m,
rk, by
roerden.
l
I
NV 612.
Zondag 6 Maart.
1881.
toren
Een ministeriëele beslissing.
leid
,AR.
Weekblad vpor ZiiidtHolland en Utrecht.
i Jz.,
RD
IUETS.
tiige oogen-
jn geweest,
sond*r reuk
gelijkmatige
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Amelde.
4
aagt ten
rangen met
idewater.
COATS
wuuegeueeia aai een aireci verzo
land aan de Engelsche Regeering
1 znn ziin. Dneh dn Minintar hnnft
postzegel*
aderikgpUm
IJ aan hols.
at
L
onhoven.
in Naai-
B Onde-
e.k. eene
het HAAR-
aai eenige
aar ik, dat
:hadolijk is
ken dank
ddel.
•ruikte ik
,"e heesch-
■echt.
8 HAART,
fens baard
zwart, on-
lelfjk.
d heeft men
de hoeveel-
tonde
-HONIG
4ainz,
ijmegen.
S. W. N. VAN NOOTEN te Schoonhoven,
Uitgeren.
hide Haven,
iggjfrek luid-
vaHkoloniën
Bij het Hommer dezer Courant behoort
een Bijvoegsel.
'noten.
ig middel wor-
schoolbezoek
Alle binnenlandsohe Advertentiënwaarvan
de plaatsing 3 maal wordt opgegeven, worden
slechts 2 maal in rekening gebracht.
■OIO VEWE COURANT.
verwelle.
igge.
legraven,
meide.
sselstein
ofdsteden
en Win-
Prjjs der AdvertentiënVan 1 tot 5 (regels 0,50. Iedere
regel meer 0,10. Groote letten naar plaatsruimte. Inzending
franco, en uiterlijk tot Zaterdags-voormiddags ten 10 ure.
n.’; Gouda
B. J. R.
m Hartog;
»k by P.
Idenbwrg.
Door
rvindlng.
voner van
el van den
weder ge-
tevens op
ugen, een
aanwenden
tal mij toch
j hem, eer-
gebleken,
m vrijheid
tend,
rentenier.
Ifers. dan
hedelhnM,
»n, al deze
n door de
nen korten
irige groei-
>ienaar
DRIES,
ïruiven-
echt ver-
k fl. 2,-
voorzien
■staand fa-
Deze Courant wordt geregeld iederen Zaterdag-middag
verzonden. Prijs: voor Schoonhoven per drie maanden 0,70.
Franco1 per post door het geheele rijk 0,80.
ei aan-
twwohenpoozen het eind van den lageren cursus
kunstmiddeltjes in den vorm van schoolfeesten
of stoffelijke belooningen.
Van welke zijde we de zaak ook bezien,
de uitspraak des Ministers is een prachtige, of
schoon niet door velen verwachte, maar daarom
misschien te meer welkome vrucht van de jongste
schoolwetherziening.
Overzicht
De laatste berichten van devorif
den, dat de Engelsche Minister vi
aan het Nederlandsche Transvaal-oomité had
te kennen gegeven, dat het verzoekschrift ten
gunste van de onafhankelijkheid der Boeren in
ernstige overweging zou genomen worden; ter-
wjjl daaraan zeer goed aansloot het bericht, dat
Colley met de Boeren in den Langnek-pas aan
het onderhandelen was. Nuer is ook onderhan
deld, doch op een andere wijze dan zich, op grond
van bovenstaande berichten liet verwachten.
