N°. 559.
Zondag 29 Februari.
1880.
ÜG,
orderen heb-
igd zijn aan
i Januarij 1.1.
>rden verzocht
ar of op 15
JTEEGT te
JEN,
ORE,
in de pro-
ECHT,
N.
ERS.
BRING
Weekblad voor Zuid-Holland en Utrecht
recht.
partij
ten en
e
euigiug
:n.
JONG.
BUITENLAND.
binnenland’
Schoolbouw.
lett. BCD,
irkrijgbaar bij
wat tot dit
Natuurlijk
ivername aan-
werking zijnde
■OSHOfflWHE WW.
i, kunnen vast
che Loödwit*
do meest onbeperkte
architect, van L
in staat „bestek
van zóó- en
hij er niet
N
e melken en
edig mogelijk
R. C., en van
Het geheele geb<
300 studenten ingericht,
van den hoogleeraar en
bare verzamelingei
vlammen geworden
moeten ook wat te doen hebben. In art. 1 van
het eertgenoemde der Kort. Besl. (concept.) lezen
wij„Bij den bouw en de inrichting van lo=
kalen, waarin openbaar lager onderwijs zal worden
gegeven, worden gevolgd de Algemeene regelen,
ontworpen door de Commissie, benoemd ter
voorlichting der Regeering,” enz.
Alle Binnenlandsche Advertentieswaarvan
de plaatsing 3 maal wordt opgegeven, worden
Blecnts 2 maal in rekening gebracht.
tters ABC,
ANNOOTEN
T, bekend mot
[ei aanstaande
'eplaatst wor-
OENEVELP,
lonhoven.
1O:
eerling,
der het motto
lezer Courant.
L”.
les namiddags
IEBOUW.
LR MEN.
25 Cents te
teGouderak.
HLDERIJEN
js, te verkrij-
i van mannen
uit alle stan-
iieid Mevrouw
in Berleburg
iid Graaf zu
bach (Baden)
nel der O. I.
isaerOud-Lt.
pen; Armand
ul te Osborne
itsraad in Gra-
Afe, in Chem-
1 DRUIVEN-
en longlijders
r werkend ge
ms ?i. 11 2,—,
&Zn.; Gouda
bij B. J. R.
den Hartog;
erk bij P. van
ker Idenburg.
verzonden. Prijs: voor Schoonhoven per drie maanden y0,70v
Franco per post door het geheele rijk 0,B0.
domeinen te Genneind,
Van Walsem, thans surnumerair.
np zijn verzoek eervol
aan Mr. J. J. De Reus, als
e. in het achtste schooldistrict van Zuid-
S.,& W. N. VAN NO0TEN te Schoonhoven,
üitgèvefs.
dat in de verste verte niet op een wet
telijk voorschrift zooals het behoort te zijnhet
mag niet renvoijeeren naar een stuk builen het
Besluit, en waarvan de inhoud niet als algemeen
bekend kan worden voorondersteld, doch moet
zelf, in beknopten en duidelyken vorm, de noo-
dige voorschriften geven.
Maar met dat al is het ons een raadsel, waarom
de verschijning van het bewuste rapport zulk
een storm van verontwaardiging in den lande
heeft gewekt. Niet slechts de voorstanders van
het bjjzonder onderwijs, dat is minder bevreem
dend, doch zelfs zij die de openbare school
met hart on ziel zijn toegedaan, gaven op hef-
tigen toon hun afkeuring te kennen. Zonder
in het minst te kort te doen aan het recht der
kritiek, gelooven we toch dat men zich ditmaal
te spoedig ongerust heeft gemaakt; dat men, i
om eens een beeld uit de volkstaal te bezigen, -
heeft geschreeuwd vóór men werd geslagen. De
Minister heeft bij herhaling verklaard, dat hij
bij de invoering der onderwijswet met gematigd
heid zal te werk gaan; er is nog geen enkel
blijk gegeven van het tegenovergestelde: de
Commissie heeft zelf geadviseerd tot geleidelijke
toepassing van haar stelsel op reeds bestaande
scholen binnen een niet al te korten termijn,
en alleen voor zooverre het dringende eischen
betreft; terwijl natuurlijk ook van het school
toezicht verwacht kan worden, dat het niet zal
verlangen, „het onderste uit de kan te hebben.”
