Ta
1884.
N’. 789.
Idoek
Zaterdag 26 Juli.
tzellen.
EDIEIITE.
uwe vinding.
geoctrooieerd.
irnietigt al het
ladigd niets en
iren schriftelyke
eheel Nederland
SAP.
AKERS!
Igevraart
'TL
RUDA8,
JIJ.
r
Weekblad voor Zuid-Holland en Utrecht.
FtEUGT.
HOED.
raagd
eeno
STMEID,
Mr. Bakker te
Iff Zn.
LAAS,
ledorlaodwh. T».
URBEL, K1AB-
STKKM8EL iu
OSTER.
BUITENLAND.
I I
BINNENLAND.
Gemeentezorg.
‘I
I*
'I
n.Secretaris.
ten.
ndt <fc Co.
lichtingea' en
i soorten van
□eel.
Zwijndrecbt.
aaare.
A Co.
g<t
Brand, ons.
J. J. B. J. Bouvy.
M.
van OldenUrgh
Zonen.
In
in
en
waarvan
l maal in
Do
mei
i worden.
1 m n»«
mi af
iei^oteekende,
rutten
ÏAND8CME
nkomende Goad-
lAILUSPfOïk,
iriek.
4 Co.
nten.
ek Co.
irs, ens.
A. P. Schotel,
ikantan,
tingen, Gebouwen,
1 Linden,
jers.
L. VHegenthart.
DSON 4 Ce-,
10, Rotterdam.
Schoenhoven.
opgaven.
ne en Oliën.
iden.
unaker.
i.
Ikon ton.
Gijp de lengh.
telfabrikanten.
H. J. Koopman.
SGHOOMOYENSGHE COGRAET.
•Wife B
Ai
y
.Deoo Coaroat wordt des Zaterdag-morgene uitgegeven.
Prfls: voor Schoonhoven per drie maanden 0,70. Franco per poet
do* het geheele r^k 0,80. Men kan zich abonneeren bjj alle
Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
naken bekend dat
orhandcn hebben
Pf bevelen sick
an, en verzoeken
i zoo spoedig mo*
vens ook de toe-
II 1884.
rmfaderden prijs.
Toorkomhg. m
JUÖA.
Weinige dagen geleden waa een .indua-
triöel", zijnde lonipenkoopm»in een onzer
aanzienljjkate steden, midden in een zeer volk
rijke buurt, bozig een toevallig natgeworden
achuitlading vodden te drogen, op don publioken
weg, bij klaarlichten dag, onder elks oog
"j geur, op bohoorljjken afstand nogduideljjk
jrkbaar, was inderdaad onbeaohrjjfelgk.
de heer J. Smit VII te Slikkerveer, voor
f 119.800.
Onder nadere goedkeuring
van den minister van oorlog, werd Maandag,
ten behoeve van de garnizoensbakkery, te
Utrecht aanbesteed: de levering van 200
hectoliter roode tarwe van 78 kgr. dehecr
toliter en 600 hectoliter witte tarwe van
80 kgr. de hectoliter.
De voorloopige toewijzing dier levering
viel ten deel voor de witte tarwe aan den
heer M. De Gier te Gorinohem, tegen den
prijs f8.33 per hectoliter.
Door dijkgraaf en hoogheem*
raden van Delfland is Vrjjdag aanbesteed;
le Perceel. Het verzwaren on op minstens
20 meter kruisbreedte brengen van twee
vakken duinreep of zeewering van Delfland,
zijnde: a. het vak zeewering, strekkende
van den dam G tot den dam B, eene lengte
van 1270 meter; b. het vak zeewering, strek*
kende van af 30 meter ten zuidwesten van
den dam N*. 3 tot aan het Monstersohe
slag tusschen den damweg n°. 80 en 9,
eene lengte van 2180 meter. Minste in
schrijvers de hoeren A. Vqlker Lz, te
Sliedrecht en A. Bos te Gorinohem
a f 45,920. 2e Perceel. Het verzwaren en
op minstens 20 meter kruisbreedte brengen
van twee gedeelten der duinreep of zee
wering van Delfland, zijnde; a. een gedeelte
zeewering tusschen de dammen N°. 9 en 10,
ter lengte van 150 meter, en b. een gedeelte
zeewering voor het Dorp Terheijde, ter
lengte van 260 mater. Minste inschrijver
de heer Thijs Kleyn te Sliedrecht, voor
f 1993.