In den nacht van Zaterdag op Zondag jl.
bezette Colley met zijn staf en een troepenmacht
van ongeveer 700 man en 35 officieren de Ma-
jubahoogte, die de positie der Boeren in den
Langnek-pas bestreek. Na verschillende ver-
goefsche aanvallen gelukte het eindelijk den
Boeren den steilen heuvel, die de vijand ’s nachts,
zonder tegenstand te ontmoeten, had bezet, te
beklimmen en de Engelschen tot eene verwarde
vlucht te noodzaken. De offioieele telegrammen,
waarin zelfs geen poging wordt gedaan om de
besliste nederlaag der Engelschen te ontkennen
melden dat, behalve de aanvoerder Colley, nog
82 man en 3 officieren sneuvelden, 129 manen 9
officieren gekwetst, 50 man en 7 officieren ge
vangen genomen en 12 man en 1 officier ver
mist zijn. De Engelschen trokken naar hun kamp
op Mount prospect terug, terwijl de Boeren de
Spitsberg zooals de bestormde hoogte heet
bezet houden. i
Dat het bericht van deze nieuwe nederlaag
in Engeland en niet minder in Zuid-Afrika een
geweldigen indruk gemaakt heeft, laat zich be
grijpen. Vóór alles is men bedacht op het uit-
wisschen van den geleden smet en op het hand
haven van het prestige, dat op die wijze duchtig
aan het wankelen zou gebracht worden. Wood,
die voorloopig met de waardigheid van den ge
sneuvelden Colley bekleed is, zal als zoodanig
weldra vervangen worden door Roberts, den be
kenden opperbevelhebber in Afghanistan, die
daar zich geoefend heeft in het overwinnen van
moeielijkheden en in het doen van geforceerde
marschen. 13000 man nieuwe troepen worden
in gereedheid gebracht om naar Zuid-Afrika te
worden ingescheept, terwijl te Gibraltar en el
ders reserve-troepen zullen worden gestationeerd.
Hoe vereerend en verbljjdend die nieuwe over
winning, door de vrjjheid-lievende Boeren be
haald, op zich zelve ook zjjn moge, aan de
zaak des vredes zal zij zeker niet bevorderlijk
zijn. De Engelschen zullen niet ruston voor-
;dat zij zich gewroken en den vjjand ten onder
gebracht hebben. Do houding der Boeren doet
verwachten dat dit niet dan mot verlies van
veel menschenlevens zal kunnen geschieden.
De eerste der lersche dwangwetten is thans
door de beide Huizen aangenomen en door de
Koningin bekrachtigd; do tweede, het verbod
om waponen te dragen, is thans in behandeling
on zal zeker ook spoedig kracht van wet erlangen.
Na de behandeling dier wetten en van een deel
der begrooting zal de regeering eene hervorming
in de regeling van het landbezit, de eigenlijke
oorzaak der herhaalde onlusten in Ierland, voor
stellen. Dat de hoofden der beweging nu be
ginnen in te zien, dat hunne heerschappij niet
meer van langen duur zal zijn, mag men opma
ken uit het laatste middel door Parnell ter hand
genomen. Hij deed een beroep op den Fran-
sclien dichter Victor Hugo, die dezer dagen,
begraven onder do bewyzen van hulde zijner
landgenooten en van tal van vreemdelingen, zijn
tachtigsten verjaardag vierde.
Een begenadigde communalist, Roquet, zal
weldra als afgevaardigde in de Kamer plaats
nemen. Saint Denis geniet de eer van op die
wjjze vertegenwoordigd te worden.
Do oudste zoon van den Duitsclien Kroonprins,
Prins Wilhelm, is dezer dagen in het huwelijk
getreden met Priuses Augusta Victoria Van
SleeswjjkHolstein. Aan ceremonieel heeft het
niet ontbrokenevenmin aan de bewijzen der
deelneming van de bevolking. Eulenburgs ont
slag is ton slotte aangenomen, zoodat voor Pruisen
het vraagstuk even aan geroerd te hebbenon*
op het gebied der practjjk begeven.
