took slechts met één stem meerderheid) van
het amendement Wallon, dat, hoewel het niet
gelijkluidend was met Laboulaye’s voorstel, toch
het zelfde bedoelde, en ook door de commissie
va^SO bestreden werd.
wfet amerfdement luidde: ff De president der
Republiek wordt gekozen met meerderheid van
stemmen der leden van den Senaat en van de
Kamer van Afgevaardigden, in congres veree-
nigd. Hij wordt voor 7 jaren benoemd en is
herkiesbaar.” Het schijnt alsof dit besluit aan
vele weifelenden den moed hergeven heeft, om
zich aan de zijde der Republiek te scharen. Dit
zou men mogen opmaken uit het lot dat een
tweede amendement van denzelfden afgevaardigde
te beurt vielwaarvan de republikeinsche strek
king niet minder uitkomt. Het ontwerp Ven
tavon gaf aan den president het recht tot ont
binding der kamer van Afgevaardigden; door
de aanneming van het tweede amendement Wal-
Ion zal bij nu alleen in overleg met den Se
naat van dat recht kunnen gebruik makeh.
Ook dit voorstel werd door de commissie
van 30 bestreden; een aantal leden van het
rechter centrum, waaronder de Broglie, d’Au-
fndet, Decasez enz;, verklaarden er zich echter
voor en schikten zich dus in het onvermijdelijke.
Mac-Mahon, die tot nu toe altijd op de
conservatieve meerderheid steunde, zal zich voort
aan ook wel met een republikeinsche meerder
heid tevreden stellen, te meer nu deze op weg
is overeenkomstig zijn verlangen zijn bestuur
te organiseeren, waartoe de partij, die hem op
het kussen bracht, niet bij machte bleek te zijn,
De Duitsohe rijksdag is uiteengegaan,
nadat ook het ontwerp Bankwet was aangeno
men.,. Jn oono oHtinj, Oir to llttU«VlnÜüd drie
maagden duurde, kwamen alzoo drie belangrijke
wetten tot stand, n. 1. die tot organisatie van
den Landstorm, tot instelling van het burgerlijk
huwelijk en tot daarstelling van een Rijksbank;
behalve de begrooting, die ook nog al tot be
sprekingen aanleiding gaf.
In Oostenrijk-Hongarije gaat het niet
zoo vlot. De beide rijksheliten hebben nog
steeds te worstelen met tinanciéele moeielijkhe-
den, terwijl men vruchteloos zoekt naar mid
delen om het evenwicht in de Staatshuishouding
te herstellen. In Hongarije hebben die moeie-
lijkheden hun toppunt bereikt. De vertegen
woordiging weigert het eenige middel, dat in
staat is in den totfstand verandering te brengen,
nl. verhooging van belastingen, te baat te ne
men en het waarschijnlijk gevolg hiervan zal
zijn dat het M'materie aftreedt om plaats te
maken voor een, dat zeker niet zoo gemakke-
lijk zal te vinden zijn.
De liberale partij in Engeland heelt weer
een hoofd. Sinds twee der meest in aanmer
king komende kandidaten zich hadden terug
getrokken, stonden* de kansen voor den Markies
Von Hartington vrij zeker. In eene vergade
ring van liberale parlementsleden, onder voor
zitterschap vau John Bright, die zich bijzonder
voor den Markies geïnteresseerd tiad, werd deze
dan ook benoemd. Het parlement zou 5 dezer
weder bijeen komen. Zoodra de zittingen her
vat zijn, zal zeker ook spoedig blijken wat er
aan is van de verontrustende berichten, die in
de laatste dagen van de Goudkust ontvangen
werden. De afschaffing der slavernij zou daar ver
schillende hoofden tot opstand hebben gebracht.
Mogen de talrijke gebruikers van Hoiloway-
pillen en zalf, niet altijd baat gevonden hebben
bij het gebruik dier middelen, zij kunnen zich
troosten met het denkbeeld dat het geld, ’twelk
zij daaraan besteedden, toch niet geheel is weg
gegooid. De heer Holloway maakt een goed
gebruik vau het aanzienlijk vermogen, dat het
debiet dier pillen en zalf hem heeft aangebracht.