Keurig van bewerking en ar
tistiek uitgevoerd is de medaiUe, door den
terecht zoo gunstig bekenden kunstenaar,
den graveur Elion vervaardigd, om te dienen
als eereblijk voor de bekroning op de aan
staande landbouwtentoonstelling. Behalve de
randschriften, prijkt aan de eene zjjde de
beeltenaar des Koningsaan de andere zijde
landboaw-atributen te midden der geweste
lijke yvapens. De medaille is een waar sie
raad dat door de kunstvolle bewerking
voor den begiftigde dus dubbele waarde heeft.
De stoomschepen der Maat
schappij .Nederland” zullen de haven van
Napels in plaats van die te Marseille Ban
doen, zoolang de laatstgenoemde haven we
gens de cholera besmet zal zijn verklaard.
Den 23. en 24. dezer maand ia
teVlissingen onder veel belangstelling oen
feest gevierd ter eere van Betje Wolff en
Aagje Deken, twee vrouwen, die in het
eind der vorige en het begin dezer eeuw
geleefd hebben en door woord en geschrift
eene eere voor haar geslacht zijn geweest.
Een algemeen zichtbaar aandenken is daar
ter stede ter nagedachtenis der beide vrou
wen opgericht, en wel bestaande in een mo
nument ter versiering eener drinkwaterfon-
tein<, bjj de onthulling waarvan de predikant
Dyserinck het woord voerde.
In de vorige week kwamen te
Botterdam weder drie gevallen van pokken
voor, te Leiden mede drie, te Voorschoten
één en te Aarlanderveen één.
In de vorige week zijn in 54
huisgezinnen te Rotterdam nieuwe gevallen
van mazelen vóórgekomen.
Prof. C. Karsten, president van
het seminarie der oud-bisschoppelijke kle-
rezie te Amersfoort, is Woensdag overleden.
Te Amersfoort is op 75-jari-
gen leeftijd overleden de heer H. Blom,
deken van het Metropolitan kapittel van
Utrecht, geheim Kamerheer van den Paus
en ridder der Orde van den Nederlandschen
Leeuw. De overledene, die op den 17. Maart
1832 te Manster de Priesterwijding ontving,
was algemeen geacht.
Voor het gerechtshof te ’sHer-
togenbosob stonden Dinsdag terecht de drie
personen beschuldigd van den in de maand
Februari jl. in het postkantoor te Breda go-
pleegden diefstal; 50 getuigen werden ge
hóórd. Het openbaar ministerie heeft ge-
eisohtvoor Moors 8voor Ballentijn 7 en
voor Van Hall 4 jaren tuchthuisstraf. De
uitspraak is bepaald op 29 Juli e. k.
In de zitting der Arr. Recht
bank te Rotterdam van Dinsdag stonden
do volgende personen terecht:
K. R., appellant van oen vonnis van het
kantongerecht to Schoonhoven, waarbij hij
wegens het niet tijdig sluiten van eono
herberg veroordeeld was. (Deze zaak werd
tot Vrijdag uitgosteld.
C. B., appellant van een vonnis van het
kantongerecht te Schoonhoven, waarbij hij
wegens het planten van wilgen-boomen op
staatsgrond zonder vergunning veroordeeld,
was. Eisch vernietiging van het vonnis a
quo en veroordeeiing tot f15 boete.
Over 8 dagen uitspraak.
De uitgevers van het Maand
blad tegen de kwakzalverij hebben zich
in appèl begeven tegen een vonnis' van do
arrondissoments-reohtbank te Maastricht,
waarbij zij zijn veroordeeld tot betaling
eener schadevergoeding van f 3000, in zake
Dr. Oldtmann, die door dit blad wegens
den verkoop van een purgatief, goed voor allo
ziekten, als kwakzalver werd gesignaleerd.
Prijs der Ad verten tiën: Van 1 tot 5 regels 0,50. Iedere regel
meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzending franco
uiterlijk tot Vrjjdags-namiddags. Alle binnenlandsohe AdvertentiSn
de plaatsing 8 maal wordt opgegeven, worden sleobta
rekening gebracht.
