ZONDAG 15 OCTOBER.
1876.
F. 383.
•T
WEEKBLAD VOUR ZUID-HOLLAND EN UTRECHT.
77.
BUITENLAND.
OVERZICHT.
BINNENLAND.
De publieke opinie.
■pc.
SCHOONHOVEN COURANT
91)’/,
w
X
Zfl
5
7
1
lijk-
vau
dan
Deze Courant wordt geregeld iederen Zaterdag-middag
verzonden. Prijs: voor Schoonhoven per driemaanden f 0,70.
Franco per post door het geheele rijk. 0,80
3*/>
268 »/8
228
95»/4
9574
957,
89%
5
5
5
5
9. r
5
5
6
7
5
6
6
6
6
5
M
8
8
5
5
5
5
177.
1027,
998/,
937,
-s. W. N. VAN NOOTEN,
Uitgevers.
ibare mee-
sn die toch
volksleven
Prys der AdvertentiënVan 1 tot 5 regels 0,50. Iedere
regel meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzen
ding franco, en ui ter lijk tot Zaterdags-voormiddags ten 10 ure.
877.
97
96»/,
877.
777.
637.
91
907,
1687,
295
286 7,
527,
527.
547,
657.
265
554
127 7,
687.
107.
297.
417.
1087,
830
100 7,
70
77i.
767.
971.
977.
15
187.
6 Oct
ö£7'u
757.
1007.
98
98
137Ü
2< 627M
8
4
8
8
.8 .-Z1,
8 127,
8 527,
6. 5
5
5
0. 5
10. 5
n. 4}
9. 4
8
5
5
5
f
7
7
3
5
7
6
3
8
f22,004 23,00,
te qual. 70 i
o i kaas f 28,00
irerloopcri f 6
14 16; vette
nuchtere idem
leiugeel f3,80,
)0 per heet.
>cr heet.
g; aangevoerd
qual.mindere
irkt.
k 1,60 per kilo.
'oor Engeland
eren f20 a 60.
Aangevoerd
.kalveren, 17
)f lammeren,
of geiten,
qual. 72 ct.,
1. f0,95, 2de
kilo.
Voor Londea
3de qual. f 70.
rsohe f 9,50 i
siche f 9,00 i
10.50 h 11,10,
:10,00 a 10,80.
imsche f 7,50
antaohe f7,20
che en Over-
ndere f5,50 a
e f5,00 k 6,20.
3.50 5,20.
220 per 2100
joede en min*
oer van onge
boden williger
ijpe kalikoeien
dito vaarzen
ken f 25 45
Engeland 59
weken f6,50
k 1,50 per kilo.
jarige Zeeuw*
iHM.j.ng.
3he Vlaamache
sre en blauw.
be winter uk-
20, Overmaas-
Zeenwache en
.0, Overmaas-
jNOOTEN1
Sinds drie jaren zijn wij met Atjeh in oor
log Nu en dan, in onze gezellige bijeenkom
sten, wordt wgleens de vraag opgeworpen //Hoe
zou let toch gaan met den strijd in de Oost?’’
elk z«gt er het zijne vanen daarmee uit.
Een jnkele maal lezen we eens een telegram
betreffihde het opwerpen van een versterking of
een aaival op een patrouille, - en dan zuch*
ten we eens over het aantal slachtoffers van
cholera of andere /ziekten en niet minder over
de verbalende schatten die de oorlog zal kos
ten, doch verder strekt zich onze belang
stelling riet uit. Regeering en volksvertegcn-
woordigir.g hebben intusschen goed gevonden,
alle officiiele stukken, die op den strijd tegen
Atjeh betrekking hebben, voor het oog der natie
te verbergen, en nagenoeg niemand die er zich
om bekoümertde heeren moeten 't maar we
ten. Ik verbeeld mij, dat onder soortgelijke
omstandigheden de Engelschen zieb heel anders
zouden gedragen. Zij zouden, dunkt mij, aan
dringen op openbaarmaking van de stukken,
ten einde ten volle overtuigd te worden van
hun goed recht; en vervolgens zouden zij niet
in gebreke blijven de Regeering tot krachtig
handelen aan te. sporen. Niet slechts in woor
den, maar ook door daden zouden zij van die
begeerte doen blijken.
