1878.
bootdiensl
Tilbury,
n en Vee,
WAN”,
Weekblad voor Zuid-Holland en Utrecht.
ENST
3:
dam v.v.,
TUS 1878.
Het Volkspetitionnement.
5"
S. W. N. VAN NOOTEN te Schoonhoven
Uitgeven.
te Haastrecht.
r
jual. f52, 3de
I
Deze Courant wordt geregeld iederon Zaterdag-middag
verzonden. Prijs: voor Schoonhoven per drie maanden 0,70.
Franco per post doer het geheele rijk 0,80.
er medeburgers
hagen genomen
i troebeleerende
ing 45 a 48 ct.
eken f4,50 4
aanvoer van
handel heden
Ki»l
mei
strijdii
hjj i
en van
man-
Ook
■OfflöVÏBHE fiOURAÜT.
i f280 4 320,
iarzen f 150 4
ren f304 70,
de iijvi;
gebracht.
waren,
enting
rsche f 7,50 a
f6.80 4 7,40.
w 16,00 4 6,70.
;e f 3,00 4 4,80.
Alle Binnenlandsche Advertentiën, waarvan
de. plaatsing 3 maal wordt opgegeven, worden
slechts 2 maal in rekening gebracht.
f1,0841,16
4e 26 atttfa.
1 NOOTBN.
[betuiging in uw
ud 23 jaren.
TEN.
schil f24 a 25,
ial. 54 ct., 2de
f 24 4 27, vette
r8 4 12, schapen
9 kalveren 22 4
lem f 6 4 ÏO per
>oters f2,60.
3r Hectoliter.
en Vlaamsche
4 7,30.
n Vlaamsche
t f6,60 4 7,00,
6,30, Zeeuw-
it f 6,20 a 6,60,
6,40.
sder f3,40 tot
ter, I
be- I
t een groot ge-
uitzagen, maar
?t troebeleerend
n wonder, daar
in een Christe-
iiggen voorEn-
Magere biggen
Aangev. 1080
«kalveren, 6
i of lammeren,
eken of geitey.
1de qual. 68 ct.,
te qual. f0,95,
alles per kilo.
)or Londen 40
hm güweesfc ue o
rangen, betuigde zijl
gaf zijne tevredenheid
en gematigdheidwaar-
t, dat men ook verder
i wijsheid en gematigd
en gaf do verzekering
Huis niets anders te
„Leve
dat door de
beantwoord
ike Zeeuwsche,
1,70, ordinaire
iauwe f7,50 4
luggen handel;
f26 4 30 voor
1.
to f 1,05 4 1,20
.Schoonhoven.
Augustus 1878.
lor H P. De
'8 A. Hertz Van
O,
ddags 2| uur.
Schoonhoven
OSDAG,
liddags 5 uur.
1 en VRIJDAG,
UT.
a,
iddags 5 uur.
iOTTERDAM
September.
uur ’s, morgens.
's avonds.
in Schoonhoven
mgeveer 2 uur.
SEN Co.
en SPEELWA-
als nieuw.
VELD, Mr. Rjj-
ren..
ar Rotterdam
CISDAG
ddags 21 uur.
i en Vrijdag,
meld een adres
mans uuiueiys gviiuug u»v uv rouuvuoimg uwi Lo Loor N. r
den Eugelschen premier gehoudenbij gelegen- schatter aldaar,
heid van het jaarlijksche feestmaalhem door
den Lord-Mayor van Londen aangeboden, by
welke gelegenheid Lord Beaconsfield en Salisbury
tevens het eereburgerschap van de Londensche
city ontvingen.
De premier resumeerde aldus de gevolgen van
het jongste tractaatRusland werd wel is waar
gedwongen veel van het veroverde los te laten,
doch zijne militaire eer was ontzien en de rus
teloosheid van de oorlogspartij daar te lande
beteugeld. De Sultan behoudt in Európa een
vruchtbaar land, zoo groot als Engeland en Wa
les, terwijl hij voor zijn Aziatisch grondgebied
niet langer bezorgd behoeft te zyn! Oostenrijk
heeft eene belangrijke provincie ge
wonnen, die het in staat stelt tot het brei
delen der Panslavistische confederatie en conspira
tie, welke reeds zooveel onheil over de wereld had
den gebracht. Frankrijk en Italië smaken de
voldoening, dat het evenwicht in de Middelland-
sche zee niet verbroken isDuitschlandde
groote „vredemaker”, had verkregen wat het
verklaarde alleen te verlangenvrede in Europa.
