Z0NDA6 27 FEBRUARI.
1876.
r. 350.
WEEKBLAD VOOR ZUID-HOLLAND EN UTRECHT.
s. w. vAJsr isrooTKisr,
Uitgevers.
*»7..
«»7.
Zou ’t er toe komen?
BINNENLAND.
BUITENLAND.
OVERZICHT.
MWEM COURANT
sn.
141
»»V.
5
7
het verdelgend
Deze Courant wordt geregeld iederen Zaterdag-middag
verzonden. Prys: voor Schoonhoven per drie maanden 0,70.
Franco per post door het geheele.ryk 0,80.
102 Vs
105 »/4
100 »/4
y57«
loo 7,
100
waar
schijnt i
moe tea
repbbli-
vier
zijn
zijne"
rendu.
gewaar
sn
to
jü-l
iaat vol le mei
v.ansche ref
.„iüiüugen b
jrbhjden met de
den Carlistischen
toegebracht,
aan beide zij?
80, 3de qual f 76.
he, f8,50 A 9,40,
1,10 4 9,10, Flak-
r 7,50 8,00.
Elaamsche f 7,30 a
en Noordbrabant-
maatregel
smachtend
het lager
ikz.
'uike jarige Zeeuw-
f 9,10 4 9,50, goede
uwtobe, Vlaatniche
adere f 7,60 4 8,20,
Vlaamsche f7,30 A
he f 7,10 A 7,40.
»L van NOOT EN
Prys der AdvèrtentiënVan 1 tot 5 regels ƒ0,50. Iedere
regel meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzen
ding franco, en uiterlyk tot Zaterdags-voormiddags ten 10 ure.
5
5
6
7
5
6
6
6
5
3
3
5
5
5
0. 5
in Hongarije,
geduurd heeft,
40.000 man t
915
‘05>/,
78
»7.
86‘/,
27*/,
16’/,
102*/,
46*/,
1571.
937.
iu7.
30
ISJWa-,
««7.
74-/,
08
W'/u
102
'O/Z..
471.
247
917.
‘°1 7.
81
«97.
97’/,
97-/,.
163
341
345
W1/..
59’/,
63»/,,
SS*/,
287
l«.
3
4
3
3
3
8
3
16. 5
5
5
DO. 5
DO. 5
4J 021/.
69. 4
3
5
5
5
f
5
54. f
60. r
en Overmaassche
,30 a 6,00, dito
f&,00 4 5,80.
’.ware f 5,00 A6,00,
lange ordinaire en
Vlaamsche f8,20 4
irten f 7,80 4 8,30.
//Het licht breekt door!” was het hoop-
vol opschrift van het artikel, dat wij in een
der laatste nummers van den votigen jaargang
dezer courant schreven naar aanleiding van de
Alle binnenlandeche Adv, er tentien, waarvan de
plaatsing 3 maal wordt opgegeven, worden elechta,
2 maal in rekening gebracht.
Advertentiön voor dit Blad uit Frankrijk
en België worden uitsluitend aange
nomen door de Heeren G. L. DAUBE Co.
(E. ELSBACH), Ruo du Faubourg Mont
martre 31bia te Parijs.
ik alweer het lager onderwijs tot onderwerp
r«-L-.. -t
ik, dat zulks niet noodig ware!
ons vaderland gebaat zijn, als de
dagbladschrijver niet, langer gewijd
worden aan dat gewichtigste aller volksbelan
gen, als de groote quaestie, die zooveel
hoofden warm en zooveel harten bitter maakt,
eens ophield aan de orde te zijn. Maar tot
nog toe mag en kan dat niet: zonder ver-
poozen moeten zij, die met woord of schrift
de publieke zaak dienen, blijven kloppen, tot
hun eindelijk open gedaan wordt. Tot
op zekere hoogte is ook hier agitatie plichts
betrachting. Als de Regeenng kon hopen
door toepassing van het stelsel van //op de
lange baan schuiven” de menigte stemmen, die
om verbetering van het lager onderwijs roepen,
tot zwijgen te brengen, wie weet hoe lang
die dringend noodzakelijke hervorming zich
nog’ zou laten wachten.
