ZONDAG 24 FEBKUAKL
Hand,
kfi|l
OUT.
ibets,
WEEKBLAD VOOR ZUID-HOLLAND EN UTRECHT.
I.
f//
1AN,
iECTIB
Ie
ijzen,
aaten
Koop:
iwd
s,
'e bevragen
indelaar A,
)uda.
OUT,
er verkoo-
BINNENLAND.
LAM,
kerkerk.
ii inborn.
De Unie van rtrecht.
BUITENLAND.
OVERZICHT.
S. w. N. VAJST NOOTKN,
ÜitgewH-
SCHODNHOVENSCHE COURANT
AN>
NQQTJtN.
Alle binnenlandsche Advertentiën, waarvan de
plaatsing 3 maal wordt opgegeven, worden slecht»
2 maal in rekening gebracht.
Deze Courant wordt geregeld lederen Zaterdag-middag
verzonden. Prijs: voor Schoonhoven per drie maanden 0,70.
Franco per post door het geheele ryk 0,80.
«mond,
1 A., Oö C.
'an f 26
kwart en
geleverd.
f, reside-
van zij-
i medio
en uren,
Jeldersche
enbaar te
V, Notaris
Dondmk-
*s mor-
te Mole-
ig, publiek
Prijs der AdvertentiönVan 1 tot 5 regels ƒ0,50. Iedere
regel meer f 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzen
ding franco, en uiterlyk tot Zaterdags-voormiddags ten 10 ure,
y „UF'jry i-. 1
Bij Zr. Ms. besluit dd. ISFebr.
is benoemdtot raadsheer in het gerechtshof te
Amsterdam mr. C. G. Berger Van Hengst, ge
wezen raadsheer in het voormalig prov. gerechts
hof in Utrecht.
Bij Koninklijk besluit van 17 deser
is de Commissaris des Kouings in Zuid-Holland
gemachtigd tot bijeenroeping van de Staten dier
provincie in buitengewone vergadering tegen
8 Maart, ten einde daarin te behandelen bet
door Jhr. Mr. J. Röell ingediend verzoek om
ontslag als griffier der Staten, de benoeming van
eiBUS-
rijgen vóór
KT FKN-
i geheim mid-
Zwitserschen
ge-bloesem en
enamer in het
jen borstaan-
stthee, drop,
itsiroop werkt
chbeid, hoest,
Mt. De flesch
N. Het is
igemeeoe aaa-
kliergezwel-
onaangename
urn een meer
•aarotn is het
tn m den han-
heeft, daar ik
flesschen tap
jaziju, zelfs m
a ransig wor-
i en maanden
flesachen van
is van alge-
,ar bestanddeel
nnge hoeveel-
ud, bleekzucht
en. V an alle
oplossing de
gram ijzer in
ents. Depóts;
FF Sl Za,
Bodegravaa;
Kohn A Co.;
B.J.R. Bosch.
Leerdam: C.
1: C. Hoogen-
Idenburg.
E. v. Santen-
OtreehtT. P.
n J.U. Stuart,
ie depots.
Alvorens onze meening te zeggen over bet
denkbeeld, den driehonderdste!! verjaardag vau
de Unie als een nationalen feestdag te beschou
wen en als zoodanig te vieren, zullen we een
korte geschiedkundige schets dier gebeurtenis
tjachten te geven.
Het tijdvak waarvan we thans door een ruimte
van drie eeuwen gescheiden zijn, was rijk in
verwarring van allerlei aard. Aan den eenen
kant hebben wij het oog te slaan op den af
wezigen Landheer, Graaf Filips III, die zijn
plichten als zoodanig geheel vergat en mets
anders wenschte te zijn dan Filips II, Koning
van Spanje, met de Nederlaudsche provinciën
als wingewestenaan de andere zijde zien wij
een volk, dat zijn eeuwenoude en met zelden
duur gekochte, door alle opvolgende rorsten
plechtig bezworen rechten met wilde zien prijs
gegeven aan willekeur, noch zijn handvesten
verscheurd door een overmoedigen Spaanschen
soldaat. Tusschen die beiden was met afwis
selend geluk gedurende eenige jaren strijd ge
voerd,een strijd, die de jaren 1572 tot 1576
stempelt tot den heldentijd der Nederlaudsche
natie. Men wilde zich met onttrekken aan het
Koninklijk gezag; men poogde slechts den vorst
te dwingen, binnen de grenzen te blijven, en
hem te beletten door middel van vreemd krijgs
volk zijn persoonlijken wil te stellen boven de
rechten des vólks. Niet de Nederlanders waren
de opstandelingen van die dagen; integendeel,
de Koning was de groote rebel, en de zending
van Al va met 1U.ÜUU Spaansqhe soldaten was
mets anders gefeest dan een staatsgreep.