Een groot aantal gemeenten van ons land
hebben slechts één school. In de meeste daar
van bepaalt zich het onderwijs tot de verplichte
vakken, zijnde lezen, schrijven, rekenen, de
beginselen van vormleer, van Nederlandsche
taal, van vaderlandsohe geschiedenis, van ken
nis der natuurhet zingen en de nuttige hand
werken voor meisjes. Somtijds is er een klasse
voor de Fransche taal aan toegevoegden
het moet gezegd wordenniet altijd omdat
ing van het gros der gemeenteleden
irderdemaar alleen om enkelen ge-
wille te zijndie dan voor hun
gemakkelijke voorbereiding vonden
L Loon
Niet lang geleden heeft Z. Exc. de Minister
van Binnenlandsche Zaken een beslissing uitge
sproken die voor de toekomst van ons lager
onderwijs belangrijke gevolgen kan hebben. Ve
len zjjn er door verrastniet weinigen hebben
zich er aan geërgerd en tochhetzij men de
letter of den geest der Wet van 17 Augustus
1878 tot richtsnoer neemtde juistheid van ’s Mi
nisters uitspraak is aan geen redelijken twyfel
onderhevig.
Zooals men weetmaakt de nieuwe wet geen
onderscheid meer tusschen gewoon en uitgebreid
lager onderwjjs. Artikel 2 geeft slechts aan in
welke vakken onderwijs moet gegeven worden,
en voegt daaraan een negental andere toedie
tot aanvulling van het schoolprogram kunnen
dienen. Zij zijnde begiilselen der Fransche
Hoogduitsche, Engelsche taal; die der algemeene
geschiedenisder wiskundehet handteekenen
de beginselen der landbouwkundede gymnas
tiek en de fraaie handwerken voor meisjes.
Natuurlijk zijn de gemeentebesturen volkomen
vrij in de bepalinghoever het onderwijs zich
boven dat minimum behoort uit te strekkenof
wel, dat het tot de verplichte vakken zal be
perkt bljjven altijd onder goedkeuring van
Gedeputeerde Staten. Daarwaar vroeger uit
gebreid lager onderwijs werd gegevenzal het
wel in hoofdzaak behouden blijvenomdat het
middelbaar onderwijs er of geheel ontbreekt, of
niet voldoet aan de behoeften van een min of
meer belangrijk deel der burgerij. Ook is het
volstrekt niet noodigaan alle scholen in dezelfde
gemeente het onderwjjs tot denzelfden omvang
uit te breidenovereenkomstig den bestaanden
toestand kunnen de scholen in verschillende klas
sen worden gerangschikt, in verhouding tot de
leervakken en het bedrag van het schoolgeld.
Omtrent het laatste geeft art. 46 de volgende
voorschriften al. 1 „Ter tegemoetkoming in de
kostenwelke voor rekening der gemeente bljj-
venkan eene bijdrage van ieder schoolgaand
kind worden geheven.” Al. 4: „Bedeelden en
zijdie schoon niet bedeeldonvermogend zjjn
worden nietde minvermogenden niet of slechts
voor een gedeelte, aan de heffing onderworpen.”
Nu rees de vraag: Heeft deze geheele of ge
deeltelijke vrijstelling alleen betrekking op de
verplichte leervakkenop het minimum van het
onderwijsof is zij ook toepasselijk op die andere
vakken, die facultatief zijn aangewezen en alleen
worden opgenomen indien de Gemeenteraad ver
klaart, dat zij noodig zijn, de plaatselijke om
standigheid in rekening gebracht?
Het antwoord op die vraag bracht verschil
van meening aan den dagzoodat men zich op
de Regeering beriep. En de Minister, uitspraak
doende in hoogste ressortbepaaldedat be
doelde vrijstelling zich behoort uit te strekken
tot het lager onderwijs in zijn geheelen omvang
zoodat ook onvermogenden er van kunnen pro
fiteered
Wjj behoeven niet uiteen te zettenvan hoe
veel gewicht deze uitspraak is voor de toekomst
van onze lagere volksklasse. Lang is het veler
grief geweestdat kinderen van aanleg dikwijl*
niet verder konden komenomdat de middelen
der ouders ontoereikend waren voor de bekosti
ging van het uitgebreid lager onderwjjs, al werd
dat ook in hun eigen gemeente aan de kinderen
van meer gefortuneerden gegevenwelnuaan
dit bezwaar zal thans, voor zooveel doenljjk,
worden te gemoet gekomen.