Het is nog geen dagl
Inderdaadheeft de houding ,*van de liberale
meerderheid in de Tweede Kamer reden gege
ven tot hoop, die van de Regeenng heeft meer
dan ooit de vrees gewettigd, dat haar liefde
voor het openbaar onderwijs niet zeer vurig is.
’t Is waar, er hebben eenige dagen achtereen
bijeenkomsten plaats gehad van de Heeren
Inspecteurs, om met den Minister van Bin-
nenlandsche Zaken te raadplegen overja,
dat weet men niet, want de sluier der ge
heimhouding is over die samenkomsten ge
spreid zoodat we eigenlijk te ver zouden gaan,
indien we uit die omstandigheid wilden aflei
den, dat //beslissende stappen’ in aantocht
zijn. Daar tegenover staat, dat de breuk Lus-
schen den Minister van Koloniën en de ver-
eeniging ^Volksonderwijs’’ veel te denken, en
ook veel te vreezen geeft.
Immers, wat is het geval? De heer Van
Goltstein vertegenwoordigt het meest liberale
element in het uit zooveel heterogene bestand-
deelen samengestelde Ministerie-Heemskerk. W are
Z. Exc. lid van de Tweede Kamer, dan zou
wellicht zijn plaats zijn aangewezen in den
linkervleugel der conservatieven of in den rech
tervleugel der liberalen. De omstandigheid,
dat de Minister lid was van Volksonderwijs
gaf eenigen waarborg, dat de nationale wensch,
waarvan gezegde Vereeniging de woordvoerster
is, ook weerklank zou vinden in den Minister
raad; zij maakte, dat er zekere band bestond
tusschen de voorstanders van den zedelijken voor
uitgang en het Staatsbestuur.
Die band is plotseling verbroken. De Heer
Van Goltstein beeft de vereeniging verlaten
niet alleen, maar bet zelfs noodig geacht haar
een brevet van onbeduidendheid uit te reiken.
vDe nieuwe vereeniging” (dat is: Volkson
derwijs na opname van het Schoolverbond,)
ge boor te-arrondissement, te Bourges, te Com mercy
en te Castel-Savrazm, waar geestverwanten en onder-
hoongea voor hem ijverdeo, leed overal de nederlaag.
Dufaure werd gekozen in Char ute inférieure; Thiers
te Parijs, Gambetta pp vier verschillende plaatsen,
te Parijs, Bordeaux, Marseille en Rijssel, Renault,
het laatste sjachtóffer van Buffet's partijzucht, in
Seine et Uise, Rouher in Riom en in Bastia1, ter
wijl hij Ajaccio in herstemming komt tegen Prins
Napoleon; Decazes komt in herstemming, enz. Bij
al hare overwinningen, leed de repubiikeinsche party
toch ook enkele verliezen door bet met herkiezen
van De Pressensé, die door een legitimist werd ver
vangen, en Ricard, de algemeen geachte president
van het linkercentrum en vice-president der kamer,
die voor een Bonapartut plaats moest maken.
Buffet wil in geen geval langer, zij ’took slechts
voorloopig, met de portefeuille belast blijven. Naar
men wil zou zij thans voorloopig aan Ferdinand
Duval worden opgedragen en overigens het kabinet
onveranderd blijven toi na de bijeenkomst der
kamers.
