IRIJ
.ING
ng
N°. 467.
Zondag 26 Mei.
LNTELS,
REEN,
andbouw,
te koop:
iuis,
n bij PIETER
mfriseur.
KER,
t het maken
[LOTING
Weekblad voor Zuid-Holland en Utrecht.
N
De Da taks.
rectie.
)O T.
!L
I
f
ERGEN.
irpctten,
c Zonen
Benschop.
ÏCÏHK-
treken.
Loten.
POLET.
EN.
I
BINNENLAND.
BUITENLAND.
schoonhoven™ courant
A
letten, die op
Jï NOOTEN.
■konddat hij
S. W. N. VAN NOOTEN te Schoonhoven
Uitgevers.
l aansluiting
minuten van
ij de leden der
iet den verkoop
der be-
oppo-
Dr.,
RTIMENT
EN en LAAR-
ich beleefdelijk
an alle
Alle Binnenlandsche Advertentiën, waarvan
do plaatsing 3 maal wordt opgegeven, worden
slechts 2 maal in rekening gebracht.
er geheel anders uit
Aan beide zijden
honderdtal bamboe-
Augustus a. s.
1 te Woerden.
jE-
1 fraaie PAAR-
RIJTUIGEN,
HMACHINES,
nero prjjzen.
elk tiental lo
st Bestuur,
)ER QUAST,
Secretaris.
irgeteekende de
k van Schoon
maken, dat hij
n de Koestraat
hiergevestigd
sonstelling zijn
bij den Secre-
Iw. Dienaar,
ida, in de Zak,
234.
EfV:
TMUNTENDB
lerde, ZEISEN
iet voldoen.
Schoonhoven
ii zijne geëerde
letheid, zin-
aar de eischen
hij zich onder
n minzaam in
end, dat ter
ORDRECHT,
Prijs der Advertentiën: Van 1 tot 5 regels ƒ0,50. Ieder»
regel meer 0,.10, Groote letters naar plaatsruimte. Inrawting
franco, en uiterlijk tot Zaterdags-voormiddag» ten 10 ure.
I ue vrouwen mee en leggen ook naar, mei «iiyu
bescheiden adviezen in de weegschaal. De Bataks
zijn geboren parlementaire redenaarsen hielden
zij er een Bijblad op na, dan zou dit even volu
mineus worden als dat van sommige Europeescho
Staats-couranten. De Radja opent de bijeenkomst
met een fraaie redevoering, die niet zelden twee
uren duurt en waarin hij het onderwerp
raadslaging blootlegt. Daarna treedt de a<
sitie op in den persoon van een bestrijder der
voordracht, en poogt de vorstelijke argumenten
te ontzenuwen in een niet minder schitterende
en vooral niet korter speech. Tot zoover gaat
alles goed; maar weldra wordt de discussie le
vendiger; verscheiden personen vatten tegelijk
het woord oper is geen voorzitter die belt of
hamert, dus wordt niemand tot de orde geroe
pen; van do verschillende longön wordt hoe
langer hoe meer gevergd, en eindelijk is de bij
eenkomst overgegaan in een luid geschreeuw,
zonder dat eenstemmigheid te verkrijgen is. De
vergadering wordt dan verdaagd, en de meeting
zoo vaak herhaald, totdat de noodige overeen
stemming bereikt is.
Alle arbeid wordt gemeenschappelijk ver
richt meest door de vrouwenals de mannen
soms meedoen, dan dragen zij wel zorg zich
niet al te zeer te vermoeien. Do geheele rijst
oogst wordt in het publieke magazijn opgesta-
Deze Courant wordt geregeld iederen Zaterdag-middag
verzonden. Prijs: voor Schoonhoven per drie maanden 0,70.
Franco per post door het geheele rijk 0,80.
w
keert. Eene samenzwering tegen den Sultan,
waarin de ex-Sultan Murad zijn rol medespeelde,
is ontdekt en ten kotte van eenige men-
schenlevens verijdeld; het Ministerie verkeert
weder in een staat van ontbinding en de troe
penbewegingen van het Russische leger, dat als
een gezondheidsmaatregel San Stefano verliet en
andere stellingen bij Constantinopel innam, bracht
ook het hare er toe bij om de spanning te ver
meerderen.