Waarom dan zoo voorbarig de alarmklok geluid?
De toestand in Rusland houdt
voortdurend aller aandacht bezig. Een ernstig
onderzoek naar de ontploffing in het paleis van
den Keizer is ingesteld doch resultaten^daarvflfl
^'‘fafèis VaVde ontploffing plwteha'd, wmmde
een viertal schrijnwerkerséén van hen moet
een nihilist geweest zijn en is spoorloos verdwe
nen. Prins Alexander van Hessendie by den
Keizer was toen de ontploffing plaats had en
wiens bezoek oorzaak wasdat de keizerlijke
familie iets later dan gewoonlijk in de eetzaal
kwamschreef het volgende aan zijne gemalin
„Op het bordes werd ik door den keizer op
gewacht. Wij gingen door een ruimen korridor
naar zijne vertrekkentoen er eensklaps eene
sterke ontploffing werd gehoord. Do vloer schokte,
i alsof er een aardbeving plaats had. Alle gasvlam-
i men in den korridor werden uitgedoofd en wij
stonden in volslagen duisternis. Wij bemerkten,
dat er ontzettend veel stof opvloog en konden
een reuk als van kruid of dynamiet waarnemen.
Men riep ons toedat de lichtkroon in de zaal
waar de tafel voor het familiediner was gedekt,
was nedergestort. Ik ijlde met den grootvorst-
troonopvolger en den grootvorst Wladimir daar
heen terwijl graaf Adlerberg, in de onzekerheid
wat er zou kunnen gebeurenden keizer tegen
hield doordien men aan eene gasontploffing dacht.
In de eetzaal gekomen, vonden wjj alle ruiten
verbrijzeld en de wanden zeer beschadigd. Er
hing een verstikkende kruitdamp. Er viel niet
meer aan te twijfelen, dat er onder de zaal eene
mijn was gesprongen. Wegens mijne aankomst
was het diner een half uur uitgesteld en vandaar
dat de keizerlijke familie nog niet in de eetzaal
bjjeen was. De keizerdie zich volkomen wel
gevoelt, bezocht eergisteren in eene open slede
de Pawlowsche krijgsschool. Het volk begroette
hem met luide toejuichingen.”
Thans hebben de nihilisten eene proclamatie
verspreidwaarin zij dreigen de stad den 2den
Maart in brand te steken. Men meldt dat de
,z keizer in zijn slaapsalon een brief gevonden heeft
veel minder een Wet. i inhoudende dat hij zich niet moest voorstellen
op den dag van het jubilaeum (2 Maart) de zil
veren kroon op het hoofd te zullen kunnen zetten,
wel echter dat Petersburg den avond van dien
dag eene illuminatie zou aanschouwenals de
residentie nog geen tweede gezien had. Onder
de bevolking heerscht dientengevolge ernstige
vrees voor brandstichtingen. Deze vrees is slechts
toegenomen door den brand der akademie voor
boschcultuur te Moskoudie men aan de revo
lutionairen wijt. Maandag werden door de politie
strenge bevelen gegeven dat op alle binnenplaat
sen en in alle huizen voorzorgsmaatregelen tegen
brand genomen moeten worden. Op elke binnen
plaats moeten vaten of kuipen met zekere hoe
veelheid water gereed staan.
De burgers van Petersburg doen zeer veel voor
de nagelaten betrekkingen van de slachtoffers der
ontploffing. De beurs alleen gaf 50.000 roebels.
De Keizer van Rusland heeft vol
gens telegram van 11. Donderdag de volgende
order uitgevaardigd:
„In het vaste voornemen om een einde te
maken aan de aanlagen der boosdoeners, welke
zoo niet voor de voeten moet wegmaaien: zij zonder ophouden in do laatste dagen worden
mnoton nnir wat tn dnon linhlmn Tn nrt 1 van herhaald, on die ten doel hebben de orde in het
i bestuur en de maatschappij van Rusland te ver-
lo- storen, hebben wij goedgevonden te Petersburg
in te stellen een opper-comité, dat moet strek
ken tot waarborg voor de veiligheid van het
rijk en de openbare rust. Dit opper-comité be
staat uit een voorzitter en uit leden, door dien
Prijs der AdvertentiSnVan 1 tot 5 regels ƒ0,50. Iedere
regel meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzending
franco, en uiterlijk tot Zaterdags-voormiddags ten 10 ure.