Van radicale zijde is meermalen de eisch
gesteldAlle onderwijsvan overheidswege ver
strekt, hetzjj lager, middelbaar of hooger, zij
toegankelijk voor allen- en kosteloos. Zelfs
al zou men in beginsel zich vóór deze hervor
ming willen verklarendan moet het toch worden
erkend, dat zulk een verbazende sprong zoo
maar niet op eens is te maken. Elke maat
schappelijke vooruitgang, die van bljjvenden
aard zal zjjn, moet zich uit een vroegeren toe
stand ontwikkelen: het land van Belofte wordt
niet per luchtballon bereiktmen komt het,
na lange omzwervingen, steeds naderbij. Een
belangrijke schrede in die richting wordt thans
gedaan. De volstrekte kosteloosheid, zelfs van
het lager onderwijs, komt ons thans evenmin
als den wetgever gewenscht voormaar de school-
geldheffing mag geen hinderpaal zjjn op' den
weg der beschaving. Zij is een vorm van be
lasting, waartoe ieder naar vermogen moet bij
dragen: zij is geen vergoeding voor zekere dien
sten, die de Staat of de Gemeente den burgers
bewijst. Deze diensten moeten verleend worden
aan alle burgers die ze verlangen, onverschillig
of zjj de bedoelde belasting kunnen betalen of niet.
Laat ons thans, na de theoretische zjjde van I
een nieuwe Miniate van Bmnealandsohe Zaken
gevraagd wordt, die weneigd is onder de bevelen
van Prins Von Bismaick te arbeiden. Tochzal
het wel niet aan liefhebbers ontbreken. De
behandeling der begrooting in den Duitschen
Rijksdag is aanggvangen met een standje tu*-
schen den afgevaardigde Richter en den Rijks-
kanselier.
Het bericht, dat tusschen Rome en Duitsch-
land eindelijk een begin ran overeenkomst zou
getroffen zjjn, vereischt nog bevestiging.
STATEN-GENERAAL.
De Eerste Kamer hervatte Maandag-avond haar
werkzaamheden. De Voorzitter begon met een
woord van warme hulde aan zijn overleden ambt
genoot van de Tweede Kamerwiens begrafenis
hjj dien dag had bjjgewoond. Daarna verzocht de
heer Schimmelpenninck van der Ojje tot den
Minister van Buitenlandsohe Zaken deze vraag
te mogen richten:
„Heeft de oorlogstoestand in de Transvaal de.
Regeering aanleiding gegeven om te trachten tot
herstel van den vrede mede te werken Of be
staat daartoe nog het voornemen?” Volgens ver
klaring van den Voorzitter had do Minister deze
interpellatie verwacht, en zich beschikbaar gesteld
er reeds Dinsdag op te antwoorden.
Nadat de heer Schimmelpenninck bij den aan
vang der volgende zitting zijn interpellatie had
toegelioht met te wijzen op de sympathie die de
strijd der Boeren in ons Vaderland heeft gevon
den zette de Minister het standpunt der Regee
ring uiteen. Reeds in December 1880 zond zij
een depêche naar Engeland, waarin zij de aan
dacht vestigde op de beweging van sympathie
hier te lande, tevens herinnerende dat die sym
pathie in Engeland in goeden bodem zou vallen
en dat do tegenwoordige regeeringsleden zich
ernstig tegen de annexatie hadden verklaard.
De Engelsche Regeering toonde zich bereid de
I Transvalere te gemoet te komen, doch gaf niet
onduideljjk to kennendat zjj van geen recht-
streeksohen aandrang door anderen wilde weten.
