MG,
EN,
1884.
Zaterdag 13 September.
N°. 796.
che randen,
nes enz,,
lorlogièn.
MEIJER.
TSTROO
KERING
’ZIG,
JHOVEN,
r
R, Gouda,
'abriek van
skleursel,
msel,
irt 1870.)
I,
ll
Weekblad voor Zuid-Holland en Utrecht.
een sorti
oonhoven.
n st raat,
beveelt zioh bij
pij van
len wordt
Vitrage-
gelijk?
BINNENLAND.
Blik- en
BUITENLAND.
Overzicht.
Dan toch bescherming
t;.
van
VAN NOOTEN
ix voor de aan
mag ik
S. W. N. VAN NOOTEN te Schoonhoven,
Uitgeven.
betrekking hoeft
>t een bezoek uit,
rassen spreek,
t hoofdgebouw,
i der Haar,
reld.
iber 1884.
Schoonhoven.
t Cadeaux voor
m dan door van
is., de 5 ons.
irs begunstiging
eene nette en
SCHOOiïHOVENSCHE COURANT.
levensteekens aanschouwd; opdrachten van
werk uit het buitenland niet zeldzaam
meer vooral in de vakkaj$*cheepsbouw en
bruggenbouw. Laten we evenwel niet
somtijds een vogel over het touw vliegen
Om maar iets te noemenDuitschers graven
op onzen bodem yzeroer; de landbouwers
zijn blij het aan hen tegen hooge pryzen
te kunnen verkoopen. Kunnen wy het zelf
niet verwerken, en zoo ja, wazrom niet?
Ten slotte: Ofschoon er xeer veel re
denen zyn, om in de tegenwoordige om
standigheden wat toe te geven, zouden wy
het voor onze ny verheid verderfelyk noemen
indien de weg, door den Bestuurdersbond
aanbevolen, voortdurend werd bewandeld.
Onze industrie moet in elk opzicht, ook wat
den prys harer producten betreft, de buiten
landsche de loef leeren afsteken.
De Mudir van Dongola, wiens oprechtheid
vroeger al eens betwijfeld werdschijnt weer
reden tot wantrouwen gegeven te hebben.
Hij wordt scherp in ’t oog gehouden.
Dat het bezit van koloniën behalve lusten
ook lasten medebrengtondervindt Duitsch-
land nu reeds. De voorloopige gouverneur
te Kamerun heeft een aanval van de negers
te verduren gehad en is ter nauwernood
den dans ontsprongenterwijl anderen
waaronder ook Engelsche beambtengelijk
men beweertde grenspalen van het nieuwe
gebied hebben uitgerukt. De bevelhebber
der Duitsche kanonneerboot Wolf heeft in-
tusschen de bezittingen reeds vermeerderd
door de Duitsche vlag ook aan de Spenoer-
baaide SandwichhavenKaap Cross en
Kaap Frio te hjjschen.
De Russische keizer ia te Warschau door
de bevolking met geestdrift ontvangen. Hij
bezocht de kerken en don schouwburg en
zal een groot bal by wonen. Te Skreini vice,
een plaatsje nabij de Duitsche en Oosten-
rijksche grenzen zal de ontmoeting met de
Oostenrijksche en Duitsche keizers plaats
hebben.
In Italië begint de cholera een zeer be
denkelijk karakter aan te nemen. De laatste
sterftecijferste Napels vooralzijn groot;
De schrik en de angst die zich van de be
volking hebben meester gemaaktzoonrede
de overdreven en zonder overleg genomn
quarantaine maatregelen der gemeentebe
sturen, werken de ziekte zeer in de hand.
De regeering is nu tusschenbeide gekomen.
De koning en de minister brachten een be
zoek aan de hospitalen te Napels.
langs dezen weg
liek van Schoon-
bij hen van af
igbaar zal zijn
203,
[DVLEESCH
ERLARDEN,
ibosch
JHADÏ, ROE-
E GOEDEREN,
op vaste en zeer
VEE kan ook
tijd van zes en
aanvragen van
nlichtingen ge-
tot den Agent
ssel, den Heer
tentoonstellingen
do Turftnarkt.
ihe grutten gebrui-
n, zegt de zwakke I
:weit werken, zegt
rutters! Men heeft
Nederland, die hun
m, dat ze voor een
zuivere beste waar
;en sluit zich aan
VREUGT,
e STOLWIJK.
