ZONDAG 9 APRIL.
N*. 356.
1876.
WEEKBLAD VOOR ZUID-HOLLAND EN UTRECHT.
BINNENLAND.
f 1^1.
«7.
BUITENLAND.
OVBKZICHT.
Het ontwerp-Moens.
r«w.
SCHOONHOVENSCHE COURANT
257 V.
el
997s
5
7
schoolwetherziening
ct.;
9de
vergeefs wordt uitgezien
l.vdflita
Deze Courant wordt geregeld iederen Zaterdag-middag
verzonden. Prys: voor Schoonhoven per drie maanden 0,70.
Franco per post door het geheele ryk 0,80.
997.
87
Z/ö, n
a 180,
itere
die
TU
5
5
6
7
5
6
6
6
6
5
M
8
3
5
5
5
5
100. 5
86
27i/g
17
99*/4
41
Hl/i.
91 Vh
14
22’/,
93/,
991/,
931/,
900
104 7,
72V,
4
3
3
8
8
3
1816. 5
5
5
1000. 5
1000. 5
leen. 4}
7/69. 4
.8
5
5
5
0. f
S. W. N. VAJST NOOTEN,
Uitgevezt.
een ^e-
is het voorstel van den
Er is
innig
bet ontwerp,
i» ingediend, in u
orgaan vertrouwt
eenmaal aangenomen
het Vaticaau geveu zal
delyk de behandeling i
troonrede ten einde gebi
Een gedeelte der troe|
afgezonden, ditmaal niet t
tegen sprinkhanen, die de
doa, Sevilla en Salamanca
Alle binnenlandsche Advwtentiën, waarvan de
plaatsing 3 maal wordt opgegeven, worden slecht»
2 maal in rekening gebracht.
Advertentiön voor dit Blad uit Frankrijk
en België worden uitsluitend aange
nomen door de Heeren G. I*. DAUBE Co.
(E. ELSBACH), Bue du Faubourg Mont
martre 81bis te Parijs.
stilts, eendeneieren
luwsohe, Vlaamse be
mindere en blauwe
Prys der AdvertentiënVan 1 tot 5 regels ƒ0,50. Ieders
regel meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzen
ding franco, en uiterlyk tot Zaterdags-voormiddags ten 10 ure.
147,
43V,
517.
102 V.
104 V,
967,
967.
1667,
832
326
567.
57
596/i.
597.
278
57J>
184
»v. 5
Log.
ill. 5
let 5
1854.
I860.
«etie. 7
169.
.3
5
7
6
8
8
ITBA
:nnep, schil f 23 4
:pzaad f 10,00, bo-
63 a 65 ct. per half
hens 16 a ft) ct.,
)2 a 38, lammeren
öt. per half kilo;
stuk; aardappelen
neu f 4.80, Koode
appelen f 8,00,
3,40 per 100 stuks,
irkt.
t vluggen handel
6 a 30 naar wicht
1,15 4 1,30 per kilo,
jen voor Engeland
gere dito f*8 4 20,
kangevoerd1 paard,
iaivet<tt,145 Mfch-
«"■•H 406
geiten.
2de qual. 75
i qual. f 1,15,
Sre Londe.
f 653de qual. f 60.
she, f 9,20 4 10,00,
8,80 a 9,60, Flak-
f 8,20 8,70.
Smscbe f 7,00 4
i en Noordbrabant-
i en Overmaassche
5,00 4 5,90, dito
e f5,00 4 5,80.
