II
7
N”. 406.
18?7.
rstraat
[enres,
Dam,
voond
ZONDAG 25 KAAKT.
fraai
WEEKBLAD VOOR ZUID-HOLLAND EN UTRECHT.
I
LEN.
II.
GH,
hippershuis.
a. s.
Het gevecht op de voorposten.
BINNENLAND.
BUITENLAND.
OVERZICHT.
SCKIONHDVENSC HE COURANT
terwijl bij
loot geheel
it.
f 5,80 4 6,90,
ZOU
i de
rOOTKN.
nd, 1 rood
el Oxford,
kt Katoen,
12 pkk.
Deze Courant wordt geregeld iederen Zaterdag-middag
verzonden. Prijs: voor Schoonhoven per drie maanden 0,70.
Franco per post door het geheele ryk 0,80.
iaar, tegen
Prijs der AdvertentiönVan 1 tot 5 regels f 0,50. Iedere
regel meer f 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzen
ding franco, en uiteriyk tot Zaterdags-voormiddags tan 10 ure.
S. <fc W. N. VAN NOOTEN,
Uitgevers.
Alle binnenlandde Advertentie», waarvan de
plaatsing 3 maal wordt opgegeven, worden elecht»
2 maal in rekening gebracht.
ui, 24 425,
Is te qüal.
kaas f 26
rloopers £8
vette kal-
htere idem
igeel £4,50,
nmers f 3,80
EN- en
gemaakt 4
en worden
eeu aauvang
Dit insider
raadalaagd
stellen vai
de Kaï
een aanvat
Mooting. L
lende pb-
1 weede Kar
aanvoer van
vrij levendig.
280, mindere
.90, nuchtere
ware 50 4 52
13 4 45 ets.
len f 14 4 22
aks.
b Zeeuwsohe,
11,00, puike
0,30 4 10,70,
tarwe £9,50
niche f7,50
isohe Winter
4 7,00, Orer
en we Zeeuw-
5,50 4 5,80,
en Flakkee-
f2,80 4 4,00,
it van heden
handel was
qualiteit.
- dito fl,30
or Engeland
en f 1,25 tot
fev: 1 paard,
J veren, 185
lammeren,
ten en 1 ezel,
ual.' 74 et.,
£1,25, 2de
kilo.
'oor Londen
le qual. f 70.
the f 10,60 4
kkeesche en
20 4 10,20. 4
nsche 7,30
itsobe £7,00
ie en Over-
dere f5,40 a
f5,00 a 5,70.
'04 4^80,
Mocht nog iemand de verwachting hebben
gekoesterd, dat de meerderheid van de Tweede
Kamer met de regeering mede zou willen gaan
by haar streven om elke der partijen in zake
de onder wijs wetgeving* door middel van eene
kleine tegemoetkoming voor eeu poos te be
vredigen en alzoo de lastigste van alle lastige
quaestiën van de baan te schuiven, aan deze
zoete hoop wordt voor goed de bodem inge
slagen. Men leze slechts het verslag van het
onderzoek der wetsvoordracht in de aldeelingen.
Een hoogst belangrijk stuk, dat verslag. Wiet
zooals gewoonlijk worden wij vergast op een
bonte verscheidmheid van individueele meenin-
gen, door //enkele” of sommige” of /ronder-
scheideu” leden ter sprake gebracht; neen, de
zaak wordt op breede wijze voorgesteld, de be
ginselen zijn nauwkeurig geformuleerd, en aan
die beginselen is het outwerp met de meeste
nauwgezetheid getoetst.
Over de zoogenaamde bijzonderheden willen
we thans niet spreken; waar het vooral op
aankomt is de vraag, of de neutrale volksschool,
door de Ghmdwet geschraagd, zal worden op
geofferd aan de bevordeni.g van sectarische be
langen. Daarom zullen we ook niet voor heden
de aandacht vestigen op de grieven, door de
clencale partijen tegen de voordracht ingé
bracht, ofschoon ook daaruit voor de regee
ring veel te leeren valt.
Neen, waarop we op dit oogenblik den vollen
nadruk willen leggen, is de flinke, ruiterlijke
wijze waarop van liberale zijde de rechten der
openbare school in bescherming genomen wor
den, tegenover de pogingen van dép Minister
om haar in een ongunstiger positie te brengen.
We verheugen ons dat er geen schaduw van
dubbelzinnigheid meer is overgebleven.