Deze Courant wordt des Zaterdag-morgens uitgegeven.
M.: ▼oor Schoonhoven per drie maanden 0,70. Franco per post
door het geheele rjjk 0,80. Men kan zich abonneeren bij alle
Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
Prjjs der Advertentiën: Van 1 tot 5 regels 0,50. Iedere regel
meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzending franco,
uiterhjk tot Vrijdags-namiddags. Alle binnenlandsohe Advertentiën,
waarvan de plaatsing 3 maal wordt opgegeven, worden slechts
2 maal in rekening gebracht.
Omstuwd door een breede schare van
dankbare vrienden en warme vereerders,
en gelukkig door het bewustzijngeen
enkelen vijand te hebbenviert heden onze
beroemde BEETS te Utrecht zijn zeven-
figsten jaardag.
Wat Nederland hem verschuldigd is, weet
ieder. Als dichter en als prozaschrijver neemt
hij onder de eerste mannen van onze eeuw
een waardige plaats in. Hoog hield hij
steeds de banier van het idealeeen stroom
van reine en grootsohe gedachten welt uit
zyn geschriften op.
Den verdienstelijken godgeleerde, den
edelen mensch met zijn breede opvatting van
waarachti gen broederminden dichter, die
de harmonie onzer taal tot haar volle recht
deed komenmaar boven alles den onster-
felyken Hildebrand, wiens Camera Obscura
zoo menig oogenblik van ons leven ver
vulde, op bhjde zoowel als op droevige
dagen brengen wij onze nederige hulde.
Bij Zr. Ms. besluit is benoemd
tot ridder der orde van den Ned. Leeuw
de heer J. A. Bohringer, alg. voorzitter
der Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen
en predikant te Amsterdam.
Bij Koninklijk besluit zjjn bij
den waarborg en de belasting op de gouden
en zilveren werken benoemdtot essayeur
te Arnhem, H. G. Beekhuis, thans com-
mies-stempelaar te ’s-Hage; tot commies
stempelaar te *s-Hage, B. A. Carbasius,
thans in gelijke betrekking te Arnhem;
tot oommies-stempelaar te Arnhem, L. J.
Huber, thans aide-essayeur te Leeuwarden.
Z. M. de Koning zal, wegens
het nog zoo kort geleden plaats gehad heb
bend overlijden van Z. K. H. Alexander,
Prins van Oranje, de zitting der Staten-
Generaal ditmaal niet in persoon openen.
De opening zal nu door het Kabinet, als
Commissie daartoe door Z. M. gedelegeerd,
geschieden, terwijl het openingswoord door
den Minister van Binnenlandsche Zaken zal
worden uitgesproken.
Woensdag werd aan het Mi
nisterie van Waterstaat, Handel en Nij
verheid te ’8 Hage aanbesteedHet maken
van oevervoorziening, het leveren en plaatsen
van stoppelen enz. aan het verruimde ge
deelte van den Vaartschen Rijn tusschen
het huis „De Liesbosch” en het huis „de
Wiers” onder de gemeenten Jutfaas en
Vreeswijk, provincie Utrecht, behoorende
tot de werken voor den aanleg van een
kanaal ter verbinding van Amsterdam
met de Merwede. Minste inschrijver was
de heer A. Prins Thz. te Sliedreeht voor
f9496.
Maandag werd aan het ge
bouw van het provinciaal bestuur te ’s Hage.
aanbesteed: het onderhoud der haven te,
Stellendam, van den dag van goedkeuring
der besteding tot ultimo December 1885.
Minste inschrijver de heer H. De Groot,
te Sliedreeht, voor f9580.
Door dijkgraaf en hoogheem
raden van Delfland is Vrydag aanbesteed:
het maken van rijs- en rietboslagwerken op
de buitenbermen en taluds der hooge boe-
zemkaden van het stoomgemaal „Van der
Goos”. Minste inschrijver de hoer Wijnand
’t Hoen te Alblasserdamvoor f749.
