i
O
1881,
Zondag 29 Mei.
624.
rES.
EN
au.
i im
MER8PROE-
15 Centby
en.
fÖDRS
Ss.
todholp,
bij Schoon-
Adres aan
NOT,
De Tinmijnen van Bangka.
Weekblad voor Zuid-Holland en Utrecht.
-4
S.'
I
vn9
DEN,
adlge.
F:
BINNENLAND.
r*i’s
AN,
ELTDEN.
rdag, einde
idag en Zater-
iven.
►OUT-
r>,
KWAME
SM.
BUITENLAND.
Overzicht
cd. H. HA-
Schoonhoven
bij den Heer
I
)E PENDULE
met
zwaar
l HEIJDEN.
'I
■OWfflB COMT.
S. W. N. VAN NOOTEN te Schoonhoven,
Uitgevew-
Deze Courant wordt geregeld lederen Zaterdag-middag
verzonden. Prijs: voor Schoonhoven per drie maanden 0,70.
Franco per poet door het geheele rijk 0,80.
Boekhandel
hoonhoven.
zag
voor.
De
want
steeds
tot Koninj
digd uit
aftestane
omtrent
ret maakten
uit in de
I
OOP»
PIANINO,
genomen,
sittini
art. L
1 te
ikbetuicingen
ireen op ons
O. 11,
les.
'gebroken alle
en 31 jaar
FONET-HOR-
montoir, in
8TATEN-GENERAAL.
De strafbepalingen in de Drankwi
het onderwerp dór beraadslaging®
ten en de prgs
leggeld.
zich het reoht
an, personen te
achtartikelon
Ned Cour,
alleen tegen
en, daar wij
boura kunnen
n hot gemak
ngeteekenden
i lijn te adres
i naauwelijks
tloon alleen,
ed Britania
our. kostte
tikelen
lalklingen
rorken
ItiM
SN- en KA-
iEIJEN enz.
ibevelen
IN BERG.
1E-KETTING.
S met zwaar
s ffroot o
rergenomene
wegen nood-
im de locali
Ie taxatie
J P.
in persoon,
en a/d Lek.
VERBEEK
jdeelte nu, dat aan eon kongsie tor ont-
3 aangewezen, bevat in de eerste plaats
igen der arbeiders, waar-
ovd zijn. Want de Chi-
bij uitstek practisch volkje; zij
lang tot zij geld genoeg hebben
een vrouw te onderhouden, en
heen, dan trekken zij voor eon
de hoofdplaats Muntok waar zij
gaan wijden. Elders in
ginningon van Montrado
Alle binnenlandsche Ad vertentiënwaarvan
de plaatsing 3 maal wordt opgegeven, worden
slechts 2 maal in rekening gebracht.
Het kleine eiland Bangka, oostwaarts van
Sumatra gelegen, en door eon nauwe zeestraat
daarvan gescheiden, is langen tijd beschouwd
geworden als onze meest winstgevende kolonie
na Java, on nog altijd trekt het Noderlandsch
gouvernement er aanzienlijke voordeelen van.
Jaarlijks brengt de Handelmaatschappij een groote
hoeveelheid tin in veiling, waardoor een winst
wordt gemaakt van p. m. 3 millioen gulden;
zeker geen onaardig bedrag, wanneer men daarbij
in aanmerking neemt dat het niet bijzonder veel
moeite kost aan de schatkist dit voordeel te
verzekeren.
Eveneens wordt veel tin in den handel ge
bracht door de Biliton-maatschappijindertijd
gesticht onder krachtige medewerking van Prins
Hendrik, en die het naburig eiland Biliton of
Blitoeng tot het terrein harer werkzaamheden
heeft gekozen. Zij is een particuliere onderne
ming, en de 'Staat heeft van haar geen andere
voordeelen dan 3 pCt. van de bruto opbrengst,
cf ongeveer eon ton gouds per jaar. We zullen
ons daarom in deze regelen alleen met Bangka
bezig houden, in de meening dat onze lezers
gaarne iets willen vernemen van de wijze waarop
de minerale rijkdom van dat stuk grondgebied
wordt geëxploiteerd ten bate van het land.
