Chee
h
Zaterdag 11 April.
I
i
o
■i I
N°. 826.
1885.
UKIGE
I
Iffll OF
rsel.
I
Weekblad voor Zuid-Holland en Utrecht.
I
DAM.
I
j
P:
1 bests
EN.
IHE
>er ‘/2 kilo
worth.
GEN.
GELDER.
Dttanal
op en mooi!
aken bekend, dat
goedkoop gesor-
lorteering
APIER,
’IER, LINNEN
VERFWAREN,
IS8EN, 8CHIL-
AAMHORREN,
n alle grootten.
.FF Zn.
BINNENLAND.
De nieuwe maatstaf van
kiesbevoegdheid.
Toe-
1
Schoonhoven.
mot
op
alt
SCHOLTEN,
IK VAN
loouhoven
verkte
maakt,
Meter.
JUSIEBAND
Ï53-1885)
voor
Go-
cers
melende
SCHOOIfHOVEWSCHE COURANT.
and te koop,
:te:
zijnde
ikerij,
neering aan ver
breiding vatbaar,
enaar 1). J, VAN
g, D 6.
Ie worden alle
TAPIJTARTI-
gelijken tijd ge-
Dese Courant wordt des Zaterd ag-m or gens uitgegeven.
Prjjs: voor Schoonhoven per drie maanden 0,70. Franco per post
door het geheele rijk 0,80. Men kan zich abonneeren bij alle
Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
ik de eer mede
k mijn
itspanning
{BORD”,
Mei heb over-
DAM, Kastelein
OEGEN" alhier,
den vertrouwen,
n zeerste aan.
^erkhooven.
\S. W. N. VAN NOOTSN te Schoonhoven,,
ran bovenstaande
b ik het genoe-
met 1° Mei het
im 150 jaar be-
net UIT8PAN-
zal aanvaarden
voorheen voort-
ft
JRMEREND.
Lug. 1884 voor
lS bekroond te
ilfde maand op
ng der Rhein-
t eenen eenigen
laille en in
op de Deutsche
Zilveren Me
lder Annatto of
tobben dan van
te Pnrmerend;
kent, dat zoo
ogst regelmatig
aat in het ge-
e heeft loeren
KV ER WIJN,
ler Kaas fabriek
Nederrhjjn.
1885.
Schoonhoven
v -
Prijs der Advertentiön:' Van 1 tot 5 regels f 0,50. Iedere regel
meer f 0,10. Groote letters n»ar plaatsruimte. Inzending franco,
uiterlijk tot Vrydags-namjd&agii. Alle binnenlandsche Ad verten tiin,
waarvan de plaatsing 3 maal wordt opgegeven, worden slechts
2 maal in rekening gebracht.
•ESSINS IN
petten,
ATTEN,
KINNES,
3D, Damast
TIKELBN zijn
er nog verre van zijn verwijderd. Ware
het nu mogelijk, een onderzoek in te stellen
naar ieders bekwaamheid, om daarnaar uit
te maken of zyn haam al dan niet zal ge
plaatst worden op de kiezerslijsten, het
vraagstuk ware op de meest rationeele
wijze opgelost. De bezwaren tegen een zoo
danige regeling behoeven we echter niet
aan te toonen.
De Grondwetgever van 1848 was dus
gedwongen uit te zien naar een maatstaf,
die een »vermoeden” van bekwaamheid
aangeeft, en vond dat in de bepaling van
den census.
In de Memorie van Toelichting wordt
op goede gronden het onhoudbare van dat
stelsel aangetoond.
Men heelt ingezien, zoo lezen we
daar, »dat het aannemen van de beta
ling van zekere som in de directe Rijks-
belastingen als eenigen maatstaf van ge
schiktheid dor kiezers groote bezwaren had.
Daargelaten de uitsluiting van bekwame
en kundige, maar niet in de belasting aan
geslagen personen, zoo js er een kwaad
gelegen in het samenkoppelen van desom,
op ieders aanslagbiljet voorkomende, met
zyn actief burgerschap, zóó dat het laatste
geheel van de eerste afhankelyk is. Elke
wijziging in de fiscale wetgeving (voor
zoover de directe belastingen betreft) be
rooft een aantal kiezers van hun reent of
kent het kiesrecht aan een aantal anderen
toe. Deze bedenking levert een wapen
tegen menige nuttige verbetering op be
lastinggebied en is een wapen in de hand
van hen, die haar willen doen mislukken.’’
