ijng
de Lek,
Zondag 9 Juni.
N’. 469.
irium
AZIJN.
Mac-
Co.
WHINES
IBS, g
rken,
aansche
1LMES- Sö
•EDER- X
tot 225 g
jotenen '“S
LEDE-
JINTA- g;
ELEN, §5
TRING- g
jtpn en qj
BNBE-
beleefd
i 1878.
Weekblad voor Zuid-Holland en Utrecht.
I
ROAM,
N.
rric.
IEN.
IMC,
oven,
Gouda.
/VEIJ,)'
KIM
BINNENLAND.
BUITENLAND.
Een gevaarlijke partij.
SCHOOlfflöVEMHE COURANT
13 uur
£5’/2 uur.
S. W. N. VAN NOOTEN tb Schoonhoven
Uitgeve»
lur.
lenst blijven
Deze Courant wordt geregeld iederen Zaterdag-middag
verzonden. Prijs: voor Schoonhoven per drie maanden 0,70.
Franco per post door het geheelo rijk 0,80.
Rijks-telegraaf-
spoorweg
rostand van
het groot-
per anker met
ankers. Prijs-
Alle Binnenlandsche Advertentiënwaarvan
do plaatsing 3 maal wordt opgegeven, worden
slechts 2 maal in rekening gebracht.
bij deze
m voor
al, dat geheel
hier te lande
oor bijna allo
leeft en vooral
ct wordt, ver-
ezitten, is bo
rn de nadeelige
Bij het Nommer dezer Courant behoort
een Bijvoegsel, bevattende een stuk over
Kaasmaken en vervolg der Berichten en
Advertentiën.
tend.
iet de hoogste
utoriteiten en
>evelen.
lademaker; te
Wolff Co.;
irdinxveld bij
ekkerkerk bij
bij J. Leem-
nd bij C. den
Isel bij C. do
kus; to Stol-
J. C. Stuart;
to IJselstein
Prijs der Advertentiën: Van 1 tot 5 regels 0,50. Iedere
regel meer 0,10. Groote lettors naar plaatsruimte. Inzending
franco, en uiterlyk tot Zatordags-voormiddags ten 10 ure.
NOOTEN.
Ie beste
Vereld.
bekende prij-
radig en te
bÜ
JHWATEH,
sr en (>m-
3 uur.
idd. 3 uur.
Bij Kon. besluit is opgeheven het
ontvangkantoor dor belastingen te Kamerik, met
toevoeging van de gemeenten Kamerik en Zeg
veld aan het kantoor Harmd&n, onder beheer
van den tegenwoordigen titularis, Jhr. Van
Lonnep.
Door do Eerste Kamer is de lee»
nings-wet aangenomen met algemeene en de wet
op hot successie-recht in rechte linie met 19
tegen 16 stemmen.
- De commissie uit de Staten van
Gelderland en Zuid-Holland, belast met het ont
worpen eener regeling van eene verbeterde wa
terontlasting der rivier de Lingeis thans met
een ontwerp-reglement gereed. Bedoeld ontwerp
is in do daarbij belanghebbende poldera voor
ingelanden ter visie nedergelegd.
Do hoer W. J. Schram te Sliedrecht
heeft, wegens vertrek uit de gemeenteontslag
genomen als lid van den gemeenteraad.
*■- Door den gemeenteraad Van Go-
rinchom is in de vergadering van 31 Mei mot
acclamatie aangenomen hot voorstel om een adres
aan de Tweede Kamer der Staten-Genoraal te
richten, tot verbetering der bestaande vaart van
Amsterdam langs Utrecht naar Gorinchom on
van het rivieryak van Oorinchem tot Doöde waard,
subsidiair de verbetering van laatstgenoemden’
vaarweg mot hot graven van een groot scheep-
vaartkanaal van Gorinchom naar Amsterdam,
naar hot plan van den heer Waldorp.