In het begin der achttiende eeuw kwam de
Oost-Indische Compagnie aan de weet, dat op
Bangka tin-erts aanwezig was; de te Batavia
vertoonde monsters, bestaande uit een zwarte
aarde waarin eenige hoekige, roodachtig schit
terende korreltjes, bevatten een groote hoeveel
heid van het kostelijk metaal. Aanstonds liet
zij op de plaats zelve onderzoekingen instellen,
en het bleek toen dat een groot deel van het
eiland belangryke hoeveelheden inhield en zoo
dicht aan de oppervlakte dat de ontginning geen
bezwaar zou opleveren. Destijds hadden we over
dat eiland niets te zeggenhet behoorde tot hot
gebied van den Sultan van Palembang, die aan
de Compagnie, krachtens een vroeger gesloten
overeenkomst, schatting moest opbrengen. Men
stelde nu voor, haar het uitsluitend recht tot
bewerking der tinmijnen te verleenen, en de
Vorst had daar dadelijk vrede mee.
Nu kwam het er op aan, arbeiders te vinden.
De inlanders stonden en staan nog op een vrij
laag standpunt van ontwikkeling en zijn voor
het vermoeiende werk in tinsmeltoryon geheel
niet geschikt. Men vond hetgeen men zocht
bij de zonen van het Hemelsche Rijk; in vrij 1
grooten getale kwamen zij opdagon om door
eerlijke bezigheid een stuk brood te verdienen.
Toen het eerste vierendeel der eeuw voorbij
was, wierp Bangka reeds groote voordeelen af,
en dat hield zoo aan, tot de Compagnie zelve
in verval geraakte.
Bij de herstelling van het Noderlandsch ge-
in Indië deden zich hier moeielijkheden
De Sultan van Palembang nain een vij
andige houding aan, waarvan een oorlog het
gevolg was, die door het beleid van generaal
De Koek in 1825 tot een goed einde werd ge
bracht en afliep met onderwerping, waardoor
ook Bangka een rechtstreeksche bezitting werd.
Een paar jaren vroeger was de tin-exploitatio
hervat, en tot op den huidigen dag werd zij
nagenoeg onafgebroken voortgezet.
De organisatie van den arbeid aldaar is op
merkelijk. De Chineezen werken in groote ge
zelschappen, kongsie’? geheeton, die hun eigen
mijnhoofd, voorwerkers, magazynhouders, schrij
vers enz. hebben, benevens den oijmisbaron kok
die de spijzen voor den geheelen troep moet be
reiden, mitsgaders den niet minder onontbeer-
lijken barbier, wiens grootsche taak het is we
kelijks aan de hoofden zijner kongsic-genooten
de noodige kaalheid en gladheid te geven en
te zorgen dat van den fameusen staart geen
enkel haartje wordt gekrenkt. We hebbea hier
dus een soort van socialistische inrichting; en
zy die meenen dat het socialisme een splinter
nieuw verschijnsel is aan den maatschappelijken
hemel behoeven slechts even oen uitstapje te
doen naar Bangka om te ontdekken dat ook in
dit opzicht Salomo’s bekend woord van toepas
sing is. Trouwens, de lui daar hebben het
stelsel ook niet uitgevonden, doch hot eenvoudig
uit hun vaderland overgeplant waar het wie
weet hoeveel eeuwen reeds in werking is ge
weest.