Eeuige aanhalingen uit het verslag zullen dit
voldoende aantoonen.
Eerst zy m herinnering gebracht, boe over
de onderwijsquaestie werd gedacht door de meer
derheid van de commissie, indertijd1 belast met
het onderzoek van de Grondwet.
Die meerderheid, doordrongen van de over
tuiging dat een goed ingericht lager schoolwe
zen eeu allergewichtigsteu invloed op de zede
lijkheid en verstandelijke beschaving der natie
uitoifcnt, en dat de schoolwet Van 3 April
1806 uit dit oogpunt zeer nuttig heeft gewerkt,
maakt haar toestemming ondergeschikt aan het
vei werven der meest mugelijke zekerheid bij de
Grondwet zelve, dat al dit goede met zal ver
loren gaan. Zij verlangt uit dien hoofde dat bij
het vrijelijk toelaten ntr oprichting van bijzon
dere scholeu door daartoe bevoegden al de aan
dacht der regeering op de openbare lagere
scholen gevestigd blijve, zoodanig, dat deze ner-
gflusontbreken en door haar goede inrichting
en den geest van het daar gegeven onderwijs
den nadeehgeu invloed temperen ot te met doen
der eigenaardige gebreken, die vele der nieuw
op te richten bijzondere scholen maar al te
zeer zullen aankleven. In dien geest dus dringt
de meerderheid er zeer sterk op aan, dat hel
(Hgquwoürdige art J.M)* een aanvulling er-
lauge, strékkende om te bepalen, dat bet voort
durend tot de bijzondere zorg der Regeering
behooren zal om te waken, dat in iedere ge
meente, tonder onderscheid, van overheidswege
voldoend openbaar lager onderwijs worde ge
geven."
Ziedaar het beginsel, dat wet geworden
is, en waartegen het noodeloos is te reageeren,
omdat in elk geval de schooiwet-htrziemug in
volkomen overeenstemming moet zijn met die
Grondwet. Wat toen is gezegd, mag nog wel
eens worden overdacht, juist omdat er zooveel
wordt getwist offer de eigenlijke beteekems van
het befaamde actikel.
Vrijheid tut oprichting van bijzopdere scho
len, beliöudens toezicht van dverkeidsw ege, is de
j «enigewnpessie due verleend werd aan de voor
standers van dat bijzonder ouderwijs. In de
dagen van de vaststelling der Grondwet waren
vr t ui
zij daarmede volkomen tevreden. Ten bewijze
daarvan worden eenige gezegden in herinnering
gebracht van de uitnemendste leden der anti
revolutionaire partij bij de beraadslaging over
het ontwerp-Grond wet in de Tweede Kamer.
Onder anderen zei de heer Mackaij: sDat de
Staat voor het Onderwijs zorgt en zich van zijn
zijde daartoe verplicht acht en aan die ver
plichting voldoet, mij is het wel. Behoudt uwe
school voor uwe behoefte, verleent mij mijne
school voor mijne behoefte.” Hij verklaarde
den dageraad der vrijheid van onderwijs, die nu
voor hem en zijn staatkundige vrienden aan
brak, met welgevallen te begroeten en hij achtte
die vrijheid met verkort door het openbaar on
derwijs, dat den voorrang zou hebben. Hij
vroeg alleen vrijheid om daarnevens eigene scho
len voor eigene rekening le mogen vestigen.
Hoezeer is sedert dien tijd de houding van
onze tegenstanders veranderd! Thans wil men
vrijheid en gelden wordt van concurrentie
tusschen beide suorten van scholen gewaagd.
Thans verlangt men edat de Staat de vchriste-
lijke” school, die de neutrale ondermijut, zal
sunsidiëerenI” sHad men in 1848 derge-
lijke uitkomst voorzien, de vrijheid
ware toen zeer zeker geweigerd.”