In het Engelse he Hooger- en Lagerhuis zijn
de beraadslagingen over de Indische troepenbe
wegingen in vollen gang. Hartington, Granville
en vooral Gladstone gispten in zeer sterke be
woordingen de inconstitutioneele handelwijze der
regeering. Deze ontkende in strijd met de
Grondwet gehandeld te hebben, doch onthield
zich overigens van het geven van inlichtingen
omtrent den stand der onderhandelingen, Omdat
zij dit in strijd achtte met ’s lands belang. Het
bleef steeds haar doei den vrede en de vrijheid
van Europa te bewaren en Engelands positie te
verzekeren.
Het debat zal wel eindigen met de verwer
ping van Hartington’s motie tot afkeuring van
de handelwijze der regeering.
In den Eranachen Senaat is de viering van
het eeuwfeest van Voltaire door Bisschop Du-
panloup ter sprake gebracht. Deze wenschte dat
de viering van dit feest om overwegingen van
godsdienstigen aard van regeeringswege zou be
moeilijkt worden. De regeering weigerde echter
hierin te bewilligen. Al kon zij niet alles goed
keuren wat Voltaire geschreven had, zij vond
daarin geene aanleiding om de viering van den
100-jarigen sterfdag van den grooten wijsgeer
te verbieden of eene nieuwe uitgave zijner wer
ken te bemoeielijken.
De Japansche Minister van Binnenlandsche
Zaken Okubo, bekend om zijne verlichte denk-
i en de invoering van vele hervormingen
in het bestuur en de staathuishouding, is op
verraderlijke wijze vermoord. Zijn doo d is vöor
Japan een groot verlies.
sche natie. Doch de Bataks hebben dit in hun
voordeel gehaddat de Hindoo-beschaving tot
hH^/loordrong en hen tot ontwikkeling bracht,
zonder evenwel hun bloedige gebruiken geheel
te kunnen vernietigen. Later, toen de strijd
tusschen den Hindoe-godsdienst en den Islam
in het voordeel van dezen is beslist, verminderde
ook allengs weer de beschaving, want ofschoon
de Bataks zich niet bogen voor den Arabischen
profeet, sluimerden toch ook de begrippen, door
de Hindoe-priesters aangebracht, van lieverlede
in. Die terugkeer tot de onbeschaafdheid is
zoo blijkbaar, dat het tegenwoordig geslacht niets
meer weet aangaande de in zijn land hier en
daar nog aanwezige overblijfselen van door de
voorvaderen gebouwde prachtige Hindoe-tempels
men noemt die eenvoudig huizen, door de booze
geesten gesticht.
Misschien zullen de hedendaagsche verwikke
lingen er toe leiden, dat de Bataks meer recht
streeks in de contróle van het Nederlandsch
gezag geraken. Dat zou voor hen een weldaad
zijn, en de eenige voorwaarde voor hun verder
bestaan. Van nature zijn zij ons bestuur niet,
vijandig; dikwijls hebben sommige hunner Hoof
den den wensch geuit, nauwer met het Neder-
landsch gezag verbonden te worden, doch de
verhoudingen op Sumatra lieten zulks niet toe.
De wijziging die de laatste jaren in die verhou
dingen hebben gebracht, zal ook waarschijnlijk
een veranderde politiek tegenover de Batta-lan-
den ten gevolge hebben.
Z. M. heeft benoemd tot hoofdcom
missaris van politie te Amsterdam Mr. H, G.
Van Doesburgh, thans commissaris van politie
aldaar, en P. W. Steenkamp, thans commandant
der brandweer.
Z.M. heeft benoemd bij de rustende
schutterij 5e bat. tot.kapitein M. Boogaerdt, thana
2e luit, en tot 2en luit. Jan Smit VIII.
De gemeenteraad te Gouda heeft
bij de behandeling der concessie tot aanleg en
exploitatie eener waterleiding aldaar besloten
dat niet de levering van goed gefiltreerd water
De, strijd tegen het Atjehsche volk kan nog
niet als geëindigd worden beschouwdof rèeds
hebben zich op Sumatra nieuwe verwikkelingen
voorgedaan.