Prins Willem van Oranje was, toen hij den
oorlog tegen Alva en zijn opvolgers organiseerde
en jeidde, in zijn recht. Krachtens zijn nooit
ingetrokken benoeming tot Stadhouder des Ko-
mngs m de provinciën Holland, Zeeland en
Utrecht was hij verplicht met alle kracht te
waken voor de instandhouding der wetten. Hij
was als het ware het middenpunt rondom het
welk de Staten der gewesten zich hadden te
scharen bij de 'handhaving der verkregen rech
ten; meer aan deze, dan aan den Souverein
zei ven ontleende hij zijn gezag en de wil van
den vorst, gelijk zijn landvoogden dien poogden
uit te leggen, mocht alleen gelden wanneer die
met in strijd was met de wetten. Daarom ook
zou de geloofsvervolging slechts dan een schijn
van recht gehad hebben, indien de Koninklijke
edicten en placcaten daaromtrent door de Staten
waren goedgekeurd geworden.
Juist de omstandigheid, dat het godsdienst-
vraagstuk bij den strijd in zoo ruime mate was
betrokken, maakte de verwarring nog grooter.
In Holland en Zeeland had de Hervorming
zoodanige uitbreiding gekregen, dat het moge
lijk geworden was de uitoefening van den Ka
tholieken eeredienst te schorsen, - tegen den
zin van Oranje, die voor vrede ijverde. De
overige gewesten daarentegen vertegenwoordig
den het beginsel der verdraagzaamheid, in zoo
verre, dat zij geloofsvervolging af keurden. Van
ons standpunt gezien valt er op de houding
van Holland en Zeeland in die dagen niet
weinig af te wijzen; doch we moeten de om
standigheden in aanmerking nemen waaronder
de strijd is begonnen en rekening houden met
den geest dier tijden, waarin eeu breed opge-
valte en loyaal toegepaste verdraagzaamneid
slechts begrepen werd door enkele groote man
nen, vooral door Oranje.
Hoe dit zij, de godsdienstquaestie was een
belangrijke hinderpaal tegen de samenwerking.
De uiterste nood had de NeJerlandsche gewesten
eindelijk doen besluiten, de handen ineen te
s^aan; in zake den godsdienst zou zooveel mo
gelijk het status quo worden gehandhaafd.
Zoo scheen met het tot stand komen van de
Pacificatie van Gent een nieuwe dag te zijn
aangebrokenin dit merkwaardig verdrag, door
Noord en Zuid met ingenomenheid begroet, werd
de eendrachtige verdediging der grondwettige
rechten vaatgesteld. De nieuwe Landvoogd, door
van de Paltz, die doorKoningin Elizabeth ge
steund en bezoldigd Werd. Kortom, een toestand
van volslagen regeeringloosheid scheen nabij.
De godsdienstige verdraagzaamheid leed onder
dat alles zeer; van beide zijden werd dit edel
beginsel voortdurend geschonden. Een voorstel
van den Prins tot vaststelling van Religie-vrede
vond weinig bijval en werd door de meeste
gewesten verworpen.
Don Juan was gestorven en Alexander Far-
neze in zijn plaats door den koning benoemd.
Deze had er uitmuntend slag van om bet vuur
der tweedracht aan te blazedin het zuiden
scheidde men zich van de Pacificatie af en
sloot Je Unie van Atrecht, terwijl in het Noorden
weinige dagen later uitvoering gegeven werd
aan het plan van 's Prinsen broederGraaf Jan
van Nassau, Stadhouder van Gelderland: nadere
aansluiting van de Noordelijke gewesten op de
grondslagen van bet Gentsch verdrag. Deze
aansluiting had plaats bij de Unie van Utrecht,
die den 25 Jan. 1579 werd geteekend door de
Afgevaardigden van Holland en Zeeland, Utrecht,
de Ommelanden van Groningen en de ridderschap
van Gelderlandbenevens den Graaf. Prins
Willem en de overige gewesten sloten er zich
eerst later bij aan de eerste, omdat bij daartoe
de goedkeuring van Matthias behoefde.
