Parijs
Zondag 19 Mei.
fabrieken
harken,
1TEK,
igen, met zes
de zuivert ook
ilge», met de
M. van der
nfriseur.
!K,
Weekblad voor Zuid-Holland en Utrecht.
Co.
\i
EN.
JDEN
undlge,
10CDA
TO van
HEN Jr.
(onhoveu,
De oppositie in zake de
onderwijswet.
oren Landbou-
letten, die op
oog verliezen
tje i
fit XöOïW.
Deze Courant wordt geregeld iederen Zaterdag-middag
verzonden. Prys: voor Schoonhoven per drie maanden 0,70.
Franco per post door‘hot geheele rijk 0,80.
waarvan
worden
donderend
begaf hij zich
Dr.,
ERGEN.
met
.Ion,
t 35 jaren het
Nchoonhoven
dig te maken.
OS te spreken
GN HOED te
EIY:
TMUNTENDE
orde, ZEISEN
iet voldoen.
Schoonhoven
(ollandtoh.
tx+x+yf
Ziunen
Benschop.
GBITTEN vol*
t uitnemen der
Prijs der Advertentiën: Van 1 tot 5 regels/0,50. ledeH
regel meer 0,10. G rooie letters naar plaatsruimte. Inzending
franco, on uiterlijk tot Zaterdags-voormiddags ten 10 ure.
-- H'
iron, evenmin
sijde kanvwor- he
werking is te
>ven.
i zijne geëerde
otheid, zin-
tar de eischen
hij zich onder
i minzaam in
rgeteekende de
k van Schoon
maken, dat hy
i de Koestraat
liergevestigd
■OIÏÏOMffl tOWÏ
DEN J
:uf
Ar. Boucher, nM.
met de gra-
•or 1878, met
emen van alle
ederen.
Alle Pdnnenlandsehe Advertentiën,
de plaatsing 3 maal wordt opgegeverf.
slechts a maal in rekening gebracht.
IID, hebben de
'hoonhoven en
Wj
OgUS
virt lakensch
PAK
miet broek en vest
o Sedans» h laken.
i.22, so
Kinderpak
aan het buisje
vast, kort
ekje fantasielaken
31. 2, 00
n franco vracht
ren rembours,
wissel.
ngst niet mocht
terug gettuurd,
DIHBCTKOR DB LA
NEUF
ttffiit zij, en ofschoon van ganscher harte den
yjl’üht toegodaan, we gaan toch niet moe mot
„«a^vÖlgens wier stelsel elke schoolwet" waarin
dat beginsel niet tot, zijn recht komt,, voor on
aannemelijk moet worden verklaard. Zóó ver
gaat oizo consequentie niet.
Er bestaat op dit oogonblik nog een klove
tusftchon het regeeringsontwerp en de denkbeel
den varl verreweg de meeste liberalen. Van harte
hopen we, dat door wederzijdscho schikking die
klove zal verdwijnen. o( liever, we vorwaeh-
ten zulk» stelligom do eenvoudige redendat
thans do wet tot stand komen moet. Van uitstel
kan geen sprake zijn wanneer het Ministerie-
Kappoijnc er niet in slaagde het onderwijs
vraagstuk thans van den rooster te verwijderen
dan zouden we geraken in een toestand van
onbeschrijfelijke politieke verwarring.
Al hebben we dus op ’t gebied van lager
onderwijs ecu geprononceerde on geavanceerde
overtuiging, óón ding mogen wo niet uit het
oog verliezen wo zijn niet slechts voorstanders
van een radicale oplossing van de bewuste quaestie,
maar bovendien ook Noderlandsche staatsburgers.
Dat wil leggen: de oppositie, van liberale zijde
tegen het ontwerpgevoerdmoet immer do deur
voor overpt-ns te mining wijd geopend houden, op-
Hat in den strijd do onmisbare partij-eenheid niet
verloren'ga. Want dat, zoodra do gelegenheid
zich voordoet, de anti-neutralisten in do Tweoijc
Kamor uitstekend gebruik zullen weten to ma
ken van het geringste openingetje in de gele
deren hunner tegenstanders,behoeft niet te
worden betwijfeld. Dat er altijd van die zijde'
nog oenige hoop schijnt te bestaan, of wellicht
eon toevallige samenwerking van clericalon en
onvoldane liberalen de wet kan doen vallen, mag
niet onopgemerkt blijven. Het vaderlandsch be-
eischt, dat zoowel do Regeering als de
i voor dit gevaar behoeden.