Engeland eindelijk had de voordeeligste en
schoonste rol gespeeld; want het had niet al
leen zijn eigen belangen gehandhaafd, maarboven-
dien de onafhankelijkheid verzekerd van Europa,
dat zich thans verheugen mocht in een uitzicht
van vrede en rust als nooit te voren!
Men ziet dus dat de felle maar niet altijd
geheel onbillijke kritiek van de oppositie in het
parlement, den premier niet heeft gedeerd of
een toon lager heeft doen stemmen.
Toch mocht de minderheid, die aan het «inde
der beraadslagingen over het Berlijnsche tractaat
weigerde het beleid der regecring goed te keu
ren (met 338 tegen 190 stemmen werd de motie
ing van het regeeringsbeleid verwor-
wat meer bescheidenheid verwacht
I schreide ten hemel, dat ouders gedwongen wer-
I den hun kinderen te voorzien van het eenig
i bekende behoedmiddel tegen een allervreesehjkste
ziekte, en zelfs een despoot als Filips II van
i Spanje zou voor zoo iets zijn teruggedeinsd!
’t Was het merkteeken van Satan, dat onzen
kinderen op den arm werd gezet, en geen Ne
derlander moest zich dien gruwel laten welge
vallen. De adressen werden weer geteekend met
dezelfde onafhankelijkheid van gevoelen, waar
mede men vroeger de stem der leiders had ge
volgd, bn ’t was zeker een indrukwekkende ver-
tooning, die de commissie van aanbieding maakte
toen de lijvige folianten bij den Koning werden
reemdbaar on gebracht. Dat er onder de voorgangers mannen
het onverkort i waren, die hun eigen kinderen niet aan de in-
verplicht I enting onttrokken hadden, maakte de zaak vol-
j strekt niet verdacht; de schare, gewoon blinde
lings te gehoorzamen, nam van zulke kleinig
heden geen notitie. Maar ditmaal was de Koning
niet genegen den adressanten ter wille te zyn;
hun verzoek werd voor inwilliging onvatbaar
verklaard. En de agitatie verdween weer
zooals zij gekomen was; voor zoover wij ons
herinneren kunnen had nergens verzet plaats,
en persoonlijk kennen wij lieden, die ook ijverig
zyn geweest het adres te teekenen, doch later
van den nood een deugd maakten en toen ver-
klaarden dat zij zich door groote woorden om
den tuin hadden laten leiden.
Thans staan wij weer voor dezelfde quaestie
als in 1856, en tot op zekere hoogte zou men
kunnen zeggen dat de gebeurtenissen van dat
jaar zich herhalen. Met dit onderscheid echtei
dat de verhoudingen thans scherper zijn l
jnsd: toen was het ontwerpVan Reenen wel 1
de afdeelingen onderzocht, en bleek wel dat
de meerderheid der Tweede Kamer met den
Minister meeging, doch de openbare beraadsla
gingen hadden nog geen aanvang genomen toen
de straks vernielde Kabinets-wijziging beproefd,
werd om den storm te bezweren. Nu is dat
anders: het ontwerp is door de Tweede en de
Eerste Kamer aangenomen en wordt thans aan
het goeddunken des Konings onderworpen.
Is het denkbaar, dat Zijne Majesteit den arbeid
van zooveel maanden zal vernietigen? Kan
iemand redelijkerwijze verwachten, dat de par
lementaire meerderheid en het daaruit voortge
sproten ministerie in het ongelijk zullen worden
gesteld tegenover een zeer bedrijvige, maar niet
talrijke groep kerkelijke agitateurs, die aan hun
beweringen kracht pogen bij te zetten door een
volkshoop, geheel onbekend met de eischen en
rechten der grondwettelijke staatsinstellingen,
tot een onbewust adhaesie-verklaren aan te por
ren? Zou het mogelijk zyn, dat de onbestemde
uitroep: „Geef ons een school met den Bijbel!”
op nieuw een gevaarljjke crisis zou doen rijzen,
te gevaarlijker omdat binnen de perken van het
bestaand recht geen andere uitkomst mogelijk
is dan die de liberalen hebben voorbereid?