Elk ged
ginning is
de bijeei
van de i
neezen zijn
deze min verkieselijke opvattaig van hot begrip
.huiselijk leven” komt op Bangka niet voor,
de lieden zijn daar heel fatsoenlijk on aan hei
Nederlandse!! gouvernement, hun werkgever,
“"ÏlLThoeft men,-het kongaie-huia, waar het
heatuur zetelt, de hoeken worden gehouden
magazijnen voor levensmiddelen, de tgdohjke
borgloodsen voor hot gezuiverd metaal on do
groote eetzaal zich bevinden. Daar komen
'morgen.'do werklieden .amen en worden de
winsten en loonon uitbotaalddaar worden do
spijzen gekookt voor hot gansohe gezelschap,
dat niet minder dan vijfmaal por dag op het
gelnid van don tóalonj, zijnde een houten cylinder
waarop mot een dito klepel wordt geslagen,
bijeenkomt om verzadigd te worden; en menig
Noderlandsch restauratiehonder zou zijn haren
te berge voelen rijzen bij hot zien van de kolos
sale porties rijst, dindmp, (gedroogd buffolvleesoh),
visch on gebraad van varkens on honden, - de
laatste als uitgelezen lokkernjj, die er naar
binnen gespeeld worden, alles begoten door on
telbare kopje, glooiende thee, en geaeeompag-
noord door eon luidruchtig gebabbel. Hot voed
sel wordt, althans wat rjjst on groenten betreft,
van gouvernomentawoge verstrekt; daar de land
bouw op Bangkp zeer verwaarloosd u, moot het
moerende* va/ elders, van Sumatra worden
aangevoerd, h<Ap»n geschiedt met speciaal
daartoe aangewezen vaartuigen die geregeld
Straat Bangka oversteken.
In do dorde plaats hebben we de wasscherijon
en het smelthuia.
Er zijn twee soorten van mjjnon: do koM-
mijnon die op hoogo gronden zijn aangelegd,
waar mon hot erts slechts afgraaft en in do
vooraf aangelegde waterleidingen wascht, waarna
hot blijft liggen tot aan hot omd dor jamrlyk-
I soho campagne, - on de M/onj-mpnon, dia tot
I 10 meters diopte hebben, waar voor hot graven
gereedschappen moeten worden gebezigd, dio
mode door hot gouvernement worden versohatl.
Elke kongme is aansprakolijk voor de kosten van
levensmiddelen on werktuigen; zij ontvangt dm,
benevens de noodige gelden, op voorschot, enis
do arbeid voor hot jaar afgoloopon, dan wordt
or afgorekend. De winst wordt onder do deel
hebbers volgens vaste regelen verdoold. Behalve
dozen telt elke voreeniging nog eon zoko».aantal
koelies die tegen vast loon werken, v^rako-
ning der kmgsie, en onafhankelijk van winst of
voriios. De kok, do timmerman, do varkons-
wachtor, de tuinman en do arakstokor hebben
ook oen aandeel, ofschoon zij natuurlijk van don
mijnarboid zijn vrijgesteld. Somtijds goBeurt het
dat men met verlies heeft gewerkt, zoodat do
lumqiie bij hot gouvernement m schuld blptt;
een volgend jaar moot dat dan weer goedmaken.
Het aandeel van hot mjjnhoofd, don administra
teur on do bolde opzichters of voorwerkers is
hooger dan dat dor gewone arbeiders, maar de
aansprakelijkheid van allen tegenover do regoe-
ring is dezelfde. Do in do tweede plaats ge
noemde dignitaris zorgt dan onk wol, geen loden
in do kmgne in te schrijven van wie hij niet
verwacht dat zij hun verplichtingen gestand
zullen doen.
Is do mijnarboid afgoloopon, dan neemt hot
smelten oen aanvang, dat wegens hot tropisch
klimaat alleen dos nachts kan geschieden. Het
smelthuia bevat een zeker aantal van klei ge
bouwde ovens of fornuizen, drie motors broed
en twee diep, mot van onderen eon opening
waarin oen pijp tot afvoer van hot metaal. In
den oven stort men eerst eon laag houtskool,
waarvan do gloed wordt aangewakkord met een
Waashuis waarin eon zuiger; over de kool wordt
eon laag gowasschon on gedroogde erts gespreid.
In de kuil van onderen vloeit het tin dat eerst
afgeschuimd, daarna gegoten wordt in vormen,
dio da wolbekende .schuitjes” leveren. Geen
tin ter wereld is van zoo voortreffelpke hoeda
nigheid. Die blokken wogen een halve pikol
I of 30,88 kilo; in één nacht giet een arbeider
er omstreeks 50.