Later werd den Minister een schrijven getoond
van een Engelsch Parlementslidwaarin werd
medegedeeld dat een direct verzoek van Neder-
j niet onwelkom
1 zou zjjn. Doch de Minister heeft zich vergewist,
dat dit onjuist was; niet alleen zou een zijdeling-
sche aandrang worden afgekeurdmaar ook een
rechtstreeksch aanbod van bemiddeling zou ten
stelligste van de hand worden gewezen en niet
dan ongunstig op de verhoudingen met de Trans
vaal werken. Sedert hebben tusschen onze en de
Engelsche Regeering voortdurende gedachtenwis-
selingen plaats gehadde laatste weetdat de
Nederlandsche bereid is voor de Transvaal te
doen wat zij, zonder de eigen belangen in de
waagschaal te stellen, zou kunnen doen.
De interpellant betuigde den Minister zjjn dank.
Daarna werd overgegaan tot de beraadslaging
over het nieuwe Wetboek van Strafrecht, het
welk, nadat sommige leden over enkele onder
dooien het woord hadden gevoerd, met algemeene
stemmen werd aangenomen.
Ook in de Tweede Kamer werden bjj de her
vatting der zittingen op Dinsdag 1.1. door den
waarnemenden Voorzitter, den heer Mirandolle,
de verdiensten van den heer Dullert herdacht.
Woensdag werd de candid«tenlijst voor het
presidium opgemaakt. Zjj bevat de namen
Mirandolle, Cremers en Van Nispen. De toe
lating van het nieuwgekozen lid voor Amsterdam,
den heer Dirks, werd goedgekeurd.
Z. M. de Koning heeft het nieuwe
wetboek van strafrecht bekrachtigdals wet van
3 Maart 1881 (Staatsblad N#. 35).
Aan de Tweede Kamer der Staten-
Generaal is een adres gericht door de Kamer
van Koophandel en Fabrieken te Gorinchem
ter zake van het „ontwerp van wet tot verbete
ring der bestaande Keulsche Vaart”. Op verschil
lende gronden wordt in dit adres de Kamer ver
zocht in het algemeen en financiëel belang van
Nederland, hare goedkeuring te verleenen aan dit
wetsontwerp kan het zyn geamendeerd met de
bepaling van „onmiddelljjke opheffing en afkoop
der bestaande tol-, sluis- en bruggelden”.
Ten behoeve van de garnizoens-
bakkerjj te Breda werd 2 dezer in het openbaar
aanbesteed de levering van 375 heet, jarige witte
en 125 heet, jarige roode tarwe. Behoudens nadere
goedkeuring van den Minister van Oorlog is de
levering gegund aan den heer M. De Gier te
Gorinchem tegen den prijs van f 10^07 per heet,
witte en f 10,12 per heet, roode tarwe.
Bjj kennisgeving in de „Staats
courant” van den Minister van Binnenlandsche
Zaken zjjn do pokken te Ameide „epidemisch
verbreid” verklaard.
Te Waddinxveen werd door de
leden van den gemeenteraad eene collecte ge
houden ten behoeve van de watersnoodljjdenden.
Vermeerderd met een batig slot van eene door
de rederijkerskamer aldaar voor gelijk doel gebou-
den uitvoering, was de opbrengst ongeveer f 400>
het belai
zulks voi
goeden ter
zonen een g
voor het toelatings-examen der elders geves
tigde Hoogere Burgerschool. Het voor min
vermogenden te hooge schoolgeld was oorzaak
dat dezen van de „Fransche klasse” geen ge
bruik konden maken. Die soort van bevoorrech
ting houdt nu opwil men het Fransch be
houden Gedeputeerde Staten zullen zich er
niet tegen verzetten, do'ch voortaan zal het
allen ten goede moeten komen.