BUITENLAND.
Overzicht.
Hol gewichtigste feit van de jongste week,
dat tevens eene treurige afwisseling gaf in do
nog altijd zeer eentonige berichten aangaande
de Oostorsche quaestie, was do aanslag op het
loven van Duitacliland# Keizer. Toen hij Za
terdag jl. mot zijne dochter, de Groothertogin
van Badon, terugkeerde van een wandelrid,
werden er eensklaps in een der voornaamste
straten, op het open rijtuig, waarin de Keizer
mot zijne dochter gezeten was, twee schoten ge
lost, ‘die gelukkig boido het doel misten. Do
Keizer, dio naar *t schijnt eerst niets van het
voorgevallene bemerkt had, behield zijne be
daardheid; zyn hofjager die hom steeds verge
zelt, sprong van den bok en slechts mot veel
moeite gelukte het dezengeholpen door de po
litie, zich van den sluipmoordenaar meester te
maken, op wien het volk reeds bezig was zijne
billijke verontwaardiging te koelen. De naam
van dozen treurig vermaarden onverlaat is Aemilo
Max Hoedel. Blijkens do papieren on photo-
graphiën, die men bij hom vond, behoort hij tot
do sociaal-domocratischo partij, die hij ook meer
malen door woord en geschrift diendo. Hoewel
uit do omstandigheden, waaronder do aanslag
gepleegd werd, zijn toeleg duidelijk bleek, blijft
hij ontkennen het voornemen gehad te hebben
om den Keizer to dooden, on bewoort hij zich
zolven om het leven te hebben willen brengen,
om aldus de onhoudbaarheid der maatschappe
lijke instellingen duidelijk to doen uitkomen.
Een tweede persoon, Krüger geheeten, die bij de
arrestatie zich ijverig weerde om Hocdol aan de
woede van hot volk te onttrekken, daardoor arg
waan van medeplichtigheid opwekte on medo
govat word,« is spoedig weden op vrije vooton
gestold. Daarentegen zijn in Leipzig, do ge
boorteplaats van den moordenaar, vorscheidono
verdachten gearresteerd.
Intusschen werd de Keizer, in zijn paleis te
ruggekeerd, schier belegerd door het volk*Öat
op de meest ondubbelzinnige wijze van zijne
vreugde deed blijken ovet den zoo gelukkig mis
lukten aanslag.
Op hot aanhoudend gejubel van hot volk, dat
zich niet van hot paleis verwijderde, verscheen
de Keizer oindelyk op het balkon en werd met
een donderend lloch” ontvangen, ’s Avonds
begaf hij zich met den Kroonprins naar do opera
j on den schouwburg, waar hem eveneens de oii-
dubbelzinnigste blijken van liefde ten deel violen.
Eene commissie uit den Rijksdag bracht den
Vorst de sympathie-betuiging van dat lichaam
on van allerwege, uit binnen- erf' buitenland,
stroomde hot telegrammen en adressen van ge-
lukwensching.
Voor de sooiaal-democraten in Duitschland,
die zich bij de jongste verkiezingen op aanwinst
van krachten meenden te mogen verheugen, is
het voorgevallene, dat wel niet rochtstreeksch
der partij als zoodanig kan aangetekend worden,
maar toch oen eigenaardig licht werpt over de
gevolgen die hare beginselen by het volk kun
nen uitwerken, een geduchte ‘slag, die nog
langen tijd zyne nawerking zal dqen gevoelen.