Sware f 5,90 a 6;50,
lange ordinaire en
f 8,90 4 9,00, overi-
8,00 48,80; Over-
0 4 8,60.
een aanvoer
handel beden
beate soorten
De Engelsohs bladen hebben het nog altijd druk
over de beruchte titel quaeatie. Allerwage worden ver
gaderingen belegd en adressen ontworpen o<n de ko
ningin te bewegen den zoozeer gebaten titel van Keizeria
der fndiên toch niet aan te nemen. Zelfs het teer
conservatieve Hoogerhuis vereenigde zich slecht, noode
met bet wetsvoorstel. De koningin, die, zooals than,
blijktreeds vroeger onder Gladstone’s bewind ge
tracht heeft, doch te vergeefs, dengewenschten titel
te verkrijgen heeft zich intusschen aan dien aandrang
van verschillende zijden onttrokken door een uitstapje
naar het vasteland. Dit wekt nog meer de voont-
waardigmg en gaf in beide huizen reeds tot interpel
latie aanleiding.
Eindelijk heeft de Khedive op aandrang der En-
gelscbe regeering, die op haar beurt moeilijk langer
aan den algemeenen drang der natie kon weerstand
biedener in toegestemddat Cave's verslag betref
fende den stand der Egyptische (geldmiddelen, werd
openbaar gemaakt. Dat verslag luidt -niet zeer gun
stig doch acht datde bronnen van inkomsten in
aanmerking genomenvan een deugdelijk beheer en
conversie der schuld tot een billijke rente verwacht
mag wordendat de middelen toereikend zullen iün
om alle verplichtingen na te komen.
In den Pruisisohen landdag rijn zeer levendige
beraadslagingen gevoerd over het verslag der commis
sie van onderzoek naar de spoor wegaangelegenbedei).
Zooals men zich herinneren zal, was aan deze com
missie opgedragen een onderzoek in te stellen naar
de knoeierijen die, volgens het beweren van
c a., door sommige booge ambtenaren zouden gepleegd
zijnbij Let verleenen van concession voor den aanleg
van spoorwegen. Een bewijs dat die beweringen niet
ongegrond waren is, dat de door de commissie voor
gestelde resolutie» die strekken om de regeering tot
strenger toezicht en bet weren van misbruiken mb
te manen allen werden aangenomen.
De opstandelingen in de Herxegowina (Turkije)
hebben toch eindelijk in een wapenstilstand bewilligd,
waarvan thans ijverig gebruik gemaakt wordt om den
vrede te herstellen. De schier hopelooze toestand der
geldmiddelen maakt dit dan ook zeer wensohelnk.
Reeds is officieel aangekondigddat de betaling der
coupon drie maanden is uitgesteld Gok deServieoh*
schatkist verkeert in beuarden toestand. Na te ver
geefs getracht te hebben in bet buitenland een lee-
mng te sluiten, beeft de regeering thans besloten
eene leening van 12 millioen francs binnenslands te
sluiten, dat zeker gemakkehjker is gezegd dan gedaan,
Z. M. heeft 1)600611)6 den hoofd
ingenieur van den waterstaat in Utrecht, L. J,
Du Cellié Muller, tot ridder der orde van
den Nederl. Leeuw.
Z. M. heeft herbenoemd tot
plaatsv. kantonrechter te Gouda Mr. J. Fortnyn
Droogleever.
Z. M. heeft benoemd tot notaris
te Scherpenzeel P. Van der Want JM1., can-
didaat-notaris te Leerdam.
Z. M. heeft voor den tijd van
drie jaren tot adsistent van 's Rijks veeartsenij
school te I tree lit benoemd: den veearts M. J.
Hengeveld, te Amersfoort.
Tot lid der Tweede Kamer in het
hoofdkiesdistrict Amersfoort is m plaats van wij
len Jhr. Mr. J. W. Van Loon, gekozen de
heer Mr. A. E. baron Mackay met 1168 st.
De heer Mr. H. W. De Beaufort kreeg 618 st.
Door den Min. van Binn. Zaken
is aan de betrokken Gemeentebesturen kennis
gegeven, dat het vee van verdachte stallen
met in de weiden gebracht mag worden, en dat
voor iedere melkkoe, die tusschen 1 Mei en
1 Oct. zoo op stal blijft, dagelijks 20 cent
en voor ieder stuk ander vee 10 cent zal ver
goed worden.