Daarenboven, laat ons niet uit het oog ver
liezen, dat de Bijbel aan niemand wordt onthou
den. Beter dan tot dusver geschiedde, zorgt de
nieuwe wet er voor, dat overal leerstellig gods
dienstonderwijs kan worden gegeven aan alle
kinderen wier oyders zulks begeeren; dat voor
elke kerkelijke richting, en haar getal is niet
gering in ons dierbaar vaderland, gelegenheid
wordt aangeboden haar taak by de opvoeding
te vervullen. Alleen ’t zal niet kunnen ge
schieden op kosten van den Staat; en als de
drijvers van het petitionnement de dingen noem
den gelijk zy heeten, dan zou het blijken dat
dit hun eenige grieve is. Het geheele vraag
stuk, van bevoogde zijde is het aangetoond,
en wel van een zijde die volstrekt niet aan „li-
beralisten” grenst, lost zich op in een geld-
quaestie, men wil op kosten van de publieke
schatkist kerkelyke öf leerstellige propaganda
maken, en den Bijbel zelfs opdringen aan hen
die van meening zyn dat hij niet als een school
boek mag worden gebezigd.
’t Is waarJe Standaard gooit met cijfers.
Driehonderd duizend Nederlanders 'hebben aan
het petitionnement deelgenomenzoo heet het
daar. Dat wil zeggen, driehonderd duizend na
men zijnniet zelden op de vreemdsoortigste
manieronder de adressen gekomende vraag
is evenwelhoeveel percent gerekend moet war
den voor hen, die inderdaad met het wetsont
werp bekend zijn en weten aan te geven in welk
opzicht zij door die wet in hun godsdienstige
begrippen wprden gekrenkt. Doch zelfs met dat
groote cijfer stelt de Standaard zich nog niet
tevreden. Zij annexeert nogzonder vorm van
procesalle liedendie evenzeer een „school
met den Bijbel” verlangendoch zich van on-
derteekening hebben onthouden. Op die manier
rekenendezou men het haast zoo ver brengen
dat tweemaal twee vijf werd.
Van liberale zijde is de eisch, door de anti-
revolutionnairen gesteldongrondwettig genoemd.
Zeker is dit het geval in den vorm waarin zij
hun verlangen doen kennen. De Koning heeft
nu eenmaalonder verantwoordelijkheid der Mi
nisters deze wet ingediendde Tweede Kamer
nam haar bjjna onveranderd aan. De Eerste
Kamer heeft haar ook niet verworpen. Een
BUITEN LAM)
OvernleH.
De Diilteche rijkskanselier is al niet gelukkiger
geweest met zijne poging om in de armen der
reactie bescherming te zoeken tegen eigen par-
tijgenootendan zoo menig ander staatsman van
den tegenwoordigen tijd die in dergelijk geval
verkeerde en tot een gelijk middel de toevlucht
nam. Wel is het hem geluktdoor middelen
die wel wat gemeen hebben met de politiek
welke door de beruchte Fransche staatsmannen
van 16 Mei gevolgd werd, een dertigtal nationaal
liberalen uit den Rijksdag te verwijderen en daar
door het overwichtdat die partij in den ont
bonden Rijksdag hadweg te nemendoch de
nieuwe verhoudingen daardoor ontstaanbieden
den Rijkskanselier geen betere kansen aan voor
do verwezenlijking zijner plannen. Dit zou alleen
het geval zijn wanneer het centrum goed vond
zich bij de vrij-conservatieven en Duitsch-conser-
vatieven aan te sluiten. Doch dit zal zoo heel
gemakkelijk niet gebeuren en zeker niet zonder
eenige concessie aan Rome. Toch bestaat er
mogelijkheid dat dit geschiedt. Te Kissingen
de gewone zomer-rustplaats van den Kanselier
wordt druk geconfereerd met den Pauselijken
nuntius en aan die beraadslagingen neemt ook
de minister van «eredienst, Falck, deel. Al
mag men nu niet aannemen dat de regeering,
die nog slechts enkele weken geleden de vlag
van het staatsgezag tegenover Rome zoo flink
omhoog hieldthans tot onderwerping genegen
zou zijn, toch is het mogelijk, dat er een modus
vivendi tot stand koihtdie eene toenadering tus-
sohen conservatieven en centrum mogehjk maakt.