Hoe weinig bemoeit zich de //opent
ning” met de gewichtige vraagstukkei
de dierbaarste belangen van ons 1
raken! Slechts twee of drie onderwerpen schij
nen de aandacht waardig gekeurd te worden:
lager bnderwijs dienstvervanging en lijk
verbranding. Ane andere zaken levefen nu en
dan stof voor een courantartikel, en, naar aan
leiding daarvan, tot een praatje in het hon
derd doch trekken niet zoozeer de aandacht,
dat de natie, of ten minste een gedeelte der
natie, ze in het openbaar behandelt. Nagenoeg
ieder is overtuigd dat b. v. ons kiesstelsel de
grootste hinderpaal is voor de ontwikkeling van
onze constitutioneele instellingen, en dat het
ceosusstelsel nonsensachtige verhoudingen doet
geboren worden, maar slechts een enkele
poging is gedaan om een meeting te organi-
seeren ten einde den wensch naar verbetering
uit te spreken. Talloos zijn de aanmerkingen
die op onze belastingwetten gemaakt worden;
maar wat doet de natie om op dat terrein^
een gevestigde publieke meening te verkrijgen
Alleen als een verkiezing moet plaats hebben
voor de Tweede Kamer of de Provinciale Sta
ten, dan komen een paar dozijn kiezers bijeen,
niet om de hoofdpunten van den openbaren
dienst te bespreken en de slotsom der debatten
aan gelijksoortige verceijigingen ter overweging
aan te bieden, maar alleen om een can-
didaat te stellen, de middelen te beramen om
die candidatuur te doen slagen, en voorts
weer naar huis te gaan.
Men beschouwe mij niet als een vriend van
politieke tinnegieterij, wanneer ik het verlangen
uitspreek naar een krachtige uiting van de
publieke meening op velerlei gebied. Juist
omdat ik mij Verheug burger te zijn van een
constitutioneelen staat, zou ik bet betreuren
als wij nog langer in onze lijdelijke houding
volhardden. Zwakheid, lazen wij in de laatste
jaren herhaaldelijk, is de giondtoon van onze
binnenlandsche politiek*: dat is voor een groot
deel onze schuld, ofschoon men die gewoon
lijk werpt op Regeering en Kamers. Wij
hebben het recht niet, ons te onttrekkeu aan
de belangstelling in openbare aangelegenheden
wij moeten onze kennis op dat terrein ver
meerderen, onzen gezichtskring uitbreiden, onze
zienswijze openbaren, en - de gemakzucht die
ons het zwijgen oplegt, overwinnen. Ook in
Nederland moet de publieke opinie een macht
worden, die het nationaal gevoel tot in de on
derste lagen des volks opwekt of veredelt.
Nog nooit was het, na den jongsten oorlog, zoo
rustig in Frankrijk gedurende den vacantietijd van
de wetgevende vergadering als thans. De bijeenkom
sten van de Algemeens Kaden, de verkiezingen voor
de Tweede Kamer, de verkiezingen van burgemeesters,
de bedevaarten naar de .grot van Lourdes en de
vervanging van Ministers waren met bij machte om
e«ne meer dan voorbijgaande beweging in bet leven
altijd rechtvaardig, ook wanneer zij haar stee
nen wierp naar het hoofd Van hen, die zij bij
hun leven niet begreep, en die zij eerst later
als hajir weldoeners leerde vereerên?
En niet alleen is de openbare meening aan
tallooze [.dwalingen onderhevig, zij is ook ver
anderlijk als het Aprilweder. Heden Hosanna,
morgen de moordkreet. Van daag strooit zij
bloemen, morgent w.erpt zij met slijk. Het
eene oogenblik ontbrandt zij in geestdrift voor
dezelfde zaak, die zij kort daarop aan de be
spotting prijs geeft. Reeds bij de oude Romei
nen lag het Kapitool, waar de zegevierende
dictator werd gekroond, in de onmiddellijke
nabijheid van de Tarpëische rots, van welker
hoogte de vvijand van het openbaar welzijn”
iu den afgrond werd nedergeworpen. Het lot
van den gewezen president van de Republiek
Peru, die weinige maanden geleden door dui
zenden werd toegejuicht als hij zich Nn het
openbaar vertoonde, en thans ter nauwernood
aan een woedende volksmenigte ontkwam, die
hem vermoorden wilde, is in den loop der tij
den door zeer jelen gedeeld.
Is de volkstem aan vele vergissingen onder1
hevig, en evenmin van onstandvastigheid vrij
te pleiten, toch heeft zij een hoogst gewich
tige rol te vervullen. Hoe meer het peil der
beschaving rijst, hoe grooter de mate van
ontwikkeling is, waarin de lagere standen der
maatschappij zich mogen verheugen, des te meer
waarheid ligt er in de gelijkstelling waarvan
bet bekende spreekwoord gewaagt.
Daarvoor zijn echter t$ee dingen ïioodig.