Overzicht
Er is alweer een aanslag op het loven
van den Keizer van Rusland gesmeed, doch
tjjdig ontdekt. ^Niemand minder dan de
vrederechter Bardowski te Wauchan stond
aan het hoofd van het* complot, dat met
het centraal bestuur der nihilisten te Mos
kou in betrekking stond. Met Bardowski,
bij wien men volo gewichtige stukken,
teekeningen, proclamaties, een grooten voor
raad dynamiet en wapenen, alsmede eene
som van 50(^000 roebels in beslag nam,
zijn nog vele andere personen in hechtenis
genomen. Het was ditmaal .gemunt op het
paleis te Warschau, waar de Keizer tijdens
de wapenschouwingen zou vertoeven, en
dat, blijkens de teekeningen, die men voncj,
geheel on der mij nd zou zijn. Het is alweer
een treurige bladzijde in het dagboek van
den jongen Vorst.
Nabij Archangel, in de witte zee, zal
een nieuwe oorlogshaven worden aangelegd
met bijbehoorende werken. Wanneer zal
men daar toch eindelijk eens aan de wer
ken des vredes beginnen?
Voor de Vereen. Staten van N.-Amerlka
breekt in dat opzicht een goed tijdperk
aan, als de Republikeinsohe candidaat voor
den Preaidentazetel sights zegeviert. Ia
eene 'proclamatie aan de kiezers verklaart
deze zich pen voorstander des vredes en van
Scheidsgerichten en een tegenstander van
veroveringen, anders dan op het gebied van
handel, vooruitgang en beschaving
Do vriendschap tusschen twee leden van.
'den voormaligen dnekeizersbond blijft altijd1
nog even innig. Keizer Wilhelm van Dultsch-
land en Keizer Frans Joseph van^Oosten-
rij.k zullen elkaar in hét begin dér volgende
maand te Ebensee weder ontmoeten om het
'vredebond te hernieuwen.
De Fransche Senaatscommissie voor het
voorstek tot grondwetsherziening heeft zich
met dat voorstel vereenigd, uitgezonderd
alleen de bepaling, waarbij de financiëele
bevoogdheid van den Senaat wordt be
perkt. De regeering tracht thans een
middenweg te vinden, waarmede en Kamer
en Senaat zich zouden kunnen vereenigen.
De verandering door den Senaat aange
bracht in het ontwerp tot wederinvoering
der echtscheiding zijn door de Kamer goed
gekeurd zoodot dit ontwerp thans voor
goed is vastgesteld.
De vrees voor het uitbreken van een
nieuwen oorlog met China schijnt weer
geweken te zijn. De regeering van Peking
heeft wijselijk wat water in den wijn ge
daan en (de onmiddellijke overgave en ont
ruiming gf’ast der grensplaatsenme bij
het verdrag van Tient-Sin aan Frankrijk
zijn toegewezen. De verdere onderhande-
lingen worden nog ijverig voortgezet.
)or de expeditie op Madagascar zijn
i nieuwer credieten aangevraagd en door de
Kamer tofcgestaan, niettegenstaande de re-
i aanzien barer verdere plannen
I aldaarverklaarde geen mededeelingen te
A Do Londensche Standard
lingen
it, zonder geering, ten
bevoegde
erlijk jiiet kunnen doen.
’1 weet echter uit goede bron te berichten,
dat Frankrijk het protectoraat eischt over
het noordelijk gedeelte van het eiland en
daarenboven eene oorlogsschatting van 3
millioen francs, welke eischen echter door
de regeering van het eiland zijn afgeslagen.
t Het crediet zou diis strekken om generaal
1 Miot in staat te stellen aan die eischen
j te zetten.
De ziektetoestand te Marseille en Toulon
blijft ongeveer op dezelfde hoogtedoch
breidt zich, enkele sporadische gevallen te
Arles en te Parijs uitgezonderdgelukkig
niet verder uit. Van allo zijden worden
daartegen ook maatregelen genomen. Paus
Lso zond voor de noodlijdenden f 10.000,
het gemeentebestuur van Rome f 1000.
Ook de familie Orleans zond ondersteuning.
Ruim 70.000 inwoners van Marseille en
omstreken hebben sinds het uitbreken der
epidemie de vlucht genomen.
De Fransche afgevaardigde schijnt op do
conferentie in zake de Egyptische financiën,
die deze week hare tweede zitting hield,
het hoofd der oppositie te zijn. De Eu-
gelsche regeering zou naar aanleiding daar
van aan de Mogendheden eene circulaire
verzonden hebben, waarin zij aandringt op
eene verzoenende houding, teneinde de fi-
nanciëele regeling niet in gevaar te brengen.