Omtrent den dood van generaal
Pel leest' men in ’t vAlgeineen Dagblad van
Ned.-Indië” o. a.
rGeen vijandelijke kogel of klewangbouw ont
roofde aan het zegevierende leger zijn boold;
hij viel niet als offer van de gevreesde ziekte,
die zoovele dapperen in Atchm ten grave sleept.
Pel is gestorven in het bivak te Gighen, ééue
plaats, reeds sinds lang in ons ongestoord be
zit, in den avond van 11. Dinsdag op Wqensdag
22 op 23 Februari, agn een plotselinge beroerte
of aderbreuk. VermoedeJijk stond die doodehjka
ziekte-aanval in verband met koorts/’
De tweede zitting van den Mi
litieraad zal plaats hebben te Dordrecht op de
Berkepoort, op 11 dezer.
Het bericht betreffende de ver
traging in den aanleg van den spoorweg Lei
den—Woerden, veroorzaakt door de Wieringer
Schans, blijkt ofijuist te zijn. Binnen den be
doelden kring liggen stoomgemalen van een
polder en daartegen is geen bezwaar gemaakt.
beide wijzigingswet aan te bieden in de hoop
dat de Kamer daaraan de prioriteit zal verleenen
boven het ontwerp van de Volksvertegenwoordi
ging uitgaande In dat gevaldat niet geheel
onwaarschijnlijk gevalzal toch de poging van
den heer Moens niet onvruchtbaar zijn geweest
het zal hem dan zijn gelukt, de Regeering te
noodzaken haar batterijen te demaskeeren en
dat zou reeds veel gewonnen zijn. De voor
standers van goed neutraal onderwijs zouden
dan eindelijk te weten komen wat zij aan dezen
Minister hebbeneen vriend of een vijand.
Mocht het laatstetegen onze verwachtinghet
geval blijken te zijn dan zou zulks te weten
verre te verkiezen zijn boven den staat van
onzekerheidwaarin wij tot dusverre blijven
yerkeeren.
'tZou ook kunnen zijn dat de Regeering de
dingen stil hun gang liet gaan,, in de hoop dat
de leden der Tweede Kamer met hun bekende
voorliefde voor amendementenhet ontwerp zoo
danig zullen besnoeien en beknibbelendat daar
van niets meer overblijft dan een schaduween
geraamte alleen goed genoeg om dienst te doen
als een model van gebrekkige wetgeving. Nog
ééns herinneren wij te dien aanzion aan de Wet-
Van Houten om te bewijzen dat zoo iets meer
gebetfrd is.
Zal de liberale partij toonen, dat zij werke
lijk oog en hart heeft voor de dierbaarste be
langen van ons volken dat zijwat professor
Buijs haar ook moge verwijten, kracht genoeg
bezit om de allernoodzakelijkste hervorming tot
stand te brengen dan schare zij zich in gesloten
gelederen rondom de banier, dooj den heer
Moens geplant: dan verzette zij zich eendrach
tig tegen elke poging, om den aanvoerder
nii t ontvankelijk te verklaren in zijn eischen
of zijn ontwerp ta verwaterendan toone zij
dat zij, al moge’zij voor het oogenblik het
niet geraden achten te //gouverneerentoch
de macht bezit elk gouvernement te doen voort
streven op den weg van vooruitgang, la na&ta
van de belangen van Let onderwijs hebben de
kiezers in Juni jl. de liberale partij versterkt;
het moge nu blijken, dat er bij de stembus
sprake geweest is van iets meer dan een leus,
iets meer dan een voorwendsel. Wezenlijk, het
zal een geluk voor ons volk zijn, ais de on-
derwijsquaestie eenmaal vun den rooster is ver
dwenen, want het is juist dit vraagstuk, dat
onze politieke toestanden het incest bederft,
omdat het een zuivere partijvorming belemmert.
