N’. 318.
ZONDAG 18 JULI.
1875.
WEEKBLAD VOOR DE KRIMPENER-, ALBLASSER- EN LOPIKERWAARD EN OMSTREKEN.
‘J7.
BINNENLAND.
«7.
bultenland.
OVERZICHT.
Een Verslag
dat niet ongelezen ter zgde
gelegd worden.
9 Juli.
SCHDONHDVENSCHE COURANT
mag
rap-
89>/2
5
7
de aandacht
21,00 A 22;
en
de Neutraliteit der
Deze Courant wordt geregeld iederen Zaterdag-middag
verzonden. Prijs: voor Schoonhoven per drie maanden 0,70.
Franco per post door het geheele rijk 0,80
S. W. N. VAN NOOTEN,
Uitgevers.
85
met de wenschen
wijs verlangende
zei
Voor
wetten in
vette kai-
1 gul-
2.0Q
per
eene bn-
van
geen
*rert
De
der
stig-
ICHT1N.
po
7»7.
100
937,
1»7..
l’V.
51'/,
103 7.
Ö2H/,,
8
4
3
1. 3
8
3
8 en 1816. 5
5
5
4 A 1 1000. 5
6è/iOOO. 5
0 2e leen. 4|
1867/69. 4
9.
2.
3.
de inzichten
uitcenloopende bedoelingen
sonen of vereenigingen. E
de defensie tegen
uvuo-Li...~, o 1-
baarheid in geestelijken zin, de oefening
ért.
2e Sectie. 7
1869. 7
8
5
l.
1.
2.
4.
5.
O o- °n
de verlegeuwoor-
:rubt te
en in
leden
rop
ten, of
iel van
.i jl.
dat zulk rene erkenning
trad daarbij tevens in eene
van het beginsel, waar-
eene kleine vingerwij-
igeering te Berlijn be-
3
5
5
.5,
Is. 100. Zl
Z. M. heeft herbenoemd tot Bur
gemeester van Gouderak M. Bron, secretaris
dier gemeente.
Alle biimMiUmdralM AtortentiSn waarvan 4a
plaatsing DRIE MAAL werdt opgegeren, worden
•lacht» TWEE MAAL in rekening gebracht.
teurs, een
kundig op onderwij «gebied, die 5
moeten worden dat zij zich geheel
268
239 7,
100’/,
100 7,
101
99
101
947,
998
109*/,
[4./.
101
54
85./.
14
577,
»»7i.
131
817,
87’/.
98’/.
927.
1017,
1017,
947,
71*/.
101 7.
1917.
180
368
361
89*7»
62*/,
64’/,
«71.
282
604
143 7,
qual. 62 ct.;
70 et.; Soha-
per kilo. Voor Londen
Ie qual. f 59, 3de qual f 56.
1 Zeenwsche f 8,80 A
e en Overmaassohe f8,30
Zeeuwsche f 7,70 A 8,10,
3 en Noord-Brabantsche
invoer, doch vluggen ban*
rezig; fok varkens vanöiS
ituk,
eiboter f 1,14 A 1,20 per kilo»
e 26 stuks.
irwe. Puike nieuwe Zeeuw<
laasscbe f ö,80 a 9,10, goe-
je en blauwe f 7,80 A 8,00,
she en Vlaamsobe f 7,70 A
4 7,80.
en Vlaamsobe winter sak-
f 6,90 A 7,80. Overmaaaschs
50, nieuwe Zeeuwsche en
6,50 A 6,80, gestort f 6,80
'lakkeesche f 6,30 A 6,50.
Prijs der Advertentiën Van 1 tot 5 regels 0,50.{ Jedere
regel meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzen
ding franco, en uiterlyk tot Zaterdags-voormiddags ten 10 ure.
tij de t
zing vai
men
De t
van een
au peuple wei
achtige beraadsli
genoodzaakt tot
constitutioneele
randt, zal h
De derde
rotes teeren.