Wij onderstrepen deze woorden. Ook ver
zoeken wij dubbele aandacht voor hetgeen on-
middellijk volgt:
«Men toone zich dus niet verontwaardigd
over het verwijt, dat men de openbare school
stelselmatig en opzettelijk in minachting brengt
door haar een neutraliteit te ontzeggen, welker
strenge, on veranderlijke handhaving, ook daar
waar de omstandigheden afwijking schijnen te
gedoogen, door elk voorstander dier school op
hoogen prijs- wordt gesteld. Hebben er in dit
opzicht verkeerdheden plaats, men brenge de
feiten aan het licht en roepe de tusschenkomst
van het staatsgezag in, geroepen om die ver
keerdheden tegen te gaan en te straffen. Maar
m plaats van dergelijke aanwijzing van feiten
schildert men bij de natie, w er godsdienstigen
zin men hoog doet klinken, ia algemeene be
woordingen de neutrale school als een broeinest
van ongeloof af. Men lost Christendom op in
Kerkgeloof en noemt ieder, aans wiens recht
zinnigheid in leerstellingen iets geacht wordt
te ontbreken, modern.-Het is even on
gerijmde als hatelijke overdrijving, mile open
bare onderwijzers voor te stelleu-als auti-Chris-
tenen, en te redeneeren alsof hetzij dan onge
loof, hetzij moderne richting, zooals men het
noemen wil, alle gemeenteraden, alle school-
commissiën, alle collegién van Gedeputeerde
Staten, het gansche Kijksloezicht, alle opvol
gende Ministers van Binnen la ndsche Zaken daar
ónder begrepen, beheerschte en met de zuqht tot
propaganda onder kinderen van vijf tpt twaalf
jaren bezielde. De gemengde scnool is wel de-
gtlyk bruikbaar voor allen eu in den neutralen
Staat geen andere als openbare school mogeiijk.”
Na deze koninklijke verklaring kan het geen
verbazing wekken, dat de voordracht zich met
in de goedkeuring der meerderheid mag ver
heugen. Inderdaad wordt het misnoegen der
liberale partij rondweg uitgedrukt in deze woor
den: //Het blijkt dus ten duidelijkste, dat het
uitgangspunt van dezen Minister, dat zijn om
schrijving van de taak des gewonen wetgevers,
met letter en geest der Grondwet in strijd is.
Hij tracht inzonderheid in art. 16, maar toch
ook in andere bepalingen van het wetsontwerp,
ofschoon niet zoo rechtstreeks, tot regel te ver
heffen juist datgene, waartegen de Grondwet
gever meende, dat ten strengste moest worden
gëwaakt.” En later«Het ontwerp kan met
zijn de vrucht van een gevestigde overtuiging of
behoorlijke studie. Het had slechte de verdienste
vau de algeheeie herziening der wet van 1867
aan de oide te stellen. De Kamer kon zich
dus de aangeboden gelegenheid te nutte maken
om haar inzichten nopens de wenschelijke paeda-
goguche verbeteringen te doen kennen. Ware
dit het geval niet, men zou ook van deze zijde
het outwerp liefst zonder breede discussie ter
zijde stellen."
Het medegedeelde is voldoende voor ons oog
merk. Het geheele verslag maakt den indruk,
dat de Regeering ’t er voorshands mee doen kan.
eischeu der Mogendheden, die nu waarlijk tot een
minimum herleid zijn, niet langer af te wijzen
De quaestie betreffende den zetel tan het Rijks-
Gerechtshof in Duitaohiaud is nog niet opgelost,
ofs hoou het zoo goed als zeker is, dat de «u dar
meerderheid van den Bondsraad zal zegevieren en Leip
zig aangewezen wordt. Hierin zal de RijkskanséliSr
dus niet den zin krijgen.
Een ander belangrijk wetsontwerp, dat, hoewel nqg
al belangrijk geamendeerd, bereids in tweede Iqzjag
is goedgekeurd, geeft den keizer het recht om in over
leg met den Bondsraad en de Landaregecring, döch
zonder medewerking van den Rijksdag, wetten vaat
te stellen voor Elzas-Lotbarir.gen De blzasser auto-
notnaten verdedigden het voorstel met kracht, een
hunner zelfs erkende, tot groote ergernis natuurlijk
der Franschgezinde afgevaardigden, openlijk het goede,
dat Duitschland over het land gebracht bad, o. a. door
de invoering van het verplicht onderwijs.
De Pruisische VImister van Marine, generaal vos
Stosch, beeft voor Von Bismarck, die hem met al te
goed lijden mocht, het veld moeten ruimen.
Het voorstel om den 'Bonapartistisched afgevaar
digde Paul de Case ignac, wegens baleediging vaa de
republiek, den president en de vertegenwoordiging, ge-
rechtelijk te vervolgen, is door de Tweede Kamer vjm
Frankrijk goedgekeurd en Maandag zal het proces
een aauvang nemen..