In dit belangrijk verdragdat den 29en Jan.
van het stadhuis te Utrecht werd afgekondigd
werd de regeling der godsdienstquaestie aau de
provinciën overgelatenboofdzakelijk bevatte het
^talingen .tau.aanxiui van oorlog en financiën,
in bet eerste artikel wordt de strekking aldus
aangeduiddat de geünieerde gewesten ten
eeuwigen dage vereenig^ zouden blijven, alsof zij
slechts één provincie vormdenmet dien ver
stande, dat elk zijn bijzondere privilegiën, vrij
heden rechten en gebruiken zou behoudentot
welker handhaving zij elkander zouden bijstaan.
Dat een verdrag, onder zoo buitengewone
omstandigheden gesloten, gedurende ruim twee
eeuwen dienst heeft moeten doen als een soort
van Grondwetiets dat nooit in de bedoeling i
heeft kunnen liggen is een zaak waarmede
we ons thans niet hebben bezig te houden. Wat
de Commissie te Utrecht zich voorstelt te vieren
is niet de geboorte van onze aloude constitutie,
maar het feitdat voor het eerst de later zoo
beroemde en krachtige Republiek haar leden
verzamelde tot één geheelten einde het vEen-
dracht maakt Macht" tot waarheid te maken.
Of in dit historisch j ubilaeum de grondstoffen
aanwezig zijn voor een geestdrift, diedendne-
honderdsten verjaardag vin de afkondiging der
Unie kan verheffen tot een nationalen vreugdedag,
zonden we niet durven beweren. We zullen van
die opinie rekenschap geven in een volgend arti
kel dat meer in 't bijzonder aan de bespreking
van volksfeesten zal gewijd zijn. Maar daarom
behoeft die gedenkdag niet onopgemerkt voorbij
te gaan. Men kan ook zonder een herhaling
van de April-feesten van 1872 van zijn ingeno
menheid doen blijken, door ondersteuning van
het plan der Utrechtsche Commissie, en behoeft
niet van verre te blijven staan, omdat nu een-
de proclamatie der Unie niet het toover-
J 5 aan alle onverdraag-
staatkundig gebied
en bij
wendde, is het te danken dat ook Gallipoli van vreeoo
bezetting zal bevrijd blijven. Met dit alles lijn ech
de eigenlijke bezwaren, die aan de oplossing van het
Oostersche vraagstuk in den weg staan, niet opgelost.
Wel wordt van Russische sijde beweerd, dat de on-
derbandelingen over de definitieve vredesvoorwaarden
met Turkije zoo goed als geheel beëindigd xija, doch
dit is slechts een halve uitkomst, zoolang de sanctie
der Mogendheden die overeenkomst niet gewettigd
heeft. Dit mo$t geschieden in een congres van afge
vaardigden der Staten, die bet verdrag van Parijs mede
onderteekenden, en dat te Baden-Baden gehouden en
den 12en Maart zal geopend worden. Het voorzitter
schap is aan Prins Von Bismarck aangeboden. In-
tusseben wordt nog druk tusschen de partijen gemar
chandeerd. Oostenrijk verkeert daarbij wel in de
minst benijdenswaardige positie. Aan de eene zijde
eenigszins gebonden door de verplichtingen die de
vriendschappelijke verhouding van den ,ariekeixers-
bond” oplegt, waaraan Duit&chland, naar het schijnt,
trouw herinnert, ziet het zich aan de andere zijde door
zijn eigenbelang en de inblazingen van Engeland tot
een tegenovergestelde gedragslijn aangezet.
Uiterst voorzichtig waren dan ook da bewoordingen
waarin de Oostenrijksche president-minister in het Huis
van Afgevaardigden zich over den stand der Ooster
sche quaestie uitliet. In 't kort komt ’t medegedeelde
hierop neer. De regeering heeft geen reden om te ge-
looven dat er nog andere overeenkomsten tusschen
Rusland en Turkije bestaan, dan die welke officieel
zijn medegedeeld. De t.
dier overeenkomst heeft
len nu in een congres I
oog op dat congres
zetting dier bezwaren
verzekerde zij, dat zij
eenkomst, die de
raakten, in 1 1
mocht en niet
op eene schikku
zou. In gelijkt»
verklaard.
bezwaren tegen sommige punten
zij oprecht blootgelegd en zul-
behandeld worden. Met het
onthield zij zich van eene uiteen-
i in de Kamer, maar zeer stellig
■j sommige bepalingen der over-
machtsverhouding in het Oosten
het belang der Monarchie niet erkennen
liet erkennen sou. 'Zij blijft echter hopen
.«Aing, die tot een duurzamen viede leiden
ken zin werd in het Hongaarsche Huis
verklaard.