Omtrent het adres van den heer A. T. Beausar
on 92 andere ingezetenen tot het hóuden van
marktdag op l’Aasch- en Pinksterdagen en het
tegenadres van den heer C. A. Van Kuijk en
204 modeonderteekenaren, werd na eenige dis-
cussiën met zes tegen vijf stemmen besloten het
besluit van 1873, om op Paasch- en Pinkster
dagen on ook op Kerstdagen, wanneer een dezer
op een Maandag invalt, den marktdag daags
daarna te houden, te blijven handhaven.
Do Zuid-Hollandsche credietver-
eomging doelt over 1877 6} pet. uit en heeft be
sloten tot verdubbeling van haar maatschappelijk
kapitaaldoor het uitgeven van 200 nieuwe aan
dooien i\ f 3000 elk.
1'e is 5 dezer aanbosteed:
net horstellen on verbeteren van
lijnen langs den Hollandschen ijzeren
in haar behoeften kan voorzien, oefent het geen
invloed uit, openbaart het zich gowoonlijk niet
eens.
Wanneer we nu spreken van wanverhoudingen,
dan is daarmede niet gezegd dat wij het on
derscheid van stand, van rijkdom enz. als zoo
danig beschouwen. Integendeel, een algeheele
uitwissching van dat verschil zou onmiddellijk
voeren tot maatschappelijkon ondergang. Doch
de kapitaals-ophoopingonwaarvan onze eeuw
getuige is, on die zoo scherp afsteken bij do
ontbering, in de onderste lagen der samenleving
geleden, kunnen aangemerkt worden als een dor
voorname oorzaken der hedondaagsche malaise.
Dit is’t spreekt vanzelf, niet alleen op Duitsch-
land van toepassing; hetzelfde verschijnsel ver
toont zich, in vooral niet mindere mate, in Ame
rika, in Engeland on elders. De góden van
het kapitaal hebben zich papieren tempels ge
bouwd, die in zeker opzicht slechts een botrek
kelijke waarde bezitten, dewijl do adorn van den
storm ze heel gemakkelijk omverwerpt, maar,
zoolang zij opgericht staan, stroomen de vruchten
van den algemeenen arbeid on van do natuur
lijke voortbrengingskracht der aarde als over
vloedige offers er heen. Die weelde is de glins
terende kant der medaille, wier keerzijde is
de armoede van velen. Wees zoo afkeerig van
overdrijving als go maar zijn kunt, go zult
niet durven ontkennen, dat do nteordorheid der
arbeiders slecht gehuisvest en onvoldoend gevoed
is. Onder zulke omstandigheden leent men lich
telijk het oor aan de ongerijmdste hervormings
plannen.
Wat wil nu het socialisme?
Schreven wij een wetenschappelijk betoog,
dan zouden we genoodzaakt zijn die vraag on
beantwoord te laten. Want, onder de zich noe
mende hervormers der bedorven maatschappij
heerscht zooveel verschil in meening, een zoo
echt Babylonische spraakverwarring, dat een al
gemeene aanwijzing zeer moeielijk isde sociaal
democraten, do staats-socialisten, de christelijke
socialisten met hun talrijke schakeeringen, hier
de hand reikende aan het Slavonisch nihilisme,
daar aan het voormalige Fransche en nog veel
oudere Vlaamsche communisme, trotseeren haast
iedere poging tot classificatie. Doch, wij slaan
slechts een vluchtigen blik op hedendaagscho
toestanden, en dan vragen wewat is het so
cialisme in do oogen des volks, in de schatting
van die velen, die onvatbaar zijn voor streng
wetenschappelijke bewijsvoeringen, maar des te
meer toegankelijk voor groote woorden?
Het gros van de Duitschors, die hun stem
biljet invullen mot de namen van Most, van
Bebel, van Liebknecht, van Hasenclever en
dergeljjken, begrijpen van de redevoeringen hun
ner leiders weinig meer, dan dat algemeene ont
eigening van het bijzonder bezit ten behoeve
van het algemeen de oenig mogelijke grondslag
is voor het sociaal gebouw der toekomst. Geen
bevoorrechte klasse, slechts een universeel bezit
of liever niet-bezit; want hot is licht te bere
kenen dat de aanwezige rijkdom bij verdeeling
slechts schrale portiën zou opleveren. Daaren
tegen zou, hetgeen verder wordt geproduceerd,
allen ten goede komen....