Terwyl do snoode aanslag, waarvan wo hier-
S. W. N. VAN NOOTMf te Schoonhoven
üitgeve»
enkel voorstander van ’t byzonder qnderwijs
daardoor van gevoelen zal veranderen, evepmiu
als zulks van iemand aan do óvorzijLw
don verwacht. Ook zou hot een illusie blijken
to zijn, als eonig middel nog word aanbevolen
om tusschon beido partijen tot een schikking te
geraken. Dat islaat on» het eerlijk consta-
teeren, ónmogelijk., Geen dor strijdenden stelt
zich tovredon mot pen gedeeltelijke bevrediging
harer eischen. Elko aanvaardt hetgeen naar
wordt verleend, maar onder uitdrukkelijk voor
behoud te blijven aandringen op volkomen ver
vulling. Sommige gomoedelijke lieden mogen
nog cement en steenen -willen aandragen, oyi do
klove dicht te metselen die beiden scheidt,
zij kunnen gerust die moeite sparen.' Do strijd
om de school is eon wereldgebeurtenis:^aan het
internationaal karakter van die worstetmg kan
de Nederlandscho wetgever niets veranderen,
en ’t is niet op het Binnenhof te ’s Gravenhage
dat in deze de beslissing zal vallen. Er is reeds
zoo oneindig veel geredeneerd on gedebatteerd
over de rechten die Kerk en, Staat wederzijds
op de school doen gelden, dat men het onderwerp
gerust als afgehandeld, als uitgeput kan be
schouwen, on met den ongeduldige!» vergadoring-
bezoeker uitroepon: „Stemmen!” En dus zal,
ondanks de voorgesteldo wetsherziening, do on-
derwijsguaostie aan de orde blijven? Ja en neen.
Do scherpe en onafgebroken aanvallen zullen
wel grootendeels ophouden, als men eenmaal staat
voor het fait accompli. Wij zageh dit bij de
anti-vaccinobeweging; vóór do wet haar ver
schillende phason had doorloopon, verhief zich
in den lande oen kreet van verontwaardiging,
als werd er oen tyrannic ingevoerd, erger dan
ooit de Syrische koningen zich veroorloofd hadden
ton aanzien van do Joden; maar pas was de wet
bekrachtigd, of de storm logde zich neer, en thans lftn£ eischtdat zoov
zou men waarlijk eenigen tijd moeten zoeken, meerderheid Nederland
wilde men iemand vinden die wegens „gemoeds-
bezwaren” zijn kinderen niet w»l laten vacci-
nooren. Wel zal nog telkens bij de stembus van
cloricale en vooral van anti-rovolutionairo zijde
worden gewag gemaakt van onderdrukking van
den godsdienstzin dor natie door middel van do
godsdienstlooze school, of welke andere geijkte
formules voor die gelegenheid het meest passen,
maar de natie zal cr zoozeer aan gewoon raken,
dat zij er naar luistert als naar een „galmend
gerucht”, en in elk geval zal do school-quaestio
ophouden hot wachtwoord bij do verkiezingen
te zijn, indien er ten minste geen belangrijke
verandering komt in de verhouding der partijen.
Maar de Minister Kappeijno heeft nog n
een geheel andere soort van oppositie te steil»
namelijk die van eigen geestverwanten.
Zoodra het ontwerp verscheen, hebben nage
noeg alle liberale bladen bedenkingen gemaakt.
Ook wij hebben ops gevoelen gezegd over on
derscheiden punten, en daarbij kunnen opmerken
dat we met- onze mooning lang niet alleeu ston
den. Zelfs kan gezegd worden, dat geen enkel
blad, hoezeer ook geneigd den Minister te steu
nen, het wetsvoorstel, zooals het daar ligt, in be
scherming heeft genomen.
Het voorloopig verslag doet zien, dat ook bij
de liberale leden der Kamer gewichtige bezwa
ren bestaan. Die allen hier aan te geven, is
niet mogelyk; we hebben ten overvloede in don
laatston tijd genoeg literatuur gehad over de
onderdeelen van de schoolwethorzioning.
Do tijd zal nu moeten leeren of de Minister
Kappeijno, van wien gezegd wordt dat hijin
befrekkelijk korten tijd, geheel alleen de con-
cept-wot heeft gemaakt, met Memorie van Toe
lichting on al, in zijn antwoord op het voorloopig
verslag bewyzon van toenadering zal geven. Een
groot getal struikelblokken kunnen nog uit den
weg geruimd worden, vóór de openbare behan
deling der wet. Omtrent de meeste punten is
nog overeenstemming mogelijk tusschon de letter
van het wetsontwerp en den geest van het libe
rale schoolwetprogram.
