N°. 837.
1885.
Zaterdag 27 Juni.
MM,
en.
CHINES
PAEDIE.
OT,
E.
nmers.
Weekblad voor Zuid-Holland en Utrecht.
iat, No. 4.
A A II Czn.
MA TT O
ileursel.
DE VALK.
I
Affecten,
igeboden
EEN HOND
HUIS
7RSEL.
uiige,
nderdijk,
kleine winst kan
'ikers!
LVEHT.
straat.
on horen
Kinderarbeid,
BINNENLAND.
node STOFFEN-
het Buitenland.
Sgave naar keuzo
LINGEN van Vor-
i
>«ir -
S. W. N. VAN NOOTEN te Schoonhoven,
Uitgevers.
ater en omstreken
te Uudewater.
voe$
geiui
SGHOÖMMfflï COURANT.
In hooi.
14,61.
8,44.
10,56
12,60
2,86
CHAPPEN, benoo-
van een kolenhandel.
)ON te Lekkerkerk.
ruik, zijn te ver
wordt de prijs mot
de toezending franco.
TEN, Schoonhoven.
in den h
trapt, k
Co. te Delfshaven,
•nationale Tentoon-
idelphiaParijs
Calcutta,
a qualiteit
Brandewijn,
I, op alle verlangde
an S. W. N. VAN
>von is voorhanden
LEERDE
sring.
compleet, ruim 700
Ikooper dan andero
Ik v crinengen. Is
ilve franco on geeft
garantie.
Doze Courant wordt des Zaterdag-morgens uitgegeven.
Prijs: voor Schoonhoven per drie maanden 0,70. Franco per post
door het geheele rijk 0,80. Men kan zich abonneeren bij alle
Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
loeft een bereiding
ederfonderhevig is.
RIJNSTRAAT.
verkrijgbaar.
rende den wintortyd daarin to voorzien, wint
men hooi. Die hooiwinning is dus van groote
beteekenis aangezien het van den toestand
der voedingstoffen in het hooi afhangt
welke waarde men als veevoeder er aan
hechten moet. In het hooi vindt men de
zelfde bestanddeelen in grootere hoeveelheid,
zooals uit onderstaando tabel blijkt:
Samenstelling van gras en hooi.
In gras.
68,33
4,86
jrgeteekende bericht
dat hij zich bij H.H.
kers beleefd aanbe-
het Li (snijden van
nede tot het Leest-
rtikelen.
radig zijn alle moge-
5-FOURNITUREN,
an hij zich aanbe-
billijke prijzen.
ET-, VERMAT»,
IÈRES, 8CHOE-
43,63.
27,16.
6,16.
ge-
“in
dan gras. Was het gras in het zaad ge
schoten, dan zou de samenstelling van het
hooi geheel anders zijn. Hot is toch over
bekend, dat jong gras smakelijker en voed
zamer is dan oud gras, dat te rijp geworden
is. In dit laatste is, zooals gemakkelijk
valt te begrijpen, de houtvezel vermeerderd,
en do voedende stoffen hebben zich uit don
stengel naar het zaad verplaatst. Daarom
moet men gras terstond maaien, wanneer
het zijne volle groote bereikt heeft en dus
op het punt staat van in het zaad te schie
ten. Dit wordt helaas nog maar al te zeer
uit het oog verloren en het is daarom, dat
wij dit artikel schreven, om zoodoende ook
in de hooiwinning het belang van den land
man te bevorderen. Dikwijls wordt het hooi
slechter door langdurig vochtig wèer en
andere omstandigheden, die men niet in
zijne macht heeft. Door voortdurenden regen
worden de oplosbare stoffen weggespoeld,
zoodat er somtijds niet veel meer dan de
houtvezel overblijft. Daarom moet men van
het goede weder zooveel mogelijk partij
trekken. Het winnen van het hooi zelf
laten wij voor dit oogenblik echter buiten
bespreking, aangezien het ons doel alleen
was te bewijzen, dat door te laat te maaien,
dus, door het gras in het zaad te laten
schieten, de landman zich benadeelt. Hij
verkrijgt daardoor hooi, dat minder voeder-
waarde heeft, al is het ook, dat hij soms
wat meer binnenhaalt. En het nadeel sleept
nog een ander nadeel met zich, namelijk,
dat de wortels der uitgebloeide grassen
minder krachtig zijn dan* der niet uitge-
blooide on dus spoediger weer zullen uit-
loopen, wanneer het gras gemaaid is. Wil
men voor de tweede maal van een stuk
land hooi winnen, dan zal het voordeel van
vroeg maaienWerstond in het oog springen
en wordt het hooiland na de hooiwinning
als etwei gebruikt, dan spreekt het van
zelf, dat ook hier een vroege hooibouw in
het voordeel van den landman is.
