•w
1876.
ZOOAG 11 JUNL
F. 365.
WEEKBLAD VOOR ZUID-HOLLAND EN UTRECHT.
I
1
«7,
262
Over kiesrecht.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
p°i
<04*/.
al de leden
6
7
«dl-
Deze Courant wordt geregeld iederen Zaterdag-middag
verzonden. Prijs: voor Schoonhoven per drie maanden 0,70.
Franco per post door het geheele rijk 0,80
7
7
3
6
7
6
3
799
97
66
5
5
5
6
f7,40 A
ordbrabaut*
5
5
6
7
5
6
6
6
6
5
3
f
5
5
5
5
5
SCHOON «HE COURANT.
«jring
maar
3
4
8
8
3
3
3
5
5
5
5
5
4
3
5
5
5
S. W. N. VAN TSTOQTKN,
Uitgevers.
e qual. f 55.
30 i 10,80,
rkeesche ea
en mindere
92*/,
100
"VI,
787/,
55*/,
260
532
124
10*/.
«7.
rermusMhc
5,90, dito
i 5,70.
10 i 5,50.
iteit.
100*/,
9i7*
233
98‘/,
98*/,
98*/,
92
82*/,
277,
997,
35*/.
11’/.
92"/.
o II1/,
a 11«7.
leele gewas,
boter: late
r half kilo;
a 30 et.,
lammeren
•x half kilo;
aardappelen
5,00, Rood»
en f 10,00,
r 100 stuks,
n handel.
'en handel;
naar wicht
ilo; magere
re kalveren
van zijn artikel zegt
t was zeer
;emeeu; al-
lige handel.
75 tot 200.
L$0 tot 145.
en f 65 tot
15 tot 24.
smarkt was,
ruim bezet,
ige varkens.
tot 62 ot,
kilo. Over^
4 het stuk,
ersche gras-
s. per half
iden-EiereU
ige Zceuw-
11,00, goede
Vlaamsche
en bljuffo
Alle binnenlandsche Advertentiën, waarvan de
plaatsing 3 maal wordt opgegeven, worden slechts
2 maal in rekening gebracht.
Wij zijn niet gewoon de beperkte ruimte van
ons blad te bezigen voori pennestrijd. In den
regel laten wij dat gedeelte van de taak eens
dagbladschrijvers over aan de groote organen
van de publieke meeningen bepalen wij
ons et toein beknopten vorm onze gedachten
over de vragen van den dag te uiten.
Niet altijd echter kunnen we bet vermijden,
ook de gevoelens van anderen eens ter sprake
te brengen.’Inzonderheid, Wanneer van de zijde
van partijgenooten dingen worden gehoord, die
in strijd zijn met onze overtuigingon stellin
gen verdedigd, waarmede wij ons niet kunnen
vereenigen, achten ook wij ons verplicht, onze
opinie daar tegenover te plaatsen.
In het Bijvoegsel van *Het Vaderland” van
5 Juni 1.1. komt een zeer merkwaardig inge
zonden stuk voor, getiteld: h Grond wetsherzie
ning.” De Redactie vestigt bijzonder de aan
dacht op dat artikel; zij zegt er van;.vHoe-
zeer ook geplaagd door gebrek aan plaatsruimte,
hebben wij gemeend deze belangrijke bijdrage
van een hooggeacht staatsman te moeten laten
voorgaan. Niet in alle opzichten zijn wij het
met de beschouwingen van den schrijver eens,
maar door vriend noch tegenstander zal worden
ontkend, dat deze staatsrechterlijke studie over
eventueele grondwetswijziging lezing en herlezing
ten volle verdient.”
De ongenoemde //staatsman” heeft tol uitgangs
punt van zijn betoog genomen de bekende uit
spraak van een gedeelte der commissie uit de
Tweede Kamer, benoemd tot onderzoek van de
geschiedenis der Elster kiezersfabricatiedat on
regelmatighedenals in de gemeente Eist zich
hebben voorgedaanniet te voorkomen zijn zon
der verandering van de Grondwet. Hij toont
de moeielijkheid van wijziging onzer constitutie
aanen betreurt diemet het oog op de vele
en groote gebreken die de Grondwet ontsieren.
Waarin die gebreken bestaan, en hoe zij kun
nen worden weggenomenwordt in bijzonder
heden besproken. Schrijver legt meer speciaal
den nadruk op deze drie onderwerpenhet
kiesrecht, de defensie en de rechterlijke orga
nisatie.