Na eerst 150.00C pond te hebben gegeven voor
de oprichting van een nieuw krankzinnigenge
sticht, heeft hij thans het voornemen opgevat
om eene groote hoogeschool voor vrouwen daar
te stellen. 400 Dames zullen zich daar aan
allerlei wetenschappen kunnen wijden, terwijl
20 hoogleeraren onderwijs zullen geven.
Garibaldi schijnt voorloopig alle politiek ter
zijde gesteld te hebben, om zich alleen bezig
te houden met zijne plannen tot ontginning
der Romeinsche Campagna en tot verbetering
der bedding van den Tiber. Hij ziet zeker in,
dat er veel meer roem in gelegen is, om zyn
naam aan het welzijn van Italië te verbinden,
zooals hij die eenmaal aan de vrijmaking van
Italië verbopd, dan als stonpram te dienen tegen
eene regeering, die zeker geene benijdenswaar
dige taak te vervullen heeft. Bij het bezoek,
dat hij aan den Koning bracht, betuigde deze
zijne booge ingenomenheid met de plannen van
den generaal en beloofde hem allen mogelijken
steun.
De beweging tot ontzet van Pampelona door
de regeeringstroepen in Spanje wordt nog steeds
ijverig voortgezet. De Uariisien werden uit en
kele stellingen verjaagd, andere werden door
hen ontruimd, doch tot een beshssenden slag
kwam het tot heden niet. Aifonsus vertoeft
nog bij het leger. Vau verschillende Carlistische
hoofden wordt gemeld, dat zij de zaak van hun
Koning verlaten hebben. Ook wordt melding
gemaakt van een schrijven van den Paus, waarin
Don Carlos, onder betuiging van voortdurende
sympathie, wordt ontraden de vijandelijkheden
langer voort te zetten, daar de waardigheid der
Spaausche kerk op voldoende wijze gewroken is.
Rusland, Duitschland en Oostenrijk zullen
de eersten zijn om den nieuwen staat van zaken
in Spanje te erkennen. Zwitserland ging reeds
voor. De andere Mogendheden zullen nu wel
spoedig volgen. Zeer zeker ontvangt de nieuwe
koning hierdoor een zeer krachtigen steun.
De keizenn-weduwe van China heeft haren
man niet willen overleven. Uit droefheid over
zijn dood heeft zij zich zelve van het leven
beroofd. Zeker een aandoénlijk bewys van Chi-
neesche huwelijkstrouw!
Nadere berichten uit Spanje meldendat
Woensdag-ochtend bij San Cristobal een klein
gevecht plaats hadwaaraan koning Alfonsus
deel nam. Een twaalftal soldaten werd in 's ko-
nings nabijheid gewond. Donderdag 11. heeft
Lorna op nieuw de Carlisten geslagen. De Car-
listen zijn gedemoraliseerd. De armee verloor 150
man. Vau de Carlisten zijn een kolonel, twee ka
piteins en 20 soldaten gevangen genomen. Giste
ren (Vrijdag) hebben de liberalen met de bajo
net Puenta la Reyna genomen. Door een bom'
is het dorp m brand geraakt. De nederlaag der
Carlisten is volkomen. De libMalen zijn nog'
slechts zes mijlen van Estella.
Z. M. heeft bij den waarborg der
gouden en zilveren werken benoemd: tot essayeur:
te Alkmaar, F. J. Witteveen, thans essayeur te
Maastricht; te Maastricht, J. E. Simon, thans
essayeur te Zwolle; te Zwolle, R. Van Calcar,
thans essayeur te Middelburg; te Middelburg,
mr. A. Van Lier, thans commies-stempelaar
te Amsterdam; tot commies-stempelaar: te Am
sterdam, J. P. Wieling, thans commies-stem
pelaar te Groningente Groningen, C. J. An«-
dreae, thans aide-essayeur te Leeuwarden.
S. <fc W. 1ST. VAN NOOTEN,
Uitcmn.
