ii
I:
UI
I
1883.
N°. 739.
Zaterdag 11 Augustus.
s.
ngeheeren.
IJ
LAGEN,
asstremsel
EENEN
1'
e Kermis.
Jji
IKERS!
Weekblad voor Zuid-Holland en Utrecht.
I
t SIGAAR,
ITZER,
76 Z
BUITENLAND.
j
Coupons,
46,
J A,
4 j«ar«, te-
de, mits een halve
wende.
meer!!!
BINNENLAND.
Een Praatje over zien.
ij
1065
irgaan,
jd een
Schoenhoven.
oiguiuu bh iLuiuuiuio naiuu. uu uruBim ismauia z, in no
koopt alles wat bij advertentie ter overname I andere provinciën
S. W. N. VAN NOOTEN te Schoonhoven,
Uitgevers
219
23
6
62
37
93
34
24
26
35
60
9
19
64
Mbt op
sen van
prijs»
ïOgnt-
AanUl
lo oen»
VANNOOTEN
ijn voorhanden:
EÜWE
ioonhoven.
net-formaat.
Bij 10 stuks,
(5,-.
)0t model), van
ieweg te Gouda.
8CH00M0VENSCIE COURANT.
Gouda bestaat
HG en LEIDING
ERNE'S, aan wier
vorming hij rich
n. Voor *t Ad-
ere Burgerschool
an het Progym-
met succes eenige
era of Voogden, 4
jupillen een aan
nette verzorging
i, met franco brie-
Boekhandelaren
«da. k
Getal kiezers. Gestemd.
332
36
12 X
56
35 J
81
107
36
82
29
44
104
25
32
29 j
taangeld dadelijk
ng moet worden
1. Juli 1883.
aders voornoemd
urgemeester,
OORD EN DORP.
Secretaris
VAN SCHAIK.
Overzicht
Het Engelscbe Lagerhuis heeft in de
laatste week werk afgeleverd. De wets
ontwerpen tot instelling van een afzonder-
Deze Courant wordt des Zaterdag-morgens uitgegeven.
Prgs: voor Schoonhoven per drie maanden 0,70. Franco per post ii
door het geheele rjjk 0,80. Men kan zich abonneeren bjj alle
Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
900 en daarboven
fondsen verstrekt.
I RU«-
n de Landbouw-
>en van het vak,
zijnde het beste
tot hiertoe ga
zoo krachtige on
ing, ten zeerste
leren Dr. FREI-
andbouwkundige
f en ADOLF
het Rijksproef-
ih f 1,10.
0,60.
firma Wed.
onhoven.
De nieuwe
LONDON
doet het grijze
haar binnen en
kele dagen ver
dwijnen, maakt
het haar glans-
ryk en zacht;
belet het uitval
len van en geeft
groeikracht aan
de jeugdige h|f
ren.
A. MOERDIJK,
iorpe (Zeeland).
I BEKTEN te
te Oudewater;
VERSLOOT te
EAU Zn. te
ATEN te Meer-
I te Woerden
•ik; B.KRUIT-
IOE8 te IJssel-
WETHOUDERS
a ter kennis:
ar aanvangt op
>er a.
ien met Kramen,
m worden toege-
gemeente waar
rschenof gezin-
het jaar een of
ijn aangetast ge-
framen, Tenten,
snschen te beko-
s juiste lengte en
un Kraam, Tent,
r den 9. Aug. a. s.,
toeten wenden tot
Bij de 11. Dinsdag in h"et hoofd
kiesdistrict Gorinchem plaats gehad heb
bende verkiezing voor een lid van de Pro
vinciale Staten in plaats vftn wijlen den
heer Schalij, werden 711 stembiljetten in
geleverd waarvan 6 in blanco. Gekozen
werd de heer C. D. Grijns te Leerdam met
374 stemmen. Op den heer C. A. Jeekel
te Leerdam waren 322 stemmen uitgebracht.
De stemming in de verschillende gemeen
ten was als volgt:
Gorinchem
Arkel
Schelluinen
Asperen
Heukelum
Hardinxveld
Leerdam
Schoon rewoerd
Leerbroek
Nieuwland
Kedichem
Vianen
Hageatein
Everdingen
Lexmond
Hei- en Boeicop
Z. M. heeft goedgekeurd de be
noeming van den burgemeester van Noor-
deloos, Hoornaar en Hoog-Blokland, Mr.