Ook aan
thans reeds
In de omstt
Italië, Ru
gen te W’eei
bij de begrafi
Oostenrijk,
Openbare School, het toegankelijk te stellen kond
voor allen, het onderwijs in den godsdienst en
wat daarmee in verband staat overlaat aan de
kerkgenootschappen, houde hij tevens rekening
„vmovLvJ van hen, die bijzonder onder-
’3 overheid houde slechts toe-
dat de personen die het geven, waar
van bekwaamheid en zedelijkheid over-
en dat het z/de mate van kennis doe
die de Staat, als onmisbaar voor
iNov. 5
>r.Aug. 5
i.Juli. 5
r.Oct. 5
Ï50, 1854.
iOO, 1860.
1864. n
5
5
6
7
5
6
6
6
6
5
M
3
3
aandeel. f
wi. 5
.000. 5
5
v. 5
Ut. 100. 5
nsk.
•pol. .5
o* A
mwsohe, Flakkeesche en
IA 7,50, dito zomer f 6,90
are f5,30 A 6,30, lange en
che f235 per 9100 kilo.
ie en Zeeuwsche f9,20 A
ere soorten f 8,80 A f 9,30.
5.
I.j een aanvoer van
de handel heden
zicht,
borgen
leggen,
verwerven,
zijn burgers, moet eischen.”
Na aldus haar standpunt ten opzichte van de
//onderwijsquaestie” nauwkeurig aangegeven te
hebben, houdt zij zich bezig met de bezwaren
en klachten over het Lager Onderwijs. In de
eerste plaats met het schoolverzuim, als
mede het te vroeg verlaten der school. De uit
gestrektheid van dit voorname gebrek schetst
zij in breede trekken. Zij adviseert voor de
invoering van Leerplicht van het 7e tot het
15e jaar, echter erkennende: z/Op dit oogenblik
zal een wet op den leerplicht nog niet in al
haar omvang uitvoerbaar zijn. De toestand der
schoollokalen is daartoe op veel plaatsen te ge
brekkig" het aantal scholen te gering en het
onderwijzend personeel nog te weinig talrijk.
Indien dus de leerplicht bij de wet werd gedecre
teerd, dan zou er altijd een termijn moeten
aangewezen worden, binnen welken alles gereed
moet zijn om de wet in volle kracht te kun
nen doen werken. Intusschen is het wensche-
lijk dat reeds zoo spoedig mogelijk in die rich
ting maatregelen genomen worden.”
De punten, door de Commissie vervolgens
behandeld, zijn:
Het onderscheid tusschen Lager en
Middelbaar Ouderwijs, en de oinvang
van het eerste. Over dit gedeelte van haar
onderzoek wenschen wij later meer opzettelijk
te spreken: thans ontbreekt het ons aan ruimte
daartoe.
De Organisatie. (Rijks- of Gemeente-).
Zij somt de verschillende redenen op, die hetzij
vodr de eerste, hetzij voor de laatste pleiten,
en komt tot het besluit, dat gemeente-ergani-
satie de voorkeur verdient, mits het Rijk een
groot aandeel van de kosten op zich neme, daar
deze anders voor de meeste gemeenten te druk
kend zouden zijn. Als algemeenen regel stelt
zij voor: z/Het Rijk bepale voor elke gemeente,
wat daar, alle omstandigheden in aanmerking
genomen, noodig is om te kunnen voldoen aan
de eischen der wet, en stelle tevens een mini
mum van bezoldiging van het onderwijzend
personeel in iedere gemeente vast. Van het be
drag dezer uitgaven neme de Staat een deel,
b. v. 80 pet., op zich. Wat de gemeente
meer wil doen, komt geheel te haren laste. Aan
gemeenten die door de blijvende 20 pet. nog
te zeer gedrukt worden, kan en moet de pro
vincie, naar gelang der behoefte, een subsidie
verleenen.”