De tijd tot onderhandelen is echter op dit
oogenblik niet bij uitstek gnnstig. Geheel on
verwachts toch, na een zeer korte doch hevige
ziekte, overleed de Staats-secretaris kardinaal
Franchide man dieal hield hij ook vast aan
de beginselen van het Pausschapzooals zij door
wijlen Pius IX werden voorgesteld, toch den
tegenwoordigen kerkvorst steunde in zijne po
gingen om in eene betere verhouding te gera
ken tot de verschillende regeeringenen zich
daardoor ook den haat der Jezuïeten op den
hals haalde. Als vermoedelijk opvolger van den
overledene wordt genoemd kardinaal Lucca, die
bij do jongste pauskeuze zich mede bij de ge
matigden schaarde.
De bezetting van Bosnië en de Herzegowina
door de Oostenrij kttche troepen gaat toch niet
zoo zonder slag of stoot, als het zich eerst liet
aanzien. Het is niet onwaarschijnlijk dat Turkije,
ontstemd dat men te Weenen, toen de eerste
onderhandelingen waren misluktgeen nieuwe
heeft aangeknoopt of afgewachtom tot een
overeenkomst te geraken, in stilte de bevolking
tot verzot tegen de troepen aanzet. Dat verzet
kostte het bezettingsleger reeds eenige
schappen en vertraagt het voortrukken.
is het geen gunstig toeken dat van regeerings-
wege de overbrenging van alle telegrafische be
richten omtrent die bezettingwelke niet van
de regeefings-agenten afkomstig zijn, geweigerd
wordt.
Wat men overigens omtrent de beteekenis
dier bezetting te denken heeft, waarover tot nu
altijd nog eenige onzekerheid heerschte, blijkt
thans duidelijk genoeg uit de redevoering door
tot afkeurinj
pen) wel w
hebben.
De vijanden van de republiek in Frankrijk
verzamelen nu al hunne krachten weder voor
den strijd die ophanden is by de vernieuwing
van den Senaat. Is eenmaal ook In dat lichaam
de republiek heer en meester, dan is vooreerst
alle kans op eene herhaling van 16 Mei ver
vlogen. ’t Laat zich dus begrijpen dat zij geen
middelen ongebruikt laten om het pleit te winnen.
Te Parijs is tot groot ongerief van de nog
steeds in groote getalen aankomende tentoon-
stellingbezoekers, g r v e gemaakt door de koet
siers. De eigenaars der huurrijtuigen zullen
onder de tegenwoordige omstandigheden wel
moeten tegemoet komen aan de overigens niet
geheel onbillijke eischen der werkstakers.
BINNENLAND.
Z. M. heeft benoemd tot kanton-
rechter-plaatsvervanger te Gorinchem, Mr. W.
B. Reynen procureur bij de arr.-rechtbanken te
Dordrecht en Tielwonende te Gorinchem.
Z. M. heeft aan J. F. C. Prince, op
zijn verzoekeervol Ontslag verleend als kapt.-
commandant van het corps, gevormd uit de Weer-
baarheidsvereeniging „Burgerplicht” te Gouda.
De wet op het lager onderwijs Is
Woensdag door de Eerste Kamer aangenomen
met 26 tegen 10 stemmen.
De Minister van Oorlog heeft
weder ingedeeld bij het 2e reg. infanterie den
len luit. J. N. Hardeman, gedetacheerd geweest
bij het leger in Ned.-Indië.
De deputatie voor de aanbieding
van het volkspetitionnement aan Z. M. den Ko
ning heeft den 3 dezer een audiëntie by Z. M.
op het Loo aangevraagdwelke ’s namiddags ten
half 2 ure plaats had. Ook de deputatie, belast
met de aanbieding der adressen van ruim 400
kerkeraden, werd tegelijkertijd op het paleis toe
gelaten. Ds. P. Van Son, voor de deputatie der
kerkeraden, voerde het eerst het woord; daarna
sprak de heer Elout. De Koning antwoordde
dat het hem een genoegen was geweestde de
putatie op het Loo te ontvangenbetuigde zijne
hooge belangstelling en ge
te kennen over de orde
mee tot dusver deze gansche zaak geleid
Z. M. sprak de hoop uit -
in denzelfden geest van
heid zou blijven handelen,
met al de leden van zyn uuw 11IOU9 »i
bedoelen dan het geluk van Nederland.