Indien nu dat sociaal grondbegrip, met welks
bestrijding we ons thans niet bezig zullen hou
den, iets nieuws ware, dan zou het er, dunkt
ons, bedenkelijker uitzien, omdat het onbekende
altijd min of meer gevreesd wordt. Doch
diezelfde gelijkheids-theorie is, onder gelijken
of nagenoeg gelijken vorm, reeds onderscheiden
malen als ideaal aangenomen, en telkens bleek
haar onhoudbaarheid; zelfs zijn er heden ten dage
volksstammen in wier zeden en gewoonten zeker
socialisme te herkennen is, maar, zij staan dan
ook vrijwel onderaan op den ladder der bescha
ving. De wetten der oude Spartanen beperkten''
de ophooping van rijkdom en hadden alzoo een
sociaal-democratischo strekking; niettemin werd
door denzelfden Griekschen Staat do hardste sla
vernij tot een geregelde instelling verheven. Bij
de eerste Christengemeenten vinden wij bepaalde
socialistische neigingen, (verdeeling van goederen)
en in de zestiende eeuw verwekten do Weder-
doopers een sociale revolutie. Acht eeuwen ge
leden werd in China een geheel socialistisch
regeeringsstelsel ingevoerd, maar niet lang ge
handhaafd omdat het een algemeene verarming
veroorzaakte; en bij sommige Indische volken
(zie b. v. ons artikel in No 467) is het socia
lisme geheel inheemsch, zonder er bijzonder groote
welvaart af te werpen.
Niettemin er steekt workplijk gevaar in de
prediking van sociale theorieën, in zooverre dat
zij de ontevreden gemoederen nog meer verbit
teren en alzoo kunnen aansporen tot gewelddadige
handelingen. Ook omdat zijdoor alle aandacht
te vestigen op onbereikbare idealen, het zoeken
naar practischo middelen tot verbetering in den
weg staan.
En daarom aan do verkondiging dier lee-
ringen alle mogolijko hinderpalen opgeworpen,
niet waar Als do gewone wetten daartoe on
machtig zijndan uitzonderingswetten voorge
steld mannen die opénlijk optreden met een
uiiKvuuiug vuu UUSI.UUHUU lueBiunueii moeien oui- inuairegc
ten het gemeene recht worden geplaatstop hen van den
moet He politie onophoudelijk het oog gevestigd j
hebbenhun moet elk oogenblik zonder eenige
formaliteit het zwijgen kunnen worden opgelegd. I
Of dat middel proefhoudend is
Een van beidende socialisten strijden voor
een goedt zaaken dan is geen door do wet
gesanctioneerd geweld bij machtehen te doen
verstommen. De Romeinsche Keizers hebben te
vergeefs getrachthet christendom uit te roeien
en de geloofsvervolging der zestiende eeuw heeft
tegenover do geloofsvrijheid haar doel niet kun
nen bereiken; öf, het socialisme is een waan,
en dan is hot onnoodigzelfs nadoeligde ge
strengheid van don wetgever in te roepen
dan zou de vervolging het een levenskracht bij
zetten dio het uit zichzelf niet bezit.
Dat heeft ook do meerderheid in den Duit-
schen Rijksdag begrepen. Zelfs zij,‘die de so-
ciaal-democratio als een kwaad beschouwen
waren niet te bewegen zich te leenen tot een
vervolgingwaartoe de moordaanslagdoor een
nietswaardig wezen uitgevoerd, het voorwendsel
moest aanbieden.