De republikeinen schijnen zijpe plaats vervuld te
willen zien door Renauld, tot voor weinige dagen
geleden prefect van politie, doob hel is niet waar
schijnlijk, dat de Maarschalk op die wyze kou wij
len medewerken om den' reeds zóózeer teleurgestelden
premier de maat vol te meien. -
Mogen de Fransche republikeinen zich verheugen
in hunne overwinningen bij de stembus, Spanje
mag zich verblijden met de thans zeer gegronde boop
weldra aan den Carlistischen opstand den luatsten
slag te hebben toegebracht. Na zeer bloedige ge
vechten, waarin aan beide zijden niet de meeste ver
woedheid werd gevochten is het aan de regeerings-
troepen gelukt zich van de drie voornaamste plaat
sen, die nog in het bezit van Don Garios waren,
Estella, Vera en lolosa, meester te maken. Daar
de. opstandelingen daarbij het grootste gedeelte hunner
ammunitie en oorlogsmaleneel verloren, zal het nu
wel niet moeielyk vallen de opstandelingen ook uit
hunne laatste verschansingen te verjagen en bet land
geheel van Cathsten te zuiveren. Men geloolt dat
heer aan 'de militaire' autoriteit Kra/t'bvergèdriigên,
Spanje reeds verlaten heeft en een veilige souuilpUats
zoeken zal in Hongarije. Zoodra de opstand, die nu
vier jaren geduurd heeft, geheel onderdrukt zal zijn,
zuilen 40.000 man troepen naar Cuba worden ge
zonden.
De kans dat ook in Turkije een einde aan den
opstand komt, staat nog niet zoo gunstig. Al 'wor
den de door de regeenng beloofde hervormingen
orgd door de wijze waarop de
a met de zaak hebben inge-
istandeliogen schijnen in die beloften nog
ouwen te stellen, althans zij toonden
:n niet genegen om de wapenen neder
De Mogendheden eisclien thans, dat de
egeenng waarborgen zal geven voorde goede behan-
leling der itngeweken gezinnen van opstandelingen,
,vr deze terugktfereii. Oostenrijk houdt nauw-
toezicht aau de grenzen, dat d<
he zijde geen toevoer ontvangen.
vrijwilligers, die zich bij hen 1
rden aau de grenzen teruggeröej
mrijksoho huis van afgevs
reeus vroeger aangekondigd
strekken moet om
van het staande leger te geraken en-oek andere
ien daartoe op te wekkep. Het ontwerp
st is goedgekeurd, zooais dat door het Hee-
gewijzigd. De regeeriug verklaarde ech
te weten of zij het aan de goedkeuring
kon onderwerpen.
>r de Engelsoi e regeeriug gevraagde cre
den aankoop der Suezkauaal-aandeelen is
.o_ beraadslaging door het Lagerhuis toege-
De beraadslagingen over de wet op de koop-
epen zijn, tnaus aangevangen en beloven
levendig te zullen worden. De reeders mee-
regeenng te ver gaat, Plimsoll en de
ae veiligheid van het leven der zeeva-
het wetsvoorstel nog niet genoegzaam
:tie. 7
9. 7
3
5
7
6
- 3
8
TIN.
ep, schil f 23 4
ad f 10 A 11, goe-
68 ct. per half
ms 28 a 30 ct,
a 38, lammeren
st. per half kilo;
stuk; aarda|jpelen
jammen f 3,50 4
jer heet., appelen
»1.; eieren f4,40
vluggen handel;
|s f26 4 30, naar
,35 4 1,50 per kilo.
voor Engeland
f 7 4 20, nuch-
kangevoerd: 1074
eren47 nach
tmeren, 198 var-
iten.
1de qual. 62 et.;
ual. f 0,95Scha-
10. Voor Londen
penigszins gewaarborgd c
groote Mogendheden zich
laten, de opst J
weinig vertroi
zich tot hedei
te leggen,
regeenng v
deling do.
wanneer t
keurig
van du
aansche
ten, wen
In het Ooatei
heeft Fux het
ingedie>.d, d t
idenng van
mogendhedt
kloosterwet
renhuis was
ter nog met
des keizers
Het door de
diet voor 2.
na eenige I
staan. De t
vaardijschept
nog ai levtu
nen dat de
jnen achten ne
inden door
“"sarborgd.
- Z. M. heeft o. r. benoemd tot Rid
der det orde van den Nederlandschen Leeuw,
Mr. C. Van Vollenhoveu, Lid van Gedeputeerde
Staten van Zuid-HuLaud.