president zelf gekozen. Tot voorzitter is benoemd
de tijdelijke gouverneur-generaal van Charkow,
de aide-de-camp, generaal en lid van den Rijks
raad, graaf Loris Melikoff, met behoud der
genoemde function. Do leden van dit comité
worden gekozen door den voorzitter, die, be
halve dit, het recht heeft aan het comité ieder
toe te voegen, die noodig en nuttig is.
Ten einde meer macht te geven aan alle leden
van dit comité kennen wij aan den voorzitter de
rechten toe: a van prefect van Petersburg en
omstrekende tegenwoordige prefect is aan hem
ondergeschiktb. summier vonnis te vellen in
alle tegenwoordige en toekomstige staatkundige
processen te Petersburg en elders; c. alle overige
prefecten van het rijk zijn aan hem onderge
schikt. De gouverneurs-generaal, gouverneurs
en prefecten zijn verplicht onmiddellijk alle be
velen van den voorzitter uit te voeren, ook de
militaire gouverneurs niet uitgezonderd. Alle
Ministers zijn verplicht hem te helpen en te
steunen.
De voorzitter heeft het recht zich onmiddellijk
tot ons te wenden om onze bevelen te vragen.
Ik geef het recht aan den voorzitter om te ne-
men alle maatregelen, te doen alle stappen,
noodzakelijk door hem geoordeeld voor den waar
borg van de orde in het Rijk en van de open
bare rust, in geheel Petersburg en geheel het
Rijk, en om te straffen ingeval die maatregelen
niet worden uitgevoerd, naar zijn goedvinden.
Alle bevelen, door den voorzitter gegeven, moe- 1
ten worden opgevolgd door ieder Russisch on- V
derdaan, en kunnen niet worden opgeheven dan
door hemzelf of door een Keizerlijke ukase.
Door onze ukase van heden is de ukase van
5 April 1879, waarbij wij een tijdelijk gouver
neur-generaal van PfltorshnriT hnn..*'i -
Te Moskou is het gebouw, waarin
de hoogeschool voor houtteelt is gevestigd, door
brand vernield. De oorzaak is onbekend, doch
eenigen der studenten zijn in hechtenis geno
men. Het geheele gebouw, ter bewoning voor
benevens de woning
het museum, dat kost
en bevattezijn een prooi der
w m.
De Duitsche Rijksdag heeft een
kloek besluit genomen. De sociaal-democratische
Afgevaardigden Fritzsche en Hasselmann waren
ondanks dat ze bij besluit van den prefect van
politie uit Berlijn zijn verwijderd, toch naar de
hoofdstad gekomen om hun mandaat te ver
vullen weshalve eene gerechtelijke vervolging
tegen hen werd ingesteld. Nu besloot de Rijks
dag, op voorstel van Hasenclever, dat die ver
volging zal worden geschorst tot de zitting
van den Rijksdag zal zijn gesloten. Alleen de
conservatieven stemden tegen.
Z. M. heeft benoemd tot notaris te
AmersfoortMr. J. M. Richelleadv. en cand.
not. te Aarlanderveen.
Z. M. heeft benoemd tot ontvan
ger der registratie en
de heer J. M.
Z. M. heeft op
ontslag verleend
schoolopz. L
Holland.
—Naar men verneemt, kan binnen en
kele dagen het wetsontwerp tot heffing eener rente-
belasting bij de Tweede Kamer verwacht worden.
De Raad van State heeft over dit ontwerp een
gunstig advies uitgebracht. Wordt de voordracht
niet meer gewijzigd, dan zal twee procent van
de werkelijk genoten rente worden geheven. In
komsten beneden f600 zullen echter geheel, in
komsten beneden f 1000 gedeeltelijk vrij worden
gesteld. Het beginsel van eigen aangifte met
klassen wordt ook in dit ontwerp gehuldigd.
