n°. 415.
ZONAAS 27 MEL
Bohemen!
om.
KG.
WEEKBLAD VOOR ZUID-HOLLAND EN UTRECHT.
ICONS
15 Mei 1877.
BUITENLAND.
OVERZICHT.
BINNENLAND.
regeering
in het w
urijveu utii> uc ivc|
lolitieke vraagstuk
HET rooRT!
reeks van
Deze Courant wordt geregeld iederen Zaterdag-middag
verzonden. Prijs: voor Schoonhoven per driemaanden 0,70.
Franco per post door het geheele rjjk 0,80
S. <fe W. N. VAN NOOTEN,
u Uitgevers.
vandaar
j van
••Affè^'M.n.nevlandRclte Adrertentiën, waarvan
plaatsing 3 waal wordt opgegeven, worden slecht»
2 maal in rekening gebracht.
an ruim
>oral m
type
220,
MLRADEN van
en op Maan-
orgens’Jten 10
meentehuis
re goedkeuring,
gramma
De
SCHOONHDVEÜSCHE COURANT
C. B. TAM
Dinsdag 22
rmiddags ten elf
ENT te Schoon*
erkoopen
i te monteeren;
iRAFFEN.
i den oorlog op
voeder f3.9Ok5.jO,
VAN NOOTEN.
geven.
gingen aang
Zee bewijst
00 kub. Meters
n bergambacht,
de Lek, Krim-
i IJssel, Goude-
verkooping.
ran.
:p schil f 26,00,
!Ó,00, boter1ste
er half küo; kaas
overloopcrs f 8
2 a 14, vetu kal-
nuchtere idem
u kleingeel f 4,60,
iVolkammers f4,20
Ier DIJKEN,
N of BUITEN-
>enerwaard,
boonhoven, on-
Lek, Merwede
an de gezegde
>n van STEEN-
de Gemeenten
Krimpen- en
Gouderak en
«erceelen in het
sn voor de be-
Semeentehuizen
ckerkerk, Knm-
sel, alsmede ten
ERGH aan de
jg van vijftig
jretane van de
kK verkrijgbaar
rken aanwijzing
si 1877, te be
er de Gemeente
te 9 uren tot
i volgenden dag,
zijnde inmid-
ekomen bij den
le Waard te
f 54, 3de qual. f 48.
ieeuwsche f 13,00 a
15, Flakkeesche en
Vlaamsohe f 9,25
'dbrabantsche f 8,75
kkeesche en Over-
dito Zomer f6,10
f4,50 5,80, ge
goede f 7,00 i 7,50,
9,75.
n aanvoer van ruim
»k heden, voon
?rijzen: enkele
qual. f 150
:n f 45 5 80, noch-
I i 50 ct. per kilo,
iO a 12 per stuk.
f f 1,00 i 1,06 per
stuks.
like 3-jarige Zeeuw-
.rnsche en Overmaas-
uwe dito f 13,10
mindere en blauwe
0 k 12,50.
a Vlaamsohe f9,80
Vlaamsohe Winter
f 7,30 7,5p, Over-
,90, Nieuwe Zeeuw-
naat f6,70 7,00.,
laassche en Flakkee-
Prijs der AdvertentiënVan 1 tot 5 regels ƒ0,50. Iedere
regel meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzen
ding franco, en uiterlijk tot Zaterdags-voormiddags ten 10 ure.
s met vluggen
ui; prijs f28 a
evenredigheid.
1,10 a 1,15 per kilo.
;en voor Engeland
re biggen f 1,25 tot
i tot 12, Nuchtere
lei. Aangevoerd
graskalveren, 132
m of lammeren,
geit en 1 ezel.
2de qual. 78 ct.,
qual. 11,05, 2dq
i per kilo.
dlo. Voor Londen
Niemand was tevreden.