A. A. Kuiler, tot secretaris van laatstge
noemde gemeente.
Door Z. M. is benoemd tot kan-
tonrechter-plaatsvervanger in het kanton
Woerden M. W. Schalij, burgemeester van
Woerden.
Door Z. M. is op verzoek eervol
ontslag verleend aan Jhr. Mr. W. II. De
Beaufort, ais hoogheemraad van den Lek
dijk Bovendams.
Blijkens een bij hot Departe
ment van Koloniën ontvangen telegram zou
de Gouverneur Generaal van Ned.-Indiö den
4 Aug. van Batavia naar Atjeh vertrekken.
De Minister van waterstaat,
handel on nijverheid heeft aan de maat
schappij tot exploitatie van spoorwegen me
degedeeld dat hij verlangtdat de lijn
Gorinchem—Gcldermalsen niet4 .November
a. s. voor het publiek verkeer wordt open
gestold.
Het oogenbiik is bij uitstek geschikt
om dit onderwerp eens te behandelen.
Immers, dagelijks maken, van helnd* en
ver, honderden zich op naar de hootdstad
van ons land, om aan de tentoonstelling
een bezoek te brengen; directiën van
stoombooten en spoorwegmaatschappijen
beyveren zich om den overtocht zoo on
kostbaar mogelijk te maken, ten einde
ook den minder gegoeden de gelegenheid
tot zulk een reisje te geven. Er zyn
plaatsen, waarheen velen zich bij voorkeur
begeven om zgexien te worden”; naar
Amsterdam daarentegen gaat men bepaald
om te zien.
Welnu,en wordt ,er dan werkelijk
gezien?
Om hierop met eenige juistheid te ant
woorden zouden wij een groot aantal
personen moeten ondervragen die er ge
weest zyn. We zouden nogal tamelyk
uiteenloopende inlichtingen bekomen.
Maar elk raadplege in dit opzicht zyn
eigen ervaring. Hoe gaat dat gewoonlyk
by de beschouwing^ van eenigszins uitge
breide verzamelingen van kunkt, van nij
verheid, van wat ook?
In het eerst wordt aandachtig stuk
voor stuk bekekenom het even of het
bijzondere belangstelling verdient. De
vreémde bezoeker van Artis te Amsterdam
bekykt achtereenvolgens al de kakatoes
die in de hoofdlaan te schreeuwen hangen,
en op het Trippenhuis laat hjj, in de
eerste zaal waar hij komt, geen doek on
opgemerkt. Maar weldra begint hy te
begrypen dat, op die langzame manier
voortgaande*, hy twee etmalen zou noodig
hebben eer het eind was bereikt; en die
opvatting wordt nog versterkt als de
dierbare wederhelft er by is die zegt
»Manzouden we geen stapje vlugger
gaan er is nog zooveel te zien I” Goed,
dte gang wordt een weinig versneld, gaan
deweg meer, en de blik, dien men op
elk afzonderlijk voorwerp slaat, immer
verkort. Steeds zeldzamer wordt by enkele
zaken stilgestaan om er een opmerking
over ten beste te geven; op het laatst is
het kijken veranderd in een march eer en
Prijs der Advertentiën: Van 1 tot 5 regels f 0,50. Iedere regel
meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzending franco,
uiterlijk tot Vrijdags-namiddags. Alle binnenlandsche Advertentiën,
waarvan de plaatsing 8 maal wordt opgegevenworden slechte
S maal in rekening gebracht.
wordt aangeboden, doch betaalt niets, ter-
wijl, daar hy op gestoffeerde kamers woont
en het gekochte daddtyk van de hand wordt
gedaan, op hem geen verhaal is.
Door de jury der thans te
Amsterdam gehouden wordende 7e bloemen
tentoonstelling zijn o. a. de volgende be
kroningen toegekend: 2e Prijs. Diploma
voor Gouden medaille: J. Prince Co.,
Gouda, bloempotten. D. J. Van Brummelen,
tuinbaas van den heer L. Smit van Nieuw-
Lekkerland, Kinderdijk, 25 gloxenia’s.
3e Prys. Diploma voor zilveren medaille
I. J. De Vink, Boskoop, coll, aucubas. J. T.
Van den Berg Jr., Jutfaas, Coll. Aucubas.
J. De Loos Hz., Boskoop, 30 coniferen.
I. De Jager, Boskoop, 10 coniferen, waarop
150 soorten veredeld. I. Van Hoff, Bos
koop, coll, lilianauratum.