Wordt iemand echter voor den kantonrechter
geroepen om zijn aangifte te beëedigen, dan zal
hij eerst een specifieke opgave moeten doen van
zijne rentegevende waarden. Van de rente van
hypothekaire schuldvorderingen zal wel moeten
worden betaald, niet daarentegen van de divi
denden van aandeelen in naamlooze vennoot
schappen. In het algemeen zullen zij, die voor
hun nyverheid rentegevende waarden noodig
hebben, voor de waarden, welke zij in de uit
oefening van hun bedrijf gebruiken^ niet be
hoeven te betalen. Men schat de jaarlijksche
opbrengst op ongeveer vier millioen gulden.
Naar ’t zich laat aanzien, zegt het
N. v. d. D., zullen van regeeringswege weldra
i flinke maatregelen genomen worden, zoowel om
den uitvoer van levend vee naar Engeland we
der mogelijk te maken, als om een krachtigen
stoot te geven aan de overige belangen van
onzen landbouw, niet het minst de zuivelbereiding.
Het hoofd van het Provinciaal
Bestuur in de Rijnprovincie heeft bekend ge
maakt, dat, bij de werkzaamheden om het ijs in
den Rijn te doen springen, eenige dynamiet-pa-
tronen, die in houten kistjes waren aangelegd,
verdwenen zün. De vinders worden verzocht,
i ze ongeopend aan het naaste politiebureau te
tap een schoolgebouw
ingericht zijn, wil het aan alle eischen
voldoen. Gaarne stemmen wij toe, dat niet al
deze van even dringenden aard zijn, en dat er
gesteld worden waaromtrent zonder gevaar eenige
Dooh het komt
mij althans voor, dat de Commissie hiermede niet
Lm ...„Lm.. LwfL. „I’.MM.i gevraagd, hoe
een school zijn moet, wil zij in elk opzicht den
naam van goed dragen. Heeft zij op sommige
punten te veel geëischt, ten minste iets meer
dan het strikt noodzakelijke, (wij willen ons niet
op technisch gebied begeven en bijzonderheden
nagaan, maar wijzen, om één voorbeeld te noe
men, op 17 Privaten en Urinoirswaar zij
wel wat weelderig is geweest,) een advies is nog
geen Koninklijk Besluit, veel minder een Wét.
Men zou het rapport eenigermate kunnen be
schouwen als een maximum van wenschen, en
het is zeer stellig te verwachten, dat de Regee
ring alleen daaruit zal opnemen wat voor het
oogenblik onafwijsbaar is en tevens, met het
oog vooral op de gemeentelijke financiën, prac-
tisch uitvoerbaar.
In één opzicht meen ik evenwel, dat de Com
missie te ver is gegaan. Zij heeft namelijk aan
haar hoogst belangrijken arbeid concepten toe
gevoegd van Kon. Besluiten ter uitvoering zoo
wel van het aan ’t begin van dit opstel genoemde
art. 4 al. 2als van art. 87 der Wet betreffende
de localen die reeds bij het lager onderwijs in
gebruik zijn. Meermalen is het opgemerkt, dat
zij die zich met schoolzaken afgeven moeielijk
den aandrang des gemoeds schijnen te kunnen
weerstaan, om een weinig voor wetgever te spelen,
zoodat men er al heel licht toe geneigd is zijn
denkbeelden in den vorm eener wetsvoordracht
neder te leggen. Het komt mij voor dat men
den heeren hoofd- en mindere ambtenaren aan
het Ministerie van Binnenlandsche Zaken het gras
Dan komen nog de strijders voor de eischen
der schoonheidsleer. Het ontbreekt ons volk
aan smaak, roepen zij uitde aesthetische ont
wikkeling van hot opkomend geslacht is aller
treurigst. En dat is eigenlijk niet te verwon
deren. Ziet eens in welke leelijke localiteiten
onze kinderen het grootste deel van hun beste
levensjaren moeten dqprbrengen, omgeven door
allerlei smakeloozo voorworpen, terwijl er niets
wordt aangebracht dat zijn waarde alleen daaraan
ontleent, dat het schoon is. Een hoogst pro
zaïsch utiliteitsbogrip staat bij de opvoeding op
den voorgrond; vandaar die prozaïsche borden
en kaarten en tabellen, met vormleerliehamen,
maten en gewichten bovendien, waarop het kind
zich in de doodelijkste verveling suf kijkt.