Ten zuiden van Atjeh, tusschen het gouver
nement van Sumatra’s Westkust en de straat
van Malakka, ligt een vrij uitgestrekt, nog wei
nig bekend grondgebied, dat aangeduid wordt
onder den naam van de Batta-landen. Daar
zijn de vroegste bewoners van het eiland ge
vestigd hetwelk zij eertijds in zijn geheel in
bezit hadden^ de middeleeuwsche reiziger
Marco Poloj bezocht het in 1293 en vond er geen
ander volk dan de Bataks. Genoemde schrij
ver vertelt van hen, dat zij het menschen-eten
ónder hun geregelde gewoonten telden, en tot
op heden hebben zij van die gezellige liefheb
berij nog niet volkomen afstand gedaan. In
latere tijden zijn zij van lieverlede door do Ma-
leiers verdrongen en tot hun tegenwoordig ge
bied beperkt. Daar waar beide volken aan elk
ander grenzen hebben zij den Islam aangenomen
en hun kenmerkende eigenschappen grootendeols
verloren, maar verderop zijn zij nog even hei-
densch als ooit te voren. Juist die omstandig
heid is oorzaak, dat zich reeds sinds vele jaren
Rijnsche zendelingen in hun midden vestigden,
die er niet zonder succes werkten; men weet
toch, dat de heidensche stammen van den In-
dischen archipel minder ontoegankelijk voor het
Christendom zijn dan de volgelingen van Mo
hammed.
Een Bataksch dorp ziet
dan een Javaansche dessa.
van een voetpad zijn een 1
hutten gebouwd met wanden van boomschors.
Geen enkele boom biedt het oog een aangename
afwisseling aan. Het geheel is omringd door
een diepe gracht, aan de buitenzijde versterkt
door een breede doornhaag, voor welke palissa
den zijn gestoken. Die gezamenlijke verster-
kingen bereiken niet zelden een hoogte van tien
meters, en hebben slechts één opening, die in
tijden van gevaar met balken wordt versperd.
Het éénige gebouw, dat in aanzien van de ove
rige verschilt, is het dorpshuis, waaraan het al
gemeen® rijatmagazijn is verbonden, en dat ge
meenlijk irf het midden staat; het heeft meestal
een ruime galerij voor do volksvergaderingen,
en is gedeeltelijk tot woning van den Radja
ingericht. Buiten het dorp strekken zich de
rijstvelden uit, die gemeenschappelijk eigendom
en onvervreemdbaar zijn.
Indien de Europeescho socialisten, die in onze
dagen zooveel van zich doen spreken, zich met
terwoon gingen vestigen in de Batta-landen,—
voor vele dingen zou ’t misschien goed zijn,
dan zouden zij stellig een groot gedeelte van
hun denkbeelden déiir verwezenlijkt zien; reden
.waarom het blanke ras niet in alle opzichten
als het meest geavanceerde op politiek gebied
mag beschouwd worden. Men oordeele slechts:
elk dorp stKat op zichzelf, en heeft een eigen
bestuurder, wiens macht erfelijk is en die aan
geen ander gehoorzaamheid is verschuldigd.
Daarentegen is zijn heerschappij over zijn eigen
onderhoorigen zeer beperkt; hij mag geen be
sluit nemen zonder toestemming zijner onder
danen, die daartoe ter vergadering worden ge
roepen. Er heerscht algemeen stemrecht in den
volsten zin des woords; van census is nooit
sprake geweest, en met den last van kiezers
lijsten heeft men niets te doetf. Allo volwassen
Bataks komen ter vergadering op, somtijds gaan
de vrouwen mee en leggen ook haar, niet altijd
peld, on elk gezin ontvangt daaruit zijn dage-
lijksctye behoeften. Handels-artikelen worden in
geringe hoeveelheid voor den uitvoer ten alge-
ineenon nutte geteeld of Ingezameldvoorname
lijk indigo, gambir on zwavel.