Men veroorlove ons een enkel woord in het
midden te brengen naar aanleiding van de
wijzewaarop dat eerste punt wordt besproken.
Schr. keurt het af, gelijk trouwens bijna
algemeen wordt gedaan, dat bij de regeling van
het kiesstelsel de Grondwet in te veel bijzon
derheden is getreden. Zeer terecht. Hadde de
□geven van
détails aan
we zouden
een stelsel
van gegoedheid,” - dat is een vraag waarop
we zoo aanstonds zullen terug komen. Laat
ons eerst vernemen, wat onze schrijver verder
over de verkiezing van leden der Tweede Kamer
te zeggen heeft. Hij wenscht de periodieke
aftreding te laten vervallen, en acht een ver
nieuwing'van het mandaat van al de leden om
de vier jaren wenschelijk; voorts verdeeling
van het geheele land in (enkele) kiesdistricten,
zoodat op de 45 of 50 duizend inwoners twee
leden der Tweede Kamer worden gekozen.
Eindelijk nog, dat verandering in de om
schrijving der kiesdistricten niet anders zal
plaats vinden dan op een tijdstip, met de ver
nieuwing der beide Kamers samentreffende
dus om de acht jaren. (Ten aanzien van de
Eerste Kamer wenscht hij ook: rechtstreeksche
vei^zing, het getal leden gelijk aan de helft
van dat van de Twpede-Kamer-leden, düs op
elk kiesdistrict één, en aftreding van al de leden
na acht jaar.)
Tegen dat alles is weinig te zeggenwerden
schrijvers denkbeelden in toepassing gebracht,
dan zou misschien het vlottende,, het onze
kere in onze binnenlandsche politiek eenigszins
verminderen. Een rationeele hervorming zien
wij er evenwel niet indeze kan, naar onze
innige overtuiging, alleen het gevolg zijn van
volkomen loslating van het denkbeeld
van den census.
In het slot-gedeelte
Schr. nog dit:
vEen verandering in het verkiezingsstelsel
zal ongetwijfeld reeds nu beschouwd worden
als een stap naar het algemeen stemrecht; een
beginsel, dat zeer zeker door geen enkel ver
standig man hiet te lande voorgestaan wordt.”
Die laatste woorden verrasten ons ten hoogste.
Ziet, zoo dachten we, daar hebt ge nu een
^Staatsman,” die helder ruïneertbedaard zijn
meening uiteenzet. Maar in den loop van
zijn betoog ontsnapt hem bij ongeluk.een woord,
dat hem op eens zijn kalmte doet verliezen
hij kan de uitdrukking algemeen stem
recht niet bezigen, zonder onmiddellijk pro
test, en aanstonds voegt hij er dan ook bij:
//een beginsel, dat zeer zeker door geen enkel ver
standig man hier te lande voorgestaan wordt.”
Elk van ons zou gewis een mal figuur
maken, als hij beweerde, aanspraak te maken
op de benaming r verstandig man.” Toch gaat
het, dunkt ons, te,3sver, dien titel reeds bij
voorbaat te weigeren aan elk die het in het hoofd
mocht krijgen algemeen stemrecht te verdedigen.
Want dat er pulken zijn, en dat hun getal
toenemend is, ook onder behoorlijk ontwik
kelden, daarvan mag de //hooggeachte Staats
man” zich gerust verzekerd houden.
Wij voor ons; wij achten den tijd nog niet
gekomen, om de banier van het algemeen
stemrecht omhoog te stekenelke eisch naar
hervormingen, die op een ongelegen -tijdstip
wordt uitgesproken, maakt den toestand nog
ingewikkelder dan hij reeds is. Maar, wij
willen eerlijk zijn, en erkennen, dat er
veel is, dat vóór het gewraakte stelsel pleit,
en dat op de argumenten die er tegen worden
ingebracht, niet weinig is af te dingen.
Kiesrecht is een recht, geen gunst, en
het mag alleen worden verkort in het algemeen
belang, en om afdoende redenen. Die redenen,
kunnen en mogen geen andere zijndan vol
komen gemis van verstandelijke ontwikkeling;
en elk Nederlanderdie meerderjarig isin
het volle genot van zijn burgerlijke en burger
schapsrechten verkeertzelf in zijn onderhoud
voorziet, onafhankelijk van de publieke liefda
digheid,en die lezen en, schrijven kan
mag tot kiezen bevoegd worden geacht. Wordt
hem dat recht onthoudendan kan niemand
hem kwalijk nemen dat hij zich verongelijkt
rekent, onverschillig of de Grondwet of iets
anders hem van zijn natuurlijk recht berooft.