Het beginsel, om huurwaarde der woning
als maatstaf aan te nemen, ontwykt deze
klip, en verdient reeds om die reden verre
de voorkeur boven het systeem van ’48.
Het wordt aanbevolen in het ontwerp der
Staatscommissie, doch in de omschrijving
van dat denkbeeld wordt onderscheid ge
maakt tusschen hen die persoonlijk in de
belasting wegens huurwaarde zjjn aange
slagen, en voor wie dan die aanslag de
grond voor hun kiesrecht zou worden, en
anderen, die het niet zijn; voor dezen zou
dan de getaxeerde huurwaarde zelf de
maatstaf vormen. Tegen deze tweeledige
oplossing hadden twee leden der Commissie
bezwaar, en de Minister is het in dit op
zicht met hun gevoelen eens; het zijn de
heeren Tellegen en Asser. Laatstgenoemde
heeft in een afzonderlijke nota zijn denk
wijze ontwikkeldhij verlangt het vast
stellen eener lijst van »capaciteiten” per
sonen aan wie, buiten alle andere gegevens
om het kiesrecht wordt toegekend, en
voor de andere ingezetenen als eenige grond
slag de huurwaardeovereenkomstig de
plaalselijke gesteldheid.
Het laatste is door de Regeering over
genomen, vooral omdat zij waarde hecht
aan één enkelen maatstaf; voorts wordt
aan den gewonen wetgever opgedragen
met dat plaatselyk verschil rekening te
houden. Dezelfde huurwaarde toch, zoo
wordt in de Memorie gezegd. vertegen
woordigt op verre na niet dezelfde mate van
welstand in verschillende gemeenten.
Wanneer de wetgever, uitgaande van het
voorgestelde minimum van 50 gulden, heeft
aangeteekend al die gemeenten waar men
het goedkoopst woont, dan kan worden uit
gemaakt welke verhouding daar gemiddeld
bestaat tusschen het aantal kiezers en het
bevolkingscijfer. Diezelfde verhouding zal
ook elders in acht genomen moeten worden,
althans ten naasteby, zoo nauwkeurig mo
gelijk. Vooraf wordt dus bepaald, hoeveel
kiezers er in elke gemeente zyn zullen, en
daarnaar is het minimum van de huur
waarde vast te stellen, beneden hetwelk geen
kiesbevoegdheid wordt verleend.
afgevaardigden zal de conferentie nog
eene bijeenkomst houden, ten einde de laat
ste hand aan da awaraankam»* to loggan
-—Door de dagelijksche besturen
der gemeenten Giesen-Nieuwkerk, Schel-
luinen, Peuraum, Noordeloos, Hoornaar,
Goudriaan en Ottoland zal een adres wor
den gezonden aan den geneeskundigen Raad
in do provincie Zuid-Holland, waarbjj zijne
tusschenkomat wordt ingeroepen om een
einde te maken aan oen toestand, welke
voor die gemeenten hoogst nadeelig en ge
heel onhoudbaar kan worden genoemd.
Het rioolstelsel der gemeente Gorinchem
is nl. zóó ingericht, dat het zich geheel en
al ontlast in den boesem van het water
schap „De Overwaard”, welk water door
bovengenoemde gemeenten loopt.
Daar nu deze gemeenten geen ander water
hebben dan het genoemde, moet dit worden
gebruikt tot alle doeleinden, zelfs tot drink
water, terwijl er tijden zyn dat het zóó
met kwade stoffen bezwangerd is, dat daarin
duizenden visschen in één nacht sterven.
Hoewel de toestand, zooals uit hot bo
venstaande blijkt, niet benjjdenswaardig
genoemd kan worden, zijn echter herhaalde
pogingen tot verbetering tot heden mis
lukt. Ja, zelfs zal de toestand nog verer
geren, indien, zooals in het ontwerp
de Keulsche Vaart wordt voorgesteld, u
rinchem, in plaats van één, twee duik<
zal krijgen.
Men meldt ons, dat een aan
zienlijk getal bewijzen van instemming ont
vangen is door de heeren, die, volgens een
onlangs in ons blad opgenomen circulaire,
wenschen op te richten eene „Vereeniging
tot bestrijding der knoeierijen in den Bo-
terhandel.”