Trouwens, er is eigenlijk slechts éón princi
pieel punt. De overige, ofschoon wo niet zullen
beweren dat zij viu» ondergeschikt belang zijn,
raken toch moor do uitvoering dan de grond
slagen der wet. Doch eon punt van beginsel is
de leerplicht. Gelijk bekend is hebben roods
Staten van minder ontwikkeling dan Nederland
dien gedecreteerd, o. a. Italië on in don laatsten
tijd Portugal.
In do gelederen dor liberale partij heorscht
daaromtrent veel verschil van gevoelen. Achten
sommigen het noodig, reeds nu uit te sproken,
dat leerplicht wordt ingevoerd na verloop van
een bepaalden tijd, gedurende welken alles kan
worden in het werk gesteld om dion mogelijk
te maken, anderen zijn van oordeel, dat onze
tijd er nog niet rijp voor is, en dat er nog zoor
veel moet worden onderzocht, voorbereid en ge
wijzigd, alvorens daartoe kan worden overgegaan.
Van goedorhand is ons verzekerd, dat do heer
Kappeijno zich op dat punt onverzettelijk zal
toonen, en mot de stelling door hem ingenomen,
n. 1. dat leerplicht ondenkbaar is zoolang de
weerzin van een doel dor natie tegen de open
bare school bestaan bljjft, zal staan of vallen.
Hot voorloopig verslag over eon wetsontwerp
heeft gewoonlijk veel overeenkomst met een lap
pendeken. liet is eon samenkoppeling van
allerlei meeningen on inzichten, in bonte ver
scheidenheid nevens elkander geplaatst, eon drom
van bedenkingen on wederlegging van beden
kingen, waarvan men duizelteen dorre opsom
ming van hetgeen enkele, vele, zeer vele, som
mige enz. leden hebben in te brengen, zonder
dat het mogelyk is met oenige zekerheid op te
maken wat nu ’eigenlijk de meerderheid wel
verlangt. Van daar dan ook dat van de hon
derd Nederlanders er gewis wol nogen-orf-nogentfg
en driekwart zijn die de bedoelde verslagen en,
do overzichten welke do dagbladen van die ver-’
slagen 'geven, nooit lezen, ook omdat zij niets
bewijzen over het vermoedelijk lot dat de ont
werpen waarover zij loopon te wachten staat.
Immers, niet zelden gebeurt het, dat eon wets
voorstel, ’t welk in de afdeolingen der Tweede
Kamer allerjaminorlijkst werd toegetakeld, bij de
openbare behandeling met vlag en wimpel over
de klippen der debatten heen in veilige haven
arriveerde, terwyl omgekeerd weleens een wetje
met een votum van afkeuring wordt afgemaakt,
waartegen aanvankelijk in do sectiën weinig
bezwaren rezen.
Niettemin, ofschoon volkomen recht doende
wedervaren aan Uw ingeschapen afkeer van
voorloopige verslagen of extracten daaruit, zou
ik u toch wel willen uitnoodigon kennis te ne
men van hetgeen in de Afdeelingen word gezegd
van do onderwijswet. Vooreerst, om do belang
rijkheid van hot onderworp, en in do tweede
plaats, omdat hot verslag zich gunstig onder
scheidt van meest allo soortgelijke letterkundige
producten. Wo zien hier de verschillende moo-
ningen zóó gegroepeerd, dat oen overzicht gomak-
kelijk wordt gemaakt, terwijl do vorm, Waarin
de bedenkingen zyn aangegeven, ons tevens in
staat stelt eenigermate na te gaan, welke denk
beelden de moeste voorstanders tellen. Wo kun
nen, na lezing van do hoofdpunten van dat
verslag, ons vrij duidelijk voorstellen, met welke
oppositie de hoer Kappeyne te rekenen zal heb
ben, en in hoeverre hij, zonder verzaking van
beginsel, zal kunnen te gemoet komen aan een
aantal bezwaren.