Op denzelfden dag verklaarde Von Bismarck in den
Duitschen Rijksdag, mede naar aanleiding eener inter
pellatie, dat bevredigende berichten uit Petersburg
waren ontvangen betredende de quaestie over de vaart
door de Dardaueilen. De vrije vaart door de zeeëugten
naar de Zwarte zee en op den Donau achtte de Rijks-
kanselier volkomen verzekerd en de vraag, welke oor
logsbodems die wateren zullen mogen passeeren, slechts
van ondergeschikt belang. Wat de overige punten be
trof, ontbraken hem de gegevens om die uitvoerig te
bespreken, doch hij geloofde niet aan de kans van een
Europeeschen oorlog, daar de Mogendheden, die zich
dnartoe zouden aangorden, noodwendig de verantwoor
delijkheid zouden moeten overnemen der Turksche
erfenis.
Het is dus vrij duidelijk welke zijde Duitschland
op het aanstaande congres kiezen zal.
In Frankrijk ging het in de laatste dagen wat
kalmer toe. De Kamer van Afgevaardigden houdt zich
bezig met de begrootingen van Binnenlandse he Zaken
en Eeredienst. De Senaat poogde voor de vierde maal
een onafzetbaren plaatsvervanger te vinden voor wijlen
generaal Aurelle de Paladines, doch wederom konden
geen der beide candidaten de vereischte meerderheid
verkrijgen.
Onder den vorm van eervol ontslag wegens ouder
dom, heeft de regeering wederom een voor de republiek
gevaarlijk persoon uit den dienst verwijderdgeneraal
Ladmirault is als gouverneur van Parijs door generaal
Aymard vervangen.
Dinsdag jl. syn de zittingen van het Conclave in
Italia’s hoofdstad geopend. 64 kardinalen hadden
zich in het Vaticaan vereenigd. Woensdag hadden de
twee eerste stemmingen plaats; bij de derde of vierde
stemming, Donderdags, verkreeg kardinaal Peooi reeds
de vereischte meerderheid van der stemmen en aan
vaardde onder den naam van Leo XIII het hem op
gedragen ambt. Hij behoort tot de zoogenaamde mid
denpartij-, met de onverzoenlijken rechts en de ver*
zoeningsgezinden links. Ook door deze laatsten werd
hij echter gesteund. De onverzoenlijken hadden kar
dinaal Bilio ‘als oandidaat aangewezen, doch moesten
reeds bij de eerste stemming hunne pogingsn opgeven.
De nieuw benoemde Paus is geboren te Carpineto
bij Anagi den 2 Maart 1810 en is dus 68 jaren oud.
In 1843 werd hij tot nuntius te Brussel benoemd,
waar hij echterqm redenen vau gezondheid, niet lang
verbleef, doch lang genoeg om zich een goeden naam
te verwerven. In Italië teruggekeerd werd hij tot
Aarts-bisschop van Perugia benoemd en kort daarna
kardinaal in petto. De onverzoenlijkendis hem toen
reeds niet gunstig gezind waren, wisten te bewerken
dat hij eerst in 1858 definitief tot kardinaal benoemd
werd.
woord is geweest waarmede
zaamheid op godsdienstig en
een eind werd gemaakt. In welk land
welke partij vond men die destijds
De bewegingen van het Engolsche eskader, dat
we ia het jongste overzicht tot door de straat der
Dardanellen vergezelden, geven vrij getrouw den loop
van den staatkundigen crisis in het Oosten gedurende
de laatste week weer. De schepen stoomden regel
recht in de richting van de hoofdstad van Turkije t
doch hielden aan de Prinsen-eilanden stand om ver
volgens naar Moedania terug te stoomen eu eindelijk
een wachtpost tc Taesla, aan de Aziatische kust, dus
op geruimen afstand vau Constantinopel, te bezetten.
Geheel in overeenstemming daarmede warep de bewe
gingen der Hunsisoho troepen, die slechts een oogen-
blik een paar punten buiten de demarcatielijn, die om
Constantinopel getrokken is, bezetten, doch op het wij
ken van het Engelsch eskader, zich jnede dadelijk bin
nen die lijn terugtrokken. De kracht van den eersten
aanloop is dus tijdig gestuit, naar men verzekert, door
den kalmeerenden invloed van Duitschland, en Turkije’s
hoofdstad bewaard gebleven voor de schande en het
gevaar, die de aanwezigheid van vreemde en elkander
vijandige troepen zouden veroorzaakt hebben.