Tot ridders der orde van de Eikenkroon zijn
o. a. benoemd C. V riesendorpkapt, der schutterij
te Dordrecht en VV. Van Aardenne Lzn., kapt.-
adju'.'ant der schutterij te Dordrecht.
Het ontwerp van den heer Moens,
tot wijziging van de wet van I8o7 op het lager
ouderwijs, is thans bij de Tweede Kamer inge-
kuinen. Volgens het ontwerp zullen er ten
minste 18 Kijkskweekscholen en 2U normaal
lessen van wege ’t Rijk komen. Gemeente-
njksscholen worden bij oprichting minstens voor
de hellt van rijkswege bekostigd. Geeue hulp
onderwijzers zuilen meer aan ’t hoofd van buurt-
scholen mogen staan. Een hulponderwijzer zal
slechts voor 30, twee voor 60 en 3 voor 120
leerlingen onderwijs mogen geven. In ecue
n aanvoer van on-
andel heden weder
qual.
koeien
1,50
//zal den weg opgaan van alle dergelij-ke ver-
eenigingen. Zij zal eene gelegenheid geven tot
redevoeringen, tot schraal bezochte vergaderin
gen en belangrijke disciitsiën tusschen enkele
leden over hoogst onbelangrijke ónderwerpen-
zij zal bij verkiezingen de hartstochten opzwie
pen, de zaai, die mij dierbaar is, het bevor
deren van £oed onderwijs onder het volk zal
efji^inig nut van f^kkeu."
*joor het lidmaatschap dier vereenigyi|^ be
dank ik.”
Eene kleine commentaar is hier» niet over
bodig. .4.
VooreerM .is 4e Vereeniging Volksonderwijs
alleen in z/x>^erre nieuw gefrorden, dat zij haar
gelederen versterkt heeft gezien door al die
aanneming van het bekende amendement Moens-' y^orstandeis van volksontwikkeling, die,"' in
Tioofdzaak met Haar dezelfde bedoelingen nastre
vende tot de ervaring zijn gekomen dat de zooge
naamde //zt^elijke” middelen hiet bij machte zijn*
om de invoering van den leerplicht overbodig
te maken. Zij zelve is weiiltg veranderd. Al
moge hkar program een weirtig uitvoeriger zijn
gewordendat betreft slechts den vormna
de fusie is zij gebleven wat zij van den aan-
vang is geweest, een Vereeniging die de lagere
school wil vrij- houden van kerkelijke invloeden,
haar in staat stellen de hinderen van onivolk
op te leiden tofbruikbare bergers, tot zelfdenlende
wezens, en een enid wil maken aan de willekeur,
waarmede verblinde of baatzuentige ouders hun
kroost datgene onthouden, wat y-p dqn levqpswrg
onmisbaar is. Dat was haar striven.,, lapg vóór
de fusie, toen zij Baron Van Golvateiit onder
baar leden mocht teilen. En. tys zij werkelijk
laboreert aan de kwalen,
genoemd, als zij lijdende'^», aan overmaat
van redevcferingey en schrale vergaderingen, aan
onvruchtbare ditcussiën over nietige zaken,- dan
heeft zij die gebreken ook reeds*- veel vroeger
moeten bezitten, eh 'het mag’ons wei verwoiv
deren, dat een man zoo scherpzinnig als de Mi
nister van Koloniën, die nitet eer dijn tegen, het
einde van December heeft ontdekt, of dat Z. J3xc.
lankmoedig genoeg is geweest, tot dat tijdstip
toe met een zoo kranke vereeniging vrede te
hebben.