Bij die oppositie hebben wij voornamelijk to
letton op do besliste tegenstanders van het neu
traal staats-onderwijs, do clericalon en de anti
revolutionairen, welke partijen haar grieven ieder
afzonderlijk hebben nedergolegd in nota’s, aan
het voorloopig verslag toegevoegd. Beide par
tijen handhaven het door haar ingenomen stand
punt op waardige, op kloeke, op consequente
wijze; zij zetten haar denkwijze zoo duidelijk
uiteen, dat daaromtrent geen de minste twijfel
behoeft te bestaan.
De nota der anti-revolutionairen, die de on-
derteekening draagt van acht leden der Kamer,
beroept zich natuurlijk op de bekende Grondwets-
interpretatie, volgens welke „de grondwetgever
de keuze tusschen openbare en bijzondere scholen
geheel heeft willen vrijlaten en de gelegenheid
om lager onderwijs van Regoeringswege te ont
vangen slechts heeft willen verzekeren aan allen
die het bogeeren, en niet zooals do Regeering
voorwendt, aan allen die het behoeven; dat
het alzoo ongrondwettig en ongerijmd is, open
bare scholen op te richten zonder acht te slaan
op de bestaande bijzondere scholen.” Voorts
wordt betwist, dat aan de openbare school door
de Grondwet do steun van ’s lands schatkist is
toegezegd, en de oisch gesteld, „door toekenning
van gelijke geldelyke voorrechten van staatswege
aan de byzondore scholen, als aan de openbare
zijn of worden toegekendeon einde te maken
aan een onrechtvaardige, met het hoogste volks
belang strijdige begunstiging.”
Do andere nota, ingediend door don Afgevaar
digde C. J. C. H. Van Nispen, beziet de zaak
van het lager onderwys met hetzelfde oog als
zijn geestverwanten overal elders. Zijn toetssteen
is het mandement der Nederlandscho bisschoppen,
waarin het nietkerkelijk-gokleurd onderwijs wordt
veroordeeld; hij ontleent zyn licht aan decreten,
door Paus Pius IX bekrachtigd; zyn eischen
gaan nog verder dan die der christelijk-histori-
sche partij; hij begeert als regel, de confes
sionele staatsschool, alzoo rechtstreekschen on
door de wet gesanctioneerde!» invlood van de
geestelijkheid op het lager onderwijs, en, waar
deze, wegens al te grooto verscheidenheid van
kerkg?nootschappen, niet mogelijk is, daar stelt
hij zich tevreden met hetgeen do anti-rovolutio-
nairen vragen, verplichte subsidie aan de bijzon
dere scholen.
In het verslag zolf worden de eischen, door
beide partijen gesteld, krachtig en logisch we-
derjegd. ’t Behoeft echter geen betoog, dat geen
boven gewaagden, te Berlijn beraamd werd, had
te Friedrichsruh, waar Vorst Von Bismarck tot-
herstel van krachten verblijf höudt, eon onder
houd plaats tusschon dezen én Graaf Skouvaloff,
de Russfachc gezant te Londen. Van daar is
do vredegozant,'want ^Is zoodanig beschouwen
velen hom nog steeds, naar St. Petersburg af
gereisd, waar hij Zondag jl. aankwam en druk
aan ’t bespreken dor bekende quaestie is met
den Kanselier en den Keizer. Do eerste be
richten die de zending van den Graaf voorstel
den als een bijna zejeer middel om de gerezen
verschillen, in zake het Oosterscho vraagstuk
geheel te vereffenen, zijn gevolgd door anderen,
die hot mandaat van don gezant beperken tot
heel wat mindor. Men zou in Petersburg al
leen wat nauwkeuriger ingelicht willen zijn
-omtrent de bezwaren en voorstellen van En-
gelsclie zijde, en daarom, don gezant ontboden
hebben. In hoeverre die inlichtingen tot na
dere onderhandelingen* geleid hebbenen eene
vredelievende oplossing in de hand workjonvalt
niets te zoggen.- Ook uit do beraadslagingen' in
het Engelsche parlement'gaat niet Veel licht op
over den stand van zaken. Zoowel in het Lager-
als irt het lïooger Huis werd do regeering van
liberale zijde- heftig aangevallen over de beschik
king over Indische troepen, zonder voorafgaande
machtiging van hot Parlement gevraagd te heb
ben. 'De regeering blijft dit onnoodig achten
en stelt de genomen maatregelen alleen als maat
regelen van voorzorg vopr; zij verdaagde de be
raadslaging over de eigenlijke quaestie tot de
‘volgende week- De begroeting van ontvangsten
werd, inmiddels met overgroote meerderheid v
stemmen, 111 togen 19, goedgekeurd.