Do brandstof levert het eiland zelf; het hout
dat daar groeit is voor werkhout minder geschikt,
maar geeft zeer goede kool. Do plaats waar
zij bereid wordt is do vierde dor kongsio-in-
richtingon die WO beschouwen, moeten. Hot
hout wordt opgestapeld binnen vier muren van
klei, met gaten, en in brand gestoken.
vlam zoekt een uitweg naarde openmgen,
bovenop is een bedekking van aarde die i
wordt aangevuld. i
Zietdaar dus in hoofdtrokken do wijze heschro-
ven, waarop een van onze voornaamste Indische
atapelproducten wordt verkregen. Zij is een
aardige toepassing van coöperatie; maar ot zy
onzen landgenooten, voor zooverre zij met dit
stelsel zijn ingenomen, byzonder zou bevallen,
staat zeer te bezien. De indivuduahteit van den
arbeider wordt er stellig niet door bevorderd.
Toch moet gezegd worden, dat hot systeem op
Bangka goede resultaten geeft.
in gewezen, b
mgebouwde woning - -*■ -
meesten ongehuwd zijh.
rjn een b“ p-01
werken net zoo lang tot zij geld gei
overgelegd om - x. j_.
zijn zij zoo ver
groot deel naar
zich aan den handel
Indië, by de goud-ontginningen
Prijs der Advertentiën: Van 1 tot 5 regels 0,50. Iedere
regel meer 0,10. Groote lettors naar plaatsruimte. Inzending
franco, en ui torlijk tot Zaterdags- voormiddag» ton 10 ure.
Spoediger dan zich verwachten liet is in
Frankrijk de beslissing gevallen over de wyzi-
ging in de kieswet, die reeds zoo lang de open
bare meening bezig hield en waarby Gambetta
weder de hoofdrol speelde.' Hoe groot zyn in
vloed is op den gang van zaken in Frankrijk is
bij deze gelegenheid op nieuw gebleken. Niet
tegenstaande het bekend was dat het voorstel
om de arrondissementsgewijze verkiezingen door
departementsgewijze verkiezingen te vervangen
bij de regeering geenszins onverdeelde instem
ming vond en in weerwil van het ongunstig
advies der commissie, in wier handen het voor
stel gesteld was, bleek Gambetta’s woord machtig
genoeg om de meerderheid vóór het voorstel te
winnen. Nadat zyne aanbeveling onder daverende
toejuiching was aangehoord, werden do algemeene
beraadslagingen gesloten, #erd tot de behande
ling besloten en het geheelê ontwerp in dezelfde
zitting behandeld en aangenomen. Het gevolg
daarvan zal zyn, indien althans de Senaat zich
mede met het voorstel vereenigt dat voortaan
het aantal kiesdistricten aanmerkelijk zal be
perkt worden, en de plaatselyke invloeden zich
dus niet weer in die mate zullen kunnen doen
gelden. Elk departement zal een aantal afge
vaardigden kiezen naar reden van één op 70.000
zielen. Om gekozen te worden, wordt de vol
strekte meerderheid on een getal stemmen gelijk
aan hot vierde deel der ingeschreven kiezers
vereischt. Ongetwyfeld zullen deze wijzigingen
grooten invloed uitoefenen op de partijverhou
dingen in de Kamer, welker aantal leden tevens
wordt uitgebraid.
De onzydigo houding door de regeering bij I
de behandeling van dit voorstel ingenomen, geeft,
na de gevallen beslissing, wel eenigen grond
aan de geruchten omtrent Kabinetswijziging.
Mot algemeene stommen op één na hoeft de
Kamer tevens het verdrag metTunis goedgekeurd.
De Engelsche regeering heeft met betrekking
tot deze zaak weder een aantal stukken open-
baar gemaakt, waaruit o. a. gebleken is, dat i
Lord Salisbury tijdens het Berlijnscho congres I
aan Frankryk volkomen vrijheid van handelen
heeft gegeven ten aanzien van Tunis. Zóó
komen dus de ware beweegredenen dier exj
ditio aan |iet licht en ook de verdiensten
diplomatie
Eeno andere belangryke onthulling danken we
aan eene mededeeling van Lord Granville in het
Hoogerhuis. Het was eene zydelingsche beves
tiging van het gerucht, even1 dikwijls herhaald
als weersproken, dat Rusland pogingen heeft
gedaan om de Mogendheden over te halen tot
eene nieuwe regeling van het reoht van asyl.