Laat ons hooren. wel
De Staat, resp. de gemeente, zegt Dr. Kuy-
per, is verplicht voor het geven van onderwijs
te zorgen. Juist. Welnu, zoo dikwijls dus
particulieren de zorg voor dat onderwijs op
zich nemen, ontlasten zij den Staat. Aange
zien zij derhalve den Staat uitgaven besparen
hebben zij recht niet op subsidie, een onbepaald
naar niets geévenredigd bedrag, maar recht op
restitutie, naar evenredigheid van hetgeen zij
van de onderwijskosten voor hunne rekening
namen. Wanneer m eene gemeente een zeker
aantal onderwijsgenietende kinderen zijn, dan
moet ieder van deze aan de gemeente voor on
derwijs gemiddeld eene zekere som kosten. Gaan
er van die kinderen op bijzondere scholen, dan
moet aan die- scholen worden terug gegeven
zooveel van die sommen als er kinderen ter
school gaan, waarbij dan eqliter het betaalde
schoolgeld moet worden in rekening gebracht.
In den aard der zaak is dat nu toch wel
subsidie, maar subsidie met een bepaalden rechts
grond.
Valt daartegen iets te zeggen?
O. i. wel, maar tegenover die nieuwe formu-
leering moeten de oude wapenen niet meer in
het veld worden gebracht, moet nieuw geschut
worden aangevoerd. Kleine redeneeringen baten
bier niet. Het antwoord mag alleen aldus
luiden gij beweert den Staat te ontheffen van
zekere lustengij beweert den Staat een dienst
te bewijzen, maar de Staat is van uwe hulp
niet gediend. r
Bewijst ieder, die iets voor een ander doet,
hem een dienst?
Zeker niet. Dat hangt er van af. Een dienst
bewijst men iemand, bf, wanneer men handelt
op zijn last, bf, indien er geen last was ge
geven, wanneer men werkelijk Handelt in iemands
belang, althans wanneer men doet hetgeen hij
in zijn belang zelf zoude hebben willen of moe
ten doen. In die twee gevallen nu heeft men
recht op vergoeding der gedane uitgavenanders
niet. Dit is in de rechtswetenschap overal
aangenomen en dit vloeit uit den aard der zaak
zelve voort.
Wat hebben nu de mannen der confessio-
neele scholen uit dat oogpunt tegenover den
Staat, de gemeente, te beweren.
Een opdracht werd hun zeker niet gedaan.
De grondwet gaf hun vrijheid, meer niet.
Doch bestaat hier het andere geval?
O. i. neen. Wij zouden die confessioneele
mannen willen toevoegen laat gerust uwe scho
len gesloten en wij zullen dadelijk voor al uwe
kinderen openbare scholen openstellenwij heb
ben geen reden u.dankbaar te zijn, want wer
kelijk, wij zouden die zorg zeer gaarne zei ven
op ons nemen. Indien gij voor uw onderwijs
zorgt voor ons gemaklaat dan gerust die zorg
in de toekomst varen.
Doch, ik erken het, de dankbaarheid mag
geen maatstaf zijn. Al had ik ook gaarne iets
zelf gedaan, daarom kan een ander, die het
voor mij deed, toch aanspraak maken op ver
goeding. Maar daarom biyft uus slechts
antwoord over: wij verlangen uw confes
sioneel onderwijs niet, wij achten dat onderwijs
verkeerd, schadelijk; wij achten het nog wel
met in die mate verderfelijk, dat wij het zullen
kceren en verbieden; neen, de vrijheid moogt
gij behoudenevenwel de tijden zouden kunnen
komen, waarin uwe scholen ons met gevaar
dreigen en dan zou len wij hunne sluiting be
velen. Derhalve, al laten wij u vooralsnog de
vrijheid, nooit zullen wij kunnen erkennen, dat
gij ons dienstén bewijst. Wy geven neutraal
onderwijs, niet enkel omdat de openbare school
maar ook omdat
het onderwijs neutraal is. De neutraliteit is
op zich zelve eene deugd onzer scholen. Uwe
confessioneele richting is eene richting van be
krompenheid, zij houdt den menschelijkeu geest
binnen zeer enge grenzen gevat. Zij is in strijd
met alles wat voor een ruim opgevat maat
schappelijk leven noodzakelijk is. De tegen
woordige, de nieuwere Staat kan zich met die
richting nooit verzoenen.