Niettegenstaande de openbare meening
zich al luider en luider uitspreekt Maan
dag jl. werd in Ilydepark op nieuw eene
volksvergadering gehouden, 50 a 70.000
man sterk, waarin het gedrag van hot Hoo-
AMER, Mr. Sail
gerhuls, in zake de kieswet, ten sterkste
werd afgekeurd, heeft dat Huis het com-
promis-voontel van Lord Wennyss, dat
strekte ommits de regeering binnen zeer
korten tijd de verdeeling der kiesdistricten
regeldede kieswet goed te keuren
verworpen.
Er blijft der regeering nu niets anders
over dan in de najaarssitting beide voor
stellen gelijktijdig nogmaals aan de orde te
brengen. Zij zal dus haren vacantietyd
moeten gebruiken óm, het tweede ontwerp
in gereedheid te brengen en dit beneemt
haar don tijd of, waarschijnlijker, den lust
om dit jaar het banket van den Lord-Mayor
en het visohdiner te Greenwich bij te wonen.
De laatste berichten van Gordon, door 12
bedevaartgangers y^n Khartoum aange
bracht, luiden gunstig.
De regeering der Kaapkolonie heeft Stel-
Jeband de Walvischbaai en St. Johns ge
annexeerd. Men ziet, Bismarck heeft volg
zame leerlingen.
Een koninklijk besluit is ver
schenen, waarbij de beide Kamers der
Staten-Generaal worden bijeengeroepen tegen
Dinsdag 29 Juli, ’s namiddags 3 uren, in
vereenigde zitting, waarin door de ministers
van justitie en van binnenlandsohe zaken
zal worden aangeboden een ontwerp van
wet tot benoeming eener regentes.
B|j Koninklijk besluit is
Dr. S. S. Dé Koe, predikant bij de Ned.
Hervormde Kerk te Utrecht, benoemd tot
Hoogleeraar in de faculteit der Godgeleerd
heid aan de Uniwersiteit te Groningen, om
onderwijs te geven in* de geschiedenis van
hot Christendom, de oud-Christeljjke letter
kunde en de geschiedenis der leerlingenstel
van den Christelijken godsdienst.
Bij Koninklijk besluit is be
noemd tot machinist in 'srjjks krankzinni
gengesticht te Medemblikvoor den tijd van
één jaarJ. Muylwykmachinist aan het
stoomgemaal „J. A. Beijetinck”, van den
polder w Prins Alexander”, bij Capelle aan
den IJsel.
Bij koninklijk besluit is ont
heffing verleend van de verplichting, gesteld
in art. 74 der gemeentewet, aan den burge
meester van Bodegrave W. Lotsy, tot 1 Aug.
1885, ten einde te Gouda te kunnen wonen.
Eea Kovinklijk besl ui t van
den 21. dezer verbiedt, met hét oog op de
choleraden in- en doorvoer van lompen
en ongewasschen lijf- en beddegoed hier te
landeen wel voor den tijd van één jaar.
Dit besluit treedt in werking op den vijfden
dag na dien der afkondiging.
In de staatscourant js opge
nomen het kon. besluit tot bewilliging van
die naamloozo vennootschap: „do Bad- en
Zweminrichting te Sliedrecht, te Sliedrecht.
Het adres aan do Tweede
Kamer, door het bestuur van het Centraal
comité der Vrijzinnige Kiesverenigingen
in het hoofdkiesdistrict Dordrecht opge-
maaktp is van den volgenden inhoud:
De ondorgeteekenden, belastingbetalende
ingezetenen in het hoofdkiesdistrict Dord
recht,
^Verklaren dat zij met leedwezen hebben
kennis genomen van de verwerping door
uw College van het ontwerp tot heffing
eener klassenbelasting;
„dat zij van oordeel zijn, dat 6ene in
komstenbelasting, onverschillig onder welke
benamftg zij wordt aangeduid, ais uit
vloeisel van het oeconomisch beginsel: draag
kracht naar vermogen, door ’s lands belang
geëischt wordt; dat de toestand van ’s lands
geldmiddelen dringend voorziening eischt,
en dat de jongste poging van het ministerie
in die richting, ook uit dien hoofde zou
hebben verdiend te slagen.