Nederland riep Z. M. tort slotte
deputatie met „Leve de Koning!”
werd.
Prof. S. Van Velzen besloot met den Koning
dank te zeggen voor de hartelijke ontvangst. De
voorzitter der deputatiede heer Eloutwerd
door Z. M. den Koning aan tafel .genoodigd.
Aan een Commissie van drie leden uit de Com
missie voor het anti-revolutionnair volkspetition
nement is opgedragen de uitvoering te bezorgen
van een gedenkboek der geschiedenis van het
volkspetitionnement.
Onder de bjj de Eerste Kamer in
gekomen adressen tegen het ontwerp op ’t lager
onderwijs werd in de ofliciëele handelingen ver
meld een adres van N. Konings o. s. te Gouda.
De heer N. Konings, mr. timmerman en ryks-
werd beschouwd als de eerste
tenigkeer is dus onmogelijk, tenzij de Koning
•fri^dien tusschentyd van denkwijze mocht zijn
veranderd, dat des Konings „geweten” wak
ker geschud ware door de klaagtonen zijner
verdrukte en mishandelde onderdanen, en hij
dus genoopt werd een verandering te brengen
in de Regeering, de Kamers te ontbinden en
een nieuw beroep te doen op de kiezers. Tot
zoover zou alles goed gaanen zou er geen
sprake kunnen wezen van grondwets-schennis.
Maar vervolgens Nam de crisis dan haar na
tuurlijk verloop dan zou zonder eenigen twijfel
de liberale meerderheid nog sterker uit de stem
bus te voorschijn komen. De antirevolutionnairen
weten dit ook wel, en daarom roepen hun orga
nen reeds bij voorbaat om verandering in de
constitutie, vooral met betrekking tot het kies
stelsel. Dochindien zij alleen daarvan heil
verwachtenwaarom zijn zij dan niet eerlijk
genoeg om haar te vragen? De wet geeft zelve
aan, langs welken weg die herziening verkregen
zou moeten, wordenen indien onze tegenstan
ders zoo stellig overtuigd zijn, dat uitbreiding
van het kiesrecht hun een meerderheid zou be
zorgen hoe komt het dan dat zij de bran
dende quaesie niet aanpakken waar dit gedaan
moet worden
Doch zij weten wel beter. Zij kunnen niet
blind zijn voor het feit dat de groote meerder
heid van ons volk indien zij vrij-uitbij ont
stentenis van geestelijke souffleurs, haar gevoe
len mag openbaren, de gemengde school liefheeft,
vooral ook daaromdat zij een toepassing is van
„recht voor allen” en derhalve ook het gebruik
van den Bijbel niet verhindert. Maar recht voor
allen is den om vrijheid roependen en toch alle
vrijheid verfoeienden partijgangers een gruwel.
Op zichzelf is er niets tégen in te brengen,
dat een gedeelte van het volk, jt doet er niet
toe welk gedeelte, - zijn bezwardn uitstort voor
den Troon. De Koning is het Hoofd van den
Staat; in zijn naam worden wetten uitgevaar
digd, hij is het middenpunt van de wetge
vende en van de uitvoerende macht.
Is het recht van petitie onvervreei
behooren we zorg te dragen dat kc
blijft gehandhaafd, evenzeer zijn we verplicht
te waken dat er geen misbruik van gemaakt
wordt.