Er is meer. Die telkens herhaalde, in den
grond der zaak hoogst dorre beschuldiging: vDe
hartstochten opzweepen bij verkiezingen,” waar
mede de partijen elkander 111 een ongunstig dag--
licht^ pogen te stellen, is hier ook alweer door
den heer Van Goltstein gebezigd. Zeker, het
zou voor de tegenstanders uiterst gemakkelijk
'Worden, als de vrijzinnigen in den lande zich
bij verkiezingen maar dood kalm hielden, en er
zich volstrekt niet om bekommerden, als ons
kostbaar kleinood, de neutrale school, van alle
kanten werd aangetast. Laat ons toch van het
onderwijs geen partijzaak maken, roepen ook
de antirevolutionairen als zij eens een gemoede
lijke bui hebben, en zij vergeten daarbij, dat
zij liet zijn, die den strijd zijn begomien. Wij
nemen hun dat laatste volstrekt metMcwalijk
iedtr is verplicht te strijden voor de beginselen
die hem dierbaar zijn: berusting zou in dat
geval met lafhartigheid gelijk staan. Maar men
verge dan ook niet dat wij werkeloos blijven,
en geen hand uitsteken om de bestormde veste
te behouden. Het oliderwijs is door den drang
der gebeurtenissen de strijdleuze bij uitnemend
heid geworden, met alleen in ons land, maar
bijna overal elders: bij de stembus moet hoofd-
zakelijk de worsteling geschieden, en nie
mand is bij machte, dien toestand te verande
ren. Dat men dus voortga de hartstochten,
dit woord hier in de goede beteekeius geno
men, op te wekken, (de qualificatie //op
zweepen” zullen wij, als minder voegzaam, maar
laten voor ’t geen zij is;) zoo bij de stembus
als in openbare bijeenkomsten. Waarlijk, ons
volk lydt met aan overmaat van geestdrift, en
't is juist de hooge verdienste van de Veree-
niging Volksonderwijs, dat zij ijver weet te doen
ontbranden voor de zaak waaraan zij is gewijd.
Over het algemeen is het een bedenkelijk
versch^nsel, als een regeeringspersoon de pu
blieke opinie minacht. Eu er hgt een toon van
bitterheid in die uitdrukking: vden weg opgaan
van alle dergelijke vereemgingen.” De stem van
een groot deel der natie mag toch wel gehoord
Wij verheugden er ons over, dat de meerder
heid onzer vertegenwoordigers zich vereenigd
had tot bet voorbereiden van een
die het begin zou zijn van de met
verlangen verbeide verbetering van
onderwijs.
vMaar het is nog geen dag!” hadden weer
eigenlijk bij moeten voegen, ware het niet,
dat de opgewektheid van het oogenblik die
weemoedige verzuchting terug hadde gehouden.
Toch zou zij volstrekt niet misplaatst zijn ge
weest.
De welwillende lezer vergeve het mij, indien
mijner bespreking maak. Ach, hoezeer weuschte
Hoezeer zou
pen van den
Uolioof.la Ia
worden waar htt nationale belangen geldt. Bij
ons schijnt men dat nog maar niet te willen
erkennen, ofschoon wij ook reeds te dien aan
zien van ondervinding weten te sprekeh. De pu
blieke opinie trok Eenmaal te velde tegen*bet
dagbladzegel, en het dagblagzegel viel. Thans
heeft (le volksstem zich verheven tegen de tabaks
belasting gelijk zij onlangs* is voorgedragen, en
men behoeft waarlijk niet met het heilig vuur
der prophetic bezield te zijn om te vóórspellen,
dat het ontwerp nooit wet zal worden. Een
andere vereeniging heeft den strijd aangebondeq
tegen de dienstvervangmg, en reeds zien we 111
den geest dat verouderd systeem in een zinken,
fofaar Volksonderwijs rget' toenemend succès
zijn leden recruïeert onder alle standen der
m latscbappij, daar treedt ook die vereeniging
op als uiting van de openbare, meeniyg eu nie
mand behoeft te wanhopen of het doel wel zal
worden bereikt. Toen in Bnttanmë Plimsoll
zich aangordde voor de bescherming van de
rechten van den zeeman, vond hij ook een re-
geering die hem dwarsboomde, zijn pogingen
tegenwerkte, zijn ijver dwaasheid achtte: en
toch thans is diezelfde regeeriug ondanks
zich zélve genoodzaakt, op ziju arbeid de kroon
te zetten. Wij ook, wij hebben, schoon opa
der gebied, onzen Phmsoli; hij, de kampioen
voor goed volksonderwijs zoo 111 de Tweede Kamer
als daar bieten, die er zich zeker weinig om
bekommeren zal dat leden der regeenng over
de vereeniging, waarvan hij de ziel 13, de schou
ders ophalen, 7—hij zal den strijd niet opge
ven voor de overwinhing is bevochten.