„Redenen, ‘waarom zij Zich tot uw Col
lege wenden, met eerbiedig verzoek, om
zooveel het in uw vermogen ligt, mede
te werken tot het invoeren der bedoelde
belasting.
Men verneemt, dat de weldra
voor te stellen reorganisatie der Staatslo
terij voornamelijk op het oog heeft eene
verhooging van den inlegprijs der loten met
eenige guldens, waardoor aan het Rijk eene
meerdere bate van pl. m. f 60.000 zou toe
vallen, alsmede een billijker verdeeling van
de uit te geven loten onder de collecteurs
en splitters, met dien verstande, dat het
aantal loten voor de eerstgenoemden op een
maximum van 500 bepaald zou worden.
Aan de harddraverij te Amers
foort namen vijf paarden deel. De prijs, f300,
werd behaald door de merrie „Snjjboon”,
pikeur A. Bos, eigenaar W. H. J. Brom te
Utrecht; de premie, f 150, door den ruin
„Prins”, berijder en eigenaar A. De Graaf
te Bussum.
Aan het Ministerie van Wa
terstaat handel en nijverheid te ’s Hage
werd Woensdag o. a. aanbesteedHet ma
ken van gebouwen en verdere inrichtingen,
benevens het leggen van sporen en wissels
tot uitbreiding van het station Dordrecht
ten behoeve van den spoorweg Dordrecht—
Eist. (Raming f 140.500.) Minste inschrijver
kleinere en dorpsgemeenten is het welwater
ondrinkbaar of hoc^st schfldetljk, en waar
men niets beters heeft, moet gezocht
worden naar de beste wyze om in de
leemte te voorzien. Zou het onbillijk zjjr
te vergen, dat daar waar de regenbakkei
do behoefte moeten vervullen, jaarlijks
dan liefst in verschillende seizoenen een
officiëel onderzoek werd ingesteld naar
den toestand van het water en naar de
oorzaken waardoor deze soms, minder be
vredigend is?
Voorts is het onverantwoordelijk, dat
honderden bjj honderden gemeenfebesturen
nalaten een eind te maken aan de voort
durende verontreiniging van den grond en
van het water dat langs de huizen vloeit.
Ware het, dat de bodety van Nederland
een sterke helling en ditm ten gevolge
onze rivieren een snellen loop hadden, dan
zou men het op de gebruikelijke wyze ver
wijderen van meststoffen slechts ben économi
sche zonde kunnen noemen, in aanmerking
genomen dat de spécie die weggevoerd
wordt op on^e woeste gronden uitnemende
diensten zou bewjjzen. VVy klagen dat er
overbevolking heerscht, eh verzuimen toch
een voor de hand liggend middel aan te
wenden waardoor ons land in staat gesteld
zou worden om een talrjjker bevolking te
voeden. In dit opzicht zyn we bij de
Chineezen zeer ten achter, die juist door
!;un zorg voor het niet verloren gaan van
meststoffen, op een zelfde oppervlakte in
grooter aantal kunnen leven dan ergens
elders het geval is. Maar dat is hier nog
niet de eigenlijke quaestie. Niet slechts
worden die zeer nuttige zelfstandigheden
niet aangewend waar ze veel nut zouden
doen, doch ook bewaard daar, waar zij
schade veroorzaken en gevaar doen ontstaan.
Aandoenlyk en komisch tegelijk zyn soms
de klachten, over dat onderwerp tot de
besturen gericht, en het getuigt wel voor
de deftige kalmte van onze beschreven va
deren, dat zij niettemin de dingen onver*
anderd laten. Zoo lazen we dezer dagen
nog een adres van de bewoners van een
buurt in Amersfqort, gericht tot de ge-
zondheids-commissie aldaarsprekende over
een gracht in dat gedeelte der stad zeggen
de adressanten: >Door den lagen water
stand, de bijna tropische hitte en het vol
maakt stilstaan van het water, ontwikkelt
zich in deze met faecaliön, krengen en ver
rotte planton opgevulde gracht,” (hoe lekker!)
>een moerasgas, datfafgezien nog van zijn kwa
lijk riekende eigenschappen, niet anders dan
zeer nadeelig voor de gezondheid zijn kan.”