L...ent uitgezonderd, wordt er zeer kalot be-
1 over spoorweg-ontwerpen en andere voor-
/an geen Staatkundig belang. Weldra gaan
miers voor ongeveer vijf weken uiteen, om dgs
aavang te maken met de behandeling der be-
In dien tussclientijd moeten op drie verechil-
plaatsen ve/kiezingen plaats hebben voor'4e
- lv Kamer, nl. te Bordeaux, Constantine en Servan.
Te Bern Zwitserland) heeft een botsing plaats
gehad tusschen de leden der Internationale en de
politie. Eerstgenoemden wilden nl. den verjaardag der
ranjsche commune (18 Maan) vieren door een op
tocht, waarbij een roode vlag werd ron.igodragen. Toea
de politie dit revolutionair zinnebeeld wilde verwjj.
deren, ontstond er een treffen, waarbij verscheidene
personen gewond werden.
Geheel rustig is het er nog niet.
Bij Kon. besluit zijn de jaarwed
den van de Rijke-veld wachters nader vastge
steld als volgt: voor die der 1ste klasse op
f 750; voor die der 2de klasse op f650; voor
die der 8de klasse op f 550voor die, welke
bijzouder belast zijn met het toezicht op de
jucht en visscherija, der 2de klasse op f 620;
b. der 3de klasse op f525; een en ander te
rekenen van 1 Jan. 1877.
De Tweede Kamer heeft aange
nomen het ontwerp tot vervanging van koperen
door bronzen pasmunt.
De Gouverneur-Oeneraal van Ne-
derlandsch-Indië, die zich naar Atchin begeven
heeft om er persoonlijk den staat van taken op
te nemen, is aldaar den Men dezer aangeko
men en heeft den 19en aan het Departement
van Koloniën bericht dat hij den toestand, ook
wat de gezondheid betreft, bevredigend gevon
den heeft.
De radja’s van Rigas, Tenom, Telok Kroet
en Babi (Westkust van Atchin) hebben zich
onderworpen en zijn den iSen dezer te Kotta-
lladja beëedigd.
Onlangs is uit onze posten in Groot-Atchin
een tocht over laud naar Pedir gemaakt. Men
ondervond geenerlei tegenstand.
M. de Komng zal Dinsdag 10
tot Maandag 16 April e. k. zijn gewoon jaar-
lijksch bezoek aan de hoofdstad brengen.
De ongesteldheid van H. M. de
Koningin ofschoon niet van ernstigen aard
blijft aanhouden.
Door den heer J. Th. Panel, Sen
machinist bij Rijks marine, is met goed ge
volg te Nieuwediep examen afgelegd voor ien
machinist.
Na ar men verneemt heeft de com
missie van Rijksadviseurs te 's Hage zieh tot
het gemeentebestuur van Monttoort gewend, ter
bevordering van het plan om den fraaien toren
aldaar te vernieuwen met behoud van den be-
staandeu vorm.
Met 1 April zal tusschen de ge
meenten Kuilenourg en Leerdam een wagendienst
worden ondernomen. Daardoor zal in een lang
bestaande behoefte worden voorzien.
Er heeft Dinsdag j l. door een
deskundige uit *s Gravenhage een onderzoek
plaats gehad van den Zouwendük, gelegen tua-
scuen Meerkerk en Ameide. De toestand van
dien dijk is gedurende het grootste gedeelte van
het jast onbegaanbaar, en men hoopt dat heV
de voorposten is het gevecht begonnen.
De liberalen hebben stellingen ingenomen, waar
uit het niet zeer gemakkelijk zal zijn ben te
verdrijven.
Een zóó ongunstig verslag over een wetsvoor
dracht van zóó overwegend belang staat met
een nederlaag gelijk, of liever, is een neder
laag. Ware de Regeering voornemens, des on
danks, bij de openbare behandeling baar voor
stel wat de hoofdpunten aangaat te handhaven,
dan zou zij de zaak vrij wat gemakkelijker kun
nen maken door onmiddellijk af te treden.