Jade heer Moens zal zijn doel bereiken,
denken wij ipet ^smart" aan het groot getal
kinderqn, dat nog verstoken ie van onderwijs,
en dat wederom zal worden toegevoegd aan
de menigte dergenen, die zonder voldoende op
voeding den strijd des leveus zullen moeten
medestrijden. Met elk jaar uitstcj wordt hun
g* tal grooter, en daalt het zejelijk peil van
ons volk: iedere vertraging is een onbereken
bare schade.
De Tweede Kamer heeft haar zittingen we
der geopend. Qp nieuw zijn de pogen van ons
volk ntar het Binnenhof gericht. Mochten wij
spoedig den dag oeleven, den lang verwachten
dag, die getuige zal zijn van de behandeling
van een verbeterde editie der Wet op ht t Lager
Onderwijs. Blijft de regeenng zieb sverbergen
achter haar verschansingen, welnu, dan vrage
onze Plimsoll het woord, en steke hij de
banier omhoog, om welke al ouZe liberale
volksvertegenwoordigers zich als één man scha
ren zullen, ter bestrijding van het verdelgend
monster: gebrekkig onderwijs.
Het bovenstaande was reeds ^chreven, toen
wij vernamen dat de heer Moens, overeenkom
stig zijn vroeger geuit voornemen, bij de
Tweede Kamer een outwerp tot wijziging van
sommige artikelen der wet van 1857 aanhan
gig heeft gemaakt.
Dat is dus het begin van den strijd,
De overwinning zij den moedigen leider
weggelegd 1 He.
De worsteling door Buffet in blinde stijfhoofdig
heid tegen Frankrijk ondernomen, is met de vol
komen nederlaag van den minister geëindigd.
Nu te vergeels bij de verkiezingen oor den Senaat
in beroep te zijn gekomen tegen het vonnis der wet
gevende vergadering, die hein geen plaats onder de
onafzetbare senatoren had waardig gekeurdziet Buf
fet thuns dit tweeledig vonnis bevestigd door den uit
slag der volksstemming.
Dit heelt Buffet dan ook begrepen Hij heeft
zich in het onvermijdelijke geschikt en zijn ontslag
ais premier en als minister gevraagd. Na al het
geen is voorgevallen kon hij dan ook moeilijk ver
schijnen voor eene vergadering, waarin de repu
blikeinen, zijne tegenstanders, zulk eeneoverwegende
meerderheid uitmaken. Volgens eene voorzeker wel
betrouwbare opgaaf van bet Departement van Uin-
neulandscbe /.aken zijn gekozen 225 a 230 Republi
keinen en radicalen (linker- en uiterste hnkerzyde)
100 constitutioneclen (centrumpartijen60 Honarvha-
leu, (Orleamsten en Legitimisten) en aO a 60 Bona-
pirtibten, terwijl nog 106 herstemmingen
plaats hebben, waarbij de kansen voor de
keinen mede niet ongunstig staan. Buffet, op
plaatsen candidaat gesteld, nl. te Muecourt,
'OpSrauuv.
jk houdt
1 opstandelingen
Eenige luli-
wilden aanslui-
jpen.
1 afgevaardigden
2-^1 voorstel
1 tot eene vergun-
raken
iep.
dat
285, mindere
1175, vare
tere kalveren f 4,L«
stte van 150 4 160
I kilo 52 4 54 cis.