Over één kam willen wy de »gezondheids-
commissiën” der verschillende gemeenten
van ons vaderland niet scheren; doch als
We het oog vestigen op het resultaat van
*Tiaar arbeid, dan komt de gedachte weleens
bij ons op dat zij, óf haar taak erg Ifcht
oplatten, óf bitter weinig invloed hebben
op de zienswijze der vroede mannen.’’
In beide gevallen is het recht van bestaan
twijfelachtig van een instelling, die van on
berekenbaar veel nut zou kunnen zijn in&
dien de leden dier' commissiën hun roeping
levendig gevoelden en aan hun adviezrti
de noodige aandacht werd gewijd. Want
hoe het mogelijk is, dat ergens een met
faecaiiën, krengen en verrotte planten ge
vulde gracht do lucht verpest, zonder dat
gezegde commissie uit eigen beweging zich
daar druk over maakt, verklaar ik niet te
begrypèn.
Ergferiyk is het, dat in een vrij land
de menschen zoo maar onbelemmerd elkander
vergiftigen kunnen dtor verkoop van slechte
eetwareA, onrijp of bedorven fruit,
dat in dé meeste gevallen de bev<
macht zich daartegen verzet; ergerlijken iet
minder, dat er niet beter gewaakt wordt
tegen verontreiniging van het hoofd
voor arm en rijk, hetwelk de wëQM|e
natuur om niet, in onbegrensde hoeveelheid
en in zuiveren staat verkrijgbaarT,fitelt.
Wij bedoelen de lucht.
Als iemand er een fabriek óf werkplaats
op nahoudt, waarvan de gassen een geheel
stadsgedeelte last veroorzaken, dan zal hem kracht bij
gewoönlyk geen stroobreedte in den weg
worden gelegd.’ Natuürlyk, de industrie
moet leven. Wel bestaat er een wet be
treffende inrichtingen die gevaar of hinder
kunnen -te weeg brengen, maar de uit
voerende macht schijnt stank juist niet tot
de hinderlyke zaken te rekenen. Gemeenlyk
beroept men er zich dan op, dat die dampen
op zichzelf geen nadeel toebrengen aan de
gezondheid; maar er wordt niet op gelet
dat diezelfde gassen alle omwonenden
dwihgenhun deuren en ramen herme
tisch gesloten te houdenhun dus de
gelegenheid ontneemt, voor de onmisbare
luchtverversching te zorgen, hen berooft
van een recht, dat zelfs een Hottentot en
een Laplander bezit, de reine lucht in on-
vergiftigden toestand in te ademen.
Maar van dat alles begrypen onze gezond-
heids-commissiën en onze gemeentelijke
autoriteiten nog niet veel!
Eindelyk zouden wy ook weleens willen
vragen, vanwaar sommige onzindelijke
lieden het recht ontleenendoor hun per
soonlijke, individueele vuilheid besmettings
gevaar te doen ontstaan voor hun geheele
S. -W> N. VAN NOOTEN te Schoonhoven,
uitgw»
omgeving? Zou het openbaar gezag zijn
bevoegdheid te bulals het krachtig
optrad tegen hen dip moedwillig de een
voudigste voorschriften van reinheid ver
onachtzamen?
Overmaat van ijver in het voorkomen
van rampen, schijnt niet bepaald een Neder-
landsche hoedanigheid te zyn. Bij allerlei
gelegenheden kan dat opgemerkt worden. Op
publieke gebouwen worden bliksemafleiders
aangebracht, als er een paar ernstige ongeval
len vlak in de nabyheid door hetonweder zijn
veroorzaakt. Op gevaarlijke plaatsen wordt
des avonds een lantaarn ontstoken, als er
eerst eenige personen te water geraakt zyn.
Van het nemen van maatregelen tegen den
verkoop van bedorven eetwaren wordt eerst
gerept als de couranten precies weten te
vertellen dat zóóveel personen in levens
gevaar verkeeren ten gevolge van het ge
bruik van - 'k weet niet wat al, want
velerlei is de vreemdsoortige spyze die men
ons voor het goede geld te genieten aan
biedt! maar zyn de zieken óf hersteld,
óf dood, met andere woorden, is de zaak
beslist, dan wordt er ook niet meer over
gesproken.
Men verwyt ons weleens dat wy, als
natie, te kalm zyn. On$ devies is; i’tzai
zoo’n vaart niet loopen!’’ Ingebeelde ge
varen maken ’óp ons geen tndruk; we
moeten ze zien en tasten kunnenj en eerst
dan zullen we er ons tegen wapenen.