Het moet voor een man als den heer Moens,
zoo door en door thuis op het gebied van het
lager onderwijs, en die zoo goed weet wat hij
wil, een sterke verzoeking zijn geweest, een
volledig herziemngs-ontwerp aan te bieden.
Indien hij werkelijk daartoe //aanvechting” heelt
gevoeld, dan beeft hij dien drang zegevierend
weerstaan, en dat is een verdienste te meer.
Hij heeft de Regeering de taak niet uit de
handen willen nemen: al wordt zijn ontwerp,
zooals het daar ligt, tot wet verheven, dan
nog blijft wijziging van de wet van 1857
even nobdzakelijk als ooit.
Slechts tot één punt heeft zij zich bepaald:
tot het onderdeel, dat alle andere overheerscht,
dat het dringendst roept om voorziening, en dat
in elke wijzigingswet met anders kan worden
geregeld dan door hem wordt voorgesteld.
Dat punt isde zorg voor een genoegzaam
aantal ondérwijzers van voldoende bekwaamheid.
Anders niet.
Inderdaad, geen schoolhervorming is mogehjk,
wanneer dat niet voorafgaat. Men decreteere
vrij algemeeüen leerplicht, men schrijve voor
tot welken leeftijd de kinderen de schooi moe
ten bezoeken, dat alles betcekent mets,
zoolange te vergeefs wordt uitgezien naar
onderwijzers.
Daaromvoor elk dertigtal leerlingen één
onderwijzer. Geen vruchteloos blokken meer
met een drom van kinderen, waaraan het on
mogelijk is, wegens hun aantal, de noodige
zorgen te wijdeu.
Aan het hoofd van elke school een onderwijzer,
die bezitter is van de hoofdacie. Niet langer
meer gemarteld met die zoogenaamde bijschool-
Binnenlandsche tjeawaarvoor een minimum van bekwaamheid
maf amarf var. rM*<la ijnad tranrwxr wnrdt rraonhi
'pCxli Mrt.
99>/.
«7
»6
IB»/,
‘S’/k
101 7,
91'/,
101»/,
101 *7.
92
scholen met 150
leiding van
trouwd.”
Toestandenzooals de Inspecteur van het la
ger onderwijs in Noord-Brabant daar schetste,
Waren en zijn in de andere provinciën van ons
vaderland voor het grijpen. En dat werd ge
constateerd, door den Minister van Binnenland-
sche Zaken bevestigd, door niemand weersproken,
in 1874! Sedert is van de zijde der Regeering
niets, volstrekt niets gedaan, om een beteren
staat van zaken in het leven te roepen althans
voor te bereiden. De Regeering heeft tot nog
toe een mate van lijdzaamheid aan den dag ge
legd die inderdaad bewonderenswaardig is I
rÉnhoe zal het thans gaan met het voor
stel Moens? Zal de Minister van El
Zaken zich nu haastende lang met smart ver- I reeds goed genoeg wordt geacht.
Géén kweekelingen meer geteld onder de on
derwijskrachten. Wie kinderen op te voeden
heeft, moet waarborgen aanbieden dat hij voor
zijn taak is berekend. Slechts onder die voor
waarde kan van zijn diensten gebruik worden
gemaakt.
Om het noodig getal onderwijzers te beko
men moet van Rijkswege gezorgd worden voor
gelegenheden tot opleidingbet getal kweekscho
len en normaalinnchtingen behoort aanzienlijk
te worden uitgebreid.
Ten einde jongelieden van aanleg te nopen
het onderwijzersvak tot hun werkkring te kie
zen, moeten de vooruitzichten worden verbeterd
en in overeenstemming gebracht met de eischen
van een burgerlijk bestaan. Die verbetering
.moet niet enkel afhankelijk worden gemaakt
van de kansom aan het hoofd eener school
te worden geplaatstmaar dient voor een ge
deelte ueds verkregen te kunnen worden als
het bezit der hoofdonderwijzersacte de bekwaam
heid van den onderwijzer heeft geconstateerd.