Vooreerst moet de openbare meening een uiting
zijn van belangstelling iu publieke aangelegen
heden. In de tweede plaats moet zij behoor
lijk zijn voorgelicht.
Wat het eerste punt betreft, moeten wij met
eeuige schaamte bekeuneh, dat onze natie geen
rede» heeft om trotsch te zijn op de waarde aau
de publieke opinie toegekend. Dc Nederlanders
zijn nog niet in het bezit van die hoedanighe
den, welke men hebben moet om mede te spre
ken iu het pleidooi voor recht en vrijheid, De
openbare aangelegenheden worden bij ons wel
besproken in besloten, kring, maar daar blijft
het bij; slechts zelden voelen wij ons gedron
gen om een algemeejje beweging tèn gunste
vau de verwezenlijking van een of ander denk
beeld hetzij op het getouw te zetten, hetzij te
ondersteunen.
Het is niet gemakkelijk, de oorzaken vau dit
verschijnsel^ op te sporen. Men zegt weleens dat
de bewoners van den Staat //tusschen üost-
Friesland en de ScWde” zeer kalm zijn. Tot
op zekere hoogte is nat waar; wij houden van
geen drukte. Onderwerpen, die in andere landen
zonder bedenken in het publiek ter sprake zou
den gebracht worden, roert men bij ons ter
nauwernood aan. De grootste dwaasheid, welke
iemand die zich verongelijkt waant dan ook be
gaan kan, is dat hij zich op de rechtbank der
publieke opinie beroept; in de meeste gevallen
kon hij eveii goed het getuigenis inroepen van
een lijk.
Een paar voorbeelden. Toen indertijd Mul-
tatuli’s Max Havelaar verscheen, heette het dat
een rilling van verontwaardiging de natie door
stroomde. Men gevoelde zich geschokt door het
verhaal van de ergerlijke feiten, door den schrij
ver in gloeiende taal gegeven; men vroeg zich
af hoe het mogelijk was dat zulke dingen onder
een Nederlandsch bestuur konden plaats hebben.
Maar dat gevoel, indien het werkelijk bestaan
heeft, was toch bijzonder gauw verdoofdmen
bleef den Max Havelaar lezen en bewonderen,
doch verder geen nieuws. Of hebben we ooit
gehoord, dat een poging gedaan werd om den
schrijver tot verantwoording te roepen, en daarna,
jndien het bleek dat zijn beschuldiging gegrond
was, een krachtig, eenparig protest uit te spro
ken tegenover een gouvernement dat lijdelijk
bleef toezien bij de onderdrukking waarvan de
bevolking van Java het slachtoffer was? Toch
heeft Multatuli zijn doel in zooverre bereikt dat,
ook ten- gevolge van zijn schrijven, in Indië veel
is veranderd sedert hij zijn stem verhief; maar
wanneer destijds dc openbare meemug zich luide
had verklaard, dan zouden ongetwijfeld die ver
beteringen veel spoediger tot stand gebracht en
veel ingrijpender geweest zijn.
te roepen. Moet die kalmte voor een deel worden toe-
gösóiirpvcn aau de verwikkelingen in het Oosten, die
thans alle staatkunde belieerschen, voor een goed deel
mag men haar ook toescürijven aan uc wctltug
dc' repubhkoinsobe instellingen, die, niettegenstaande
het A-le gebrekkige dat daarin nog te vinden is, reêds
zóa gunstig afsteken bij de goochel-politiek van? het
keitvrrijk. Ook het arbeiders-congres, dat op dit oogeö-
blik te Parijs gehouden wordt, ptrqkt daarvoor eeuigs-
zin? ten bewijze'? Vroeger strekten die vergaderingen
alleeu om door het verkondigen van de dolste stel
lingen Tot opstand aau te zetten, thans gaat alles
rustig, in zijn werk, zoodat de politie, die natuurlijk
digelijk toezicht houdt, geen reden vofid omdevooft-
‘*:tg vau het congres te beletten. Onder vele dwaze
stellingen worden ook enkele goede verkondigd, zpoals
de noodzakelijkheid om inrichtingen in het leven te
roepen, die de werklieden op hun oujden dag voor
armoede moeten behoeden; de daarstelling van coöpera
tieve vcreeuigingen; de vorming van goede en kundige
werklieden de schadelijke concurrentie der klooster-
inrichtin^eu, enz.
