r. 308.
9 MEI.
4875.
Z0NDA6
WEEKBLAD VOOR DE KRIMPENER-, ALBLASSER- EN LOP1KERWAARD EN OMSTREKEN.
»*7<
.«7»
84
l5«/4
578/4
’>7..
273
595
B37.
65
4I7,
130
BUITENLAND.
OVERZICHT.
Het restitutiestelsel op de
goudschaal.
)0.
eel.
5
7
gedrukt,
irend wan-
Deze Courant wordt geregeld iederen Zaterdag-middag
verzonden. Prijs: voor Schoonhoven per driemaanden 0,70.
Franco per post door het geheele ryk 0,80.
I
TBR.
■M» COURANT
een aanvoer
e handel no
be,Elakkeesche en
0, dito mindere i 6,30
J dito mindere f 6,00
.5,504 6,40, lange en
Zeeuwsche f 8,40 4
loorten f 8,10 f8,50.
S. W. N. VAN NOOTHIN,
Uitcmra.
Prijs der AdvertentiënVan 1 tot 5 regels ƒ0,50. Iedere
regel meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzen
ding franco, en uiterlyk tot Zaterdags-voormiddags ten 10 ure.
harer bevrijding; waarlijk wel
Spanje feest te vieren.
5
5
6
7
5
.6
6
6
5
M
3
3
5
5
5
5
100. 5
Alle binnwnlaadecihe AdrertentiSn wtirru de
plaaUing DRIE MAAL wordt opgegeven, worden
■lacht* TWEE MAAL in rekening gebracht.
24
3
4
3
3
3
3
3
HJ0. 5
5
5
1000. 5
1000. 5
leen. 4J
57/69. i
8
6
5
5
f
997
107 7.
87 V,
‘0'7..
88
157,
13‘/,
»,«7.
357.
i R.
f 21,00 4 22,
il 47 ct, wei-
kaas (28 a 32;
f 6 4 10;
vette kal-
f 14,00
10’/,
67..
258 7,
997,
997,
99
977.
soApr.1.
74>/.
987.
907,
877.
19
101
79*/»
89
101
ioo7„
93
-A.
s»7.
987,
m 7.
327
317
817i.
617..
8O7,
907,
qaal. 50 on 3de
laamsche f 8,50 4
ssche f8,30 a 8,80,
wsohe f 7,50 4 7,80,
Noord-Brabantscbe
ov. 5
Aug. 5
uli. 5
Jet. 5
1854.
1860.
I.
Sectie. 7
869. 7
.3
l. 5
7
6
3
3
BTER.
ennep
ler 45
oka;
erl3opers f 6 4 10
12 a 14vette kal-
lere idem 4 a 8 gul-
00 peeren
l 3,00 4 3.50,
eieren f 2,60 per
markt.
De handel was niet
aangevoerd70 par-
r f 0,95 4 1grasboter
gen voor Engeland 21
to f 4 a 12nuchtere
1. Aangevoerd. 1102
ren, 92 nuchterekaL
877 varkens, 155
1 ct., 2de qual. 64 ct.;
;ual. 80 ct.schapen
voor Londen 48 lat
de Univers, is Don Carlos nog geens-
w - '.’J -S om
den troon dan wel ter wille van God en gods
dienst voert” op te geyen.
Den 2en dezer vierde Bilbao het jaarfeest
harer bevrijding; waarlijk wel een tijd om m
Spanje feest te
Geen mystificatie, doch klaarheid, klaarheid
van alle zijden, juist wegens het belang der aan
staande verkiezingen. Inderdaad, wij willen het
niet ontveinzen, het bevreemdt, het verdriet ons
zelfs, dat in de Tweede Kamer de zaak met be
sproken wordt. Toch weet men ook daar, dat
bij de verkiezingen alles om die spil zich bewe
gen zal. Dat is een onloochenbare zaak, waar
mede de voorstanders van het openbaar onder
wijs in de Tweede Kamer rekening hebben te
houden. Het komt ons voor, dat op dezen de
Les extremes se tone hen t. Pas is gansch Europa
in rep eu roer gebracht door de oorlogvoorspel-
lende taal der Duitsche oflicieuse pers en den
aanmatigenden toon der Berlijnsche nota’sof
de berichten maken gewag van eene vredelie
vende demonstratiedie bij gelegenheid van eene
samenkomst der drie keizers te Ems zou plaats
hebben.