4e Prijs. Diploma voor bronzen medaille:
J. T. Van den Berg Jr., Jutfaas, coll, be
gonia’s hybridin.
5e Prijs. Eervolle vermelding: L. Wal-
raad, Boskoop, 2-jarige pruimeboom met
42 vruchten.
De hooibouw in de Krimpe-
nerwaard, hoewel door talrijke regenbuien
vertraagd, is nu nagenoeg afgeloopen. De
kwaliteit is zeer voldoende, vooral van dat
hooi, hetwelk in de eerste helft der vorige
maand gewonnen werd. De kwantiteit valt
ook nog al mede, en is, in vergelijking
met het vorige jaar, gunstig te noemen.
De weilanden zien er uitstekend goed uit.
Do Leidsohe courant schrijft:
Om rijpe druiven in October te snijden,
behoort de „dagtoorts” thans te schitteren.
Met het veldgewas is het eveneens gesteld.
Het weer is goed om hagelblanke bloem
kool te verkrygen, zeer ongunstig daaren
tegen voor boonen en augurken; ook zal
de aardappel nergens aan de ziekte ont
komen, als de lucht zoo vochtig blijft,
hoe gelukkig men nog op vele plaatsen
van gezonde aardappelen kau gewagen.
Het rijp geworden graan wacht op de
sikkel van den maaier, waartoe ook droogte
zeer gewenscht is, om het in de schuur to
zamelen, terwijl de langerekte hooibouw
van iedere gelegenheid dat de zon door
de regenwolken brak, gebruik maakte om
het hooi op roken te zetten of op te
tassen. Er staat nog veol gras vast dat
tot hooi bestemd is. Het weiland heeft
nergens gebrek aan vocht; het hoogge
legen, dat verdord was, is verkwikt en het
vee kan overal zich verzadigen.
Do directenr-boekhouder der
Bank van Leening te Tiel is ontslagen.
Het in zijne administratie ontdekte tekort
moet eenige duizenden bedragen. Er moet
reeds eene klacht tegen hem zijn iugediend
bij de justitie, wegens het zoek maken van
bovenbedoelde som.
Bij het agentschap der Neder-
landscho bank te Leeuwarden is een valsch
bankbiljet van f 100 ontdekt en in beslag
genomen.
Naar men met zekerheid ver
neemt, bevindt zich de vijfjarige knaap,
die door zjjne grootmoeder was medege
nomen naar Londen, thans in handen van
zijn vader.
Acte als hoofdonderwjjzer is
behaald door den heer P. C. Van Stappen
van Kinderdijk.
Zondag 11. werd door de chris
telijk gereformeerde gemeente te Leiden het
feit herdachtdat het juist 45 jaren was gele
den, toen (5 Aug. 1838) op last der regeering
door politie en militaire macht de gods
dienstige vergadering uiteen gedreven werd,
die gehouden werd in een magazijn van
groene zeep aan den Nieuwen Rijn, bjj da
Uiterste gracht, en daarop krachtens art. 292
van het Fransche wetboek van Strafrecht
proces-verbaal opgemaakt tegen do voor
gangers der godsdienstoefening. Uit de
godsdienstige vergadering is voortgesproteu
de christeljjke gereformeerde gemeente, die
thans in ’t bezit is van twee nieuw ge
bouwde kerken en van twee predikanten,
waarvan de heer Donner, wion het eorvol
emeritaat werd verleendlid is van deu
gemeenteraad on van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal.
Bedankt voor Harderwyk door
Ds. J. G. Verhoeff te Bodegraven.
f
kost het veel moeite, de letters tot woor-
..vden, de woorden tot zinnen samen te
langt de tentoongestelde zaken. Eindelyk, brengen
na dit een uur of drie, vier te hebben 1
volgehouden, en met een heldhaftige zelf
verloochening nog altjjd bewerende, dat
men zich vermaakt, gevoelt men de krachten
wegzakkenen met een verlangendWordt
het geen tyd dat we iets gaan gebruiken
zet men een punt achter het bezoek.