De constitueerende vergadering is 9 April
j.l. te Amsterdam gehouden.
Die zich nog willen aansluiten, hebben
daartoe gelegenheid door hun naam op te
geven aan deu heer J. Rinket Borger te
Leiden.
Door de lage boterprijzen
kunnen verschillende margarine fabrieken
te Gelderland en Overijsel niet dan met
groot nadeel werken. Indien de prijzen
der natnurboter nog lang zoo laag bljjven,
zullen de margarine-fabrieken weer lang
zaam verdwijnen. b.
Donderdag 2 April word de
Algemeene Vergadering der aandeelhouders
in de Goudsche Waterleiding-Maatschappij
te Gouda gehouden.
Uit het verslag van den Directeur, den
heer J. H. Becking, blykt dat de Maat
schappij, die den eersten Januari 1884 in
werking trad, gedurende den loop van dat
jaar 760 contracten voor een bedrag van
f13648, gesloten heeft, dat de werken der
waterleiding in goeden toestand verkeeren
on steeds goed en helder water hebben ge
leverd. De geabonneerden waren over de
kwaliteit van het water en den aan roer
tevréden.
Sedert het begin dezes jaars nemen de
contracten toe en is reeds voor een jaar-
lijksche opbrengst van moor dan f 14500
deelgenomen.
Nadat de balans was onderzocht en goed
gekeurd werd bepaald dat de coupon, groot
f50, van 7 April af, betaalbaar wordt ge
steld tegen intrekking van de rente- en
dividendbewjjzen no. 1.
Uit de balans blijkt dat de garantie door
de gemeente Gouda verleend, slechts ge
durende het eerste en zeer weinig het tweedo
jaar zal moeten worden verleend en do
toename zoo groot zal zijn dat de Maat
schappij weldra de exploitatie-kosten en de
rente A 5 pCt. uit eigene ontvangsten zal
kunnen voldoen.
G. O., 13 jaar oud en T. A. B. 12
jaar oud, beiden wonende te Schoonhoven
die de vorige week voor de rechtbank te
Rotterdam terechtstondenter zake van dief
stal van eenige stukjes lood van de sluis
aldaar, werden Dinsdag van het hun ten
laste gelegde vrijgesproken, als hebbende
gehandeld zonder oordeel des onderscheids.
De maskerade te Leiden zal
plaats hebben op 23 Juni a.s.
Een oud-strjjder, de heer Ar
noldos Simmers, geboren te Schoonhoven,
is in bijna 90-jarigen ouderdom te Tilburg
overleden. Als 19-jarig jongeling nam hij
doel aan den slag bij Waterloo, terwijl hij
in 1830 als lid der mobiele Zuid-Holland-
sche schutterij don tiendaagschen veldtocht
medemaakte.
Eenige jonge werklieden nit
Zevenhuizen zullen binnen eenige dagen
naar Panama vertrekken.
De heer P. Dielhoff, te Bolnes,
heeft zyn veertigjarig jubilé als onderwijzer
gevierd, waarvan hy ruim 10 jaar te Bolnes
werkzaam was. Van verscheidene zyden
ontving hij vele blyken van belangstelling.
Van de gemeente ontving hij een zeer
welkom geschenk, door eenige ingezetenen
van Bolnes en Slikkerveer en zijne mede
onderwijzers werd hem een prachtig gouden
remontoirhorloge met toepasselijke inscriptie
vereerd. Van do zangvoreeniging te Slik
kerveer, waarvan do heer Dielhoff directeur
is, ontving hy ecu keurigen fauteuil.
kreeg
lukkige
Lopik.
Door het bestuur van de Ijsclub ia
tot eere voorzitter benoemd de heer D. A.
Dupper, burgemeester.
De contributie is bepaald op 1 gulden.
HEI- en BOEICOP, 8 Apr. Ds. L. Kan de
Beer, predikant bij de Hervormde gemeente
alhier, heeft voor het beroep naar Moerdijk
bedankt.
•HOORNAAR, 9 April. Sedert de vo
rige week is do prjjs der kaas f 1,50 per
50 KG gedaald. Door de opkoopers wordt
thans hier en in de omstreken f IS A 19,50
per 50 KG besteed.