Wordt de bevolking van eon dorp zoo talrijk,
dat men, om haar te voeden, rijstvelden op te
groote afstanden zou moeten aanloggen, dan
trekt oen gedeelte, onder aanvoering van een
bloedverwant van den Radja, naar het bosch.
Daar wordt dan met vereende krachten een open
plok gemaakt waarop een nieuw dorp wordt aan
gelegd, rijstvelden worden ontgonnen, en na
korten tijd is do nieuwe republiek gevestigd.
Dikwijls gebeurt het dat eenige nabij gelegen
dorpen een bondgenootschap aangaanhet schijnt
dat in dat geval den oudste der Radja’s oenig
centraal gezag wordt toegekend. Dat geschiedt
meestal, wanneer er een geschil te beslechten
valt, hetgeen niet anders kan gedaan worden
dan gewapenderhand. De tegenpartij zoekt zich
ook door bondgenootschappen te versterken, on
nu gaat het er op los. Bijzonder bloedig zijn
evenwel die oorlogen niet; men maakt weder
zijds eenige gevangenen, die somtijds tot den
rang van wildbraad worden verheven, en ein
digt met een schikking, door zooveel redevoerin
gen opgeluisterd, dat de conferentie van Kon-
stantinopel er een niets beduidende samenkomst
bij is.
In het midden des lands ligt het fraaie meer
Toba, voor dezen nog door weinig Nederlanders
bezocht. In den omtrek van dat meer is do
bevolking vrij dichten daar staat zij onder den
invloed van zekeren Radja, dien de lui meteen
buitengewonen en bijgeloövigen eerbied schijnen
te bejegenen. Zijn onderdanen vertellen o. a.:
dat zijn tong met haar is bezet; dat hij de ge
liefkoosde Bataksche gerechtenhonde-, varkens-
en paardevleesch versmaadt, maar bijzonder ge
steld fs op het stoffelijk deel van zijn natuur-
genootgp. Do heer Van der Tuuk, een geloof
waardig schrijver over Sumatra, heeft dat heer
eenmaal een bezoek gebrachtin weerwil van
de gevaren en moeielykheden van dien tocht;
hij heeft wel met hem gesproken, maar kon
zijn tong niet te zien krijgendaar mijnheer de
Radja den mond zorgvuldig gesloten hield. Niet
ver van daar is het zoogenaamde vorstendom
Silindong, dat eveneens sporen van een centraal
gezag vertoont. Het is juist in die streken dat
de onlusten zijn uitgebroken. Onze expeditio
naire troepen schepen zich in te Sibogha op
de Westkust, en trekken van daar langs bijna
onbegaanbare paden naar de Batta-landen; de
grootste gevaren zijn niet gelegen in de kracht des
vijandsmaar in het bezwaar van den tocht.
Wat tot het conflict aanleiding heeft gegeven,
is nog niet met voldoende duidelijkheid open
baar gemaakt. Reeds bij de eerste verwikke
lingen hebben de Rijnsche zendelingendaar
werkzaam, hun woonplaatsen verlaten en zich
onder bescherming van het gouvernement ge
steld; men weet niet in hoever zij bij het ont
staan dor vredebreuk zijn betrokken. De Bataks
zijn sedert 1821 in naam aan het Nederlandsch
gezag onderworpen, doch de Nederlanders be
moeiden zich weinig met hen; alleen trachtten
de residenten van Tapanoeli soms onderlinge
geschillen te beslechten en het kannibalisme
tegen te gaan. (Men leze o. a. in „Toontje
Poland” de vermakelijke toespraak, door dezen ge
houden tot eenige Bataksche hoofden, bij gelegen
heid dat men een [paar Amerikaansche predikers
had geconsumeerd). Ook poogden de ambtenaren
tor Westkust de Bataks zooveel mogelijk te be
schermen tegen de onderdrukking die zij van
de Maleiers moesten ondergaan. Nu heeftin
strijd met de gesloten verdragen, de Radja van
Silindong boven genoemd, in een twist tusschen
zyn volk en de naburige stammen, de hulp in
geroepen van Atjehsche krijgslieden uit de XXII
Moekimdat gedeelte van het voormalige
Atjehsche Rijkdat nog niet aan ons gezag is
onderworpen, en waarvan de heer Fransen van
de Putto onlangs nog in de Kamer verklaarde
dat niemand weet hoe het er eigenlijk uitziet.