De meeste menschen krijgen op die ma
nier hoofdpyn. Zy schryven dit dan aan de
vermoeienis toe, en ’t is wel mogelyk dat
deze er eenig aandeel in heeft. Maar hoofd
oorzaak is de aanhoudende, van minuut tot
minuut hernieuwde inspanning van het
gezichtsorgaan, om in den kortst moge
lyken tyd een beeld op te vangen, van
elk dier honderdduizenden voorwerpen, -
een poging die op het laatst toch moet
worden opgegeven, omdat de opgewektste
menschen na eenigen tyd het vermogen
hebben verloren om indrukken te ver
krygen en tot de ziel over te brengen.
Doch genoeg hierover; wisten we de
manier bij uitnemendheid, om een ten-
toonstellingsbezoek dat zich voor verder
afwonenden uit den aard der zaak meestal
tot één dag moet bepalen, zoo vruchtbaar
mogelyk te maken, we zouden die gaarne
opgeven. Dat beperking hierb'y noodza-
kelyk is, springt in het oog. Men doe
vooraf, voorgelicht door vroegere bezoekers,
een keus, hetzy van de koloniale, hetzy
van een andere afdeeling, bezie daar alles
met nauwgezetheid, en, als de bekende
loomheid en versuffing komt die iemand
tot helder waarnemen ongeschikt maakt,
dan bestede men den overigen tyd aan
een wandeling over het terrein of zoo iets.
De ervarihg leert, dat niet alle men
schen even spoedig het zien moede worden.
Voor zooverre dit verschil niet samen
hangt met him gezondheidstoestand, is
het hoofdzakeljjk te zoeken in de ge
steldheid van den geest. Er zyn trage
naturen, die langzaam indrukken ont
vangen en ze spoedig weer kwyt raken,
omdat ze niet diep kunnen doordringen;
ook van het tegenovergestelde, namelijk
vlug krygen en stevig vasthouden, bestaan
talryke voorbeelden. Het geheim van de
gebroeders Davenport was daarin gelegen,
dat zy met één oogopslag datgene zagen,
wat door gewone menschen slechts by zeer
lange en nauwgezette waarneming wordt
opgemerkt; zij waren daarin, door lang
durige en gezette oefening, zóó bedreven
geworden, dat na één blik in een ge
meubeld vertrek zy niet alleen de voor
werpen allen konden noemen, maar zelfs
de byzondere kenmerken, en in volgorde
de titels van de boeken die op de daar
voor bestemde plaats stonden.
In de misschien niet onjuiste -onder
stelling, dat wy voor de groote meer
derheid behooren tot de middelmatige
menschen, rioch buitengemeen traag, even
min bjjzonder levendig, zal voor ons ook
wel de legel gelden dat vluchtige in
drukken het minst bestendig zyn. Noodzu-
711
Bij gemeente-publicatie is te
Rotterdam afgekondigddat de kermis al
daar wegens het epidemisch heerschen der
pokken„voor dit jaar is geschorst.”
Ten behoeve der garnizoeus-
bakkery te Deventer werd 3 dezer aanbe-
steed de levering van 100 heet, roode tarwe.
De minste inschrijver voor die tarwe, we
gende 80 kilo per hectoliter, was de heer
J. Hoog.winkelte Gorinchemh f 9,30
per hectoliter.
Aan het gebouw van het pro
vinciaal bestuur te ’s Hage werd 6 dezer
aanbesteedhet bestorten van de Hoornsche
hoofden aan den Oudenhoornschen zeedyk
behoorende tot de zeewerken in de pro
vincie Zuid-Holland. Minste inschrijver was
de heer A. M. Langeveld te Hardingsveld
voor f1490.
Bij de op 4 dezer gehouden
aanbesteding voor de kunst-, rijs- en aarde
werken, ten dienste van den Prins Alexander-
polder gedurende het dienstjaar 1883/84,
waren negen biljetten ingekomen.
Voor de rys- en aardewerken waren:
A. H. Breis, te Kralingen, voor de som van
f2389; M. ’t Hoen, te Alblasserdam. voor
de som van f2298; Willem Loo, te Kra
lingen, voor de som van f2237; Floras
Van der Zijde, te Kralingen, voor de som
van f2234.
Voor de kunstwerken waren: J. Luytendyk
te Nieuwerkerk a/d IJsel, voor f3349; P.
Romein te Capelle a/d IJsel, voor f3150;
A. v. d. Seis te Capelle a/d IJsel, voor
f3090; firma J. Lokhorst te Kralingen,
voor f2678; C. Buis te Capelle a/d IJsel,
voor f2345. Aan beide laagste inschrij
vers is het werk gegund.