Als het ons hier vergund ware, een „vromen
wensch" uit te spreken, we zouden een pleidooi
leveren voor de uitbreiding van het onderwijs
ten platten lande met het leervak r, de begin
selen der landbouwkunde. Hoe noodzakeljjk dit
is, blijkt van jaar tot jaar meer. Wel is het
getal onderwijzers, die bevoegdheid voor dat vak
bezitten, nog zeer klein, maar dat komt daar
van daan, dat de Regeering er zich zoo weinig
aan laat gelegen liggen. Een loffelijke poging
heeft zjj verleden jaar in het werk gesteld om
de belangen der industrie te bevorderen door
het instellen van een cursus voor het teeken-
onderwjjs; als zjj eens hetzelfde beproefde voor
den landbouw, dan zouden wellicht goede resul
taten te wachten zjjn. Gesteld, er werd eens,
gedurende zes weken, samenvallende met de
groote vacantie, een cursus over landbouw-on-
derwjjs voor de lagere school gehouden, toe-
gankeljjk voor onderwjjzers, die gedurende dien
tjjd reis- en verblijfkosten ontvingen; datzelfde
werd een volgend jaar herhaald, onder dien
verstande, dat zjj die er verder gebruik van
wilden maken in den tusschentjjd de werken,
door de leeraren aangewezen, ijverig bestudeer
den; bjj het einde van dien tweeden cursus kon
de gelegenheid worden geopend om een diploma
te verwerven. Als nu de gemeentebesturen voor
dat onderwjjs een flinke toelage beschikbaar
stelden, zou weldra de animo om zich voor dat
vak te bekwamen zoo groot worden dat binnen
een niet lang tijdsverloop het aantal bevoegden
groot genoeg werd om in de behoefte te voor
zien. En, op grond van de thans besproken
ministeriëele beschikking, zou deze uitbreiding
niet enkelen meergegoeden landbouwers tot voor
deel verstrekken, neen, ook de zonen der
veldarbeiders zouden kosteloos een onderwjjs krij
gen, dat hun bruikbaarheid zeer verhoogen zou.
In de grootere, gemeenten met meer scholen
zjjn deze somtijds van denzelfden aard; de uit
gebreidheid der plaats is veeltijds oorzaak dat
een enkele school door alle kinderen moeieljjk
te bereiken zou zijn. Wat wjj hierboven hebben
gezegd, geldt ook voor deze.
Rest de groote gemeenten met een dichte be
volking. De scholen die men daar heeft zijn
gewoonljjk in klassen verdeeld of dragen ken
merkende namen naar het al of niet betalen van
schoolgeld. De zoogenaamd kostelooze scholen of
scholen voor onvermogenden, en zelfs de „tus-
schenscholen” of scholen voor minvermogenden
hebben steeds het beperkte programmabe
staande uit de verplichte vakkenin enkele ge
meenten is er teekenen, of gymnastiek, of bei
den, aan toegevoegd. In deze gemeenten vooral
brengt de ministeriëele beslissing een groote om-
keuring te weegmen zal de verordeningen, voor
zooverre zulks nog niet is geschied, daarmede
in overeenstemming moeten brengen. De meest
voor de hand liggende oplossing is niet, dat
overal dezelfde uitbreiding wordt gegeven, zoo
dat bjj v. in een handelstad op alle scholen zonder
onderscheid ook vreemde talen zullen onderwe
zen worden.
De tegenwoordige verdeeling kan behouden
blijven, mits, en dit is het waar het voorname-
lijk op aankomt, aan de leerlingen, die up de
kostelooze en tusschenscholen de vereischlc kun
digheden hebben verkregen, de gelegenheid tot
overgang op de scholen met uitgebreid progam
zoo gemakkehjk mogelijk worde gemaakt.
Het spreekt van ?elf dat het gemeentebestuur
daaraan voorwaarden kan verbinden. Daar het
wenscheljjk is dat geen leerlingen van al te uit-
eenloopenden leeftijd op de schoolbanken nevens
elkander zitten, kan bepaald worden dat kin
deren die gratis of tegen verminderd schoolgeld
op laatstbedoelde scholen toelating erlangen
zullen op een vastgestelden leeftijd een examen
afleggen, waaruit blijkt dat zjj het beperkt lager
onderwjjs met vrucht hebben genoten. Alzoo
kan deze beschikking een krachtig
den tot bevordering van geregeld i»
ouders, die hun kinderen waarlijk vooruit willen
brengen, zullen wel zorg dragen dat dezen zonder