De Internationale Landbouw-
Tentoonstelling te Amsterdam.
IV.
Wanneer deze brief onder de oogen uwer
lezers komt, behoort onze Internationale
Landbouw-Tentoonstelling alweer tot de ge
schiedenis. Maar bij voortduring zullen wij
met eoro op haar mogen wijzen, want zij
zal met gulden letteren opgeteekend blijven
in de geschiedboeken van den Landbouw.
Zij is geslaagd van het begin tot het
einde; jammer dat het weer haar zulke
booze parten heeft gespeeld. Het bezoek
ware dan heel wat grooter geweest en de
commissie had waarlijk wel een druk bezoek
van haar grootsche onderneming verdiend.
Juist op den laatsten dag begon het weór
zich wat op te knappen en bleef het droog,
maar dagen had het zóó geregend, dat het
terrein van de tentoonstelling letterlijk on
begaanbaar was geworden. Dat het publiek
er onder die omstandigheden zeldzaam werd,
ligt voor de hand.
Dat slechte weêr en die modderpoel op
het terrein zijn de eenige verontschuldigin
gen voor de talrijke thuisblijvers. Anders
zou het van zooveel duizenden landbouwers
en veehouders onverantwoordelijk genoemd
kunnen worden, dat zij zulk een zeldzame
gelegenheid om hun kennis te verrijken
ongebruikt hadden laten voorbij gaan.
Want zeldzaam was de gelegenheid. Wan-
neer toch zal in ons land wederom zulk een
uitgebreide verzameling van dieren, van
landbouwwerktuigen en gereedschappen en
akkerbouwgewassen te zien zijn P In de
eerste 10 jaren zeker niet.
Maar wat of er dan zoosl te zien was?
vragen sommigen misschien.
Lieve hemel, als ge dat weten wilt, hebt
ge mij waarljjk niet noodig. Gij koopt dan
eenvoudig een Catalogus en zijt precies op
de hoogte. Bovendien, met den besten wil
van de wereld zou het mij ondoenhjk zijn
u daarvan een ook maar oppervlakkig ver
slag te doen. Bedenk toch dat de catologus
tusschen de 4 en 5 duizend nummers telt
en dan zult ge zelf begrijpen dat de ruimte,
welke noodig zou zijn om ook maar het
voornaamste aan te stippen het bestek van
een courant nog verre zou overschrijden.
Ik bepaal mij dus tot een enkele op
merking, tot het weêrgeven van een enkelen
indrukonze zuivel-boter en kaas was zeer
goed vertegenwoordigd. Van kaas tenminste
de hoofdsoorten. Wat echter velen vergeten
hebben, is dat het oog ook wat wil hebben.
Alles was eenvoudig op een groote tafel
of op een plank neêrgezet en daarmede
uit I Slechts eenige handelaren in boter en
kaas en een paar collectieve inzendingen
maken op dezen regel een uitzondering.
Vooral komt in deze lof toe aan deheeren
Wijsman Zn. voor de even grootsche als
smaakvolle en praktische wjjzewaarop zij
onze zuivelproducten onder de oogen der
bezoekers hebben gebracht. Hun zooge
naamd „kaaspakhuis” was een der grootste
aantrekkelijkheden van de Tentoonstelling.
Een andere aantrekkelijkheid leverden de
modelboerderij en het bureau van de Engel-
sche inzenders op. Beide gebouwen waren van
papier, van „Wilisden paper”, een geheel
nieuwe uitvinding, welke in menigerlei
opzicht van groot nut kan zyn; vooral
voor dakbedekking, voor dekking van hooi
bergen, schelften enz. Het is een zeer
goedkoop materiaal en de vertegenwoor
diger van den uitvinder, de heer v. Steoden
te Rotterdam verzekert dat eenige jaren
lang voor soliditeit wordt ingestaan.