Goudriaan, Juni ’85. A. KARS.
hij heeft ontvangen
en GEKLEEDE
jzen geleverd wor-
nwaarvoor men
l, voor welke goe-
ectie STOF voor'
jverd worden.
Water
Stikstof houdende stoffen
Vet en andere verteerbare
stikstofvrije stoffen
Houtvezel
Aschbestanddeelen.
Het hooi bevat minder water on een ge
lijk gewicht aan hooi moet voedzamer zijn
Dat er, by opheffing van de vrystelling
voor veldarbeid, op voldoende wijze voor
de belangen van den landbouw is gezorgd,
wordt van vele zijden erkend. Dat daar
entegen de belangen van de visscheryen
geheel over het hoofd zyn gezien, is reeds
door hen die bij dezen tak van industrie
betrokken zynden Minister onder de aan
dacht gebracht
GRAS en HOOI.
Hot gras mag mon als het natuurlijke
voedsel voor de grasvretende dieren be
schouwen en het vee vreet dan ook bij
voorkeur gras on hooi. Kon men tegen
matige kosten genoeg van dit veevoodsel
krijgendan had men geen andere voeder
gewassen noodig. Bij de tegenwoordige
wijze van landbouwen is het menigmaal
voordeeliger andere gewassen te verbouwen
en vandaar dat soms het gras maar een
klein gedeelte van hot voeder uitmaakt,
dat men aan het vee geeften toch is het
een uitgezocht voeder, zoodat men vooral
hooi tracht over te houden ten einde ten
allen tijde het vee te kunnen onderhouden.
De graslanden worden verdeeld in eeuwig
durende weiden en kunstweiden. De laat
ste zijn weidendie slechts gedurende een
zekeren tijd gras voortbrengenmaar ove
rigens in den gewonen loop der vruchtwis-
seling zijn opgenomen. Het gras van de
kunstweiden is van minder waardeofschoon
zij wel meer opbrengen dan de eeuwigdu
rende weiden. De aard der grassen hangt
af van den aard der gronden, van den
ouderdom der weiden van hunne behan
deling, van de soorten der grassen en van
den toestand van den grond in betrekking
tot het water. Aan het laatste punt vooral
wordt- veel te weinig waarde gehecht on
toch is een der voornaamste oorzaken, die
grasland bedefvende aanwezigheid van
stilstaand water. Hooft een weiland, ten
gevolge van slechte waterloozinglast van
stilstaand water, dan brengt het ruwe en
zure grassen voort. Logt men zulk land
droog, dan verdwijnen spoedig die zure
grassoorten on maken plaats voor betere
grassjen. Grashet veevoeder bij uitne
mendheid bevat ruim 68 °/0 waterbijna
5 °/0 stikstof houdende stoffen 0,79 °/0 vet,
10| °/0 stijfselsuiker en andere verteer
bare stikstofvrije stoffen, 12| °/0 houtvezel
en 2,8 °/0 anorganische stoffen. Ik bedoel
hier nu niet meedat dit vaste getallen
zijnwant dat hangt van de soorten van
gras enz. af, maar dit zijn gemiddelde ge
tallen. Nu is de vraag, welke dezer stoffen
voederwaarde bezitten en welke niet. Water
heeft geen voederwaarde. De houtvezel is
eene stof, welke bijna niet verteerbaar is
en moet dus als zonder voederwaarde buiten
berekening blijven. Het vet is eene ver
teerbare stof en is van veel waarde als
bestanddeel van het veevoederterwijl de
stikstof houdende stoffen de grootste waarde
aan het voeder geven.
Nu moet men echter in aanmerking nemen,
dat het gras niet in alle tijdperken van
haren groei de zelfde waarde bezit; want
de waarde hangt af van de stoffen, die op
eenig oogenblik in de plant zich bevinden.