Van de wijze waarop dit plan zal uitgevoerd
wordenwordt mets gemeld. Mogeiijk is het
geheele bericht ook wel een canard en dankt
het zijn oorsprong aan het protestwaarmede
schier alle bladen van naam zoowel de officieele
als officie.use //herinnering” van Pruisen ont
vangen hebben. Als zoodanig ware de beteekenis
van dien canard licht te raden. De machtige
staat, machtig door zijn leger en zijne bondge-
nootepoverschalte zijnen invloedtoen hij
meende maar te bevelen te hebben om gehoor
zaamd te worden en bevindt zich uu die mee
ting te aanmatigend bleekin eene lastige positie.
Er is wel iets aan van die voorstelling; de ijver
waarmede de pers amende honorable deedden
loop dien het Duitscb-Belgische geschil nam,
bewijzen dit. De //vriendschappelijke eisch” van
de eerste nota kromp bij de tweede in tot een
welwillenden wenk, thans niet meer alleen aan het
adres van Belgiemaar aan dat van alle be
vriende mogendheden ja zelfs aan eigen .verte
genwoordiging. Zoo gesteldkon de quaestie
feitelijk als beëindigd beschouwd worden, zooals
dan 00* blijkt uit het wederantwoord van België.
De regeermg zalzoo luidt dat antwoordals
in Duitschland of elders wijzigingen van bedoel
den aard in de wetgeving worden gebrachtna
gaan of zij in verband met do nationale zeden
en tradition en met inachtneming der grondwet
tige bepalingendat voorbeeld kan volgen. Voorts
blijft de zaak Ducherue in onderzoek.
Het antwoord heeft in de Belgische Kamer
van afgevaardigden waar het door den Minister
werd medegedeeldeen goeden indruk gemaakt
eu zal zeker der regeering meer goed doen dan
de treurige onthulling die eemge dagen vroeger
plaats vond. De Minister Malou nl. werd door
een der leden overtuigddat hijten koste der
schatkisteen zeer partijdig haandeel overzicht
iu een der bladen had doen opnemenen de
In een onzer vorige artikelen betreurden wij de
heerschende onzekerheid omtrent den aard van
het restitutiestelselhet object (om een krijgs
term te bezigen) van den naderenden verkiezing-
strijd. Wij zagen die onzekerheid ook in de
wijzewaarop dat stelsel tot dus ver van de
zijde der voorstanders van de neutrale volks
school wordt aangevallen. Als voorbeeld noem
den wij toen de geestige brochure van den oud-
Minister Mr. P. P. Van Bosse, onder den titel
//eene practische beschouwing van het restitutie
stelsel,” onlangs verschenen.
Een enkel woord daarover
Mr. Van Bosse weet, waar naar veler mee-
ning het zwak ligt der natie, welker Minister
van Financiën hij zoo lang geweest is. Er is
gezegd, zoo zal hij hebben'gedachtdat de
Nederlanders slechts in geestdrift ontsteken voor
tweeërlei: voor den godsdienst en voor hun beurs;
geen beter middel alzoo om hunne gemoedsbe
zwaren of‘hunnen eerbied voor de gemoedsbe
zwaren van anderen te bestrijden dan een be
roep op de belangen hunner financiën.
»De financiëele vragen”, zoo schrijft hij, //hou
den de aandacht than* met bezig 1 rij wordt
thans door drijvers op godsdienstig terrein in
beslag genomen. Maar het rusteloos drijven om
het onderwijs in handen van den clerus te bren
gen, staat m onafscheidelijk verband met finan-
ciëeie aangelegenhedeneu het is daarom van
belang de vraag ter sprake te brengen wat het
restitutiestelselzoo het aangenomen werdwel
kosten zouen wie de kosten zou moeten dragen.”