Bij de vaststelling van het ceusus-cijfer is de
wetgever uitgegaan van de leerdat zekere
mate van gegoedheid tevens waarborg is voor
//zekere mate van kennis”we weten allen
zeer goed dat dit eenvoudig een fictie is.
Maar wanneer wij aldus redeneerendan
zal men kunnen zeggenDat is dan toch geen
algemeen stemrechtwant ge wilt personen die
lezen noch schrijven kunnen toch wel degelijk
rJ- 9 Juni.
24 62*/,
3 74*/„
S’/‘«
96
12’A.
<’7.*
voerd: 851
27 nuch-
1, 190 Var-
lal. 78 ct.,
fl,00, 2de
ilo.
oor Londen
uitsluiten. Ongetwijfeld. Doch tevens moet er
dan worden gezorgddat die uitsluiting zoo
kort mogelijk dure: door invoering van leer-
dufeng moet de aanstaande Nederlandsche
staatsburger genoodzaakt worden, zich tot uit
oefening fan zijn kiesrecht in staat te stellen.
Welnu: Zonder aanmerkelijke uitbreiding van
het kiesrechtreeds op dit oogenblikkomen
we niet tot leerdwaug, zal geen verbetering
gebracht worden in den toestand van ons volks
onderwijs. Men zal blijven sukkelen en haspe
len; pogingen van weldenkende volksvertegen
woordigers, om het verstandelijk peil onzer land-
genooten hooger op te voeren, zullen bij
voortduring worden gesmoord in den poel van
Tweede-Kampr-sectiën-haarkloverijende ach
ting van ous volk voor zijn constitutioneele
instellingen zal bij toeneming dalentotdat
alle belangstelling in publieke aangelegenheden
is verdwenen, en wij ons-dood kalm zouden
laten annexeeren als iemand zulks de moeite
nog waard rekendé.
Elke uitbreiding van het kiesrechtlazen
wij onlangskomt in de eerste oogenbhkken
de reactie ten goede. De ondervinding beves
tigt deze uitspraak ten volle. Maar, dat is
maar voor korten tijdals eenmaal de crisis
doorworsteld is, dan gaat men des te zekerder
vooruit. Het is slechts achterwaarts gaan
voor een aanloop: reculer pour mieux
sauter. We hebben het alweer in Frankrijk
gezien. Ook daar kwam de reactie, maar zij
kon zich niet staande houden en op de grond
slagen van het onbeperkt algemeen stemrecht
zijn de nieuwe staatsinstellingen met orde
wijsheid en overleg opgebouwd. Men vreest
voor onzuiverheid der verkiezingen, en het uit- 1
oefenen van pressieindien het stemrecht alge
meen wordt- gemaakteilieve geschiedt dat dan
nu niet P Vraag eens hoeveel geloovigen door
den geestelijke, hoeveel pachters door hun land
eigenaar in een’ bepaalde richting worden ge
stuurd
Ons volk is hiet dommerniet slaafscher dan
de Franscfcende Duitschers.
Elke partijdie uitbreidingen ten slotte alge-
meen-verklanugvan het kiesrecht tegenhoudt,
getuigt tegen zichzelve.
Van bevoegde zijde heeft schrijver dezes verno
men, dat liet ontwerp van den heer Moens in de
afdeelingeu der Tweede Kamer zeer ongunstig is
ontvaugen. ’t Was wel te vreezende kleingeestige
politiek, der partijen biedt geen ruimte aan voor zulke
weinig beduidende dingen als verbetering van het lager
onderwijs. De school moet nog maar eenige malen
dienst doen bij de stembus.
x H-fr»
OVERZICHT.
Te oordeelen naar den toon, dien enkele groote
buitenlandsche nieuwsbladen doeu hooren, zou men
allicht geneigd zijn tot het besluit te komen dat we
óns aan den vooravond van groote gebeurtenissen be
vonden, dat de Oostersche quaestie hare oplossing
nabij was. Men heeft echter in de laatste jaren
reeds zoo dikwijls van krijgsgevechten gehoord, terwijl
ten slotte de vrede van Europa bewaard bleef, dat
het ons niet verwonderen zóu of ook ditmaal zal de
berg een muis baren. Het is evenwel niet te ont
kennen, dat ook zonder oorlog Turkije, dat jaren
lang de schrik der Christenheid geweest is. dat zijne
legei'ii tot onder d,e poorten van VV eenen gezien heeft,
zijnen ondei*gang eene schrede nader zal komen. K De
val van den sultan Abdul Aziz, volgens sommigen
deed hij vrijwillig afstand van den troon en de
troonsbeklimming van zijn neef Murad V zullen wel
niet voldoende zijn om het Turksche rijk uit zijn
djep verval tot nieuw leven sop te wekken.