Naar die streken hebben zich af en toe een
aantal vluchtelingen uit do onderworpen Atjeh-
staten begeven, die de gelegenheid om hun haat
tegen ’t Nederlandsch gouvernement aan den dag
te leggen, gaarne aangrepen. Want het spreekt
van zelf, dat het civiel- en militair-bestuur ter- j
stond tusschenbeiden kwam toen do zaken dien
loop namen, voornamelijk omdat verwikkelingen
onder de Batta’s, waarin bovendien de lieden van
Atjeh de hand hebben, zeer gevaarlijk zouden
worden voor de toch zoo vaak gestoorde rust
ter Oostkust in Deli, Langkat enz. De eerste
expeditie onder kolonel Engel had reeds eenig
succes, doordien na krachtigen tegenstand een
viertal zwaar Versterkte dorpen werden genomen.
Een nieuwe en krachtiger toezending van troepen
werd echter noodzakelijk geacht.
Wij noemden hierboven de Bataks de oor
spronkelijke bewoners van Sumatra; de meeste
beoefenaars der land- en volkenkunde plaatsen
hen in dit opzicht op dezelfde lijn als de Dajaks
van Bonieo, de Alfoeren van Celebes, allen
onderdeelen van dezelfde primitieve, barbaar-
geleverd worden.
De beproeving van de spoorweg
brug bij Arnhem in de eerstdaags te openen
lijn Arnhem—Nijmegen heeft gisteren plaats
gehad, daartoe werden gebruikt 1U locomotieven.
Van de werf der heeren Gebr». B.
Pot te Elshout is 18 dezer te water gelaten het
loggerschip „Eersteling”, bestemd voor de haring-
visscherij. Genoemd schip wordt voorzien vaa
een stoomspil voor het inhalen der netten, ver
vaardigd in de fabriek van de heeren Coillard
Frères te Havre, en zal varen onder reedery
van den heer W. Leverstein te Maassluis.
Het huwelijk van Z. K. H. Prins
Hendrik met Prinses Marie van Pruisen zal
naar thans is bepaaldop den 24 Augustus
■worden voltrokken.
Uit een zeer goede bron verneemt
hot Dagblad, dat er in de Koninklijke Familie,
behalve de echtverbintenis van Z. K. H. Prins
Hendrik, ook nog sprake is van een ander huwelijk.
Zoo het tot stand komt zal deze gebeurtenis in
Nederland een rechtmatige vreugde veroorzaken.
Te Rotterdam, waar men eerst een
afzonderlijk geschenk aan het vorstelijk bruids
paar wilde geven, is thans besloten, zich aan te
sluiten aan het nationaal huldeblijk. Te Leeuwar
den is een 'dames-commissie gevormd met het
doel om aan ’8 prinsen aanstaande gemalin „na
mens de vrouwen van Friesland” een huldeblijk
aan te bieden terwijl ook eenige dames te
Zutfen zich tot dat doel, namens de vrouwen
uit het Graafschap, hebben vereenigd. Amsterdam
zal uit de gemeentekas aan het bruidspaar oen
geschenk aanbiedenter waarde van f12.000
zooals dat ook vroeger geschieddewanneer een
telg uit het huis van Oranje in het huwelijk trad.
De volgende Bubcommissiën voor
het Nationaal Huldebljjk, by gelegenheid van
het huwelijk van Z. K. II. Prins Hendrik der
Nederlanden met H. K. H. Prinses Marie van
Pruisen, zyn o. a. gevormd:
te Gouda, de heeren A. A. Van Bergen IJsen-
doorn, voorzitter; H. W. G. Koning, secretaris*
Mr. J. C. Du Pni, penningmeester; Lnit-Kokmei
C. J. J. Bijleveld; A. H. Van Dillen; W. J. For-
tuijn Droogleever; L. P. Hoogendyk; B. Van
Leer en G. Btraver.
te Vianen, de heeren J. H. J. Alers; W.