De Engelschen zijn toch geboren uitvin
ders! De Amerikanen trouwens niet minder;
misschien nog meer. Bij ons komen uit
vindingen slechts sporadisch voor. Vooral
op landbouwgebied komen het meerendeel
der werktuigen, ter besparing of ter ver
eenvoudiging van handenarbeid uit den
vreemde. De Tentoonstelling heeft dit bij
vernieuwing geleerd. Zij heeft tevens doen
zien dat onze voornaamste agenten in land
bouwwerktuigen wakkere mannen zijn, die
de nieuwste vindingen, die allerlei werk
tuigen en gereedschappen en van allerlei
systemen in voorraad hebben. De inzen
dingen van elk dier hoeren afzonderlijk was
een tentoonstelling; in het klein.
Van de werktuigen sprekende, mag ik
niet onopgemerkt latendat dozen keer
voor het eerst de Engelsohe dorschmaohines,
die steeds geacht werden de beste te zyn
geheel door het Fransohe fabrikaat zijn
geslagen. De Franschen althans hebben *1
de bekroningen ontvangen, welke voor deze
werktuigen waren uitgeloofd. En de jury
heeft geen uitspraak gedaan, vóórdat zij de
verschillende werktuigen ook in werking
heeft gezien.
De akkerbouwgewassen waren, voor zoo
verre zij uit Nederland kwamen bij na alle
ingezonden door Landbouw-vereenigingen
er werd dus uit een geheele streek collec
tief opgetreden, waardoor telken male eon
gemakkelijk overzicht word verkregen van
hetgeen op zekere grondsoort werd geteeld
en hoe de uitkomsten daarvan waren. Het
is een loffelijk voorbeeld ter navolging op
andere tentoonstellingen.
Als ik over akkerbouwgewi
verwijl ik in gedachten in het w
en dóór zijnde mag ik niet verzuimen
met een enkel woord gewag te maken
van de prachtige inzendingen der Rijks-
Landbouwschool te Wageningenwelke de
belangrijkheid dier inrichting en de veel
zijdigheid van het onderwjjs daar gegeven,
ten duidelijkste doen in het oog springen.
Ik heb met opzet deze vermelding uit
gesteld tot nu, om mijn geschrijf over de
Tentoonstelling te kunnen besluiten met
het noemen van. een dor schoonste inzen
dingen, welke er te vinden was.
En hiermede nemen wij afscheid
onze Landbouw-Tentoonstelling.
B. S.
uitgang van de industrie; er kunnen zich
omstandigheden voordoen, en deskundigen
beweren dat zulks thans inderdaad het
geval is, waarbij het noodig is een théore»
tisch volkomen verdedigbaar beginsel ty-
delyk op te geven. Als de arbeidende
klasse gebrek lijdt, moeten de arbeiders
gezinnen stoffelijk ondersteund worden; de
particuliere liefdadigheid springt dan wel
in de bres, maar ook de gemeenten en de
staat zullen moeten bydragen, en de som
van al die geldely ke offers zal dan hoogst waar
schijnlijk meer bedragen dan de hesparing
verkregen door gunning van het werk aan
den buitenlander, gezwegen nog van den
materiëelen achteruitgang van het arm
lastig geworden werkmansgezin, en het
nadeel veroorzaakt door bestendiging van
den toestand van werkeloosheid.
Aan den anderen kant, zyn er toch
ook billy kheidsgronden die ons zouden doen
aarzelen.
De Minister heeftdoor onbeperkte open
stelling van de inschrijving, een zedelijke
verplichting aanvaard jegens de mededin
gers in het buitenland. Zij hebben moeite
gedaanhebben kosten gemaakt om aan de
aanbesteding deel te nemen, en al is het
nu geen bepaald wetteljjk vereischte, stil
zwijgend wordt toch aangenomen dat, bij
voldoende waarborgen voor de soliditeit van
het kapitaal en van den arbeidde laagste
inschryver de rechthebbende is. Bij afwij
king van dien regel kan het niet andersof
de buitenlandsche concurrenten moeten zich
verongelijkt gevoelen. Men zegt dat bij die
aannemers van elders de kans veel grooter
is dat zybij onverwachten tegenspoed, het
werk laten zitten en de regeering, als zij
het dan op hun kosten laat voltooien, zeer
veel moeite heeft om haar recht te doen
geldenmaar als daarvoor eenige vrees be
staat, moet zij toch op feiten berusten, en
dan mogen zulke aannemers in 't geheel
niet worden toegelaten. Men zegt ook, dat
bij hen de kosten van het toezicht hooger
zyn, omdat men scherper op hen moet
letten, zoo bij de levering van materiaal als
bij de bearbeiding. Indien dat waar is, dan
is het toch zeker ook mogelijk die meerdere
kosten in een bepaald cijfer aan te geven,
dat de aanbesteder dan bij de laagste aan-
nemingssom moet optellen om vervolgens
te zien of zij dan nog de laagste is. Mo-
gelijk zou, als de bewering juist was, de
balans ten voordeele van den Nederland-
schen industriëel overslaan.