’t Is zeer wel mogolijk, dat nog hevige schok
ken het maatschappelijk gebouw moeten teiste
ren eer do thans heorschende malaise verdwe
nen zal zijnde spoorweg-oorlog, verleden jaar in
Amerika en de uitgebreido werkstaking met haar
tooneelen van wanorde in Lancastershire zijn
geen op zichzelf staande feitenmaar vrachten
van denzelfden boom. Doch wat beproefd moge
worden om do kracht der botsing te verminde
ren geen willekeurgeen reactionaire maatre
gelen kunnen dat te weeg brengen. Slechts een
waarlijk vrijzinnige handel- en nijverheids-poli-
tiek kunnen verzachting schenken voor de sociale
wondenmisschien wel genezing ookmits
men niet al te ongeduldig zij.
?i ^Qtis hoofdartikel was reeds geschreven
vóór fiet bericht van den nieuwen, in de ge
volgen bedenkelijker aanslag op 's Keizers leven
wereldkundig was geworden. Hoe ernstig die
gebeurtenis ook zijn moge, zij heeft geen ver
andering doen ontstaan in onze overtuiging be
treffende het behandelde onderwerp.”
Overzicht.
De betrekkelijk gunstige berichten in zake de
Oostersche verwikkelingen de bijeenkomst van
een congres op 13 dezer te Berlijn is verzekerd
worden geheel in de schaduw gesteld door twee
treffende gebeurtenissen Duitschland betreffende.
Terwijl de dagbladpers zich nog bezig hield
met het mededoelen van bijzonderheden betrek
king hebbende op den snooden aanslag voor drie
weken geleden door Hoedel gepleegd op het leven
van den Keizer en de indruk daarvan bij de natie
nog niet geheel is weggenomenis in den na
middag van den 2don dezer in dezelfde straat op
nieuw een gelijken aanslag gepleegdditmaal
met het treurige gevolg, dat de 81-jarige vorst
min of meer ernstig aan hoofdarm en rug ge
wond is. Terwijl de keizeralleen in een rijtuig
gezetenop een wandelrid do straat Onder de
Linden doorreed, werden plotseling twee
schoten op hem gelost. Gesteund door zijn lijf-
jagerdie onmiddellijk naast hem plaats nam
keerde de vorst naar het paleis terugwaar hem
dadelijk geneeskundige hulp wachtte. De dage
lijks openbaar gemaakte bulletins stellen den toe
stand van den grijzen vorst als bevredigend voor.
Ongeveer 30 stuks hagel en schroot werden uit
de verschillende lichaamsdeel en verwijderddat
veel bloedverlies en pijn veroorzaaktedoch tot
nog toe geen onrustbarende gevolgen had. De
keizer is zeer kalm en zelfs opgeruimd. De ge
heele vorstelijke familie en do hooge staatsdiena
ren zijn allen te Berlijn. Tijdens de ongesteldheid
des keizers is do kroonprins belftst met het be
stuur van ’s lands zaken.
De misdadiger, Nobiling geheeten, woonde nog
niet lang te Borljjn waar hij te vergeefs eene
betrekking zocht. Tijdens hij zijn plan volvoerde
had hij zijn kamer afgesloten en toen men die
binnendróng lostte hij eerst een schot op den
eerstbinnenkomende daarna op zich zelven. Of
schoon ernstig gewond zoo zelfsdat de genees-
heeren, die hem zorgvuldig verplegen, hem nog
slechts enkele dagen levens toeschrijven, bleek
uit het verhoordat hij sociaal-democraat is en
lid van een clubwelks mandataris hij was. Hij
erkent volmondig het voornemen gehad te hebben
om den keizer tedooden, wiens verwijdering hij
in *t algemeen belang acht. Hij weigert voorals
nog zijne medeplichtigen te noemen en de kans
om hom tot nadere bekentenissen te brengen is
wegens zijn toestand zeer gering. Wat zijn ver
leden betreft wordt hij beschreven als een vlug
schrander en kundig mandie zich vooral op
wijsbegeerte en landbouwkunde toelegde, doch
steeds zijne gaven misbruikte voor lage en zelf
zuchtige doeleinden. De politie doet ijverige
nasporingon en huiszoekingen hier en daar. Te
Berlijn heerscht ton gevolge van een en ander
groote agitatie. Er is sprake van het nemen van
afkeuring van bestaande toestanden moeten bui- I maatregelen van voorzorg en van het bijeenroepen
2..1 Rijksdag in de week na Pinkstereó-
De andere gebeurtenis waarvan we spraken
I is het verongelukken van het prachtige ijzeren
pantserschip „Grosser Kurförst” dat aan 274
menschon het leven kostte. Dit schip, een der
grootste pantserschepen der Duitsche marine,
maakte deel uit van een eskader, dat den 31en
der vorige maand do reede van Wilhelmshaven
verliet met bestemming naar Gibraltar. Op het
nauwste gedeelte van het kanaal, ongeveer tus-
schen Dover en Galais, kwam de „Grosser Kur-
fürst” in aanvaring met een tweede schip van
hetzelfde eskader, de „König Wilhelm”, met dat
ongelukkig gevolg dat het,-binnen vijf minuten
ongeveer, in het gezicht van het strand omsloeg
on in de diepte verdween. Met bovenmensche-
lijke krachtsinspanning werd de „König Wilhelm”
vlot gehouden en door een Engelsche sleepboot
de haven Spithead binnengesleept.