De naar Frankrijk uitgeweken Elzassers hebben
dezer dagen van uit Parijs eene bedevaart georgani
seerd naar de kapel van het heilige hart op Mout-
martre,, ten gunste eéfier hereeniging van de afge
scheurde provinciën met Frankrijk. Zulke demonstra
ties, ifoor de geestelijkheid in de hand gewerkt, zijn
uithembnigeschikt om de gedachte aan revanche-
planueh, 111 den laatsten tijd meer op den achtergrond
getaakt, levendig te houden. Ook 111 Duitsohland
zijn pr sommigen die elke gelegenheid; aangrijpen om
den nationalen haab voedsel te geven. Zij willen in
de internationale uijverheidstentoonstelling, die Frank-
rójk in 1877 zal organiseeren, slechts een toeleg zien
nm den overwinnaar van 1870 en 1871 een echec
tb bereiden. Zelfs de regeeringen der verschillende
Jpuitsche landen hebben de industrieelen aangeraden
zich liever te onthouden dan, zooals te Philadelphia
’t geval was, zich op min waardige wijze te aoen
vijftegenwoord igen.
Het gerechtshof te Berlijn beeft in eene geheime
zitting tegen graaf Von Arnim,’ als schrijver van de
bekende brochure beschuldigd van hoogverraad, vonnis
geveld. De beschuldigde, gedagvaard, is echter niet
verschenen, wijl zijn gezondheidstoestand niet toeliet
de reis te ondern^inen. Volgens gerucht is de graaf
tot vijf jaren tuchthuisstraf yeroordeeld en zal op
zijne goederen, voor zooveel zij iu Pruisen gelegen
zijn, beslag Worden gelegd.
De Oostersohe quacstie zal, het blijkt hoe langer
zoo meer, vooreerst nog wel eene opene quaestie blij
ven. Het deukbeeld van eene militaire bezetting van
Bulgarije, Bosnië en de Her’zegowiria door Oostenrijk
en Rusland is in de laatste dpgen weder meer op
den achtergrond geschoven, door het berucht dat hft
den Engelschen gezant, Sir Elliot, gelukt is den
Sultan te winnen voor eene wapenschorsing van 6
maanden, die de Mogendheden in de gelegenheid moet
'stellen eene conferentie te beleggen. Het denkbeeld
is van Engeland, dat iu deze 't eens schijnt te zijn
met Oostenrijk en Italië. Hoewel Rusland zich niet
tegen het houden eener conferentie verzet, schijnt het
daarvan toch weinig succes te verwachten. Althans
met troepenbewegingen en gereedmaken voor eene ex
peditie wordt ijverig voortgegaan.
Eu tot eene gewapende tusschenkomst zal het ook
eindelijk wel moeten komen. De Porte toch kan, tenzij
met het zwaard daartoe gedwongen, geene autonomie
aau de Christelijke provinciën toestaan, zonder zich
den haat der Mahomedaansche bevolking op den hals
te halen, die hare wraak zou koelen goowel op de
Christenen als op hare eigen regeering.
Servië heeft zich doonzijne jongste krijgsverrich
tingen, waarbij zoovele Russische officieren sneuvelden,
het ongenoegen van Rusland op den hals gehaald.
Sedert heeft generaal Tchernajeft' de vijandelijkheden
ook niet weder hervat. Montenegro schijnt het
•met de Turksche regeering eens geworden te zijn
over de grondslagen van den vrede. Vorst Nikita zal
zijne zoo vurig begeerde zeehaven eindelijk verkrijgen.
Vijf en twintig duizend man Spaaneohe troepen
zijn door het lot aangewezen om den opstand op Cuba
te helpen dempen. Zij zullen eerstdaags daarheen
vertrekken onder bevel van Martinez Campos.
Bij Z. M. besluit is aan N. Fran
cois Snel, op zij 11 verzoek, eervol ontslag ver
leend als notaris te Breukelen.
Bij Z. M. besluit zijn benoemd
tot griffier bij het kantongerecht te Hillegers-
berg, Mr. 11. M. C. Poortman, thans plaats-
verv. kantonr. te Schiedam; tot griffier bij het
kantongerecht te Ridderkerk, Mr. B. Ten Broecke
Hoekstra.
Bij Kon. besluit is pensioen ver
leend ten laste van den Staat aan J. De Kleijn,
gewezen hoofdqnderwijzer te Ameide, ten be
drage van f 567 ’s jaars.
Blijkens een bij het Departement
van Koloniën ontvangen telegram van den Gou-
verueur-Generaal van Nederlandsch-Indië, d.d. 2
dezer, heeft de generaal-majoor Wiggers van
Kerchem deu 27sten September jl. het navol
gende uit Atchin bericht
Den 25sten September xyerd de versterking
te Silang voltooid en bezet.