Wie den billykheidsgrond dien we hier
boven aan voerden erkent, zal misschien
wenschen dat voortaan bij aanbestedingen
voor het Ryk de buitenlandsche concur
rentie werd uitgesloten, gelijk, indien we
ons wèl herinneren, met sommige kleinere
werken weleens wordt gedaan. In dat geval
werd geen vreemdeling in zyn rechten
verkort.
Wy gelooven dit geneesmiddel erger te
mogen noemen dan de kwaal. De mede
dinging houdt de geestkracht staandeals
men weet dat men moet concurreeren tegen
uitstekende industriëelendan zal men ook
zijn best doen om uitmuntend werk te le
veren en zoo laag mogelyk te ramen. Is
de mededinging beperkt tusschen de enkele
groote inrichtingen die Nederland, bezit,
dan wordt de prikkel vry wat verstompt,
en zullen onze groote werken veel duurder
worden.
We herhalen dus, ’t is niet gemakkelijk,
hier te beslissen. Er is nog één overwe
ging, die niet voorbijgezien mag worden;
als men een werk aan een Nederlander
opdraagt, die het met onze eigen landge-
nooten ten uitvoer brengt, dan keert een
niet onbelangrijk deel van de kosten in de
schatkist terug, in den vorm van directe
belastingen of van accynsen. Dit indirecte
voordeel mag ook wel op eenige procenten
getaxeerd worden.
Nog één vraag, vóór, we van dit onder
werp afstappen. De leden van den Be
stuurdersbond, als vertegenwoordigers van
de arbeiders verzoeken, op den keper be
schouwd, bescherming, niet slechts voor zich,
maar ook voor hun patroons, de indus
triëelen. We zyn niet doctrinair genoeg
om te zeggen»Bescherming strijdt tegen
onze staathuishoudkundige begrippen, der
halve zouden wy het afkeuren als de Minister
het hier besproken verzoek inwilligde”.
Maar wordt er wel genoegzaam onder
zocht hoe het toch komt, dat de aannemer
van elders voor minder kan inschryven?
Dooreen genomen, zyn de arbeidsloonen
daar ginds hooger dan hier; de buiten
lander wordt uver het algemeen scherper
op de vingers gekeken het transport naar
Java zal zeker voor den Nederlander ge-
makkelyker en goedkooper zyn dan voor
een Franschman of een Duitscher, en
toch! ’t Is waar, de voornaamste grond
stoffen, yzer en steenkolen, moeten we van
elders ontvangen terwyl de buitenlander,
inzonderheid de Duitscher, ze in zijn eigen
omgeving vindt; maar wy hebben toch ook
enkele groote industriëele ondernemingen,
die aanhoudend groote massa’s verwerken,
en voor wie het meerder ver voer juist zulke
belangryke verschillen zou opleveren.
Ziet, er zyn in onze industrie krachtige
iz.,
crplnatst van do
De Franschen hebben een aanvang ge
maakt met de uitvoering van het 2de ge
deelte van hun programma: het bombarde
ment van Ke-Lung op Formosa, met het
doel om zich van de kostbare bergwerken
aldaar meester te maken. China schijnt
thans echter zijne maatregelen beter geno
men te hebben, dan bij den aanval op
Foochow. Althans reeds eenmaal staakten
de Franschen hun aanval, hetzij dus ge
dwongen of niet. Een onverhoedsohe in
val van China in Tonking schijnt ook niet
tot de onmogelijkheden te behooren. De
regeering neemt de zoogenaamde réprésaille-
maatregelen van Frankrijk hoog op en schijnt
er voorloopig ook niet aan te denken om
aan de eischen toe te geven. Zy heeft
„wegens den oorlogstoestand” de monding
dor Cantonrivier doen blokkeeren. Shangaï
is ten gerieve van den handel onzijdig ver
klaard.