Het bekende Schillersche voorschrift//Kunt
gij het niet allen naar den zin maken poog
dan toch aan sommigen te voldoen”, scheen
aan de Nederlandsche Regeeringmet name
aan den heer Minister van Binnenlandsche Za
ken, bf onpractischbf versleten toe, zoodat
Z. Exc. een8 beproefde of het niet doelmatiger
zou wezen, niemand ter wille te zijn.
In dat licht beschouwd kan het ontwerp tot
wijziging van de wet op het lager onderwijs een
belangrijke proeve van wetgevenden arbeid ge
noemd worden. Reeds kort nadat het werd
aangebodenzei //De Tijd” er van
//De Regeering heeft herzien omdat zij her
zien moest; zij heeft gedwongen werk ver
richt; de bezielende kracht der vrije daad ont
breekt. Daar zij zich geen bepaald doel stelde
is het geheel een zonderling mengsel geworden.
Daarmede is niet gezegd, dat de wet van 1857
niet op sommige punten is verbeterd maar die
verbeteringen bewegen zich niet op het gebied,
waar zij zich moesten bewegen.” Dit oordeel
nu bet zal door alle partijen als volkomen
juist worden erkendalleen denkt elke partij
bij de motieven voor die afkeuring aan iets
verschillends.
Evenwel’t zou spoedig blijken wat de volks
school van dit gouvernement had te wachten.
De Tweede Kamer heeft, in haar afdeelingen,
haar meening te kennen gegeven op een wijze,
die niet voor tweeërlei uitlegging vatbaar is
zeer algemeen heerschle het gevoelen dat de
tegenwoordige verhouding tusschen de liberale
meerderheid en het Kabinethoe schijnbaar
vreedzaam ookniets anders is dan een wapen
stilstand waaraan in beider belang zoo spoedig
mogelijk een eind dient gemaakt teworden;
ieder wist het, dat ten gevolge van een samen
loop van omstandighedendie het elk vrij staat
te betreuren, maar waaraan nu eenmaal mets
is te veranderen de schoolwet het terrein is
geworden waarop de slag moet worden geleverd
ieder verwachtte dat de strijdende partijen
beiden den moed harer overtuiging zouden
hebben en liever, hetzij in ridderlijken kamp
het onderspit delven hetzij gedurende den strijd
een eerlijk vredesverdrag aangaandan de
worsteling ontwijken zouden.
Wie zoo dachtenzagen zich teleurgesteld.
Reeds eenige weken geleden liep het gerucht
De Regeering heeft het autwoord op het voor-
loopig verslag nog niet gereed, en zal het
niet gereed krijgen vóór het zomer-recès. De
onderwijsquaestie zal worden ffgelaten zooals zij
was”, en bij de stembus kan dan met nieuwen
lust de oude vaan nog eens worden ontrold.
Wij konden het bijna niet gelooven.
Na al wat er was voorgevallen, men her-
innere zich de ministeriëele crisis van verleden
jaar f na de bewegingdie het bewuste vraag
stuk deed ontstaan in alle rangen van ons volk,
een beweging, waarvan het niet gemakkelijk is
de wederga te vinden in de geschiedenis van
het constitutioneele Nederland scheen dat be
richt ons een goedkoope aardigheid toe van
een of ander quasi wèlonderricht dagbladcorres
pondent. Onze eerbied voor de politieke over
tuiging van den heer Heemskerk, ofschoon de
onze nietwas toch zoo grootdat we het
bestaan van dergelijke verdagingsplannen niet
mochten aannemen.
Toch, de dagen verliepen en vereenigden zich
tot weken. Het gerucht nam in kracht toe
werd bevestigdgroeide aan tot zekerheid.
Allerlei urgente dingen werden in de Tweede
Kamer behandeld, over het urgentste van
alles, de schoolwet, werd geen woord gespro
ken. Niemand scheen zelfs aan haar te denken.