Gedurende den groei namelijk heeft er vor
ming plaats van nieuwe bestanddeelen uit
de opgenomen voedingstoffen uit den grond
en er heeft eene stofwisseling in de plant
plaats. De bewerkers van het voedsel zijn
de blad groen korrels, die beschouwd kunnen
worden als kleine fabrieken, waarin onder
de inwerking van licht en warmte het plan-
tenvoedsel bereid en geschikt gemaakt wordt
om als bestanddeelen der plant te worden
opgenomen. De bladeren zijn dus van groot
belang bij de voeding der plant. De voe
dende bestanddeelen worden nu verplaatst
en er heeft eene beweging plaats naar de
doelen der plant, waar nieuwe cellen moeten
worden gevormd. In «den tijd der zaad-
vorming is de stroom van voedingsvocht
hoofdzakelijk naar de vrucht gericht en de
stoffen, die in de stengels en bladeren ver
spreid zijn, gaan in het zaad over, ja zelfs
het bladgroen verdwijnt ten slotte uit de
bladeren, welke daardoor hunne groene kleur
verliezen. Begint de zaad vorming, dan houdt
do ontwikkeling van wortels, stengels on
bladeren meestal op. Men kan het dan
ook aan de kleur van het gras wel zien
als er zaadvorming plaats heeft, want de
stengels worden geel. Nu valt het gemak
kelijk in het oog, dat die gele stengels
minder voedende bestanddeelen bevatten,
dan het nog niet in het zaad geschoten,
dus nog groene gras en van zelf volgt er
uit, dat het eerste van minder waarde is
dan het tweede. Niet alleen is die mindere
waarde veroorzaakt door de verplaatsing
der voedende bestanddeelenmaar ook nog
door iets anders. Hier boven zeiden wij,
dat de houtvezel bij de voeding buiten be
rekening moet big ven. Die houtvezel nu
neemt toe bij den ouderdom der plant, en
zeiden wij, dat houtvezel bijna niet verteer
baar is, dan moeten wij hier nog aan toe
’"'ogen, dat hoe jonger die stof is, dos te
uakkelijker zij nog zal verteerd worden,
zoodat jong gras meer waarde heeft dan
oud gras. Niet altijd evenwel kunnen wij
ons vee gras als voedsel gevon en om gedu-
Prijs der Advertentiön: Van 1 tot 5 regels 0,50. Iedere regel
meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzending franco,
uiterlijk tot Vrijdags-namiddags. Alle binnenlandsche Advertentiön
waarvan de plaatsing 3 maal wordt opgegeven, worden slechts
2 maal in rekening gebracht.
Eene 19-jarige dienstbode, C. v. d. W.,
wonende te Gouda, stond daarna terecht,
beschuldigd van diefstal in dienstbaarheid.
Beklaagde, in dienst zjjnde van den kleeder-
bleeker J. H. te Gouda, togen oen week
loon van 1,50, benevens kost en inwoning,
had gedurende de maanden April en Mei
van dit jaar verscheidene goederen, die
haren meester door verschillende personen
ter wassching waren gegeven, medegenomen
en geborgen ten huize van een harer fami
lieleden. De beweegreden voor deze daad
kon zij niet opgeven. Het O. M. requireerde
hare veroordeeling tot drie maanden celstraf.
Wegens overtreding der drankwet had
zich vervolgens te verantwoorden M. T., huis
vrouw van J. v. M., wonende te Ouderkerk
a/d IJsel. Reeds lang verdacht van het
zonder de vereischte vergunning sterken
drank in^het klein te verkoopen, werd zij
in den laten avond van den 10 Mei jl. be-
i—terwijl zij in hare woning aan een
drietal personen glaasjes bittere jenever toe
diende en daarvoor betaling genoot. Dit
word wel door haar ontkend, bewerende
ztj dat het op tafel liggende geld was ge
geven voor door haar verkochte sigaren,
doch do 3 gehoorde getuigen spraken dit
pertinent tegen, zeggende dat er van si
garen geen sprake was geweest. Het Open
baar Ministerie, de aanklacht bewezen ach
tende, eischte hare veroordeeling tot vijf
dagen gevangenisstraf.
de Nieuwe Maas beneden de oostpunt van
Rozenburg bij Brielle, tot onderhoud van
het vaarwater aldaar, tusschen de kilome-
torraaien CLVIII en CLX. Minste in
schrijver do heer L. Kalis Kz. te Sliedrecht,
voor f17.670.