Eindelijkdaar bet onmogelijk zou zijnde
gemeenten met de vermeerdering van kosten te
belastenmoeten de uitgaven billijk verdeeld
worden tusschen haar en het Rijkmet behoud
van het stelsel waarbij de school als i
meente-inrichtiug wordt beschouwd.
Zooals men ziet, h
heer Moens geen greep in het wilde,
tusschen iedere tan de bepalingen een innig
verbandzoodanig zelfsdat er geen enkele
bijzonderheid uit gemist kan worden.
Zelden is de volksvertegenwoordiging geplaatst
geweest tegenover een voorstel van zooveel ge
wicht, zeiden ook tegenover een ontwerp dat
van zooveel diepe zaakkennis getuigt.
Moge zij bet in overweging nemen met al
den ernstmaar niet minder met al de Voort
varendheid die bet onderwerp vereiscbt.
Jl-e.
Het onderzoek van de geloofsbrieven vordert slechts
zeer langzaam in de F rans O he Iweede Kamer, eu
de beraadslagingen, die daarover gevoerd worden, zijn
weinig geschikt om het gemeen overleg te bevorderen.
Dat cr èn door de regei-ringsambtenaren èn door de
geestelijkheid eu door de caudidaten zelf hier en daar
gruwelijk geknoeid is, komt thans aau bet licht eu
kostte reeds aan menig lid der rechterzijde en der
Bouapartisten den zetel. Dit en de verklaringen, door
den minister Du Faure afgelegd in den bpezem vau
de commissie van onderzoek uaar de verkieziug vau
dén clericaal De Munheeft ouder de clencaleu een
paniek doen ontstaandie zich in hunne organen
zooals de Univers, de Gazette de France, de
Monde enz. uitspreekt. En toch deed de regeering
niets meer dan haar plicht. Naar aanleiding van za
ken die aan het licht gekomeu warenen van ingé
brachte beschuldigingen verzekerde zijbij monde
van Du Faure.dat het de wil en de plicht der regee
ring was, om met de haar ten dienste staande mid
delen tegenover wederspannige geestelijken de wetten
des lands te doen eerbiedigen en beloofde zy een on
derzoek te doen instellen naar de wyze waarop aan
de senjinariën onderwijs werd gegeven.
De Bonapartisten zijn met minder ontstemd over
dat langdurig onderzoek der geloofsbrievenniet zoo
zeer om het ongeldig verklaren vau sommige verkie
zingen, dan wel om de onthullingen, waartoe dat
onderzoek aanleiding geeft. Op zeer onhandige wijze
toonden zij dit door het indienen van een) voorstel
om in het vervolg de verkiezingen door bét hof van
cassatie te doen onderzoekeneen voorstel dat mets
minder bedoelde dan inbreuk te maken op de bepa
lingen der grondwet. Najat van de iiukerzyde was
opgemerkt, dat een dergelijk voorstel slechts vau de
zyde der Bouapartisten kon verwacht wordenwerd
het door dezen teruggenomen.
Ook de Senaat heeft zich vereeuigd met het voor-
stel tot opheffing van den staat vau beleg en de re-
geermg heeft niet geaarzeld met het besluit te sanc-
tioneeren. Het ontwerp tot wijziging van de wet op
het hooger onderwys wordt hevig door de geestelijk-
hei 1 bestreden. Een dertigtal bisschoppente Parijs
vergaderdhebben tegen het voorstel geprotesteerd.