Aan den heer De Haan te Arn
hem is opgedragen het leggen van deu
stoomtramweg UtrechtVreeswijk voor
f 23.540. Met de uitvoering van het
werk is men reeds begonnen.
Het aanleggen van de stoom
booten „Concordia” aan de steiger te Lek-
kerkerk is sedert 1 Juli 11. door den Bur
gemeester dier gemeente verboden, en zijn
de passagiers genoodzaakt met roeiboot af
gehaald en aangebracht te worden.
Z. M. De Kon ing moet het
voornemen te kennen hebben gegeven om
de aanstaande manoeuvres in Noord-Brabant
te gaan bjj wonen. Z. M. zou dan zjjn
verbljjf tijdelijk te Oosterhout vestigen.
Op de Maandag te Utrecht ge
houden paardenmarkt waren 616 paarden
en veulens aan de Ijjn. De paarden werden
verkocht van f400 tot f1000; de veulens
van f125 tot f300. Er waren tameljjk
binnen- en buitenlandsche kooplieden; de
handel was echter niet zeer levendig.
Door de pokken zjjn in de vo
rige week te Rotterdam 6 personen aange
tast en 3 overleden, te Oud-Beierland 23
aangetast, 4 overleden. Te Leiden 2 aan
getast; te Delfshaveu en te Piershil 1, te
Alkemade 2.
In de gisteren gehouden cor-
rectioneele terechtzitting van het gerechtshof
te ’s Gravenhage werd o. a. behandeld het
hooger beroep van een vonnis der rechtbank
te Rotterdamwaarbjj B. S., sjouwer te
Gouda, is veroordeeld tot een half jaar
eenzame opsluiting wegens diefstal van eon
kabelslagtouw waarmede een vaartuig /urn
den wal te Gouda bevestigd lag.De be
klaagde die sedert het jaar 1862 niet min
der dan twaalf veroordeelingen had onder
gaan ontkende zich aan diefstal te hebben
schuldig gemaakt; bet touw, door hem voor
75 centen verkochthad hjj gevonden. Het
Hof bevestigde bet vonnis dor Rechtbank.
De officier van justitie te
Assen waarschuwt voor L. Van Gastel,
Crispjjnlaan 45 te Rotterdam, zich voor
doende als handelaar in boter, kaas, tabak,
sigaren en koloniale waren. Van Gastel
PETERSBURG, 8 Aug. Een kleine tin
nen doos, een ontplofbare zelfstandigheid
bevattend, werd gisteren hier door eenige
personendie in een open rjjtuig gezeten
wareu, in de Vernoszenskilaan op don grond
geworpen. De daders zjjn nog niet ontdekt.
Te Taganrog en Kaïnsk zjjn revolutionaire
programmas aangeplakt. In laatstgenoemde
stad werd brand gesticht; or heofscht een
paniek. 200 politieke veroordeelden zijn
tot 4 h 5 jaren dwangarbeid in Siberië
veroordeeld. Te Bogarodski, bjj Moskou,
is een groote werkstaking uitgobrokeu.
ALEXANDRIA, 9 Aug. Van gisteren
ochtend 8 tot hoden-oohtond 8 uur zijn or
12 personen aan cholera bezweken.
CAÏRO, 9 Aug. In het etmaal, eindi
gend 8 uren des morgens, was de sterfte
te Caïro 70, te Rosetta 11, te Suez 8, te
Ismaïlia 2, in do prov. Siout 120, in de
I andero provinciën 458.
lijk departement voor Schotland, tot regeling
der pacht aldaar, tot reductie der Staats
schuld en tot vaststelling vfn maatregelen
tegen de verbreiding der ‘Cholera werden
allen in derde lezing goedgekeurd en daar
enboven nog tjjd gevonden voor allerlei
mededeelingen en interpellaties, die hoofd
zakeljjk Egypte betreffen.
Tegen de beschuldiging van lauwheid
en onverschilligheid met betrekking tot het
nemen van voorzorgsmaatregelen tegen de
verdere verspreiding der epidemie, die Egypte
in zoo hevige mate teistert, heeft de En-
gelsche regeering gemeend zich te moeten
verdedigen in eene circulaire aan de Mo
gendheden. Zij verklaart daarin na lang
durig onderzoek tot de overtuiging te zjjn
gekomen, dat quarantaine en cordont geheel
onvoldoende en in sommige gevallen zelfs
schadelijk werken, zoodat het haar niet ton
kwado is te duiden, dat zij in die maat
regelen geen heil ziet. Qui g'ercutc, t'accuse
zou men hier wellicht kunnen zeggen en
blijkbaar oordeelt de pera er ook zoo over.