Te Stolwijkersluis werd op
Vrijdag 19 Juni j.l. eene vereenigde ver
gadering gehouden van het dijkcollege met
do hoofdingelanden van de Krimpenerwaard
in welke vergadering de begrooting voor
het dienstjaar 1885/86 werd goedgekeurd
en vastgesteld op f76232,78 in ontvangst;
f75866 in uitgaaf; alzoo mei een batig slot
van f366,78. De hoofdehjke omslag per
hectare belastbaren grond is op f 4.50 vast
gesteld.
De Gemeenteraad van Nieuw-
Beierland heeft aan den heer A. K. Van
der Garde te Gouda concessie verleend voor
het leggen van rails en exploiteeren van
eene stoomtram over het grondgebied dier
gemeente, loopende tot aan het Hekelingsche
veer, met het oog op eene later te maken
aansluiting met Voorne en Putten.
Ter voorziening in de vaca
ture, ontstaan door het overlijden van
Z. K. H. Alexander, Prins der Neder
landen, hoeft het Groot-Oosten der Neder
landen, te ’s-Gravenhage in plenum ver
gaderd tot Grootmeester gekozenMr.
P. J. G. Van Diggelen, rechter in de arron-
dissements-rechtbank te Zwolle.
Voor het Hof te Amsterdam
verscheen Dinsdag Johanna H.eohtgenoote
van T. V.dienstbode, laatst wonende te
IJselstein, beschuldigd van kindermoord. Zij
was op 1 April ten huize van haren meester
bevallen van een kind van het vrouwelijk
geslacht. Zij deed het een band om den
hals, wikkelde het in een doek en sloot het
in eene kast, waar een geneesheer het vond.
Deze dacht dadelijk aan misdaad en waar
schuwde de justitie. Zij bekent, dat zij
bevallen is, en dat het kind geleefd heeft.
Den band gebruikte zij echter niet om'het
kind te dooden, maar om de bevalling te
bevorderen. Prof. Koster en Dr. Van Haren
Noman te Utrecht vonden dit onwaarschijn
lijk. De verklaringen dezer deskundigen
lokten menige opmerking uit van de zijde
van verdediger Mr. J. C. Van Eyk.
Verschillende getuigen werden gehoord,
die omtrent de feitelijke toedracht der zaak
verklaringen aflegden.
De beschuldigde onderging daarna nog
eenmaal een uitvoerig verhoor. Zij bleef
bekennen bevallen te zijn en den band om
het halsje gedaan te hebben; evenwel ont
kent zij, dit gedaan te hebben om het kind
te dooden. De ambtenaar van het O. M.
was echter van een ander gevoelen, meende
dat de beschuldiging wettig en overtuigend
was bewezen en requireerde ten slotte een
tuchthuisstraf van 5 jaar. De verdediger
Mr. Van Eijk trachtte het rapport der des
kundigen te verzwakken en aan te toonen
dat er veel onnauwkeurigs en onvolledigs
in voorkomt. Na behandeling van meerdere
medische vragen concludeerde pleiter tot
vrijspraak.
Na eene korte repliek van Mr. Jolles,
werd het onderzoek te 4 uren gesloten, en
do uitspraak bepaald op Dinsdag a. s.
C. IJ., bouwman, wonende te
Driebrug, gemeente Waardor, die in de
vorige week voor de rechtbank te Rotter
dam terecht stond, onder beschuldiging van
door zijn onvoorzichtigheid en onoplettend
heid oorzaak to zijn geweest, dat zijn door
hem bereden wagen met de stoomtram te
Gouda in aanraking kwam, waardoor een
knaap daar afviol, onder do machine terecht
kwam, en levenloos daar onder van daan
kwam, is Dinsdag van die aanklacht vrij
gesproken.
y II. (Slot.)
We stelden ons voor, thans de wyze te
bespreken, waarop de toepassing van ons
beginsel aangaande het al of niet toelaten
van kinderen tot den arbeid, naar onze
meening geregeld zou kunnen worden.