Het is haast ondankbaar, dat de onderwijs
wet vóór de Juni-verkiezingen zal zijn afgehan
deld. Misschien brengt de Minister thans eenige
wijzigingen aan; maar deze, willen zij eenigs-
zins te gemoet komen aan de bezwaren der
liberalen, moeten van zoo ingrijpenden aard zijn,
dat het advies van den Raad van State wel
zal dienen ingeroepen te worden. Of zal de
Minister, ten einde eeue beslissing mogelijk te
maken, is de Memorie van beantwoording nog
maals zijn voordracht verdedigen, om in het
eindverslag er nog eens den staf over te zien
breken en eindelijk den loop van het publiek
debat meer afwachten? Hel is mogeiijk, dat
alsdan nog beproefd zal worden, door middel
van amendementen de wet een geheel andere
gedaante te geven; maar we kunnen ons met
voorstellen dat eenige Regeering zal berusten in
een zoo omvangrijke verandering als alleen in
staat is de wet aannemelijk te maken en haar
te doen worden dë grondslag, waarop de met
langer uit te stellen verbetering van ons volks
onderwijs rust.
Alles wel overwogen, geiooven we niet dat
het jaar 1877 een nieuwe schoolwet zal zien
verschijnen in het Staatsblad. Want indien een
nieuwe regeering optreedt, dan zal zij wel niet
anders kunnen doen dan dezelfde quaestie op
nieuw aan de orde te stellen, doch voor het ma
ken van een ander ontwerp is tijd noodig.
Doch verlaten wij het terrein der berekenin
gen, en trachten wij den loop der gebeurte
nissen met kalmte af te wachten. Wij kunnen
dat; zoolang de liberale partij pal slaat, be
hoeven wij niet te vreezen dat de openbare,
voor alleu toegankelijke, neutrale school schade
zal lijden.
Reeds het feit dat generaal Ignatieff, met uitbrei
ding ran zijn oorspronkelijk reisplan, ook aan de
Engelscho regeering te Londen een bezoek brengt,
mag als een bewijs beschouwd worden wan toenade
ring tuasoben Rusland en Engeland. Van ver
schillende geloot waardige zydeu wordt dan ook v<r-
zekerd dat beide regeeriugen bet eens zouden geworden
zijn omtrent hetgeen aau de Mogendheden, na bet
mislukken der conferentie, tegenover Turkije te doen
staat. In een protocol, dat bereids is vasigesteld en
goedgekeurd, zal aan de Porte beduid worden, dat de
hervormingen door de conferentie aaugegeven, door de
verschillende regeenngen ook thans nog noodzakelijk
geacht worden. Door dezen gemeenscüappehjkeu stap
hoopt men op de Turksche regeering eenige pressie
uit te oefenen en haar, *t moet gezegd worden, op zeer
kiesebe wijze in de gelegenheid ie stellen, uit eigen
beweging te doen, wat vroeger van haar geëtacht werd.
In het stuk, dat aan de Porte Zal worden aangebo
den is dan ook geen sprake van een termijn, binnen
welke de hervormingen zullen moeten ingevoerd zijn.
Over dien termijn wordt in eene afzonderlijke over
eenkomst tusschen de Mogendheden onderhandeld en
daarin zal tevens de quaestie der ontwapening gere
geld worden,
Zooals de zaken dus thans staan, bestaat wel eenigï
hoop op behoud van den vrede. Ook Turkije toch
is goed gezind, zooals blijkt uit de troonrede, Waar
mede de bultan in persoou Maandag jl. de zittingen
van het nieuwe parlement opende. Hij maande de
afgevaardigden tot gematigdheid aan, teneinde de ban
den, die 1urkije met het Europeescbe gezin verbinden,
inniger te doen worden.
Voorts gewaagde dat stuk van de hervormingen in
het bestuur door de Grondwet voorgesebreven en over
de noodzakelijkheid om de schuideiscbers van Turkije
tevreden te stellen. De goede zijde v«u de trouwens
mislukte conferentie bestond volgens de Porte daarin,
dat reeds bij voorbaat bleek dat de regeering geneigd
was aan de wenschen der Mogendheden te voldoen,
voor hoover dit bestaanbaar was met de verdragen
en met den tegenwoordigen toestand des lands.
De onderhandeliDge.n met Montenegro «tuitten
tot nog toe af op de overdieveu Uuoge eiscben van
dat republiek je. Niet onwaarschijnlijk wacht het deu
uitslag der onderhandelingen tusschen de Mogend
heden af om daarna te handelen. Dat dralen i
aldus nog kunnen strekken om Turkije te nopen