Schoolgeldheffing acht de Commissie
wenschelijk in dien zin, //dat er, in de steden
althans, naast scholen voor kosteloos onderwijs,
ook scholen waar een bijdrage geheven wordt,
opgericht worden,” onder voorbehoud dat het
schoolgeld op deze laatste voor alle scholen ge
lijk moet zijn, aangezien op alle scholen hetzelfde
onderwezen wordt.’’ Het valt toch met te ont
kennen, dat ouders //die tot den beschaafden en
fatsoenlijken stand belmoren, er tegen op zien
dat hun kinderen dagelijks omgaan met die uit
de laagste volksklasse, en dat wel in een tijd
dat de gemoederen zeer ontvankelijk zijn.” Zij
meent dat men door invoering van algemeen
kosteloos openbaar Lager Onderwijs niets anders
verkrijgen zou, dan dat alle kinderen uit den
fatsoenlijken, ook kleinen burgerstand naar de
bijzondere êchool gedreven werden.” En dit
laatate acht zij natuurlijk niet wenschelijk.
Het Toezicht moet uitgaan van den Staat,
van de Gemeente, en van de ouders. Voor het
staatstoezicht wordt vereischt: Ministerieel Op
pertoezicht, een Adviseur voor het onderwijs,
(aangeaieu de Minister die dezen tak van bestuur,
hetzij als afzonderlijk departement/dietzij als on
derdeel van een ander, onder zijn beheer heeft,
een politiek persoon moet zijn en niet altijd een
13 Adviseur als
dan met het schoolwezen in uitgebreiden zin be-
Dat men in Engeland over het algemeen nu juist
niet dweept met de Staatkunde van den Üuitschen
njkskansefier is overbekend en blijkt bij menige gele
genheid. Zoo dikwijls de wenschelijkheid besproken
wordt van Engeland s toetreding tot den driekeizers-
bond, verraadt zich die af keer bij de groote meerder
heid der persorganen, en toen voor eenigen tijd gele
den de Duitsche gezant op een gastmaal de politieke
quaestie, van zijn standpunt bezien, slechts even aan
roerde, kwam men al dadelijk in het parlement tegen
die schending der diplomatieke gebruiken in verzet.
Zoo vond ook de bekende nota van Duitschland aan
België nergens meer afkeuring dan juist in Engeland.
Men herinnert zich de vele interpellation waartoe die
quaestie in llooger- en Lagerhuis aanleiding gaf
du moeite die de regeering had, om
diging omtrent Duitschlands bedoelingen gen
stellen. Ofschoon deze zaak nu reeds geheel
vredelievenden zin geëindigd is, kwam een der
van het kioogerhuis dezer dagen op nieuw daar»
terug, door aan de regeering de vraag te richte"
Duitschland verlangt, dat Engeland het beginsel v<
internationaal recht, in de nota van 3 Februari
aan België ontwikkeld, mede erkent.
Lord Derby antwoordde,
met verlangd werd, doch
beschouwing en waardeering
mee niet ónmogelijk misschien c
zing aan het adres van de regc
zou moeten zijn.) Voorts vijf inspec-
vijftigtal schoolopzieners ervaren en
__.l-j:? zof)
I aan hun taak
kunnen en moeten wijdeneindelijk nog speciale
ambtenaren, uitsluitend belast met de zorg voor
den leerplicht. De Gemeente moet toezicht hou
den door middel van haar dagelijksch bestuur.
De tegenwoordige plaatselijke schoolcommissiën
wenscht men te doen vervangen door //school
raden’, gekozen door en uit de ouders der op
de openbare scholen gaande kinderen.
Voer de Akte-examens wenscht bns
port vijf commission, elk jaar éénmaal zitting
houdende. Een toelaag te eischen van elk die
zich laat ejamineeren, onafhankelijk van den
uitslag. Geen candidaat meer dan driemaal voor
dezelfde akte toe te laten. Een Akte A (in
de plaats der tegenwoordige zoogenaamde hulp-
onderwijzers-akte), en een Akte B. Meer pae-
dagogisebe inrichting der eKamens.
Voor de Aanstelling der onderwij
zers acht de commissie het behoud der verge
lijkende examens wenschelijk. Zij dringt aan
op splitsing van de scholen in twee klassen.
Om aan 't hoofd te staan is voor beiden Akte
B. vereischte, maar om te kunnen dingen naar
een school eerste klasse moet men eerst min
stens twee jaar belast geweest zijn met het be
stuur van een school tweede klasse. Het aandeel
van den schoolopziener m het maken van de
voordracht moet nauwkeuriger omschreven worden.