Dat beginsel, men vergunne ons het
nog even te formuleerenhebben we in
ons vorig nummer aldus uitgedrukt
»De toelating van kinderen tot den arbeid
in fabriek of werkplaats gedurende een bij
de Wet te bepalen maximum uren per dag
en bij uitsluiting van nachtelijke en Zondags-
uren, moet afhangen van den aard van het
werk waarvoor zij gevraagd wordt en van
de lichamelijke en geestelijke geschiktheid
van het kind.” Voor deze opvattingdie
we meermalen in de kolommen van dit
blad bij verschillende gelegenheden hebben
doen doorschemerenvinden we zelfs steun
in den titel van de wets voordracht zelve,
die juist gelyk is aan dien van de Wet-
Van Houten«Ontwerp van wet tot het
tegengaan van overmatigen arbeid en ver-
waarloozing van kinderenhetgeen we
nader willen aantoonen.
Eerst nog een ander punt, hetwelk met dit
gedeelte van het vraagstuk in verband slaat.
Het ontwerp-Moddermandat in de Af-
deelingen der Tweede Kamer is onderzocht
maar door dezen Minister bij zyn optreden
werd ingetrokkenhad ook een stelsel van
toezicht op de uitvoering; er zouden spe
ciale inspecteurs worden benoemd. In de
secties der Kamer waren vele leden daar
tegen zij schroomden zeer den toenemen
den invloed van bet ambtenaars-personeel,
welks uitbreiding hun niet wenschelijk voor
kwam. Wy meenen evenweldat wie het
doel wilde middelen niet moet versmaden.
Zal de Wet iets meer zijn dan een doode
letter, die slechts bij horten en stooten
wordt gehandhaafd en juist dan kwaad
bloed zet, wanneer gestrenge toepassing
en slappe uitvoering elkander opvolgen
dan mag de zorg voor de contróïe niet
opgedragen worden aan de gewone beamb-
ten van politiedie uit den aard der zaak
minder preventief te werk gaanmet andere
woorden, de overtredingen niet zullen voor
komen rnaar eenvoudig een strafvervolging
zullen uitlokken by gevallen die toevalliger
wijze tot hun kennis kwamen. We moeten
hebben een afzonderlijk corps verstandige,
yverige menschen, dit zij hier gezegd
zonder eenig al of niet vergelijkend oordeel
over het gewone politie-personeeldie er
een eer in stellen den werkgever buiten
aanraking met de justitie te houdendie
dikwyls de werkplaatsen en fabrieken bin
nen den kring van hun ambtsgebied bezoe
ken,, om van het arbeidend personeel op
de hoogte te komen en te blijven; die ge
schikt zijn hun waarnemingen te bezigen
als bouwstoffen voor een oordeelen alzoo
na eenige jaren volkomen in staat zijn de
Regeering omtrent de werking der Wet
voor te lichten. Doen zich bij de uitvoering
leemten of gebreken vooren waardoor
zullen deze beter geopenbaard worden dan
bij een zorgvuldige waarneming door per
sonen die zich geheel aan dezen arbeid
wydendan kan ter zijner tijd het noo-
dige worden gedaan om die aan te vullen
en weg te nemen.
Ook zou aan deze ambtenaren de beslis
sing kunnen worden opgedragen in geschil
len tusschen belanghebbenden en hoofden
van gemeentebesturen, over aanvragen tot
toelating voor den arbeid.
Het een en ander stipten we reeds aan
in ons vorig nummerWe achten het noo
dig er met eenige uitvoerigheid op terug
te komen daar wij het van het hoogste
belang rekenen.
«Verwaarloozing van kinderen”, staat er.
Zou men dan inderdaad mogen aannemen,
dat die zal ophoudenals men slechts de
werkplaatsen sluit voor minder dan veer-
tienjarigen
Wij weten zeker van niet. Een groot
aantal knapenvoor wier opvoeding de
ouders niet de minste zorg dragenzullen
eenvoudig wat langer straatloopen. Uf zy
daardoor later meer geschikt zullen bevon
den worden om b. v. op een fabriek aan
orde gewend te worden, is zeer te be
twijfelen.