Door den gemeenteraad is het kohier
van den hoofdelijkon omslag vastgesteld
op f800, verdeeld over 12 klassen. In de
hoogste klasse wordt f 80, in de laagste f 1
betaald.
♦KRIMPEN a/dIJSRL, 8 April. In deze
gemeente hebben alle lotelingen van de lich
ting 1885, die in dienst moeten treden, sich-
aangepield om bij de zeemilitie te dienen.
Vóór een paar maanden werd door
den raad dezer gemeente besloten pogingen
aan te wenden om de alhier gevestigde
ryks-normaalschool voor onder wyzfupRelders
geplaatst te krijgen, opdat de gemeente
weder de vrije beschikking hebbo over de
schoollokalen, buiten de gewone schooluren.
Naar men verneemt, bestaat het vooruit
zicht, dat het gemeentebestuur op dit besluit
terugkomten de normaalschool vooralsnog
alhier gevestigd blijft.
•LANG BRAK, 9 April. Dat ook do
landerijen hier dalende zijn in prys, ia
gebleken op de verkooping alhier den 27.
Maart 11. gehouden. Eene hofstede met
aanhoorigo landerijen werd verkocht voor
ruim f38.000 en was in 1867 aangekocht
voor ongeveer f56.000.
LEKS MOND8 April. In de maand
Maart zijn alhier gevangen 63 zalmen en
1 elft.
^OUDERKERK a/d IJ8EL, 9 April.
Niettegenstaande alhier in dit voorjaar
reeds 12 huweljjken werden voltrokken,
wachten thans weder 5 paren, om in den
ochtoljjkon staat te worden opgenomen.
We hebben het hoofdbeginsel der voor
gestelde regeling toegelicht; van een oor
deel zullen we ons voorshands onthouden,
al ontveinsden we niet dat zij ons in ieder
geval meer toelacht dan het census-stelsel.
Alleen gelooven we te mogen zeggen, dat
de uitwerking van het beginsel niet zoo
gemakkelyk zal zyn als de Minister meent,
en dat de wisselende economische toe
stand der gemeenten nogal vaak den
wensch naar wyziging der kieswet zal doen
ryzen. De Regeering stelt, dat bij de ge
schetste »evenredige verdeeling van het
kiesiecht er ongeveer 6 percent der be
volking, dus aanvankelijk 252.000 kiezers
zullen zijn, alsmede, dat niemand of zeer
weinigen die nu het kiesrecht bezitten, het
zullen verliezen, velen daarentegen het
zullen verkrijgen’^
Aan het slot van hel, gedeelte der Me
morie, dat de toekenning van het kies
recht behandelt, lezen we nog het vol
gende, waarmede we ook onze schets
willen eindigen:
•Ten einde echter het heilzame beginsel
niet uit het oog V te verliezen, dat ieder
actief burger ook werkelijk in de lasten
moet dragen, is in de laatste alinea van
het voorgemelde artikel bijgevoegd, dat hij
wiens omslag in de .directe Ryksbelas-
tingen, onaangezien het bedrag, wegens
wanbetaling oninbaar is verklaard, in het
daarop volgende jaar van de kiezerslijst
wordt geschrapt of zijn Jiesrecht niet mag
uitoefenen. Gelijkerwgfiwordt in Engeland
gehandeld niet (jegenewwy wel de vereischte
huur waarde-verwonen, maar nalatig zijn in
de betaling der armen-belasting.
>Het is waar dat dusdoende het kies
recht toch weder in eenig verband met
de directe Rijksbelastingen wordt gebracht,
maar met dit groote verschil bij den te-
genwoordigen toestand, dat deze betrek
king onveranderd blijft, hoe ook de directe
Rijksbelastingen zelven mochten worden
gewijzigd. De wanbetaling brengt ook
geen verlies van het actieve burgerschap
op, den duur te weeg. Zy werkt slechts
vöor een jaar eh haar nadeelige werking
wordt weggenomen, wanneer de kiesge
rechtigde zyne achterstallige belasting aan
zuivert vóór het altyd vooraf bekende tijd
stip, waarop de jawlijksche kiezerslijst
wordt vastgesteld.”
Bij Koninklijk besluit is,
ingang van 1 Mei a. s., aan A. Smit
zijn verzoekeervol ontslag verleend
burgemeester van Vlissingen.