Waarom richt men onze schoollocalen niet min
of meer in als nette woonvertrekken, en siert
men ze niet op met platen en kunstvoortbreng
selen, waarvan do dagelijksche aanschouwing
een weldadigen invloed moet/uitoefenen op de
vorming van het kinderlijk gemoed? En waarom
worden de schoolgebouwen zelf niet opgetrokken
met inachtneming van de regelen der bouwvans/,
zoodat ook deze den smaak meer voldoen en die
nare gelijkvormigheid met gevangenissen en pak
huizen kwijt raken?
De Regeering heeft een verstandige daad ver
richt, toen zij bij Kon. Besluit van 2 Febr.
1879 een Commissie benoemde tot haar voor
lichting bij het ontwerpen van bedoelde voor
schriften. De samenstelling dier Commissie was
uitstekend: Voorzitter de inspecteur van het
middelbaar onderwijs dr. M. Salverda, gewezen
schoolopziener en inspecteur van het lager; Se
cretaris de heer Van Lokhorst, belast met het
toezicht op de gebouwen voor onderwijs; leden
2 openbare, 2 bijzondere onderwijzers, 2 ge
neeskundigen, specialiteiten op het gebied van
de school-hygiène2 bouwkundigenallen man
nen wier naam m»t vrul
genoemd.
En nu die Commissie haar arbeid gereed
heeft, nu haar Rapport algemeen verkrijgbaar
gesteld en door middel van uittreksels in de
nieuwsbladen ter kennis van het publiek is ge
bracht, nu is men dankbaar wellicht, maar
voldaan? Eigenlijk gezegd is men occrvoldaan.
Men is nu eerst tot de belangrijke ontdekking
gekomen, dat goede scholen veel gold kosten,
en men schijnt het de Commissie vrij kwalijk te
nemen, dat zij niet eerst heeft uitgerekend wat
er voor het onderwijs kan overschieten om daarna
te zien in hoeverre voor dat geld rekening kan
gehouden worden met de hygiënische, paedago-
l gische, architectonische en aesthetische eischen
i met andere woorden: geneesheer, onderwijzer,
ijyan <jen kunstzin
i hadden eerst moeten nagaan, hoeveel geld er
mocht worden besteed.
I Dat nu hebben de heeren niet gedaan. Een-
korten
evenwel mei zoo dat d$ negeermg veruer iw -yt
inrichting der schoolgebouwen gerust kan over- j digen
Zooals reeds werd opgemerkt, huldigen deze
1en I gesteld worden waaromtrent zondi
,’dat speelruimte kan werden verleend.
op de hoogte van“zijn taak is.” mÜ althans voor, dat do Commissie
Maar, - ook de mannen van het geneeskun- te maken heeft. Haarwas alleen
dig staatstoezicht zijn het niet op alle punten j
met elkander eens. Wel proclameeren zij zekere
algemeene beginselen, als de noodzakelijkheid
van voldoende ruimtevan genoegzame ventilatie,
van zuiver licht enz., doch aangaande de middelen
om in deze behoeften te voorzienzoomede in de
bepaling van de hoogte tot waartoe men deze
eischen mag opdry ven, bestaat veel verschil van
opinie. Daar zijn er, die een bepaald stokpaardje
berijden; anderen opperen zooveel bezwaren
tegen bestaande toestanden dat we eigenlijk, om
hen te bevredigen, onze jongens maar de hei op
moeten jagen om hen daar te laten ravotten
want het eene werk in de school is nadeelig
voor de oogeu, ’t andere belemmert den groei,
het derde veroorzaakt bloed-ophooping in de her
senen, kortom, als wij die heeren hooren rede-
neeren, dan moeten wy er ons over verbazen
dat er nog zoo iets als de Nederlandsohe natie
bestaat.