Door den Franschen afgevaardigde Barodet
is, in een schrijven aan den Presidentop
de buitengewone bijeearoeping der Kamers
aangedrongen.
Het liberale Brussel heeft zijne begin
selen Zondag jl. jammerlijk verloochend.
Het heeft niet geduld dat de contra-mani-
festatie der clericalen plaats had. De stoet,
70 a 80.000 personen sterk, met vaandels
en muziekkorpsen, uit alle oorden des lands
saamgekomdp, werd al dadelijk, toon zij zich
georganiseerd had, begroet met gesis en
gefluit, dat al zeer spoedig in handtaste
lijkheden overging. De optocht word uit
eengejaagd, vaandels en instrumenten ver
nield, waarbij deze on gene zelfs min of
meer ernstig verwond werd. De politie en
schutterij waren onmachtig de orde te hand
haven. Geheel Brussel was in opstand en
kwam eerst weder tot rust toen het doel
geheel bereikt was en aan geen optocht
houden meer te denken viel. Ook elders,
vooral te Antwerpen, werden bij hun terug
keer uit Brussel, de manifestanten ernstig
bedreigd. Met algemeone stemmen heeft
de Senaat eene motie tot afkeuring vau het
gebeurde aangenomen en den Procureur des
Konings en den Gouverneur van Brabant
is het instellen van een nauwgezet onder
zoek opgedragen. Dit zal zeker door nie
mand ontkend worden, dat de beteekenis
der oppositie togen de onderwijswet onder
het gebeurde danig geleden heeft.
In Engeland weet men beter hoe het
behoort. Het aantal gehouden bijeenkom
sten manifestaties en meetings voor en tegen
de houding der Lordsin zake de nieuwe
kieswet, is reeds legio, zonder dat er too-
neelen als te Brussel plaats hadden. Dezer
dagen hielden de liberalen, ten getale van
70.000 met 50 muziekkorpsennog een
optocht door Glasgowterwyl minder tal
rijke bijeenkomsten te Swansea en Carlisle
plaats hadden. Te Macclesfield hielden de
Tones eene betooging, maar nergens werd
de orde verstoord. Te Edinburgh hield de
premier Gladstonecone redevoering voor
een gehoor van 15.000 personenmeest
werkliedentegen het Hoogerhuis. Zeer
eigenaardig werd hem na den afloop een
bijl en zijn echtgenoot eon zilveren inktko
ker aangeboden. Uit wat gesproken werd
schijnt opgemaakt te mogen worden, dat de
regoering niet aan het verlangen van het
Hoogerhuis, om kieswet on verdeeling der
kiesdistricten gelijktijdig aan de orde te
stellenzal voldoen.
Northbrook en Wolseley zijn te Ca'ïro aan
gekomen om de expeditie tot ontzet van
Khartrum te organiseeren ou te leiden.
De Bestuurdersbond van de Vakvereni
gingen te ’s Graveuhage wendde zich onlang*
schriftelyk tot Z. Exc. den Minister van
Koloniën om de aandacht der Regeering
te vestigen op de aanbestedingen ten be
hoeve van het Rykin verband met den
ongunstigen toestand waarin de Nederland-
sche industrie verkeert, waardoor op de
groote fabrieken de werkzaamheden zeer
werden beperkt of een aantal arbeiders
ontslagen.
Inderdaad zijn de berichtendie we daar
omtrent uit verschillende oorden des lands
ontvangen, zorgwekkend. Industriëele on
dernemingen op welker voortbestaan de
hoop van een aantal hoofden van gezinnen
is gebouwd, zyn gesloten, en de werklie
den zyn broodeloosterwyl de kansom
nog vóór den winter elders geplaatst te
worden voor de meesten uiterst gering is.