Door Z. M. den Koning is aan
G. J. O. Bodde, op zijn verzoek eervol
ontslag verleendals directeur van het
postkantoor te Delfshaven.
Bij de Woensdag gehouden
verkiezing voor een Lid van de Tweede
Kamer in het district ’s Gravenhage, ter
vervulling der vacature, ontstaan door het
bedanken van Mr. W. Wintgens, waren
uitgebracht 1725 geldige stemmen.
Gekozen is de heer R. A. W. Sluiter,
met 868 stemmen. De heer A. Baron
Bchimmelpenninck van der Oye bekwam
849 stemmen.
Provinciale Staten van Zuid-
Holland worden in buitengewone vergade
ring bijeengeroepen op 28 April o. k.om
aan de orde te stellen voorstellen van Ged.
Staten tot wijziging van de besluiten der
Staten van dat gewest van 24 Juli 1883
en van 22 Januari 1884, betreffende het
stichten van eéne brug over de Oude Maas,
ter verbinding van de Hoeksche Waard aan
den vasten wal en de verbetering der vaart-
gemeenschap tusschen Rijn en Schie, met
opneming daarin van die met ’a-Gravenhage.
Aan het lokaal van het provin
ciaal bestuur van Friesland te Leeuwarden
is Vrijdag aanbesteed het driejarig onder
houd van de waterkoeringen de Groenedyk
en do Nieuwe Slachte met bijbehoorende
werkenvan 1 Mei 1885—88. De laagste
inschrijvers waren T. Swets Tz. te Aroeide
en C. Sterk Hz., te Heukelom voor f 11.800.
De raming was f 15.200.
Zaterdag werd te Vianen eene
vergadering gehouden tot het opmaken
eener voordracht van Dijkgraaf van het
Hoogheemraadschap de Vjjfboerenlanden,
in de plaats van wijlen den heer Jeekel.
21 leden waren tegenwoordig. Met alge
meene stemmen werd tot le candidaat ge
proclameerd de heer W. N. J. Van Slype,
Burgemeester van Leksmond en^Hei- en
Boeicop, terwjjl op den heer A. C. De
Leouw te Schoonrowoerd 16 en op den
heer C. D. Grijns te Leerdam 11 stemmen
werden uitgebraebt.
Nietzoodra was dit bericht te Leksmond
aangekomen of ieder haastte zich de Ne-
derlandsche driekleur te doen wapperen en
was de deelneming algemeen. Aan bewijzen
van belangstelling heeft het dan aan den ge
kozene niet ontbrokensoodat men ten volle
overtuigd is, dat Z. M. ook die keuze met
zijne goedkeuring zal bekrachtigen.
In het Groot-Waterschap van
Woerden, in het 4e districtzyn tot hoofd
ingeland en tot plaatsvervanger gekozen de
heeren P, De Vries en A. Hoogendoorn
beiden te Lange-Ruigeweideen in het 4e
district tot hoofdingelanden de heeren H. D.
Do Bruyn en C. H. Peekbeiden te Lin
schoten terwjjl voor plaatsvervanger aldaar
herstemming moet plaats hebben tusschen
de heeren I. Verwey en D. Oost veeneven
eens te Linschoten.
Op de 10e voorjaarstentoon
stelling der ’sGravonhaagsche tuinbouwver
eeniging onder bescherming van Z. M. den
Koning, is door de firma K. Jonker Zn. te
Gouda een le prijs, zilveren medaille, be
haald voor de uitgebreidste verzameling
bloempotten zaadpannen enz., terwijl aan
den heer H. J. Otto te Gouda eene zilveren
medaille voor 25 bloeiende Camelia’s in do
meeste verscheidenheden en eene K. Z. M.
voor 25 Bromeliaceenin de meeste ver
scheidenhedenis toegekend.
De o n derhandelingen tus
schen de RijnoeveratatenNederland en
Zwitserland, over de zalmvisachenj in den
Rijn, zijn nu zoover gevorderddat men
het over den grondslag voor eene wettglijke
regeling der quaestie is eena geworden.
Do hoofdzaakwelke eindelyk door de
verachillende partyen werd goedgekeurd,
ia bet vaststellen van een apaartijd in d‘ên
herfst. Zoodra de regeeringen haar meo-
ning over het verkregen resultaat hobben
meegedeeld vermoedelijk zullen zij haar
zegel wel hechten aan de besluiten der
De heer L.Ph. Weisfelt, onder
wijzer te Montfoort, is benoemd tot hoofd
da» 2e openbare school te OuddorD.