Alle binnenlandsche Advertentiën, waarvan de
plaatsing 3 maal wordt opgegeven worden, slechts
2 maal in rekening gebracht.
Ziet gij daar die trotsche rivier, die vol
majesteit voortrolt door het landschap, de vaar
tuigen als een nauw merkl-aren last zeewaarts
voert, of, wanneer haar gramschap is gewekt,
in dolle vaart met haar golven de kust bedreigt?
Toch, indien gij opklimt tot de ver verwij
derde, oorden, waar haar wateren begonnen zijn
zich een bedding te banen, hoe klein, hoe on
beduidend zijn dan die bronnen 1 Men weet
schier niet, vanwaar zij komen, en niemand
zou gewis durven verwachten, dat zulke nietige
beekjes eerlang een grootsche bestemming heb
ben te vervullen.
Zoo is het ook gelegen met die macht in
de geschiedenis der volken, die wij de open
bare meening noemen.
Vanwaar komt zij, waar is haar oorsprong?
In het eerst was zij een gefluister, dat slechts
het oor van weinigen bereikte. Maar gelijk
aan den sneeuwval, die sterker wordt naar
mate hij een iangeren weg te doorloopen heeft,
dóet zij zich luider hooren. Het gefluister
groeit aan tot een gerucht, het gerucht wordt
een stem, eerst beschroomd nog, later scherp
geaccentueerd, eindelijk onweerstaanbaar als het
geratel van den donder. Stopt uw ooren dan,
gij machtigen der aarde, die meent dat het rad
der wereldhistorie een stuk kinderspeelgoed is,
dat gij met een touwtje in beweging brengt:
stopt uw ooren, het baat u even weinig als
de struisvogel er redding door vindt dat hij
don kop in het zand steekt. Tot in de goed
gesloten binnenkamer, waar gij zit te hpuwen
aan uw diplomatiek kaartenhuis, dringt die stem
door, zij overschreeuwt uw zoetsappige redenee-
ringen even gemakkehjk als het gebrul van den
leeuw, de herdersfluit.
De stem des volks heeft gesproken, zij,
die volgens de eeuwenoude spreeekwijs z/de
stemme Gods” is.
Zoo voortredeneerende, zouden wij evenwel
tot een vreemde conclusie komen.
Spreekwoorden hebben altijd slechts een zeer
betrekkelijke waarde. Wij kunnen ze aanvaar
den als het //kort begrip” van de wijsheid van
het voorgeslacht, maar niet dan onder uitdruk
kelijk voorbehoud. Onder voorrecht van boe
delbeschrijving, zooals het in den kanselarijstijl
luidt.
Immers, ware ;/de stem des volks” steeds
het onfeilbaar orakel, waarvoor het gewoonlijk
gehouden wordt, dan zou de massa altijd ge
lijk hebben. De uitspraak der menigte zou in
hoogste ressort het vonnis vellen, en niemand
zou het in bedenking kunnen nemen, een scha
duw van twijfel te koesteren omtrent haar waarde.
Wij weten maar al te goed, dat de publieke
opinie alles behalve onfeilbaar is. Zonder veel
moeite laat zij zich op een dwaalspoor brengen,
en, eenmaal in een verkeerde richting voort
gedreven, bolt zij door, zonder zich tijd te
gunnen tot nadenken, steeds hartstochtelijker,
totdat zij baar krachten geheel beeft uitgeput.
De enkele mensch kan, wanneer hij vpn den
koers is geraakt, in een oogenblik van kalmte
tot bezinning komen; niet alzoo de volkswaan.
Hoeveel moeite heeft het soms gekost, om
de menigte te doen inzien, dat zij zich ver
giste. Hoe menig edel menschenkind heeft
niet gepoogd, het hollend paard dat volksbe
grip heet tot staan te brengen, en werd in dat
moedig streven omver geworpen en verbrijzeld.
De geschiedenis der menschheid is een aan
eenschakeling van vooroordeelen en verkeerde
inzichten, die eerst na hardnekkigen kamp over
wonnen werden, om voor nieuwe wanbegrippen
plaats te maken.
Of had misschien de stem des volks gelijk,
wanneer zij in de zeventiende eeuw ongeluk
kige vrouwen die een weinig anders waren dan
anderen, als tooveressen ter dood doemde?
Was de publieke opinie in haar recht, als
zij ieder mm of meer buitengewoon natuurver
schijnsel aanmerkte als een middel, door de
vertoornde Godheid gebezigd om wraak te ne
men ©ver gepleegde misdrijven? Was de massa