Do Engelsche Minister bevestigde alleen, dat
Rusland eene conferentie heeft voorgosteld ter
beraming van maatregelen om het woelen van
gevaarlijke revolutionaire partijen tegen te gaan.
Hij voegde er bij, dat de regeering gemeend
heeft dat voorstel niet te moeten ondersteunen
om reden daarvan toch geen practische gevolgen
te wachten waren en dé conferentie ook niet
door het Volk on de Kamer gewenscht werd. I
Maar belangryker dan al dio onthullingen is
do beslissing over de lersche landwet, die in
tweede lezing met eene aanzienlijke meerderheid
door het Lagerhuis is aangenomen, ’t Wordt
tijd ook dat deze zaak haar beslag krijgt en
blyken zal de gewenschte uitwerking te hebben.
De talrijke arrestaties, die nog altijd in Ierland
plaats hebben deze we$k werden o. a. de
Secretaris der landJija en oen oproerig geeste
lijke gearresteerd zetten veel kwaad bloed en
doen de agitatie voortduren.
De Transvaalsche boeren hebben hot verstan
dig besluit genomen om de kanonnen en geweren,
te Potchefstroom op oueerlyke wjjze in beslag
genomen, aan de Engelsohen terug te geven.,
Zoo is althans weder eene aanleiding weggeno
men, tot uitstel van hpt ten uitvoer leggen der
vredesvoorwaarden.
Rumania's Vorst, Karei, is Zondag jl. plechtig
ig gekroond. Zijn kroon was vervaar-
_o_het staal van een op de Turken ver
overd kanon; die zijner echtgenooto was van goud.
Het Grleksch—Turksch grensregelingstractaat
is in de afgoloopon we^k door beide partijen
geteekend. Op een klem gedeelte ua, zal het
grondgebied dadelijk worden ontruimd
het ovorbhjvende gedeelte aal nader
worden beslist. x
Vorst Alexander van Bulgarije is nu reeds
regeeringsmoede. Slechts voorwaardelijk is hij
bereid de Vorstenkrqon, die hem zwaar valt te
dragon, langer te torschen. Die voorwaarden
zijn, volgens do Times: Vermindering van het
aantal afgevaardigden tot op do helft; uitsluiting
van allo beambten uit de Kamer; benoeming
van een aantal leden van den Senaat door den
Vorst en eerste beslissing over alle wetsont
werpen door don Senaat. Remmen dus!
ng der Tweede Kamer van Maandag. Op
20 werd een amendement van den heer Van
Blom, weglating van de strafbedreiging voor
het toedienen van bedwelmenden drank aan per
sonen in kenuelijken staat van dronkenschap
verkcerendedoor den Minister overgenomen.
Lang werd gediscussiëerd over art. 25, dat den
ambtenaren van dó rijks- en gemeentepolitie de
bevoegdheid geeft ten allen tijde alle localiteiton
binnen te treden waar sterkedrank wordt ver
kocht; tegen welke bepaling de heer De Beau
fort groot bezwaar had, waarom hij een amen
dement tot weglating voorstolde. De Minister
van Justitie, krachtig gesteund door de heeren
De Jongp, Patijn, Borgesius en Sickesz, hield
,hier voet bij stuk, en de Kamer stelde hem met
50 tegen 18 stemmen in het gelijk.
Alsnu waren aan de orde de „bepalingen be
treffende het burgerlijk recht: (artt 26 en 27,
onder-curateelo-stelling, ontzegging van voogdij,
scheiding van tafel en bed,); waartegen de hee
ren Van Baar en Van Eek hun bezwaren ont
wikkelden. Reeds bij den aanvang der Dinsdag-
zitting eindigde de strijd over deze qnaostie,
toen de Min. aankondigde dat hij genoemde ar
tikelen introk, onder voorbehoud ze later ineen
afzonderlijk wetsontwerp voor te stellen. Daar
mede was het lot van de voordracht beslist. By
de bespreking der overgangsbepalingen wijzigde
de Min. nog den considerans der wet, die nu
aldus luidt: „Alzoo wij in overweging genomen
hebben, dat het noodzakehjk is wettelijke bepa
lingen .vast te stellen tot regelipg van den klein
handel in sterken drank en tot beteugeling van
openbare dronkenschap,” waarna zij met 68
tegen 7 stemmen werd aangenomen.