Uit Spanje meldt men, dat de pauselyke nuntius
Msgr. Simeoni dreigt zijn ontslag te nemen als de
Cortes het artikel van ‘de grondwetdat godsdienst
verdraagzaamheid voorschrijftaanneemt. Vt eldra zal
dat dezer dagen door Cauovas de Castillo
in beiaadslaging komen. Het regeenugs
echterdat het bewuste artikel
geen aanleiding tot botsing met
d. Ook de Senaat heeft ein-
van het ontWerp-adres op de
ïbracht, eu dit goedgekeurd.
.epen zijn op een nieuwen vyuud
"et tegen de Carlisten maar
J provinciën Toledo, Baju-
iievig teisteren.
Een der belangrijkste, zoo niet het belang
rijkste feit uit de geschiedenis van de tegen
woordige zitting der Tweede Kamer is onge
twijfeld de indiening van het voorstel van den
Afgevaardigde uit Sneek, strekkende tot her
ziening van sommige bepalingen van de wet
op het lager onderwijs. Door de indiening van
dat voorstel heeft de heer Moens uitvoering
gegeven aan een belofte, bij de jongste begroo-
tings-discussiën door hem afgelegd.
Mannen van een krachtig, weldoordacht ini
tiatief zijn zeldzaam in elk Parlement ter
wereld, inzonderheid in de gelederen der Neder-
landscbe Volksvertegenwoordiging. Van de
verschillende rechten, in de Grondwet aan de
leden der Tweede Kamer toegekend, wordt naar
tons inzien van het recht van amendement
een te weelderig, van het recht van initiatief een
te spaarzaam gebruik gemaakt. Waarlijk, er
behoort moed toe, om zich te wagen aan de
indiening van eenig wetsvoorstelhet gebeurde
met het ontwerpVan Houten, (kinderarbeid,)
en met het spoorwegplan van de heeren Kap-
peyne c. s., om ons tot de historie van den
laatrften tijd te bepalen, heeft’ geenszins kun
nen Strekken, om den lust tot leiding van den
wetgevenden arbeid bij de Tweede-Kamer-leden
te doen toenemen.
Daarom is de natie den heer Moens dank
schuldig, dat hij zich, ondanks dat alles, niet
heeft laten we^rhouden de koe bij de horens
te pa kken.
Terwijl de Regeering blijft volharden bij haar
stelsel van »op dc lange baan schuiven,” werd
de toestand van ons volksonderwijs vau jaar
tot jaar meer onhoudbaar: het gebrek aan
onderwijskrachten is langzamerhand een chro
nische kwaal geworden, die de verwezenlijking
zelfs van de minst overdreven denkbeelden van
volksontwikkeling in den weg staat. Reeds
in de zitting van 9 December 1874 sprak de
heer Verheijen, die toch zekér niet onder de
vurigste kampvechters voor schoolwetherziening
zal worden gerangschikt:
vHet gebrek aan hulp, ik herhaal het, is
bij uitstek groot. Vau het houden vaq ver
gelijkend examen, bij de vervulliug van de
bétrekking van hulponderwijzer, is, bijna zo
der uitzondering, geene sprake meerdus geen
voldoen aan het voorschrift, neergelegd in art.
22 der wet van 1857. Ik overdrijf eeniger-
matemaar zeker met veel, wanneer ik zeg
dat ik, als het ware dagelijks, word overstelpt,
èn van de zijde vau belanghebbende ouders,
èn van de zijde van gemeentebesturen, èu van
de zijde van het staatstoezicht, met het ver
zoek toch hulp te willen aanwijzenen, pour
tout partage, kom ik met ledige handen,
want hulp kan ook ik met verleenen. Onlangs
werd mij die gevraagd voor eene gemeente,
waar drie hulponderwijzers moesten zijn, en
geen enkele aanwezig was. Er zijn dan ook
1*0 leerlingen en meer aan de
één enkelen onderwijzer toever-
van
Meer
vrij
27 5, mindere qual.
iO, vare koeien
kalveren f 4,50
voor Engeland
i 6 4 8 weken
het geine
regeerinj
Ie cai
kom!