Haar naam scheen wel met opzet te worden
vermeden: ’t was alsof men vreesde, een spook
op te roepen, dat, eenmaal verschenen, moeie-
lijk weer uit te bannen zou zijn. f
/rStil, still ontrust haar niet!”
Nevens deze r brandende” quaestie verhief zich
i- Het eeuig geloof, hetwelk ik nog ten aan-
zien van dezen Minister heb overgehoudenis,
dat hij wetsontwerpen indient, die van een
ige studie getuigen. Als de Regeering nu
zegtdat zijna al de geschriften die over
de onderwijsquaestie zijn verschenen nog in
lichtingen behoeft omtrent twee puntendie
wel moeielijk zijn, maar toch zeer goed kunnen
worden opgelost, als daarvoor nu nog zóó
veel inlichtingen noodig zijn, dan vervalt ook
dit geloof. Als de Regeering de Kamer niet
I in staat stelt, de kiesquaestie en de onderwijs-
quaestie te behandelen, dan moet hij dit alleen
hieraan toischrijven dat de Regeering met deze
Kamer hel politieke vraagstuk niet behande
len wil.”
Men leglge nu eens aanval en verdediging
nevens elkanderen verklare dan aan welke
zijde de meesfe zwakheid wordt aangetroffen.
Mij dunkt, dè Regeering heeft zich, door haar
houding ten aanzien der schoolwet vooral, zoo
volkomen onmogelijk gemaakt, dat er geen hel
pen meer aan is.
Wij hebben te dezer plaatse meer dan een
maal uiteengezet, dat een conservatieve regee
ring met liberale neigingennaar onze meening
onder de gegeven omstandigheden nog het beste
was wat wij konden hebben. Maar eens breekt
Alzoo liep, doodbedaard, het water der de tijd aan, dat er aan alle inschikkelijkheid een
d.„ cjnd komt mi„i8terie.Heemskerk, of het
steun zoekt rechts of links, kan nooit iets
anders meer zijndan eeu overgangsvorm in
ons staatkundig leven. De partijen staan te
.scherp tegenover elkanderdan dat een brug
geslagen over de kloof die haar scheidtbe
staanbaar Zou wezen.
Den strijd verdagen dat is de politiek der
vreesachtigheidde slechtste die er te bedenken
is. En als, gelijk in dit geval, het uitstel
moet dienen om een wankelend staatkundig
leven nog een poos te rekkenten koste van
het belang van de natie, dat afdoening
vereischtten koste ook van de zuivering
van den politieken dampkringdie niet tegen
gehouden mag worden dan is eeu protest
gelijk door den heer Kappeyne werd uitgespro
ken, geheel en al op zijn plaats.
En zoo naderen wij de verkiezingen. De
vraag, vóór of tegen goed iugencht open
baar onderwijs, zal alweer de voornaamste leus
zijn, waarover de strijd loopt. Enfin, ’t is
met anders.
ffOf de stembus van 1877 de vrucht van de
verkiezingen van 1875 zal te niet doen”, sprak
de leider der liberalen aan het slot van zijn
redevoering, die voorzeker in onze parlementaire
geschiedenis eeu belangrijke plaats zal inne
men //daarop wil ik met vooruitloopeu. Dit
is zekerdat onze politiek verkeert m een
duistere atmosfeer. Doch iu weerwil van al dien
mist, zijn er dagen, dat de zon zich in volle
kracht vertoont. Al wil mendat de tegen
woordige toestand voortduürdesteeds zullen
de liberale beginselen blijvén wat de zon is voor
de aarde. Wil de natie, dat er weer zijn zal
.een liberale zonen deze in vollen glans zal
schijnendan moet zij zich duidelijk uitsprekeu,”
Wij kunnen zeggen, dat op den 15den Mei,
op den dag dat de Kamer haar laatste verga
dering hield van het vermaarde zittingjaar 1876/7,
de verkiezingsstrijd een aanvang heeft genomen.