Overzicht.
Toen wo de vorige week do meening uitspra
ken dat de aanslag op het leven van Duitsch-
lands keizer nog langen tijd zijne nawerking zou
doen gevoelen voor de sociaal-democratenver- v
moedden we weinigdat die gedachte zoo spoe- beelden
dig en in dien zin bewaarheid zou worden, als in het
than* het geval dreigt’ te zijn. Men heeft zich
aan de Rijkskanselarij gehaast gevolg te geven
aan de klachten van den Keizer over de zede
lijke verwildering des volks en aan zijnen op
dracht om maatregelen te nemen tegen de woe
lingen van sommige landsgevaarlijke partijen,
en ’t gevolg is geweest de indiening van een
wetsontwerp, dat alle uitingen der sociaal-demo-
cratischo partij zoo in woord als geschrift ver
biedt. Bijna even eenparig als de natie hare
vreugde te kennen gaf over de gelukkige verij
deling van den anooden aanslag, betuigt zij nu
hare afkeuring over eon maatregeldie de vrij
heid van een geheel volk aanrandt, om de mis
daad van een onverlaat. Duidelyk wordt, zelfs
door de meest gematigde organen, de onbillijk-
heid van het wetsvoorstel in ’t licht gesteld en w
betoogd hoe juist door die verbods- en strafbe- voldoende zal zijnmaar dat tevens in zekere
palingendie toch niet in staat jsijn de stem gevallen scheikundig gezuiverd water zal moeten
en de woelingen der partij te smorenhet ge-
vaar toeneemt. Intusschen is het wetsontwerp
den Bondsraad reeds gepasseerd en gisteren in
’den Rijksdag aan de orde gesteld. De Bondsraad
heeft een geheel artikelstrafbepalingen inhou
dende geschrapt en zoodoende het ontwerp niet
onbelangrijk besnoeidwelk lot het in den Rijks
dag wacht, valt moeiehjk te voorspellen, even
min als de gevolgen te voorzien zijn eener me
gelijke verwerping.
Een niet minder gewichtig feit, dathoewel
met de indiening van het wetsvoorstel tegen de
sociaal-democraten in geonerlei verband staande
toch toevallig daarmede samenvalt, is de aanvraag
om ontslag van den Vader der Mei wettenden
Pruiftischen Minister van Eeredienst Dr. Falck.
De voortdurende oneenigheid in zake de aange
legenheden der Evangelische kerk, waarin de Kei
zer aan de uiterste rechterzijde staat, heeft, naar
men beweertden Minister tot dat besluit ge
bracht. De Keizer moet echter weigeren het
ontslag aan te nemen.
Reeds dit alles ware genoeg, om den Rijks-
kanselier, die te Friedrichsruhe herstel van
krachten en rust ging zoeken, alle rust te
rooven. Doch niet alleen de binnenlandsche
aangelegenhedenook de buitenlandsche eischen
meer dan ooit, syjn aandacht. Schouvaloff, de
man die geacht wordt op dit oogenblik meer
dan iemand anders de quaestie van oorlog of
vrede in de hand te hebbenis op zjjn terug-
I reis van St. Petersburg naar Londen eerst ver
slag van den uitslag zyner zending gaan doen
te Friedrichsruhe. Omtrent dien uitslag heerscht
de grootst mogeljjke spraakverwarring; uit 8t.
Petersburg en Londen luiden de berichten
gunstig voor eene viedelievende oplossing;
Rusland zou nl. tot velerlei concessies beroid
zijn en de bijeenkomst van een congres wordt
daar zelfs binnen 14 dagen waarschjjnlyk ge
acht. Uit Berlyn en Weenen daarentegen wordt
gewaarschuwd tegen eene al te rooskleurige be
schouwing van den toestand. Men acht daar het
gevaar geenszins afgewend. De berichten uit
Pera gaan zelfs nog verder en doen aan het
behoud van den vrede wanhopen. Dat pessi
misme wordt echter wel grootendeels verklaard
door den toestand van crisis waarin de hoofd
stad van Turkije op dit oogenblik weder ver-