De Financiëele positie des onder
wijzers moet verbeterd worden. Voorscholen
eerste klasse stelt de Commissie een minimum
van f1500, voor tweede klasse f1000, met
vrije woning en zoo^mogelijk tuin. Ook de
hulponderwijzers wenscht zij te verdeden in
twee klassen: bezitters van Akte B met f 800, I
van Akte A met f 500 als minimum van be
zoldiging. Alle veranderlijke inkomsten wenscht
zij te doen vervallen.
Gok over de getalsterkte van het Onder
wijzend Personeel in verband met het aan
tal leerlingen, de opleiding van onder
wijzers, het voorbereidend onderwijs,
de inwendige inrichting der scholen,
en de vrijheid van het bijzonder onderwijs,
geeft het Rapport zeer behartigingswaardige wen
ken; ons bestek verbiedt ons echter, ze meer
gedetailleerd te behandelen. Het verslag eindigt
met eenige opmerkingen over school hygiëne, die
ons wellicht stof zullen leveren tot een latere
beschouwing.
Nog eens bevelen wij de lezing van bet be
sproken rapport dringend aan. Er is geen on
derwerp dal in belangrijkheid het //vraagstuk
van de school” op zijde komt. He.
De dezer dagen vastgestelde splitsing van de
Afdceling Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen aan
hel Departement van Binnenlandscbe Zaken, in dier
voege, dat Onderwijs thans een afzonderlijke afdeehug
vormt onder voortdurend beheer van den tegenwoor-
dijen Referendaris Mr. Van Volleuhoven, achten wij
een stap in de goede richting.
De Maatschappij Tot Nut van ’t Algemeen
heeft van het oogenblik van haar oprichting
tot heden immer een warm hart en een geo
pend oog gehad voor het onderwijs. Aan haar
heeft men het vooral te danken gehaddat in
den aanvang dezer eeuw onze volksschool de
bewondering van den buitenlandschen bezoeker
wekte: de vrijzinnige beginselen, die bij haar
op den voorgrond stondenheeft zij door haar
invloed en voorbeeld in onze wetgeving zien
opnemen terwijl zij steeds voortgaat den toe
stand der school gade te slaan en, waar zulks
noodig blijkt, pogingen tot verbetering van het
gebrekkige aan te wenden.
Bezield door hq,ar onveranderlijke belangstel
ling in de opvoeding van het Nederlandsche
volk der naaste toekomst, heeft zij te vorigen
jare een commissie van deskundigen benoemd,
om ouderzoek te doen naar de werking der
schoolwetten van 1857 en 1863, (Lager en
Middelbaar Onderwijs,) alsmede naar het ver
band tusschen die beide, en naar het nog zoo
weinig georganiseerde Voorbereidend Onderwijs.
Het eerste gedeelte van baar rapport, hande
lende over het Lager Onderwijs, is dezer dagen
publiek gemaakt en aan de departementen ver
zonden. Men vergunne ons, er
op te vestigen.
Tot ons leedwezen hebben wij meer dan eens
bespeurd, en ’t is met de eerste maal dat
wij die opmerking makendat er lezers (I)
zijn, die de gewoonte hebben de //boeken van
’tNut” meestal onopgesneden op een hoopje te
leggen, en ze alleen voor den dag te halen bij
de jaarlijksche schoonmaak;” niet, om ze dan
eens in te zien, maar alleen omdat ze niet
kunnen blijven liggen als het geheele huis met
bezemen wordt gekeerd. Om de hooge belang
rijkheid van het onderwerp verzoeken wij on
zen lezers, voor zooverre zij leden zijn van 't
Nut, bovenvermeld rapport, dat in een aange-
namen stijl is opgésteid, ernstig ter hand
te nemen, en, indien ze het niet zijn, hun
best te doen het zich te verschaffen. Laat ons
toonen, dat de onderwijs-quaestie niet uitslui
tend door ons wordt gebezigd als een leuze
bij de verkiezingen, maar dat de toestand der
school in onze schatting den levensvraag is
voor onze natie: dat elke poging die wordt
aangewend om baar te doen worden wat zij
wezen moet, door ons wordt gewaardeerd.