Jawel, maar dan is het dikwyls te laai
ook. Er zyn ongelukken, die zich in korten
tyd zoo snel kunnen uitbreiden, dat men
niet by machte is er een dam tegen op te
werpen. Zonderling, het beginsel van on
derlinge hulp is ons steeds eigen geweest,
en toch gebeurt het dat by plotselingen
brand die algemeene bereidwilligheid mach
teloos, is, eenvoudig omdat het zeldzaam
voorkomen van brand de zorg voor de
spuiten heeft doen verwharloozenwy be-
zitten voortreffelijke ingenieurs, en toch
heeft’ men jaar in jaar uit zekere gedeelten
van ons land met overstroomingen laten
worstelen onse beoefenaars van de genees
kunst staan in wetenschappelijke kenrfis even
hoog als hun collega’s in andere landen,
en toch wordt zoo bitter weinig rekening
gehouden met de eischen van de gezondsleer.
Dat laatste onderwerp is urgent. Eigenlijk'
moest dat niet zoo zyn. Terecht wordt
opgemerkt, dat bij de onverhoopte nadering
van êefi bésmettelijke ziekte, vrees kan be
schouwd worden als het krachtigst middel
.om de' vatbaarhéid te verhoogen en alzoo
het gejvaar (e vermeerderen. Bedenkelijk
is het dus, in den tyd dat de komst der
krankheid te verwachten ie, allerlei «hingen
overhoop te halen. Zelfs aan de bespreking,
in het openbaar, is dat gevaar verbonden;
maar toch, men kan het niet nalaten indien
verbetering in den toestand wordt gewenscht,
ofschoon het raadzaam is dat iWet kalmte
te doen en onder vermyding van> aj wat
dienen kan om de beduchtheid 'van hfit
publiek te doen toenemen. f
Men beweert ook, we zijn een vry volk.
De inmenging van hoogere en lagere be
sturen in de bijzondere aangelegenheden
moeten binnen zeer bescheiden grenzen
beperkt blyven, want we zyn er volstrekt
niet op gesteld onophoudelijk I>gema^^regelt',
te worden.
Voortreffelijk; ik neem den hoed af voor’
die nobele vrijheidszucht, die moed geeft
voor de toekomst. Doch voor het tegen
woordige boezemt zy wel eenige bezorgdheid
jn. Onze landgenooten zyn, vind ik, niet
genoegzaam doordrongen van de waarheid
dat juist hij het meest vry is, die zyn per
soonlijke belangen en inzichten weet onder
geschikt te maken aan het algemeen welzijn,
omdat hy zich, uit eigen aandrift en dewijl
zyn gezond verstand hem daartoe aanspoort,
onthoudt van handelingen die een ander
door dwang moeten belet worden.
Van zorg der Overheid voor de publieke
gezondheid wordt dan' eerst gewag gemaakt
wanneer er gevaar is dat een besmettelijke
ziekte zich zal uitbreiden binnen onze grenzen,
gelyk op dit oogenblik, nu de berichten
omtrent de cholera in Zuid-Frankryk van
dag tot dag ernstiger worden. Onder ge
wone omstandigheden laat die zorg alles
te wenschen over, en zelfs nu schynt de
>haast-je-maar-niet-politiek’’ nog een groot
getal aanhangers te'hebben.
Het is een gevolg van de historische I
ontwikkeling onzes lands, dat dergelijke
dingen voor het grootste gedeelte op reke
ning van de gemeentebesturen komen. Men
kan dat slechts toejuichen: de plaatselyke
gezaghebbenden kunnen behoorlijk rekening
houden met byzondere omstandigheden, het
geen onmogelyk zou zyn indien alles ge
schieden moest op aanschrijving en volgens
de inzichten van het centraal bewind, dat na
tuurlijk meer dan wenschelyk is moet kyken
met de oogen van de bureau-mannen.
Doch dan moeten gezegde bestuurders
der gemeenten ook inderdaad wat doen,
zoolang er iets te doen valt.
In de eerste plaats is stilzitten geen
enkelen dag geoorloofd, zoolang niet gezorgd
is voor goed drinkwater in voldoende hoe
veelheid. Niet slechts in dagen van cholera-
gevaar, doch altijd moet dat een der eerste
onderwerpen van gemeentezorg zyn. In
de groote steden, en in een groot aantal