Neende wetgever moet zeggenGij
kunt uw kinderen aan den arbeid krijgen
op eiken leeftydwel te verstaan bij
werkzaamheden die hun verdere lichaams-
ontwikkeling niet belemmeren zullen
indien ge slechts zorgt dat zy eerst be
hoorlijk onderwezen zijn. Hoe trouwer gy
hun de school hebt doen bezoeken hoe
meer gij gezorgd hebtdat zij van de ge
legenheid tot het verwerven van de onmis
baarste kundigheden een goed gebruik
maakten des te eer zal het oogenblik daar
zynwaarop hun vergund wordt deel te
nemen aan den maatschappelyken arbeid
wellicht een fcjydrage te leveren tot ver
meerdering van de huishoudelijke inkom
sten. Wordtdoor welke omstandigheden
ookdat oogenblik uitgesteldhet kind
mag geen schade lydende Wet waakt
tegen verwaarloozingook tegen die on-
I Uit do
I Brouwerij
„do Posthoorn”
l te
Rotterdam.
it do Brouw, „de
rastel*’, Amsterdam,
do Brouwerij van
Co., Londen.
Door Z. M. don Koning is Mr.
C. Pijnacker Hordijk, mot 1 Juli a. s., be
noemd tot Commissaris dos Konings in do
provincie Drente.
Bij Koninklijk besluit is do
lo luitenant H. F. Van Gennep, van het
3e regiment vosting-artillerie, op non-acti-
vitoit gesteld, in afwachting dat omtrent
hem nader zal worden beschikt.
Door Z. M. den Koning is be
noemd tot Dijkgraaf van hot Hoogheem
raadschap de Vijf boerenlanden W. N. J.
Van Slijpe, burgemeester van Loksmond en
Hei- on Boeicop.
De rekening der provincie
Zuid-Holland over 1883 bedraagt in ont
vangst f334.502,78, in uitgaaf f297.906,50
en toont dus een voordeelig slot aan van
f36.596,28.
De Staatscourant no. 146 bevat
de Statuten dor „Vereeniging tot verbetering
van het paardenras, hoofdzakeljjk in de
gemeenten Waddingsvoon, Zevenhuizen,.
Moercapeffo en Bleiswijk” te Zevenhuizen.
Aan\et Departement van wa
terstaat, handel en nijverheid te ’s-Gra
venhage werd Woensdag aan besteed:
1°. Het verdiepen van de rivier het Mal-
legat en van oen gedeelte van de rivier de
Dordtsche Kil, tusschen de kilometerraaien
120 en 125, onder de gemeenten Dubbel
dam en ’s-Gravendeel. Minste inschrijver
de heer G. A. Van Hattem te Sliedrecht,
voor f44.900.
2°. De uitvoering van Graaf- en bag-
gerwerk op het bovendeel der Nieuwe
Merwede tusschen de kilometerraaien 109
en 110 onder de gemeente Werkendam.
Minste inschrijver de heer P. A. Bos te
Gorinchem, voor f23.500.
3°. Het maken van bazaltstoenglooiing
tegen het buitenbeloop van den Rijksborm
van den polder den Oostelijken opslag, langs
den rechter oever van de Nieuwe Merwede,
tusschen do kilómeterraaien 107 en 108
onder do gemeente Werkendam, bohoorondo
tot de werken dor Merwede en Killen in
do provincie Noord-Brabant. Minste in
schrijver do hoor B. Van den Heuvel te
Werkendam, voor f 6.827.
4°. Het uitvoeren van baggorwerk in
willekeurige, die de vruchten zou willen
plukken vóór zy behoorlijk zyn gerypt.
Als regel zouden we niet gesteld willen
zien, dat de jongens tot hun veertiende
jaar ter school gingen. Dat behoeft niet.
Is de school goed ingericht, doen de on
derwijzers hun plicht, is de aanleg der
kinderen niet beneden het middelmatige,
en is het schoolbezoek geregeld geweest,
niet door een groot aantal kleine of één
of meer grootere tusschenpoozen verstoord
gewordendan kan er in zes jaren genoeg
geleerd worden om de knapen tot de ver
vulling hunner maatschappelijke taak ge
schikt te maken. Het woord taak wenschen
we hier opgevat te zien in dien ruimen
zindat ook de zedelyke vorming tot haar
recht zij gekomen, dat de knaap in staat
zij gesteld aan het leven zelf en de geestes
ontwikkeling die de samenleving en samen
werking met anderen geeft de bouwstoffen
te ontleenen voor zijn verderen moreelen
en verstandelijken wasdom.