Hiermede bedoelen we niet, dat de aanbieding
van een verzoekschrift juist tot de exceptibneele
gevallen behoeft bepaald te worden. In ons
land kan elk, die iets op het hart heeft, vrijelijk
zijn gemoed uitstorten’t is hem niet opgelegd,
zijn grieven te verkroppen, en er staat geen
wrekende hand gereed om den man of de vrouw
die met klachten te voorschijn treden, later in
’t geheim voor die stoutmoedigheid te doen
boeten. Maar toch, een petitionnement waar
aan een belangrijk deel der natie deelneemt is
een bepaald ernstige zaak; en nu zouden we wel
eenigszins vreezen dat de «hoeren anti-revolution-
nairen, die nu voor de vierde maal gedurende
het vierde deel eener eeuw Nederland in rep
en roer brengen met hun ontzaglijke verzoek
schriften, den boog te sterk spannen en hun gTei
geestverwanten meer opleggen dan dezen kunnen 1,1
dragen. Velen onzer herinneren zich nog de
geschiedenis van het inonster-petitionnement in
April 1853, gericht tegen de pas tot stand ge
brachte kerkelyke organisatie der Roomsch-Ka
tholieken. Schrijver weet, dat toen de me
nigte op onderscheiden plaatsen naar de con-
sistorie-kamers werd gedrevendoordien men
haar wijsmaakte dat zoo de maatregel, door den
Minister Thorbecke genomen, niet ongedaan
werd gemaakt, binnen weinige jaren de brand
stapels der Inquisitie weder zouden rooken op
onze pleinen, - en de goêgemeente teekende,
teekende met koortsigen yver, soms op twee of
drie plaatsen, want wie zou graag bij leven
den lijve verbrand willen worden? Enfin, de
Koning gaf toen te Amsterdam het bekende
antwoord, dat de aftreding van het eerste Mi
nisterie -Thorbecke ten gevolge had, en schijn
baar zegevierde de reactie; de Tweede Kamer
werd ontbonden, de nieuwe verkiezingen, met
de kerkelijke trompet uitgebazuind, waren een
nederlaag voor de liberalen.... doch wat was nu
de vrucht van al het rumoer? Een zeer onbe
duidende wet op de kerkgenootschappen, die
door de „natie” met volkomep onverschilligheid
werd bejegend, omdat de opgeschroefde beweging
reeds lang had opgehouden, en de heftigste op
posanten er doodkalm ,in berustten dat de nieuw
ingestelde bisdommen bleven gelijk zij waren.
Veryolgens kwam de herziening van de wet
op het Lager Onderwys. Het liberale element
in de Kamer was inmiddels belangrijk versterkt,
en de Minister Van Reenen diende een ontwerp
in waarbij het stelsel van de gemengde, dus
neutrale school beslist werd gehandhaafd. Weer
kwamen de mannen van de zich noemende
„christehjk-historische” richting uit den hoek;
dezelfde factie, die in 1853- de April-beweging
had aangestookt, waagde een niAiwe poging mfet
de anti-revolutionijaire minderheid der Kamer. Op
dezelfde wijze als in onze dagen geschiedt, werd
de volkshartstocht opgewekt ten behoeve van
een school, waarin de bijbel zou gelezen (en ver
klaard?) worden. Allerdolste dingen hadden er
plaats, precies als nu: te Utrecht bij voorbeeld
liet men de negenhonderd zielen tellende bevol-
king der godshuizen teekenen te Nijkerk schreef
de predikant zelf de namen maar onder het
adres: de man wist zoo weinig van ons staats
recht dat hij niet begreep dat een zóó ingericht
adres van niot de minste waarde was.
Niettemin de Koning gaf weer aau de „smeek
bede” gehoor. Het Kabinet trad af en werd
vervangen door het Ministerie Simons—Van der
Brugghende eerste een erkend voorstander van
orthodox-protestantsche invloeden op regeerings-
aangelegonhodon, de laatste een beslist tegen
stander van de gemengde school. En tóch, zelfs
een Van der Brugghen kon niets anders doen,
j dan een ontwerp indienen, op het eenig moge-*
lijke beginselde voor alle landskinderen toe-'
gankelyke school, gegrondvest. De petitie-
storm had geen ander effect, dan de wet van
18571'aiè zoo min mogelijk voldoening schonk
aan de clericale eischen, en daarom door de
anti-revolutionnairen gehaat werd met een gloeien*
den haat.
Liter hpbben we nog eens een adres-bewe-
ging op 'groote schaal mogen aanschouwen, na
mely k toen een amendement op de wet tot be
strijding! van besmettolyke ziekten do vaccinatie
verplichtend stelde om tot een inrichting van
ondérwys te worden toegelaten. Zeker, het
Prijs der Advertentiën: Van 1 tot 5 regels /0,50. Iedere
regel meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzending
franco, en uiterlijk tot Zaterdags-voormiddags ten 10 ure.
Flakkeessche
ndere f8,20 4