Al dadelijk blijkt liet, dat de commissie
zich plaatst op het standpunt van de liberale
partij in Nederland, en zich niet laat afschrik
ken door het schermen met groote woorden zoo-
als /rconsciëntiedwang,” ffscherpe resolutie,”
dergelijken.
//Waar het zoo de hoogste belangen van den
staat geldt, zou deze zich aan zelfmoord schul
dig maken, indien hij de behartiging dier be
langen overliet aan de meerdere of mindere
werkzaamheid, aan de inzichten en de vaak
1 van bijzondere per-
Evenmin als aan dezen
O-J zee en vijand kan worden
zergelaten, mag de Staat, waar het de weer-
*«1Un.» mn rln nofonln^ Vall
het volk voor den strijd op maatschappelijk en
zedelijk gebied geldt, lijdelijk toezien. Zoo er
gens dan is hier staatszorg, staatspl ich t. Een
blik op de vroegere geschiedenis van ons school
wezen zoowel als op den toestand waarin nog
heden veel landen van ons werelddeel zich be
vinden, leert ten overvloede wal de gevolgen
zijn, indien de Staat dien eersten en voornaam-
sten zijner plichten verwaarloost en de hoogste
belangen van het volk prijs geeft aan de wille
keur van persoonlijke inzichten of aan de harts
tochten van partijen.”
Waar evenwel de Staat, zorg dragende het
Lager Onderwijs zoo goed en zoo algemeen b
mogeljjk te maken, en, door duidelijk voorschrift deskundige kan wezen, terwijl de
en strenge handhaving van de Neutraliteit der <.,nn be* in nit™^
onge-
vrij wat
loeien f 175 A 235, mindere
15 A180 pinken f35 A 60,
r0; enkele nuchtere kalve-
8-
1869.
7
6
3
3
LICHTEN.
Hennep schil f?
aeboter 64 A 66 ct., wei-
f kilokaas f 24 A 30,
overloopers f 8 A 12,
en f 8 a 14; 1
nuchtere idem 7 A 10
3,00 A 4,00, poters f
sr 100 stuks, kersen
leren, handel vlug.
st vluggen handel; Mange
le qual. f29,00 A 32.0U,
,00.
boter f 1,30 A 1,40 per kilo.
biggen voor Engeland 23
ire dito f 5 A 14.
1 per kilo.
Juli. Aangevoerd: 927
ikalveren12 nuchtere kal-
imeran, 303 varkens, 54
ten.
1 ct., 9de
2de qual.
doeld werd, vqor het geval deze haré bemoeiingen
soms verder dan tot België wenschte uit te strekken.
De Minister onderscheidde daarbij twee gevallen, n. 1.
den eisch om alle daden, hoe indirect of hoe gering
ook, die de strekking hebben ongeregeld heden in na
burige staten uit te lokken, strafbaar to stellen; en
het vestigeu van den aandacht op sommige daden,
die den vrede in naburige staten zouden kunnen ver
storen en wier verhindering door het internationaal
recht geboden wordt. De billijkheid van laatstgenoemd
beginsel zou iedbr gouvernement tot zekere hoogte
moeten erkennen, doch een eisch als eerstgenoemde
zou eene aanmatiging verraden, die in de geschiedenis
zonder voorbeeld is en in Engeland zeker met afkeer
en verontwaardiging zou afgewezen worden.
Tegen de reis van den *Engehichcn kroonprins naar
Indië worden door sommige ernstige bezwaren ingé
bracht, minder om het doel, dan wel om de kosten
aan dit uitstapje verbondep. Deze toch zuilen niet
minder dan 142.000 pond sterling bedragen, waarvan
60.000 pond bestemd zijn voor geschenken aan de
inlandsche vorsten en hoofden. Het zijn vooral de
werkinan-afgevaardigden en de leren, die tegen deze
verkwisting van ’s lands gelden, zooals zij het noemen,
pre*
Ook aan de reizen van kroonprinsen begint men
’1 eene staatkundige betcekenis te hechten,
tandigheid dat de drie kroonprinsen van
Lusland en Duitaohland voor eenige da-
Biien bijeenkwamen, om tegenwoordig te zijn
afenis van den Oud-Keizer Ferdinand van
MosueiinjK, wil men een nieuw bewijs zien van de
heebte vriendschap, die genoemde staten vereenigt.