IntuaBcheu is de cholera in Egypte lang
zaam aan het afnemen, ’t geen voorzeker
ook voor een goed deel is toe te schrijven
aan de strenge ontsmettings- en gezond
heidsmaatregelen die door de Engelsche
autoriteiten in overleg met de Egyptische
overheden genomen worden. Van het be
zettingsleger stierven in het geheel 120
man; vele aangetasten herstelden.
Die onverwachte plaag heeft de voort
gang der hervormingen eenigszins vertraagd,
zoodat de duur der bezetting nog voor ge-
ruimen tijd verlengd zal moeten worden.
Er valt, wegens de mededeelingen van Lord
Dufferin, nog heel wat te doen, voordat
Egypte weer aan zich zelf kan worden over
gelaten. Gendarmerie en politie moeten voor
een goed deel nog worden georganiseerd.
Rechtspleging en belasting moeten nog wor
den geregeld en voordat dit alles afdoende
is tot stand gekomen en Egypte dus eeno
betere toekomst kan tegemoet gaanacht
Engeland zjjn mandaat niet geëindigd.
O’Donnellde moordenaar van den moor
denaar Carey, zal in de Kaapstad terecht
staan. Hjj beweertdat laatstgenoemde hem
bedreigd heeft en hjj dus in wettige zelf
verdediging den moord beging.
Cetawayo de koning der Zulus, is wer
kelijk gesneuveld. Zjjn terugkeer naar
Afrika is dus wel eene lijdensgeschiedenis
geweest.
Met de Fransche expedities op Madagas
car en te Tonkin staat het niet zoo heel
gunstig. Sinds de bezetting van Tamatave
op Madagascar bleven de Franschen wer
keloos, en,waarschijnlijk wegens hungering
getalook machteloos om zich door de
troepen der inboorlingendie hei plaatsje
ingosloten hebben, heen te slaan.
De positie den 19en der vorige maand
nabij Namdisch veroverdzijn thans weer
door de Anamieten bezeten eene nieuwe
verkenning heeft doen ziendat de vjjand
niet gering te schatten is. Daarbij werkt
de weersgesteldheid niet mede, zoodat aan
ernstige operaties vooreerst nog niet te den
ken valt.
Tengevolge der nieuwe rechterlijke orga
nisatie in Frankrijk zullen niet minder dan
614 zetels in rechtbanken, enz. vervallen en
tal van anti-republikeinsche rechterljjke
ambtenaren door regeeringsgezinden ver
vangen worden. Als het geneesmiddel maar
niet schadelijker blijkt te zjjn dan de kwaal
Te Badajoz in Spanje heeft een handvol
militairen geholpen door een aantal bur
gers getracht zoo maar bjj overrompeling
het koningsschap door de Republiek te
vervangen. Toen zy bemerktendat het
niet ging namen zij do wjjk naar Portugal
mot 750.000 pesetas uit de militaire kas
doch werden aldaar spoedig in verzekerde
bewaring genomen. Uit het plunderen van
de kas zou men kunnen afleiden, dat hier
aan geen ernstige politieke demonstratie te
denken valt.
Met 71 tegen 66 stemmen heeft de Bel
gische Kamer zich met de tabaksbelasting
on met 69 tegen 66 stemmen met de nieuwe
belasting op het gedisteleerd vereenigd.
kelyk is het dan ook, zien en denken steeds te
doen samengaan, opdat het beeld door het
voorwerp der aanschouwing op het netvlies
gebracht, overga tot de ziel. En voorts
kunnen we ons nog altjjd oefenen in het
opvangen dier beelden; zoo z:cn, dat we
de kenmerken niet één voor één of bij
brokstukken onder de aandacht nemen
maar dat van het geheele voorwerp eene
volledige indruk by ons post vatte.
Van hoeveel lielang dit is voor een hel
der begrip, behoeft niet nader te worden
aangetoond. Over het algemeen spruit de
onwetendheid, het bygeloof, en dien ten
gevolge ook de ruwheid welke deze verge
zellen, voort uit onjuiste waarneming. Men
ziet eenvoudig de dingen verkeerden men
brengt verband in zaken die volstrekt niet
by elkander behooren. Ongewoon zich re
kenschap te geven van hetgeen men ziet,
is de eerste de beste verklaring, al is zy
nog zoo onzinnig, hem goed genoeg die
wel oogen heeft en meent te kjjkenrnaar
niet ziet.