Even als de liberale partij in de Kamer,
vertegenwoordigd door haar aanvoerderdien
strijd met kalme houding afwachtziet ook de
liberale partij in het land haar zonder eenige
vrees te gemoet.
Minstens even belangrijk als het nieuws van het
oorloj'stooneel is 't geen in 't laatst der voftge week
in Frankrijk voorviel. Terwijl het ministerie Ju
les bimon rustig aan het werk is, en, getuige de
laatste stemmingen, meer dan ooit in zijne politiek
gesteund wordt door eene flinke meerderheid, ziet het
zich op eenmaal door een uitdagend en beleedigeud
schrijven van den president-maarschalk genoodzaakt
zijn ontslag te nemen. In het feit dat Jules Simon
zich niet krachtig genoeg zou verzet hebben tegen
een voorstel door een der leden van de linkerzijde
gedaan, om drukpersdelicten van de lechtspraak der
gezworenen naar die der Jury over te brengen, vond
de maarschalk het lang gezochte voorwendsel om zich
te ontdoen van een ministerie dat zóózeer tegen den
zin zijner rómgeving" ’s lands taken bestüurde. Een
voorwendsel want de overige inhoud van bet schrij
ven aan den minister-president; het verwijt dat de
regeering over geene meerderheid beschikt en zich
laat leiden door de radicale partij, zoo gevaarlijk
voor ’s lands rust en vrede, bewijzen genoeg dat de
ware reden elders gezocht moet worden. Jn dit op
zicht zijn alle bladen, van de meest uiteenloopende
richtingen, ja is zelfs de geheele buitenlandsche pers
het eens. De motie waarin de pogingen tot rustver
storing van ultramontaansche zijde aangewend, met
goedkeuring der regeering zoo onbewimpeld werden
veroordeeld en in het ware licht gesteld, hoeft de
verontwaardiging ten top doen stijgen van de conser
vatieve raadslieden, die den maarschalk steeds omge
ven, en slechts op eene gunstige gelegenheid wachten
om, gesteund door de clericalen, de ontwikkeling der
repubhkeinsche instellingen tegen te gaan en den weg
open te houden voor het koning- of keizerschap hun
ner keuze. In Mac-Mahon, die zich de vertegen
woordiger, de verdediger der conservatieve beginselen
noemt, vonden zij daartoe den mun hunner keuze.
Hun toeleg is gelukt. De Broglie, zelf de hoofdman
der omgeving, zal trachten den gang van het bestuur
weder in het rechte spoor te leiden. Wel wetende
dat tegenover den geduchten vijand, dien hij te be
kampen heeft, alle troepen moeten worden bijeenver
zameld, koos hij zich zijne mederedders zoowel in de
njeu der keizerlijken als in die der legitimisten. De
ministers van oorlog en van buitenlandsche zaken
behielden hunne portefeuilles. De boodschap waarin
dit alles aan de kamers werd medegedeeld, sneed
tevens alle gelegenheid af om een oordeel uit te spre
ken over dezen staatsaanslag, door het besluit om
de zittingen dadelijk voor een maand te schorsen.
Onder een hevig tumult gingen de kamers uiteen,
doch de liberale fracties van de tweede kamer en van
den benaat hebben, ieder in een afzonderlijk mani
fest, tegen het gebeurde openlijk protest aangeteekend.
De nieuwe regeering is natuurlijk dadelijk begonnen
met het door opvolgende regeenngen zooieer bedorven
personeel der prefecten te zuiveren. Tal Van,hen zijn
reeds verplaatst, ontslagen en vervangen door verte
genwoordigers der moreele orde. Die zuivering moet
natuurlijk spoedig plaats hebben, want de mogelijk
heid, de waarschijnlijkheid van nieuwe verkiezingen
staat voor de deur. De Senaat zal wel te bewegen
Zijn o.n t»t eene onvermijdelijke ontbinding der revo
lutionaire tweede kamer mede te werken. Welk ant
woord zal dan de natie geven?