In de ambachten gaat het niet veel beter;
voor zoeyerre er nog van een zomer-cam-
pagne sprake kon zyn, eindigde deze reeds
in het midden des jaars, en voor zeer
velen zyn tegen het aanstaand wintersei
zoen ondanks den lagen nrys der noodza-
kelykste levensmiddelen, de vooruitzichten
zeer donker.
Terecht zegt de bovengenoemde Bond in
zyn adres:
»Wat zal de toekomst ons brengen? Die
vraag trilt op veler lippen en in veler hart.
•Aan den goeden wil om den werkman
te helpen ontbreekt het, dit wordt door
den Bond gaarne erkendallerminst. Tegen
den loop der omstandighedende ongunst
der tydenkan door maar weinigen iets
met vrucht worden gedaan. Een tal van
oorzaken werkte mede om de tegenwoor
dige malaise in 't leven te roepen.”
Toch is er, naar adressant’s meening,
één middel waardoor tegemoetkoming kan
worden verleend in den nood der arbeidende
klassen. Het ligt als het ware voor de hand.
Immers, als werkverschaffing redding brengt,
is het dan niet zeer natuurlyk dat men
allendie iets kunnen laten verdienenop
wekt, om hun landgenooten te begunsti
gen en niet hun bestellingen aan vreemde
lingen op te dragen? Welnu, er is geen
grooter werkgever dan de Staat, door de
belangryke werken die hy tot stand doet
brengen.
•Maar, door den Staat wordt bij het
aanbesteden dier werkenook de vreemde
mededinging toegelaten. De Bond eerbie
digt die handelwyze, met het oog op den
eisch der zuinigheid, en met een beroep
op zekere économische stellingen verdedigd,
al schynt oppervlakkig zulk een onbeperkte
concurrentie met bet specifiek Nederlandsch
belang, voor hetwelk een Nederlandsche
regeering allereerst te zorgen heeftniet
wel in overeenstemming te brengen.
Hetgeen in gewone tyden als regel
voor billyk en nuttig wordt gehouden
daarby zal men toch wel niet altyd in bui
tengewone tyden als regelbehoeven te
volharden. Er zyn toch belangen, die nog
hooger staan dan de eischen van besparing
en économie.
>Uwe Excellentie gelieve die belangen in
’t oog te houden bij haar beslissing voor
het gunnen der belangryke aanbesteding
van jl. Maandag.
»De Nederlandsche industriëelen zyn voor
de belangrijkste perceelen de laagste inschrij
vers niet. De theorie en ’t financieel be
lang van den Staat zouden dus tegen den
Nederlandschen patroon en werkman uit
spraak moeten doen.
>Maar de Bond zou geloovendat de
practische eischen van het oogenblik en het
belang van de Vaderlandsche nijverheid
wier bloei op den financiëelen toestand van
den Staat zulk een grooten invloed heeft,
er toe moeten leiden, ditmaal althans en
nu de nood onder den werkman zoo groot
is, een besluit ten gunste van de Neder-
landsche inschrijvers te doen nemen.
Uwe Excellentie zal den Bond wel willen
toestemmen dat in dit geval de zuinigheid
wel eens de wysheid zou kunnen bedriegen.”
Ten einde het adreswaarvan we hier
een gedeelte afschreven, nader in de wel
willende beschikking des Ministers aan te
bevelen, begaven drie leden van het Bond
zich later nog in buitengewone audiëntie
by het Hoofd van het Departement van
Koloniën. Hun pleidooi voor een recht
vaardige zaak werd met belangstelling aan
gehoord. De aanbesteding gold den Spoor-
weg-aanleg op Java; voor twee perceelen
waren Nederlanders de laagste inschry vers,
maar vofcr de grootste werken, o. a. metalen
bovenbouw over 218 bruggen, moesten zy
voor vreemdelingen onderdoen.
Als deze regelen gedrukt zyn, zal de
Minister waarschynlijk wel reeds een be
sluit genomen hebben; wy willen gaarne
aannemen, dat het ditmaal niet gemak-
kelyk zal geweest zyn.
Er is inderdaad voor de inwilliging van
het verzoek zeer veel te zeggen. De be
sparing van eenige duizenden guldens weegt
met op tegen de gevaren van verarming
van een groot getal werklieden en achter-