Vervolgens was aan de orde de interpellatie
van den hoor Van Houten over de plannen der
Regeering ten opzichte van het Kiesrecht. In
een korte rede ontwikkelde spr. zijn denkbeelden
over de noodzakelijkheid der door hem gewenschte
hervorming. De Minister van Bnitenlandsche
Zaken ontkende, dat zij was een eisch v(in bet
oogenblik. Wel hield de Regeering on haar het
oog gericht, doch zij wil eerst afdoening van
dringende zaken, en inmiddels zorgvuldig de
vraagstukken onderzoeken die met eon nieuwe
regeling van het kiesrecht in verband staan.
Een motie, door den heer Van Houten voor
gesteld om zijn wensch nader te formuleeren
en waarin de Kamer zou verklarendat het
belang des lands verbiedtde herziening tvsn
het kiesrecht nog langer te verschuivenwerd
in de zitting van Woensdag ingetrokkende
Kamer bepaalde er zich toemet algemeene
stemmen, overeenkomstig een motie van den
heer Van Delden te constateeren dat zij her
ziening van hot kiesrecht wenschelijk acht.
In den loop der discussion verklaarde do Mi
nister van Buitenlandsche Zaken nog, dat door
den heer Vissering ontslag is gevraagd al» Mi
nister van Financiënom redenen van gezond
heid dat op dit verzoek geen beslissing is ge
nomen vóór het verstrijken van een binnen wei-
nige dagen ten einde loopend verlof. Volhardt
do Minister dan by zyn aanvraag, gelijk tof vree-
zen staat dat hij doen zaldan hoopt de Rogee-
ring een opvolger te vinden „die in den aange
wezen geest zal willen voortwerken.”
De Koning lijdt aan eene pynlyke
aandoening in de nierstreek. Z. M. zal 31 dezer
naar de badplaats Wildungen vertrekken, ter
wijl H. M. de Koningin en de kleine Prinses
eenigen tijd te Arolsen gaan logeeren.
Tot ons genoegen vernemen wjj,
dat de heer Mr. A. A. Van Bergen IJzendoorn
Burgemeester van Gouda, de candidatuur voor
de’Tweede Kamer heeft aanvaard.
De an ti-re vo tion a ire klesver-
eeniging te Dordrecht beeft de beer J. Esser to
’s Hage oandidaat gesteld voor do Tweede Kamer.
Aan het Depart, van waterstaat,
handel en nijverheid werd Woensdag aanbesteed
de uitvoering van herstellingen, en verniewihgen
aan de rij ksri vier werken in de Nieuwe Maas be
nedenwaarts de lijn op 100 M. boven het Mallegat
dwars over de rivier gaandede Oude Maas be
neden het Beerengat, het Scheur et| den Hartel,
mét ihet onderhoud dier werken van 1 Juli 1881
tot en met 30 Juni 1882. Minste inschryver de
hoer G. De Hoog te Gorinchemvoor f17.200.
De kans tot het spoedig verkry-
gen eener stoomtrainvorbinding tussohen Go
rinchem en Utrecht begint aanmerkelijk toe te
nemen. Dezer dagen is nl. dbor do provincie
Utrecht, voor het gedeelte UtrechtVreeswyk
concessie verleend aan den heer Hirschmann,
terwijl alle hoop bestaat deze ook spoedig to
verkrijgen voor hot gedeelte Vianen—Gorinchem.
Van 17 April tot 14 Mei jl. zijn,
blijkens ingekomen ambtsberichten 3 runderen
in Noord-Holland door longziekte aangetast. In
het daaraan voorafgaand tijdvak van vier weken
waren 8 runderen door die ziekte aangetast
Voor het eind-examen der Hoogero
Burgerscholen in Zuid-Holland hebben zich aan
gemeld 65 candidaton, als: 23 van de H. B. 8.
te ’s Gravenhage, 8 van die te Delft, 7 van die
te Schiedam, 9 van die te Rotterdam, 9 van dio
te Dordrecht, 5 van die te Gorinchem on 4 dio