Het laat zich begrijpen, dat onder zulke Om
standigheden, die in geheel Duitschland maar
vooral ook te Berlijn diepen indruk moeten ma
ken, de bijeenkomst van het congres wel zonder
veel praal en feestvertoon zal plaats hébli'en.
Trouwens hot doel dier bijeenkomst sluit reeds
elke gedachte van feestviering uit. Het heeft
heel wat frfeitc, geknoei en gekwansel, heel kat
nationaal vermogen gekost eer de groote Mo
gendheden het in hoofdzaak èens zijn geworden
over de wijze waarop do met zooveel menschen-
blood gekochte buit in het oosten verdeeld moet
worden. En nog slechts in hoofdzaak, want de
gereserveerde houding van Oostenrijk doet nog
aan de mogelijkheid denken, dat men te Weenen
wel eens geen vrede kon hebben met hetgeen
Rusland en Engeland overeenkwamen. Nu de
Engelsche Minister in het Hoogerhuis de mede-
deelingen der dagbladen omtrent de punten van
overeenkomst tusschen Londen en St. Petersburg
onjuist noemde, is het veiliger zich daarin niet
te verdiepen maar af te wachten, hetgeen het
congres spoedig dienaangaande zal aan het licht
brengen. Zóó zuiver is de horizon nog niet, dat
vloot en leger reeds afscheid van elkander dur
ven nemen. De Engelsche vloot houdt nog altijd
de wacht in de zee van Marmora en de Russische
troepen bewaken nog altijd de Turksche hoofd
stad. Over het gelijktijdig terugtrekken van beide
machten wordt nog onderhandeld.
Hot Turksche Kabinet verkeert in den laat-
sten tjjd weder voortdurend in eekiixto(
crisis. Een dag of wat geledeffls L_. o.?
vizierschap weder ingestold, doch de nieuw be
noemde groot-vizior heeft alweder plaats moeten
maken voor een ander. Op die wijze valt er
in de goede hervormingsplannen voor do toe
komst nog niet veel vertrouwen te stellen!
Een krijgsman, wiens naam een Europeesche
vermaardheid bezit en waarschijnlijk lang na
dezen in de geschiedenis zal voortlovon, Graaf
Von Moltke, heeft onlangs in don Duitschen
Rijksdag een merkwaardig woord gesproken.
„Achter den gematigd-Iiboraal staat de eerlijke
revolutionair; achter dezeit-Jtaan de barrikaden-
makers Van 1848, en de p^wleuses van 1871.”
Nu is het over het algemeen waar, de uit
zonderingen daar gelaten, dat de mannen van
het zwaard niet de boste politiekers zijn; inzon
derheid moet men bij hen niet ter markt gaan,
om waardeering van liberale beginselen te vin
den. Hun wereldbeschouwing staat niet zelden
in verband met de begrippen van gezag, onder
welke zij oud en beroemd zijn geworden, en
maar al te zeer zijn zij geneigd om hun streng-
militaire denkbeelden toe te passen op de bur
gerlijke samenleving. Doch wanneer een leer
als die van Von Moltke gepredikt wordt in de
hoogste vertegenwoordigende vergadering van
een staat, die zijn overwicht aan hot militairismo
heeft te danken, dan stemt zulks toch tot
nadenken.