Aan denzelfden invloed, die dit gevaar nog tijdig af-
•*- j-
den Koning herwaarts gezonden, Don Juan van
Oostenrijk, zag zich na drie maanden aarzelens
door de Algemeene Staten gedwongen zijn goed
keuring aan de Pacificatie te hechten en tee-
kendeidaartoe, den 17 Februari 1577, te Brussel
het Eeuwig Edict. In dit stuk werd beloofd
dat het vreemde krijgsvolk zou vertrekken, zoo-
dra door de Algemeene Staten schikkingen zouden
zijn gemaakt tot voldoening der achterstallige
soldij, en nimmer zou terugkeeren dan in geval
van een buitenlandschen oorlogdat alle gevan
genen ter weerszijden in vrijheid zouden worden
gesteld; dqt de privilegiën, handvesten en cos-
tuuien der Nederlanden zouden gehandhaafd
blijven; dat onmiddellijk na het vertrek der
vreemde troepen Don Juan als algemeen Land
voogd zou worden gehuldigd; terwijl daarentegen
de Algemeene Staten zwoeren, dat zij den Ka
tholieken godsdienst niet zouden fnuiken. Het
verdrag werd den Koning gezonden, en door
hem bekrachtigd.
Ware die overeenkomst trouw nagekomen,
de strijd zou vermoedelijk een eind hebben ge
nomen, en de Nederlanden waren wellicht on
voorwaardelijk tot de gehoorzaamheid aan den
Koning teruggekeerd. De algemeene indruk was,
dat het geschil bijgelegd was, en een aantal uit
gewekenen van vroeger kwamen weder, in het
vertrouwen dat geen vervolging meer te vreezen
was. Maar de.Prins van Oranje zag den toe
stand eenigszins minder helder in. Hij, die
zelfs in het Kabinet des Kouings te Madrid
zijq berichtgevers luul, fiij wist dat Dou -Juan
den stelligen last had, de weerspannige provin
ciën met den Koning te veïzoenen zonder
iets in te willigen, en met name het on
beperkt gezag der Kroon en de uitsluitende
handhaving van den Katholieken godsdienst te
handhaveu. Hij beschouwde daarom de toe
schietelijkheid van den Landvoogd slechts als
een miudel om tijd te winnen^zoodanige snbyte
zoetigheid," zeide hij, //kan niet voortkomen
uit zijn naturel." Daarom wendde hij al zijn
invloed in Holland en Zeeland aan om de
verzoening met den Landvoogd tegen te werken;
men mocht de wapens niet afleggen, want spoe
dig zou men daaraan op nieuw behoefte hebben.
Het is moeielijk uit te maken, of het wan
trouwen van den Prins geheel gegrond was;
misschien was Don J uan wol ter goeder trouw,
maar in elk geval te zwak van karakter om
des noods tegen den Koning de partij van
de Nederlanders te kiezen. Bij de Algemeene
Staten won het denkbeeld veld, dat men ten
aanzien van den Landvoogd zeer behoedzaam
moest wezen, hetgeen ten gevolge had dat hij
in alle opzichten werd tegengewerkt. De Koning
handhaafde zijn eischen met betrekking tot den
godsdienst; op nieuw had, ondanks het protest
van deu Prins, kettervervolging plaats. De
Landvoogd voedde zorgvuldig het gevoel van
ijverzucht, dat sommige van de voornaamste
edellieden in de Zuidelijke gewesten tegen den
wassenden invloed van Oranje bezielde, en deze
verborg zijn weening niet, dat de Gentsche
bevrediging niet bij machte zou zijn om de
hernieuwing der vijandelijkheden te beletten. maal
Don Juan beklaagde zich weldra bij deu Koning, F woor(
dat hij de Spaansche soldaten weggezonden en
last tot het sloopen van onderscheiden vestin
gen had gegeven.
Inmiddels riepen eenige edellieden, den Prins
vijandig, een nieuwen Landvoogd; den aarts
hertog Matthias, broeder van den Duitschen
Keizer. Maar Oranje wist het doel van deze
daad te verijdelen. Hij nam den jongen man
als het ware onder zijn bescherming, bewerkte
zijn erkenning door de Algemeene Staten en
bediende zich van zijn naam om meester van
den toestand te blijven. De spanning tusschen
Don Juan en de Staten nam toe; een volkomen
vredebreuk^ volgde. Het leger de$ Staten, in
allerijl bijeengebracht en slecht geoefend, werd
bij Üemblours geslagen door op nieuw uit
Spanje gezonden troepen onder bevel van den
kundigen Alexander Farneze.
De verwarring werd nog grooter, toen ook
Fransche en Eugelsche invloeden zich deden
gelden; de Hertog van Anjou kwam met hulp
benden aan, voorloopig onder don titel van
Beschermheer van de vrijheid dor Nederlanden,
maar voerde niets uit, zoomin als Jan Casimir