Wij gelooven, dat een regeling zooals
hier wordt besproken meer dan eenige
andere den vooruitgang van de arbeidende
klasse in de hand zou werken. Ook zou
men, by de vaststelling van zulk een wet,
geen wissel trekken op een verwijderde
toekomst; haar gunstige invloed zou zich
zeer spoedig doen gevoelen. Natuurlijk
zouden de ouders zich beijverenhun kin
deren in staat te stellen op den juisten
tijd of althans niet lang daarna het ge
tuigschrift te doen verkrijgen, dat zij noo
dig hebben om tot den arbeid te worden
toegelaten. Elke verklaring, waarby toe
lating wordt verleend zou de namen moe
ten bevatten van den werkgever en van
het kind, met opgave van de soort van
arbeid waarvoor zij werd aangevraagd; de
taak des inspecteurs zou dan eenvoudig
zijn, in de fabriek te zien of er geen kin
deren zïjn die zonder dit document aan
het werk zyn gezet. De uitreiking zou
aan het hoofd des gemeentebestuurs opge
dragen kunnen worden, terwijl een maat
regel van inwendig bestuur de industrieën
zou kunnen aangeven en de bijzondere werk
zaamheden bepalentot welke de vergun
ning niet mag worden gegeven. Ook zouden
de houders dier toelatingen verplicht zijn
gedurende een vast te stellen aantal uren
van het herhalingsonderwys te profiteeren.
Een dergelijke regeling is zeer gemak
kelijk in den vorm van wetsartikelen te
formuleerenzeer gemakkelyk ook ten
uitvoer te brengen, indien men slechts
ernstig wil en eenstemmig naar het betere
streeft. Aan dien wil en die eenstemmig
heid ontbreekt het onzen wetgevers maar
al te zeer. Het denkbeeld, dat we op den
voorgrond hebben geschoven, is volstrekt
niet nieuw en evenmin oorspronkelijk van
ons. De Twentsche fabrikanten hebben
sedert jaren een regeling ingevoerdin
hoofdzaak met de hier aanbevolene over
eenstemmende. Geen knaap wordt op de
fabrieken toegelaten, of hij moet als leer
ling bij de fabrieksschool worden ingeschre
ven, waar de toelating niet afhangt van
zijn leeftijd, maar van de omstandigheid
of hij in de gewone lagere school voldoende
vorderingen heeft gemaakt. De maatregel
werkt voortreffelijk; en wanneer men den
algemeenen toestand der industrie in Twente
vergelykt met dien in andere deelen van
ons vaderland, dan moet men ook de stof
felijke gevolgen toejuichen die er uit voort
vloeien. Elders niets dan klachten over
malaise en achteruitgang, daar een op
gewekt leven, welvaart en bloei. Elders
geroep om bescherming als het eenig red
middel om niet ten gronde te gaan,
daar een fier bewustzijn van eigen kracht,
een kloek protest tegen alles wat de vrije
handelsbeweging zou kunnen belemmeren.
Om niet te uitvoerig te worden, zullen
we enkele opmerkingen, die de lezing van
het wetsontwerp ons in de pen legtslechts
even aanstippen, om ze wat nader te be
zien als de wet in openbare behande
ling zal komen. Het vrylaten van «huis
houdelijke diensten” is noodlottig voor de
vrouwelijke jeugd, gelijk op overtuigende
wyze is aangetoond door een artikel van
»De Huisvrouw”, waarmede de schrijfster
de aandacht vestigt op de overmatige, aan
mishandeling grenzende inspanningdie van
jonge dienstmeisjes wordt gevorderd.
Voorts lezen we in hetzelfde eerste ar
tikel, dat het denkbeeld «arbeid” ten op
zichte van deze wet beperkt tot «elke
werkzaamheid in of voor eenig bedrijf”
nog deze opmerkelijke omschrijving, die
er de derde alinea van uitmaakt.
«Huishoudelijke diensten door kinderen
verricht in of voor eenig bedryf ten behoeve
van hunne ouders of yan hen, bij wie zij
inwonen, worden niet als arbeid in den
zin dezer wet aangemerkt.” Uit deze woor
den blijkt, dat de ontwerper niet behoorlijk
heeft onderscheiden; de zucht om de Ou
ders geheel vry te laten in de soort van
werkzaamheden die zij ten hunnen huize
hun kinderen zouden willen opleggen, heeft
hem er toe gebracht iets zóó tegenstrijdigs
te schrijven als huishoudelijke diensten,
ten behoeve niet van de huishouding,
maar van het bedrijf.