Vraagt men eindelyk hoe het komt, dat
een groot aantal menschen gebrekkig zien
en daardoor geneigd zyn om zich allerlei
dwaasheid te laten wysmaken, dan is het
antwoord hoogst eenvoudig. Zij hebben
het niet geleerd.
Want het spreekt vanzelf, ook het ver
mogen van waarnemen moet door oefening
worden versterkt; en zy, die kinderen
hebben op te voeden, alzoo in de eerste
plaats de ouders, hebben daar ernstig op
te letten.
We zyn niet voornemens hier een op
voedkundig betoog te gaan schryven; gaarne
laten we dit aan meer bevoegden over.
Maar er is volstrekt geen geleerdheid toe
noodig om te begrijpen dat de indrukdie
de aanschouwing van de dingen op de ziel
van zeer jonge kinderen maaktzeer on
volkomen moet zjjn, omdat zy nog niet
hebben leeren Opmerken; dat wil zeggen,
zich op een byzondere wyze inspannen om
een scherp beeld op te vangen en tot de
ziel over te brengen.
De meesten zullen zich wel kunnen voor
stellen hoe men lezen leert. Aanvankelyk
et veei moene, u
de woorden tot
u T en daarna nog de geheele ge
dachte, door den zin uitgedrukt, te grypen.
De inspanning, voor het eerste noodig, is
dikwjjls zoo groot, dat de laatste arbeid
achterwege blyft als er geen byzonder werk
van wordt gemaakt door den onderwijzer.
Later kost het eerste geen inspanning meer
en de geoefende lezer behoeft de afzonderlyke
letters niet meer te zien, maar heeft met
een korten blik een geheele gedachte, door
een volzin uitgedrukt, in zich opgenomen.
Op gelyke manier gaat het met rauziek-
leeren. De eerstbeginnende moet noot voor
noot lezenen het kost hem zooveel moeite,
aan eiken toon zyn hoogte en lengte te
gevenen tonen die samen moeten komen
in elkanders gezelschap te houdendat hem
geen kracht ineer overschiet om zich re
kenschap te geven van het geheel, de ge
dachte. Later, als de werktuigelyke arbeid
door oefening gemakkelijker wordt, leest
hy met één oogopslag den muzikalen zin;
hy weet als het ware, hoe die zin moet
worden uitgedrukt en vertolkten al waren
er een paar maten op zyn blad onleesbaar
geworden, hy zou toch weten en spelen
wat er gestaan heeft.
Een soortgelykeofschoon minder moeie-
lyke oefening is noodig voor het zien. Zy
moet aangevangén worden zoodra de kin
deren bewustheid krygen van de omrin
gende voorwerpen. Moeder stelle zich niet
tevreden met eenvoudig zekere voorwerpen
binnen het bereik der zintuigen te brengen
neen, de zintuigen en inzonderheid het
edele gezichtsorgaan moeten geoefend wor
den om zidh van de beelden meester te
makende overeenkomstige kenmerken
waar te nemende verschillen te zien. Het
kind moet gewezen worden op wat er aan
de dingen is te zien; by zyn ontdekkings
reis door de hem nog vreemde wereld moet
een waakzame leidsvrouw hem den weg
wyzen. Hoe beter dit geschiedt, des te
gemakkelyker vindt hy later zelf den weg,
en des te juister zullen de aanteekeningen
zyn, die hij van zyn tocht zal maken op
het reisjournaal der ziel.
Helder zien, gepaard aan goed bewaren
der voorstellingen welke de aanschouwing
doet verkrygen, bereidt het zuiver denken
voor. Immers, de wetten, die het vormen
van begrippen omtrent stoffelyke begrippen
beheerschengelden ook voor de denkbeel
den die men niet door rechtstreeksche aan
schouwing verwerft, maar waarby de redF
neering de zintuigelyke waarneming moét
vervangen.
Wie alzoo zyn kinderen oefent in het
zien, hen, by de duizend-en-een voor
komende gelegenheden onderwijst in het
aanschouwen en in het waarnemen, geeft
hun een schat mede voor het leven.