De verkiezingstnjd in Beieren is in vollen gang
De Aartsbisschop van München heeft zich, naar men
verzekert, de ontevredenheid van den Koning op den
hals gehaald, door het uitvaardigen van een herder
lijken brief, waarin hij de geloovigen aanmaant slechts
mannen te kiezen die in woord en daad aau de kerk
en het geloof zijn trouw gebleven. Wat echter meer
beteekent is dat ook een groot aaatal geestelijken
uit München het mandement afkenren, omdat «ij vree-
zen dut daardoor in Beieren dezelfde godsdienstige
woelingen zullen ontstaan als in Noord-Duitschland.
In het stuk, waarin zij die afkeuring te kennen ge
ven, verklaren zij trouw te willeu blijven aan de kerk,
zonder evenwel hun trouw aan den Koning te ver
loochenen en toe te geven aan de pressie van het
Vaticaan, dat onbekend is met de Duitsche toestan
den. De voorlezing van den bnel oordeelen zij eene
ontwijding der kerk, die geene kiezersvergadering is,
van den kansel, die geen tribune is, van het Evan
gelie, dut geen staatkunde en van den priester die
geen politieleen drijver mag wezen. De tempel Gods,
zoo eindigen zij, moet een huis des vredes zijn, maar
thans zaait men er tweedracht en haat tusschen pries
ter en leek, tusschen vader en kind, tusschen man
eu vrouw, tusschen burger en ouderling. Een woord
dat zeker ook elders wel behartigingswaardig is.
Voor het eerst is een der kerkelijk-staatkundige
Pruisen toegepast op een niet-Katholick
geestelijke, n. 1. op een mennoniet, die geweigerd heeft
een der leden zijne^ gemeente tot het avondmaal toe
te laten, omdat dat lid militair geworden was.
Het bevestigt zich dat de Bisschoppen hunne onder-
hoorigen gemachtigd hebben aan de verkiezingen voor
de nieuwe kerkelijke besturen deel te nemen.
Het groote nieuws uit Frankrijk is de aanneming
van de wet op het Hooger onderwijs, niet alleen met
behoud der bepaling, waarbij ook aan diocesen het
recht wordt gegeven tot oprichting van universiteiten,
maar selfs met opneming van eene nieuwe bepaling’
waardoor het bezit in de doode hand langs een zij
weg weder is ingevoerd. De fondsen van
zondere inrichting voor hooger onderwijs, die 1
openbaar nut is verklaard, kunnen, indien er g‘
rechthebbenden meer zijn, bij het teniet gaan der
stelling aan eenig genootschap, dus ook '"T ae
vervallen, indien de statute/*voorschrijven,
mede.erkmg der tot
nro» ia »erK regen door de belofte om tegen de niel w
verklaring van de verkiezing in Nièvre te stemmen.
Het was dus geen geringe teleurstelling toen, dank
trouwe opkomst der Linkerfractiea, de verkie-
itn den Bonapartist de Bourgotng met 20stem-
1 meerderheid door de Kamer nietig werd verklaard,
beraadslaging over het rapport, waarin het bestaan
geheim Bonapartistisch comité de 1’appel
ple werd erkend, gaf nog tot eene storm-
Jslaging aanleiding, waarby Buffet werd
>t de verklaring, dat de regeering de
3 wetten, tegenover ieder die se aan
handhaven.
c lezing van het wetsontwerp op de open
bare machten is thans aan de orde.
De operation tegen de Carlisten in Spanje zijn met
goed gevolg voortgezet. De strook lands ten suiden
van de Ebro is van Carlisten gezuiverd; in Cata-
lonic is hun macht gebroken, terwijl hel beste deel
hunner strijdkrachten, onder Dorregaray, al meer en
meer naar het noorden van Arragon tegen de Franscbe
grenzen wordt teruggedrongeu en misschien genood
zaakt zal worden de grenzen over te trekken, indien
althans de regeeringstroepen den weg naar Navarre
weten te versperren.