En verder: //De redeneering van de heeren cle-
ricaien is deze. Als staatsburgers worden wij
gedwongente deelen in de lastenwelke voor
het staatsonderwijs gevorderd worden. Van dat
onderwijs kunnen wij echtervan wege onze
gemoedsbezwaren geen gebruik j^ken. De kos
ten van het bijzonder onderw dat wij ver
kiezen drukken ous te zwaar. Daarom is het
billijk dat de overheid ons het aandeel terug-
betaledat wij dragen in een algemeenen last
dien men ons onbilhjkerwijze oplegt. Om het
bedrag dier teruggave te berekenen wordt de
eisch aldus geformuleerd. De kosten van het
lager onderwijs bedragen zekere som in elke
gemeente. Die som worde omgeslageu over het
aantal kinderen, in de gemeente aanwezig. Stel,
dat de kosten bedragen b. v. f25 per hoofd,
dan moet de Staat f' 25 restitutie verleenen voor
eiken afstammeling van gemoedsbezwaarden die
van de openbare school geen gebruik wil ma
ken. Verre de meeste gemeenten zullen de
openbare school moeten behouden (n. 1. omdat
er altijd wei personen zuilen wonen, die van geen
enkel Kerkelijk onderwijs gediend zijn); misschien
zal men hier en daar een of meer hulponder
wijzers kunnen missen. Maar de hoofdonder
wijzers, de meeste hulponderwijzers, de school-
localen en de overige uitgaven van het openbaar
onderwijs zullen blijven. De staatsbegrooting
of de gemeentebegrootingen zullen daarenboven
worden bezwaard met de reslitutiën van ae
gemoedsbezwaarden, hoe zij dan ook geregeld
moeten worden.
De ondervinding nu leert, dat waar er
sprake is van geld uit de publieke kassen te
Dekken, niemand verzuimt van zijn uiterste recht
gebruik te maken. Men mag dan verwachten
dat, wordt het restitutiestelsel ingevoerd, ieder
een die bezwaar heelt tegen de openbare school,
zijn recht op restitutie zal doen gelden. Wan
neer nu de bezwaarde Protestanten, de Catho-
lieken en de Israëlieten van dat recht gebruik
maken, zal men wel op de helft der bevolking
mogen rekenen. Door het Rijk en de gemeen
ten werd in 1872 aan het lager onderwijs
f 5.7ü0.444,845 besteed; het zal nu wel 6 mil-
lioeu bedragen. Men zou dus 3 millioen gulden
’s gaars te restitueeren hebben!
Wie moet dat betalen?”
Het antwoord op die vraag luidt natuurlijk:
r vau ou-
nog steeds
I gebrek aan gras in
voornaamste oorzaak.
4 250, mindere qual.
220, melkkoeien f 110
pinken f30 4 55,
30 kilo, 60 4 53 ct
voor Engeland 45 4
f 24 4 32 per stak,
10 a 14.
eendeneieren f4,504
rwe. Puike Zeeuw-
he f8,70 4 9,00, goe-
btaiwe f7.7048,00,
1 Vlaamscbo f 7,20 4
plicht rust de zaak in de Kamer zelve vóór de
verkiezingen ter sprake te brengen. Immers de
kiezers moeten tweeërlei kunnen beoordeelenzij
moeten weten vooreerst wat het restitutiestelsel
ii, zij moeten ook weten, hoe de aftredende af
gevaardigden en de Ministers over dat stelsel
denken. Er zijn afgevaardigden, van wier ge
zindheid men zeker is. Er zijn er ook, aan wier
gevoelens kan worden getwijfeld. En, wat eene
hoofdzaak is, over de stemming der regeering,
bepaald van den Minister van Binnenlandsche
Ziken, loopen allerlei geruchten. Waarom ont
houdt men dan den kiezers het licht Het is
zoo, wie niet spreken wilkan daartoe niet wor
den gedwongen. Maar dan blijke althans, dat
men niet wil, dan besta althans de gelegenheid
om uit dat niet-willen conclusion te trekken.
•Wat wij dus wenschen, behalve meerdere be-
spieking’ m de dagbladen en in meetings, is in
de Kamer zelve eene interpellatie van liberale
zijce aan den Minister van Binnenlandsche Za
ken, eene interpellatie van deze strekking: heeft
de Regeering het van anti-revolutionaire zijde
aangeprezen restitutie-stelsel overwogen? Is zij
voornemens in dien zin eene wijziging der wet
op het lager onderwijs voor te dragen? Zoo ja,
hoe vat zij dat stelsel practisch op?
De hier neergeschreven vragen zijn wellicht
gebrekkig gesteld. In de kunst van interpelee-
ren zijn wij ook inderdaad niet ervaren. De
kamerleden zijn het’ wel. Zij mogen dan ern
stig overwegen of het met meer dan tijd is,
otjn thans, en spoedig, vóór de verkiezingen
van die kunst gebruik te maken!