De nieuwe sultan is begonnen met de uitvaardiging
eener proclamatie, waarin hij verklaart afstand te
doen van een gedeelte van zijn civiele lijst ten be
hoeve vap den Staat, verbetering van finantie-wezen
en van het openbaar onderwijs in het vooruitzicht
stelt en aan alle onderdapen volledige vrijheid ver
zekert. Dit alles beloofde echter zijn voorganger
eveneens. Diens troonsbeklimming deed, en met meer
recht nog dan thans, een gouden eeuw voor Turkije
verwachten; hij ook ving aan met te regeeren vol
gens de nieuwere beginselen van Staatsrecht, doch
eindigde met het land aan deu rand des afgronds
te brengenen eenmaal zoover, de hand aan eigen
leven te slaan door zich de polsaderen open te snij
den, zooals de jongste berichten melden.
Het is mogelijk dat den nieuwen sultan door de
rivaliteit der Europeesche mogendheden tijd zal ge
laten borden om zijne beginselen in praktijk te bren?
gen, doch hij moet beginnen met den opstand in de
Herzegowina te dempen en zal daarbij vermoedelijk
nog te kampen hebben tegen een verbond van Servië,
Prys der AdvertentiënVan 1 tot 5 regels /0,50. Iedere
regel meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inten
ding franco, en uiterlijk tot Zaterdags-voormiddags ten 10 ure.
J
Rumenië, Montenegro en Griekenland, die, naar het
schijnt, gesteund door Rusland, den grooten dag wen-
scheu te slaan. Rusland schijnt nog niet geneigd den
nieuwen sultan Murad te erkennen, diedoor Engel-
schen invloed ten troon verheven, zich niet zooals
zijn voorganger door Rusland zal laten leiden. De
Russische staatkunde heeft dus in het Oosten een
kgevoelig echec geleden, en zal niet nalaten, zoo al
‘niet rechtstreeks, dan toch door de opstandelingen
en Slavische stammen in hun verzet tegen Turkije
te steunen, de Engelsche staatslieden te dwarsboomen.
Openlijk zal Rusland wel niet tegen Turkije op
treden het zou daarbij toch alleen op den steun van
Duitschland kunnen hopen, daar ook op dit pant
tusschen de beidb Frankfortsche vrienden. Von Bismarck
en Qortschakoff, overeenstemming schijnt te heerschen.
In hoeverre die overeenstemming ook gedeeld wordt
door de andere mogendheden zal moeten blijken bij
de conferentie, die dezer dagen te Ems gehouden
wordt door de keizers van Rusland en Duitschland,
die zeker geen besluit zullen nemen zonder ook de
bevriende Mogendheden geraadpleegd te hebbeh.
Engeland heeft, zooals reeds uit het vorenstaande
blijkt, zijne politiek van non-intervatie laten varen,
en doet zich in de Oostersche quaestie wel degelijk
gelden. Het is begonnen met zijne deelneming aan
Rusland en Duitschland te ontzeggen, heeft de oude
partij in Turkije ten val gebracht eu geld en aunra-
nitie ten behoeve van het Turksche leger ovevge- -
bracht. Dit optreden zal er zeker het zijne toe bij
brengen om het Engelsche kabinet, dat in den laat-
sten tijd zich zoover impopulair maakte, in de oogea
der natie te rehabiliteeren.
Frankrijk heeft in de laatste dagen weinig van
zich doen hooren, dat geen ongunstig versctujnael
is, als men in aanmerking neemt, hoeveel het nog
in eigen boezem te regelen heeft.
De wet tot regeling van het hooger onderwijs is
bij de kamers lugediend; zij werd natuurlijk hevig
bestreden door de UItramontanen van allerlei kleur,
doch het is aan geen twijfel onderhevig of het voor
stel zal worden goedgekeurd.
In Spanjo is men nog steeds zoekende naar den
steen der wijzen: het middel om de schuldeischer»
tevreden te stellen, de schatkist te voorzien en .dat
zonder het volk al te veel lasten op te loggen.