Den laten Juni sal het veertig
jaar geleden zijn, dat Da. W. Franoken As.,
predikant bij de Ned. Herv. gemeente te
Rotterdam, de evangelie-bediening aan
vaardde. Na toen tot 1848 het predikambt
te Vuursche to hebben vervuld, werd hij
beroepen te Waddingaveen, alwaar hij tot
1850 predikant ia geweest. In Februari
van dat jaar kwam hij te Rotterdam, zoo-
dat hij 35 jaren op zijne tegenwoordige
standplaats is geweest.
Ds. M. Göpner, predikant te
Linschoten, is beroepen naar Overlingbroek.
Da. P. H. Wiersma te Harmelen
heeft bedankt voor het beroep naar Har
derwijk.
Da. E. Van ’t Loo, te Sliedreoht,
heeft voor het beroep naar de Chriatelijk
Gereformeerde gemeente te Arnhem bedankt.
ALBLA8SERDAM 8 April. Door drie
leden van den gemeenteraad alhier, is by
dat college eon voorstel ingediend tot ver
mindering der onderwijzerstraktementen.
Nu ia het traktement der onderwijzers f650.
De voorstellers willen het stellen op f500
als minimum, welk minimum op voorstel
van de schoolcommissie zal kunnen ver
hoogd worden tot f 600 on voor onder
wijzers met de boofdakte tot f650. .Voor
laatstgenoemde onderwijzers is thans f700
vastgestcld. Wordt dit voorstel aange
nomen, dan zal men bij oventueele vaca
ture van zelf komen tot eono begeerde ver
mindering van personeel, daar zich dan wel
geen sollicitanten zullen aanmelden. Voor
de betrekking van hoofd der school voor
U. L. O. hebben zich slechts twee sollici
tanten aan gemeld.
AMMERSTOL, 8 April. Ds. W. A.
Kuipóri, predikant bjj de Hervormde ge
meente alhier, heeft voor het beroep naar
Ernst op de Veluwe bedankt.
♦BERG-AMBACHT, 9 April. Het aan-
tal gebouwen, met recht tot drankverkoop
in het klein, bedraagt in deze gemeente
elf, zijnde slechts één boven het door de
wet veroorloofde maximum.
♦GOUDRIAAN, 8 April. Tot gemeente
en polderbode alhier is benoemd de heer
A. Den Haan.
Tot tegenschattors voor de personeele
belasting, dienst 1885/86zijn benoemd de
heeron L. Blokland en J. Van dor Kant
•HAASTRECHT, 9 April. Onse gemeente
verloor Dinsdag, zeer onverwacht, een harer
inwoners, do heer W. Snellemandie sedert
eenige jaren lid van den gemeenteraad was
en bestuurslid van vele vereenigingen.
Dinsdag avond kwam door de schut
sluis een schipper varen. Juist door de sluis
zijndehad de knecht door de sterke duis
ternis het ongeluk in het water te vallen.
Onmiddellyk trachtte men hem te redden
doch vruchtelooseerst na een half uur
kroeg men het lijk boven water. De onge
lukkige was een 21-jarige jongeling uit
ïMoet men bepaald trouwen, om kiezer
te kunnen worden?”
Die vraag klinkt vreemd, en zij is het
ook. Maar zij is niet geheel onverklaar
baar, wanneer we in artikel 80 van het
ontwerp der gewyzigde Grondwet lezen
>De leden van de Tweede Kamer worden
rechtstreeks gekozen door de meerderjarige
mannelijke ingezetenen, Nederlanders, die
als hoofden van huisgezinnen krachtens
eenig persoonlyk of zakelijk recht een wo
ning van een door de wet voor iedere ge
meente bepaalde jaarlyksche huurwaarde in
gebruik hebben”.
Gelukkig helpt de Memorie van
lichting ons uit den droom, waar zij zegt,
dat de Staatscommissie is uitgegaan van
het denkbeeld, dat het kiesrecht de meeste
vastigheid en den redelijksten grondslag
zou hebbenzoo het verbonden werd aan
de hoedanigheid van huisvader of hoofd
van het huisgezin (in den ruimen zin waarin
de 'Romeinache rechtsgeleerden iemand
pater famihas noemden), mits werkelyk
deelende in de algemeene lasten.”