Want wij herhalen het: de kiezers verlangen
licht, meer licht. Wie in het duister tast,
kan hoogst onaangenaam worden verrast, wan
neer later het licht opgaat. En voor zulke ver
rassingen is de zaak te ernstig.
daartoe zullen de belastingen moeten worden
verhoogd. //Ook de gemoedsbezwaarden zouden
hun aandeel in die lasten moeten opbrengen I
Èn, vermits hetgeen thans door ben voor bet
bijzonder onderwijs wordt betaald, zeer zeker
op verre na niet gelijk staat met het bedrag
waarmede de Staats- of gemeentebegrootingen ver
hoogd zouden moeten worden om de restitution
naar billijkheid te betalen, zal het hoogst comische
gevolg van de fraaie uitvinding eenvoudig deze zijn,
dat de meeste gemoedsbezwaarden aan belasting
vrij wat meer zullen hebben op te brengen;
meer wellicht dan ’t geen zij nu vrijwillig ten
behoeve van hunne confessionele scholen bijeen
brengen! Terwijl de ingezetenen, wier gemoed
niet bezwaard is door de openbare school, het
genoegen zullen hebben, om eene vrij aanzien
lijke verhooging van lasten te dragen, alleen ten
dienste van de gemoedsbezwaarden!”
W ij zullen de aanhalingen uit het geestig en
losgeschreven boekje staken.
Velerlei is er tegen aan te voeren, en het
zoude ons zeer verdonderen, wanneer het zijn
doel bereikte, wanneer de gemoedsbezwaarden
na de lezing hunne beurzen op de hand gin
gen wegen en met een spijtig gelaat de gemoeds
bezwaren met de beurs in den zak stoptea.
Dat zij, wier gemoed niet bezwaard is, aan
hunne scholen zullen moeten mede betalen, is
juist wat zij verlangen. Zij achten dat een
eisch van het recht. En dat zij zei ven finan
cieel zooveel zwaarder zullen worden gedrukt,
mij dankt dat zullen |Zij betwijfelen. Zij zullen
eene fout vermoeden in des heeren Van Bosse’s
redeneering.
Ook o. 1. is er een fout. De gemoedsbe
zwaarden, zoo hebben wij de zaak altijd be
grepen, verlangen geen restitutie van hetgeen
zij betalen aan de neutrale school, omdat zij
van oordeel zijn daartoe niet te moeten bijdra
gen. Neen, zij willen daaraan blijven betalen,
maar zij verlangen, dat ook de anderen betalen
aan hun onderwijs, dat de openbare kas ook
een deel van hun onderwijs bekostige.
Waarom? Omdat zij door hun onderwijs
aan staat en gemeenten geld uitsparen. Want,
gaven zij hun bijzonder onderwijs niet, dan
zouden de openbare kassen voor het onderwijs
dier kinderen moeten zorgen. Zij vragen res
titutie, beter ware het woord vergoeding voor
hetgeen zij uitsparen.
Én wanneer hunne schooljeugd half zoo tal
rijk ia, als die der openbare scholen, dan sparen
zij daarom nog niet de helft uit van hetgeen
de openbare scholen kosten. Volstrekt met.
Immers wanneer ruim 200.000 kinderen het
onderwijs genieten der openbare scholen (dat
cijfer noemt Mr. Van Bosse), dan kunnen er
zonder eemge verhooging van kosten stellig nog
veel meer, men stelle b. v. nog bO.DOÜ, op die
scholen plaats vinden; geene vergrooting van
localen, geene vermeerdering van leermiddelen
of onderwijzend personeel zal voor dezen noodig
zijn. Is dat zoo, dan geschiedt de uitsparing
immers niet voor de helft, maar slechts voor
een vierde.
Deze enkele opmerking werpt o. i. de ge
heele becijfering der brochure omver.
Doch dat komt er Van. Waarom die geheim-
zinmghe.d, waarom niet een flink uitgewerkt
j/lan. Zeker voor zeer velen zal de financiëele
quaestie, de quaestie der uitvoerbaarheid van
het stelsel de geheele zaak beheerschen. Bij
ons is dit anders. Wij achten die bestrijding
te klein, wij meenen dat de zaak in het bart
moet worden aangetast. Maar ook de uitvoer
baarheid is eene quaestie die zich voordoet, en
ook ter wille van hare oplossing moet helder
heid, openhartigheid worden geëischt.
kosten daarvan onder verschillende andere poeten
had verantwoord.