Eenige comité’e van vreemde fondsenhouders zijn ge
hoord, doch een besluit is nog niet genomtn, daar
het Engelsche comité acht dagen uitstel verzocht.
De afschaffing der fu er os in de Baskische pro*
vinciën is thans een feit, dat bij proclamatie alge
meen bekend is gemaakt. De bevolking hield zich
tot nog toe rustig, doch zal zeker nog wel eens
trachten zich tegen de nieuwe orde van zaken te
verzetten.
Z. M. heeft op verzoek ingetrok
ken de benoeming van mr. J. De Clercq van
Weel, tot rechter in de arr.-rechtb. te Rotter»
dam, en benoemd als zoodanig mr. W. J.
Karsten, thane rechter in de arr.-rechtb. te Brielle;
Z. M. heeft benoemd tot adjunct-
controle.ur der directe belastingen, in- en uit
gaande rechten en accijnsen: te Amsterdam,
J. Hattipk, thans te Dordrecht; te Dordrecht,
C. L. Blauboer, thans te Groningen.
Z. tó. heeft, ter zake der expedi
tie ter Noordkust van Cefam, afdeeling Wahaaij
1875, bevolen bij afzonderlijke dagorders, zoo
in Indië als in Nederland, eervol te doen vei
melden den offic. van gezondh. 2de kl. W. F.
H. Grenp.
Het Staatsblad N°. 110, behelst
een besluit van den Sasten'Mei 1876, betrek
kelijk hét overmaken van gelden door middel
van telegrafische postwissels.
Dit besluit bevat de volgende bepalingen
Artikel 1. Tusschen postkantoren in plaatsen
waar tevens Rijkstelegraaf kantoren zijn geves
tigd zullen over en weder telegrafische post-
1 wisselseen bedrag van f 2500 niet te boven
gaandekunnen worden verzonden. Art. 2. Voor
telegrafische postwissels is dpor de atzendef»
verschuldigda. het gewone recht van 5 ctiiwt
voor elke som van f 12,50 of elk gedeelte
f 12,50. b. de kosten van het télegrafia0^if
bericht, overeenkomstig de bepalingen van
tarief voor den Rijkstelegraaf. Art. 3. Dit be
sluit treedt in werking te rekenen tan den
lödeu Juni 1876.
Blijkens een -11. Donderdag bij
het Departement van Koloniën ontvangen tele
gram van den Öouverneur-generaal van Neder-
landsch-Indjë, heeft de generaal-majoor Wig-
gers Van Kerchem den £7sten Mei jl. uit
Atchin het volgende bericht:
De vijand is rustig. De luitenant Six Dijk-
stra werd bij de dekking der werkzaamheden
aan den (sedert voltooiden) post Beioel-Zuid-
licht gewond. In den vroegen ochtend van 24
Mei gelukte het aan eene compagnie om deu
is getreden,
constitutie zich bepaald bij bet aan'
boofdbeginselenen de regeling der cl
den gewonen wetgever overgelaten
niet eindeloos blijven sukkelen met 1
dat niemand voldoet.
Ten aanzien van de uitoefening van het
kiesrecht verlangt Schr. slechts de volgende
bepalingen:
1° Dat de leden van de Tweede Kamer der
Staten-Geheraalder Provinciale Staten en der
Gemeenteraden rechtstreeks door de kiezers
moeten worden benoemd;
2° Dat het kiesrecht wordt uitgeoefend door
alle meerderjarige Nederlandersin het vol
genot hunner burgerlijke en burgerschapsrech
ten die een zekeren graad van gegoedheid
bezittennaar de regelendoor de kieswet te
stellen. De gewone wetgever is bevoegd dien
census te regelen, hetzij naar het bedrag der
directe belastingenhetzij naar het bedrag van
de huur der woningen.
Men ziet het, de hier voorgestelde wijziging
verschilt alleen in zooverre met het stelsel
van de thans vigeerende grondwet, dat het
bedrag van den census niet wordt bepaald.
En gewis, reeds dat zou een groote vooruit
gang zijn. Uitbreiding van het kiesrecht, die
overwegende eisch van onzen tijd, zou dau niet
langer door de grondwet zelve worden bemoeie-
lijkt. Maar of er niet nog een beter stelsel
ware te bedenken, dan dat hetwelk zich vast
knoopt aan de woorden: veen zekeren graad