BINNENLAND.,
Voor do verkiezing van 4 gemeen-
JJWbism
biljetten. Tor vervanging van de hoeren Kam
per dijk en Pos waren 1083 geldige stemmen
uitgebracht. Hiervan bekwamen de heeren J.
J. B. Goettsch 456, A. 0. Vink 411^H. A. Van
Beuningen 377 on Mr. A. W. Van Beeck Cal-
koen 376 steiilmen. Tusschen die heeren moet
eene herstemming plaats hebben. Ter vervan
ging van den heer Mr. N. P. (J. Kien waren
uitgebracht 1080 geldige stemmen. De heer
Mr. C. R. Merkus bekwam 498 en J. W. Sehu-
bart 399 stemmen, zoadat tusschen hen mede
eene herstemming moet plaats hebben. Ter ver
vanging van- Mr. W. R. Boor zijn 1088 geldige
stemmen uitgebracht. Do heeren Mr. R. Melvil
baron Van Lijnden bekwam 506 en Mr. L. Van
Lier 429 steifimen, zoodat tusschen hen eveneens
eono herstemming moet plaats hebben.
Ter vervulling van de vacature,
ontstaan door het overlijden van den heer S. I.
Van Nooten, is tot lid van den raad der ge
meente Lopik gekozen de heer S. I. Cambier
van Nooton, Burgemeester.
In plaats van den heer A. Swets
Ta. is met 71 van de 75 uitgebrachte stemmen
tot lid van den raad der gemeente Hardinxveld
gekozen de heer T. Swets Az.
Gekozen tot lid van den raad der
gemeente Jaarsveld do heer C. Molenaarin de
plaats van wijlen den heer J. Mqrgan.
♦—Dinsdag 1.1. is door den gemeente
raad van Stolwijk tot tijdelijk wethouder geko
zen do heer J. Burgerin de plaats van den
heer W. Boernaar elders vertrokken.
Tot Wethouder (ter gemeente Ke-
dichem is in plaats van wijlen den heer Bell
gekozen de heer W. Den Braven.
♦—Door de centrale kiesvereeniging,
afdoeling Gorinchemis tot candidaat voor het
lidmaatschap van den gemeenteraad gesteld de
heer B. C. Wisboom, die de candidatuur heeft
aangenomen. Voorts worden nog door particu
lieren aanbevolen de heeren Mr. J. C. J. Arriëns
en D. J. Du Croo.
De na te noemen telegraafkanto
ren op de stations der Nederlandsche Rynspoor-
weg-maatschappij zyn voor den duur van den
zomerdienst open als volgt: Gouda, 6J tot 11;
Harmelon 7| tot 10; Nieuwerkerk 6’ tot 9j;
Oudowater en Woerden 7} to't 9|.
De Raad van State heeft eergis
teren behandeld de zaak van D. O. Van Leeu
wen, te Sliedrecht, tegen een besluit van Burg.
en Weth., waarbij hom vergunning is geweigerd
voor de oprichting eener kuiperij. Rapporteur
de staatsraad Meeusson. Voor den appellant
trad op Mr. H. J. Dyckmeoster on voor A. Prins,
te Öliedrecht, Mr. Vlielander Hein.
Naar men mededeelt, zal bij gele
genheid van het huwelijk van Z. K. H. prins
Hendrik door de officieren onzer marine afzon
derlijk een blijk van hoogachting en liefde aan
hun hooggoschatten luitenant-admiraal worden
aangeboden. Door de gemeenten Baarn, Soest
en Soestdijk zal, niet door de burgers, maar van
gemeentewege, aan Z. K. H. prins Hendrik, den
Heer van Baarn enz., een bewijs van gehechtheid
worden aangeboden. Eenige dames te ’s Hage
hebben zich tot oene commissie vereènigd, on»