Van het oorlogstooneel in het Oosten is in de
eerste plaats le vermelden de inneming van het ves
tingstadje Ardahan, die deu Bussen den weg naar
Kars en Erzerum opent Hoewel dit feit van Turk-
sche zijde nog niet erkend is, mag het echter als
zeker worden beschouwd. Overigens hadden bij
laatstgenoe nde stad en bij Kars verschillende bloedige
botsingen plaats, waarbij, te oordeelen naar de ver
schillende berichten, de verliezen aan beide zijden niet
onbeduidend waren. Van de landing te Suchem Kaleh
verwachten de Turken veel goeds. Wapenen en
ammunitie worden daarheen in groote hoeveelheid
overgebracht en alles aangewend om den opstand
tegen het Russisch bestuur in de hand te werken en
voedsel te geven. Ook in de Krim en elders, worden
daartoe pogingen aangewend, en de Turksche vloot in
de Zwarte Zee bewijst daarvoor uitstekende diensten.
De Russische regeering heeft dadelijk hare maatre
gelen genomen om den opstaud tegen te gaan en
daartoe zelfs een gedeelte barer legermacht in Klein-
Aziê teruggetrokken.
Aan den Donau is nu alles gereed voor den over
tocht, die, naar de verzekering van de Weener Pressa,
reeds zou ziju aangevaugen tusschen Braïla en Matschin.
Waarschijnlijk zal de overtocht op meerdere punten
te gelijk worden bewerkstelligd. De Russen toch
hebben ongeveer vier vijfde gedeelte van den Rumaan-
schen Donau-oever bezet. Oostenrijk schijnt met
eenigen argwaan dit naderen der oervisene grenzen door
Rusland aan te zien. Men verzekert althans dat
hierover tusschen Petersburg en Weenen wordt ge
correspondeerd.
De verhouding tusschen Rusland en Engeland
is in de laatste dagen wat verbeterd. Lord Derby
zou n. 1 aan Rusland de voor waarden hebben mede
gedeeld, waarop Engeland onzijdig wil blijven, en
deze voorwaarden zouden door Rusland gunstig ont
vangen zijn.
Bumanië heeft zich onifhankehjk verklaard; zoo
wel de kamer als de Senaat hebben het daartoe
strekkende besluit der regeering goedgekeurd. Het
vroeger medegedeeld bericht dat Oostenrijk en Enge
land hier tegen zouden protesteeren, berustte op een
misverstand.
Ook Griekenland schijnt lust te gevoelen zich
in den strijd te mengen; althans er is sprake dat
een nieuw bewind met een minder vreedzaam pro
za! optreden.
vriendschappelijke én vredelievende verklaringen
die men deu pranschen gezant bij het Duitaohe hof
iu den mond legde, tijdens hij zijne opwachtiug
maakte bij keizer Wilhelm te Metz, worden zijdelings
tegengesproken door de versterking die de garnizoenen
in Elzas Lotharingen ondergaan.
Z. M. heeft op verzoek eervol ont
slag verleend aan Mr. C. G. De 'Balbian van
Doorn, als notaris te Utrecht.
Uit een bij het Departement van
Koloniën ontvangen telegram van den Gouver-
een van minder ingrijpenden aard, een eenvou
dig administratief onderwerp betreffende, maar
die evenzeer moest worden geregeldde ver
meerdering van het getal volksvertegenwoordi- ernstig
gersovereenkomstig de Grondwet. Ook deze zegt
is heel kalm //verdaagd”, na eerst //verjaard”
te zijn. Het omgekeerde van hetgeen met niet-
staatkundige dingen geschiedt.
Onder die omstandigheden naderden wij het
midden van Mei.