Nog andere invloeden doen zich gelden of
trachten zulks ten minste, bij de beantwoording
der vraag hoe de scholen ingericht moeten wor
den. De onderwijzers denken natuurlijk het
allereerst aan de zoogenaamde paedagogische
eischen; zij verlangen schoollocalen waarin het
werk zoowel van leerlingen als van onderwijzers
zonder groote bezwaren kan worden verricht;
verdeeling der ruimte, plaatsing der kinderen,
gelegenheid om in alle richtingen het bord of
de kaart te kunnen zien, acoustiek, inval van
het licht, scheiding der localen enz., dat alles
zijn de quaestiën waarover zij het bost kunnen
oordeelen. En als men nu weet dat onderwij
zers ovifr het algemeen hierin met andere „des
kundigen” overeen komen, dat ook zij niet gaarne
hun bijzondere meeningen laten varen, is het
wel te begrijpen dat we nog wel een eeuw zul-
len mogen wachten alvorens op het punt „school-
bouw” yan eenstemmigheid te kunnen spreken.
Artikel 4 van do Wet van 17 Augustus 1878,
tqt regeling van het Lager Onderwijs, bevat
deze bepaling„Bif algemeenon maatregel van
inwendig jbestuur worden door-Ons, zoowel in
hot algemden belang van de gezondheid als van
het onderwysalgemeene regelen vastgesteld
omtrent den bouw en de inrichting der localen
waarin openbaar lagpr schoolonderwijs gegeven
wordt, alsmede omtrent het aantal kinderen,
dat daarin mag worden toegelatonmet bepa
ling, in hoever deze regelen verbindend zjjn
voor de localenwaarin bijzonder lager school
onderwijs gegeven wordt.”
Het is niet te verwonderen, dat naar bedoeld
Kon; Besluit door zeer velen met belangstelling
wordt uitgezien. Tot dusverre heerschte en
heerscht er nog op het gebied van schoollloufr
1 vryheid. Elk gemeente-
hoe gering kaliber ook, acht zich
k en teekening” voor een school
zooveel kinderen te maken, terwijl
aan denkt eenigszins rekening te
houden met de eischen der gezondheidsleer, en
nog veel minder te rade gaat met de behoeften
der onderwijspraktijk. Dank zij deze bandeloos
heid hebben we nog in de laatste jaren veel
geld zien verknoeien voor gebouwen die aan
ondoelmatigheid niets te wenschen overlaten
die óf aan paardenstallenóf aan kazernen deden
denkenen de straat of het pleindat er mee
begiftigd werdgeenszins tot sieraad verstrekten.
Nu is ook eerst in den laatsteu tyd de aan
dacht van het publiek meer bepaald op dit
onderwerp gevestigd. Vroeger kwam het er
weinig op aanwaAr school werd gebonden
in een afgoschoten gedeelte van de kerk soms
of in een gebouw dat oorspronkelijk een schuur
Was geweest. Het is nog geen vijf-en-twintig
jaren geleden dat „scholen” van die soort ten
platten lande de meerderheid uitmaakten. Nie
mand kreeg het in de hersensgedurende de
eerste helft der negentiende eeuw, eens te on
derzoeken hoeveel oppervlakte en hoeveel inhoud
van het locaal voor elk kind beschikbaar waren
men plaatste er zooveel als er in pastenen de
overigen konden een staanplaats krijgen, precies
als in ’t paardenspel van Blanus op den druksten
kermisavond. Schoten er dan nóg over die
moesten maar wachten tot er weer ruimte kwam.
"Wat het onderzoek naar den toestand der lucht j giscne, a
betreft, daaraan werd nooit gedacht: Wie voor- ’net andu„ --o-
heen, uit de buitenlucht komende, een school- bouwkundige
deur openhaaldeviel bijna in zwijm.
Laat ons dus dankbaar erkennendat we in
betrekkelijk vrjj korten tijd vooruit zijn gegaan:
evenwel niet zóódat de Regeering verder de voudig stipten zy aan, boe naar den tegenwoor-
inrichting der schoolgebouwen gerust kan over- digen stand der wetenschap een schoolgebouw
laten aan de inzichten der gemeentebesturen.
1 opgemeraiuuiuigeu umu
maar al te vaak den opzichter der gemeente
werken als de autoriteit bij uitnemendheid on
deze biedt gewoonlykgeen waarborgen aan,
hij op de hoogte van zijn taak is.
Maar, - ook de mannen van het geneeskun-