Als men nu weet, dat er naar die op
vatting ook huisgezinnen zyn van één per
soon, zoodat ieder den titel van huisvader
mag voeren die geen lid is van een gezin
waarvan hy met het hoofd is, dan ver
dwijnt alle vrees als zou de Regeering, be
ducht dat de bevolking van Nederland niet
snel genoeg toeneemt om in de behoefte
aan maatschappelijke krachten te voorzien,
een premie op den echtstaat in het leven
willen roepen, en vervalt ook de meening
dat het hoofd van een kinderloos gezin bij
het verlies zijner echtgenoote öok dat van
zyn kiesrecht te betreuren zou hebben.
Ook het begrip swoning” is in dezelfde
Memorie nader omschreven. »Het omvat
niet alleen boven- en onderhuizen, maar
ook appartementen, die afzonderlijk be
woond worden, zoodat ook degenen, die,
gelyk men zegt, op kamers wonen, het
kiesrecht deelachtig zullen kunnen worden,
indien de huurwaarde der kamers, onge
stoffeerd genomen, het wettelijk ^minimum
overtreft.’’
Over den aard van het kiesrecht bestaat
verschil van gevoelen. Sommigen beschou
wen het als een natuurlyk recht, dat iemand
als het ware Iftj zyn geboorteynedebrengt.
Zij merken den Staat aan als ben vereeni
ging, welker leden niet uitgesloten kunnen
worden van de bevoegdheid tot het kiezen
der personendie het bestuur zullen vormen.
Er is weinig vóór die meenirJ^ te zeg
gen, veel er tegen. Lid van een ver
eeniging is niemand tegen zijn wil; wie
zich er bij aansluit, doet zulks omdat hy
persoonlyk verlangt mede te werken tot
bereiking van het doel, dat de oprichters
zich hebben voorgesteld, en onder in
stemming met de statuten, behoudens de
vrijheid om eventueele veranderingen in
overweging te geven of te ondersteunen.
Maar in de Staatsburgerlijke gemeen
schap treedt ieder, die geboren wordt binnen
de grenzen des Ryks of wie met dezen
krachtens de wettelijke bepalingen wordt
gelyk gesteld. Men kan niet blijven wonen
waar men zich bevindt, en tegelijkertijd
zich, om welke reden dan ook, aan die ge
meenschap onttrekken, gelijk men een ver
eeniging kan verlaten met welker streven
men niet langer instemt. Daarmede ver
valt ook de redeneering, als zou het recht
om mede te werken aan de keuze der
personen die de maatregelen van wetge
ving vaststellen, onafscheidelijk vei bonden
zyn aan de eigenschap dat men is burger
of burgeres van den Staat. Het Staatsbe
lang alleen bepaalt, aan wie die taak moet
wórden opgedragenzij is geen recht, maar
een lastgeving, een plicht. En nu kunnen
sommigen, voor die taak niet aangewezen,
van oordeel zyn dat betere keuzen gedaan
zouden worden als men hen daaraan liet
deelnemen, die bedenking is niet vol
doende om een recht in het leven te roepen
dat. feitelyk niet bestaat.
Toch is het wcnschelyk, den kring van
hen die wél tot de kiesbevoegdheid ge
roepen wordenzoo wyd mogelyk te maken
opdat men een Volksvertegenwoordiging
bekome, die zoo nauwkeurig mogelyk de
wenschen des geheelen vólks teruggeeft en
uitdrukt. Op den vóórgrond moet daarbij
staan, dat het verstandelijk peil des kiezers
een waarborg aanbiedt voor een zelfstan
dige keuze.
Het geval is denkbaar, dat nagenoeg
alle ingezetenen vau een land in die ter
men vallen; dat de zorgen, algemeen voor
het onderwys gedragen, een geslacht hebben
gekweekt, waarby uitsluiting van het kies
recht niet te pas komt, en men alzoo slechts
behoeft overeen te komenmet welken leef
tijd de uitoefening van dat recht een aan
vang kan nemen, en de vraag te beslissen
of het ggriathtsverschil ook in aanmerking
moet komen.
We willen niet beweren, dat zulk een
toestand voor ons vaderlamr nooit zal ge
boren worden; alleen weten we, dat wy