Er is een tijd geweest, toen allerwege in
Europa de reactie het hoofd opstak, terwijl juist
naar Duitschland de hoopvolle blikken waren
gericht van allen, die prijs stelden op het be
houd van de nieuwere staatkundige beginselen.
Maar de beschavings-strijd, daar te lande onder
de leiding van Bismarck gevoerd, on met een
zijdige heftigheid doorgezet, had niet zoozeer
ten doel, de vrijheid van het individu te waar
borgen voor zooverre deze geen afbreuk deed
aan do staatkundige eenheid, als wel de staats-
oppermacht op hechte grondslagen te vestigen;
voor het juk dat van de schouderen des volks
word afgenomen had men een ander, niet min
der knellendgereed. Zoolang de „gematigd-
liberaal” dienst kon doen als bondgenoot in den
kerkelijken strijd, werd hem do hand gereikt;
thans, nu van een andere zijde gevaar wordt
gevreesd voor het onfeilbaar staatsgezag, nu is
diezelfde liberaal plotseling de baanbreker ge
worden voor de partij, van welke men beweert
dat zij met straatsteenen en brandfakkels het
maatschappelijk gebouw wil vernietigen.
Er is een zeer belangrijk verschijnsel, zoowel
op stoffelijk als op sociaal gebied, waarmede niet
genoeg rekening wordt gehouden. Slechts daar,
waar verrotting aanwezig is, verzamelen zich de
woekerplanten en insecten om het ontbindings
proces te verhaastendoor nu de laatston te ver
delgen, neemt men de ziekte niet weg, men
verdaagt slechts de crisis.
Hot socialisme, niet zooals het in de stu
deerkamer van brochuren-schrijvers en staathuis
houdkundigen wordt uiteengezet, als oen schoon
schijnende théorie opgebouwd en tot een stelsel
verheven, maar «A den vorm waarin het zich
een weg baant naar de hoofden en harten van
duizenden minbedeelden, kan beschouwd worden
als een woekerplant aan den boom dos maat-
schappelijkon levens. Ware die boom niet krank,
de gevreesde aanvaller zou zich niet vertoonen.
En nu kan men wel, voor een tijd, met kracht
en geweld den voortgang stuiten van het zoo
genaamde kwaad dat men ziet, doch daarmee
is niets gewonnen indien men het veel grootere
kwaad niet wil zien dat als oorzaak moot be
schouwd worden.
Reeds lang was de dampkring boven Duitsch
land met onheilspellende wolken bezwangerd.
De militaire grootheid had zware offers gekosten
bij voortduring werden alle krachten ingespannen
om het eenmaal ingenomen standpunt blijvend te
bezetten. De volksopvoeding zelf kreeg een'
strijdhaftig karakter, hetgeen niet strekte om
de zoden te verzachten. De kazerne onttrekt
het beste, dat wil zeggen het kloeksto deel der
bevolking geruimen tijd aan den gewonen werk
kring, on verslindt tevens een aanmerkelijk ge
deelte van den nationalen rijkdom. Aan de
hoofdbronnen der algemeene welvaart, handel
en nijverheidkan niet worden gedaan wat
noodig is om ze steeds milder te doen vloeien,
hetgeen verarming van velenniet het minst
onder de arbeidende klasse, ten gevolge heeft.
Het gevoel van wrevel, door het een en ander
gewekt, is een vruchtbare bodem waarin de
toongevers van het socialismedoor eerzucht
gedreven, hun zaden uitstrooien on een oogst
doen rijpen, die gevaarlijk worden- kan voor
het staatsgezag en de maatschappelijke orde.
Het socialisme is alzoo een ziekteverschijnsel
dat ajjn oorsprong vindt in bestaande wanver
houdingen. Waar de arbeidende klasse geregeld