Wil men tegenover de anti-revolutionairen
het recht van spreken behouden, dan moet men
zich op dit standpunt plaatsen. Zeer velen zullen
TIM
4
6
8
3
8
3
1816. 5
5
5
5
6
1000. 5
1000. 5
leen. 4} 94%
4
3
)0. f
tuks.
'uike nieuwe Zmuw-
f8.40 4 8,60, göe-
)l*u*e f7,4047,80,
Vleameche f 7,50 4
laemsche winter tak-
k 7,40, OvermMssehe
euwe Zeeuwsohe en
16,50, geetort f 6,80
*cbe f5,00 4 4^0.
'oeder f3,80 4 4,50,
it.
Dr. Kuypers tweede wensch, of liever tweede
eisch tot wijziging der wet op het lager on
derwijs is thans aan de beurt.
Het betreft, zoo schreven wij, de geldquaee-
tie, en ook hier schijnt de afgevaardigde uit
Gouda, met zijn bekend talent, ouden wijn in
nieuwe lederen zakken te hebben gedaan. Men
wachte zich voor misleiding, alsof het iets ge
heel nieuws gold.
De anti-revolutionairen hebben in der tijd
tegenover de openbare school vrijheid van onder
wijs verlangd. Die vrijheid hebben zij gekre
gen. Meent echter niet dat zij tevreden waren.
Ziet, zoo begonnen zij te klauen, dat openbare
onderwijs put maar uit de altijd gevulde open
bare kassen. Wij echter moeten de particuliere
financiën aanspreken en zoo kunnen wij niet
concurreerenwat hebben wjj aan die vrijheid
welke ons met de eene hand gegeven, met de
andere ontnomen wordt. Laat dan de Staat
ons helpen, laat hy subsidie geven aan het
bijzonder onderwijs, ook al is dat onderwijs
niet neutraal.
Aan dat argument der concurrentie werd
echter, en terecht, niet veel gewicht gehecht.
Alsof het bij het onderwijs de belangen der
vrije concurrentie gold in plaats de belangen
van het onderwijs Mr. Kappeijne heeft daarover
onlangs nog een hartig woordje gezegd, dat,
naar wij hopenhet laatste is geweest. Wie
denkt er, zeide hij, b. v. aan concurrentie tus-
schen de rechtspraak door de rechtbanken en door
de vrijwillig gekozen arbiters. De rechtspraak
zelve is de hoofdzaak, de eenige zaakditzelfde
geldt de school.
In den laatsten tijd echter zijn de klachten
in anderen vorm vernomen. Nu heette bet
niet meer dat de concurrentie belemmerd, maar
dat de private financiën der ^>orstanders van
het bijzonder onderwijs te Jmiar, ja onrecht
vaardig werden gedrukt. Zflli eens, zoo luidde
het, de kosten Voor het openbaar onderwijs stij
gen dagelijks meer en daarmede stijgt het be
drag van hetgeen aan gemeente- belastingen moet
worden opgebracht. Alle ingezetenen dragen
daarin gelijk:, zoowel zij die van Int openbaar
onderwijs welals die er niet van gediend zijn.
Maar die er niet van gediend zijn, b< talen ook
nog eens hun bijzondfer onderwijs en worden
dus onrechtvaardig zwaar belast.
Die laatst^ klacht nu heeft eene scherp om
schreven gedaante gekregen in de bekende re
devoering van Dr. Kuyper, welke wij in deze
artikelen op het oog hebben.
Wat de wet uit de openbare kassen aan in
richtingen van bijzonder pnderwijs veroorlooft
toe te staan, heet subsidie. Maar zij voegt er
uitdrukkelijk nis voorwaarde, waaronder alleen
zoodanig subsidie kan worden genoten, t)ij, dat
op de scholen, welke die ondersteuning willen
vragen, ouderwijs moet worden gegeven, bruik
baar voor allen, zonder onderscheid van gods
dienstige gezindheid, alzoo neutraal. Door die
- beperking ziju dus alle scholen met bepaald
godsdienstige richting, alle confessioneele, alle
mver specifiek aldus genaamde bijzondere scholen,
te eeneumale uitgesloten. En juist deze zijn
het die klagen. De andere bijzondere scholen,