De wetgevende arbeid ging op het Binnenhof
zijn gang. Zachtjes aan liep men naar het
eindede heeren verlangden naar huis of lie
ver, zij gevoelden dat bet tijd werd om naar
huis te gaan. De Minister van Koloniën bracht
aan de natie het pleizierig bericht, dat de In
dische millioenen negatief zijn geworden
wij hoorden de mededeeling kalm aan. De Mi
nister van Oorlog kreeg zijn militaire-acade-
miewet klaar, doch,heelemaal in liberalen
geest omgewerkt: .met zijn stalen kanonnen was
Z. Exc. minder gelukkig misschien wel omdat
Krupp geschut minder buigzaam is. De Rot-
terdamsche waterweg was aan de ordeen
natuurlijk zou hier geen sprake zijn van oppo
sitie wantwie zou aan de tweede stad van
ons land haar onmisbaar voedsel willen onthou
den. Aizuu hep, d
Maas langs den nieuwen waterweg naar zee....
Een oogenblikmijnheer de Minister
ff Mijn goedkeurende stem zal zijn aan het
adres van het werk, niet aan dat van de Re
geering die het voordraagt. De Kamerdie
een loyale medewerking heeft verleend om de
wetten te helpen tot stand brengendoor het
belang des lands geeischtdie Kamer moet
thans constateeren dat de Regeering haar ver
trouwen niet bezitwant zij is aan haar be
lofte ontrouw geworden I”
Het is de heer Kappeijne van de Copello die
zoo spreekt. Of liever, het is de meerderheid
der Kamerde liberale meerderheiddie uit
zijn mond de houding des Ministers veroordeelt.
//Toen wij werden bijeengeroepen, meenden
wijdat wij niet zouden scheiden vóór de natie
wisthoe liet groote vraagstuk zou worden be
slist. Op dit oogenblik is het de schuld van
de Regeering, dat die beslissing ónmogelijk is
geworden.”
Evenzeer had de natie rechtdat het aantal
vertegenwoordigers met de Grondwet tijdig in
overeenstemming werd gebracht. Ook hier is
de schuld aan de Regeering. Hoe kan zij dus
leiding en moreeleh invloed uitoefenen
Verder, terwijl de afgevaardigde uit Haarlem
de vraag oppertwaarom men nietdoor deze
voordracht af të stemmende Regeering tot
wijken tracht te nopenzegt hij
ff W at de meerderheid der Kamer betreftzij
wenschtdat de stembus uitspraak doe; de
natie moet weten of zij een Regeering steunen
wil, die de politieke vraagstukke^ ontwijkt.
//Dat de stembus beslisse. Ik wil gedurende
dien tijd de administratie niet bemoeielijken.
Alleen om die reden zal ik de quaestie
van vertrouwen niet stellen.”
En - hoe verdedigde zich de Minister tegen
dien aanval
Het voorloopig verslag bevat een
vragen waarvan sommige gemakkelijk te be
antwoorden zijnmaar andere het instellen van
een onderzoek noodig maken. Het bekomen
van die inlichtingen vordert tijd, van
het uitstek, dat alzoo geheel in het belang
de zaak zelve is.
Dood eenvoudigmet waar Zie nu eens
aan die argwanende liberalen denken terstond
aan politieke redenen. Natuurlijkz o o a 1 s
de waard is, vertrouwt hij zijn gasten.
Welnu, heeren, er is hier geen sprake van
politiek. Hadt gijdie u nu zoo ongeduldig
toont, niet zoo schrikkelijk veel gevraagd,
de Regeering zou minder lang behoeven te
zoeken naar een antwoord. Begrepen Het
zijn de liberalen, die alle hervormingen op
wetgevend gebied tegenwerken, niemand anders.
Eer wij den Minister ons compliment maken
over de vindingrijkheidbij het ontdekken van
deze reden tot verontschuldiging aan den dag
gelegdmoeten wij eens hoorenwat de heer
Kappeyne er op te antwoorden heeft.