De Pruisische landdag bracht deze week de
behandeling van het ontwerp op het beheer der
kerkelijke goederen ten eindemet handhaving
van het beginseldat dit beheer voortaan in de
eerste plaats in handen der leeken zal berusten.
Petri’s voorstel om ook aan de Oud-Katholieken
een aandeel in de kerkelijke goederen toe te ken
nen kwam vervolgens m behandeling eu gaf
zooals men begrijpen kan, tot zeer heftige beraad
slagingen aanleiding. Een nieuw ontwerp is in-
tusschen ingediendstrekkende om alle geeste
lijke orders en daarmede verwante congregatiën
binnen een zekeren termijn binnen het gebied
der monarchie op te heffen. Die termijnop
6 maanden bepaaldwordt tot 4 jaar uitgestrekt
voor inrichtingen van onderwijsterwijl vereeni-
gingenuitsluitend ziekenverpleging ten doel heb
bende mogen blijven bestaan. Van hoeveel ge
wicht deze maatregel wordt geacht, kan men
opmaken uit de omstandigheid, dat de bisschop
pen ook tegen dit wetsvoorstel een protest bij
den Keizer-Koning zullen indienen.
De inhechtenisneming van een Indisch hoofd,
de Guicorvar van Baroda, door den onderkoning
van Indie, heeft in Engeland heel wat sensatie
gemaakt en zelfs tot eene interpellatie in het
lagerhuis aanleiding gegeven. De regeering ver
dedigde de inhechtenisneming, die zoowel op de
hoofden als inlanders een grooten indruk gemaakt
heeft, op grond van eene poging die de gevan
gene zou hebben aangewend tot vergiftiging van
een Engelsch ambtenaar en van voortdurend wan
bestuur.
Nog altijd is de zoogenaamde uitzonderings
wet voor Ierland bij het Huis in behandeling.
Onmachtig om de aanneming te verhinderen,
doen de "home rulers al wat in hun vermogen
is, om de beraadslagingen te rekken en hier en
daar kleine concessies te verkrijgen. Een enkele
maal gelukte dit laatste hun dan ook. De re
geering heeft iutusschen weder twee nieuwe ont-
werjien ingedienl, waarvan het eene strekt tot
invoering van scherpere straffen tegen gewelda-
dige mishandelingen, in den laatsten tijd zoozeer
aan de orde in Engeland, en het andere tot
regeli.ig der verhoudingen tusschen werklieden
en patroons, eene niet minder wenschelijke rege
ling in het land der werkstakingen bij uitne
mendheid. Newdegates wacht nog altijd te ver
geefs op eene behandeling vau zijne motie tot
bet instellen van een onderzoek betreffende de
kloosters, en verzamelde iutusschen meer dan
100000 handteekeningen tot ondersteuning van
zijn wensch.
In Oostenrijk, te Gratz, hadden ernstige
ongeregeldheden plaats. De studenten aldaar
hebben eene vijandige demonstratie op touw ge-
zet, tegen den aldaar verblijfhoudenden Don
Alfonso, wiens uitlevering door het Spaansche
gouvernement is gevraagd, wegens gemeene mis
daden, en die daarom van Duitschland de wijk
naar Oostenrijk nam. Herhaaldelijk wilde men
hem bij het verlaten der kerk te lijf en werd
hij begroet met den naam van moordenaar, roo-
ver, verrader enz. Thans wordt zijn huis door
de gewapende macht bewaakt. De Keizer is bij
zijn bezoek te Ragusa en to Cattaro met Oos-
tersche plechtigheid begroet door den vorst van
Montenegro en door een vertegenwoordiger vau
den Sultan van Turkije. In laatstgenoemd
land is weder een nieuwe grootvizier opgetredea.
Naar aanleiding van eene interpellatie in de
Italiaanschö Kamer van afgevaardigden over
de Kerkelijk slaatkundige verhouding en de
toepassing der waarborgenwet heeft de regee-
Ying eene wet op het beheer der kerkelijke
goederen toegezegd. Een wets-voorstel tot in
voering van postspaarbanken werd aangenomen.
Uit Spanje ko nen nog steeds berichten
van onderwerping van Carlisten, ofschoon de
gevolgen zich laten wachten. Blijkens ëen
schrijven aan zijn vriend Louis Vemllot, redac
teur van d~ TT-:-r‘— n—i—---
zins genegen den strijd rdien hij minder
