eta.
BIER.
J
goes
auiT
1886.
Zaterdag 11 September.
N°. 900.
Prijzen.
Zonen,
i prijzen.
1ST,
ffecten,
Weekblad voor Zuid-Holland en Utrecht.
l!
)P:
at, No. 4.
p.
recht.
kenprijs.
leau.
i en H. Boer,
«IIOVEN.
INDEN,
i Gouda.
dige,
iderdijk,
kleine winst kan
ve franco en geeft
irantie.
nber a. s.,
Itilemborg,
van UTRECHT
JONG,
‘me voor-
A,
rsel.
Christelijke zending in
Nederlaodsch-Indië.
H
Ie'aankomst van
If
t
at Buitenland.
Save naar'keuze
ben
maar ook van verstandig Regeeringsbeleid, gekozen worden, vernam hg naar de inlichten
S. W. N. VAN NOOTEN te Schoonhoven,
Uitgevon.
franco,
iniiën,
ilechta
jaar dat hij we
ft bezochthij
iet het plaatsen
GEBITTEN vol-
wat tot het vak
rt.
C. DEN HOED
icnsdagen.
menging.
SCBOONHOVENSCHE COÜRAÏÏT.
nik, zijn te ver-
Utrecht
ruk
Schoonhoven»
•TEMBER,
lorinchem,
)EN HAAN en
riaan vertrekken
>n na afloop van
van Gorinchem
en.
voor alle
zendelingen,
E WAAG”,
leposito
f 50 tot f 500
rraagbaar
f 500 tot f 1000,
i opzegging;
en f 1000, mot
»gg‘“g;
en boven f1000,
m.
schoonste en
is het veel
llandsch Kaas-
uren HOUTWA-
zware en lichte
NGPALEN en
Deze Courant wordt des Zaterdag-morgens uitgegeven.
Prgs: voor Schoonhoven per drie maanden ƒ0,70. Franco per post
door het geheele rijk 0,80. Men kan zich abonneeren bij alle
Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
ANGBOORDEN,
i te bevragen bij
>pik. Brieven fr.
Prjjs der AdvertentiênVan 1 tot 5 regels 0,50. Iedere regel
meer 0,10. Groote lettors naar plaatsruimte. Inzending franco,
uiterlijk tot Vrijdags-namiddags. Alle binnenlandsche Ad ver ten tien
waarvan de plaatsing 3 maal wordt opgegevenworden slechts
2 maal in rekening gebracht.
BINNENLAND.
Bij Koninklijk besluit van 3
September is bepaald, dat de tegenwoor
dige vergadering der Staten-Generaal zal
worden gesloten op Zaterdag 18 September,
des namiddags te drie uren.
De Minister van Binnenlandsche Zaken
wordt gemachtigd, zich op het vermelde
tijdstip te begeven naar de vergadering der
Staten-Generaal, ten einde in eene veree-
nigde zitting der beide Kamers do verga
dering in ’s Konings naam te sluiten.
7i. M. de Koning heeft besloten
op te
idering
Ie Minis-
ling tusschen voorheen en thans eenigs-
zins anders dan wy, »In het begin van
de 17de eeuw waren, volgens Valentijn,
ten gevolge van den godsdienstijver onzer
voorvaderenop Java 200.000 Christenen.
In plaats daarvan zal men er nu ter nau-
wernood 4000 op Java vinden.” Spr. be
treurt die vermindering, en wy met hem.
Maar zou dit feit geen vingerwijzing zijn
op het weinig duurzame van een be-
keeringsarbeid, die andere dan geestelijke
wapenen aanwendt, en een uitwendige
belijdenis voldoende rekent als resultaat?
Indien die 200.000 menschen met hart en
ziel het nieuwe geloof hadden aangeno
men, zouden zij en hun nakomelingen den
verworven schat dan wel zoo gemakkelijk
hebben prijs gegeven?
Meer levensvatbaarheid mogen we ver
wachten van de werkzaamheden van het
Nederlandsch zendelinggenootschap, dat se
dert het laatst der vorige eeuw met on
bezweken moed, en met verstandig beleid,
de propaganda voor het Christendom in
Indië voortzet. Al moge in de Moham-
medaansche gewesten de toevloed van
bekeerlingen niet groot zijntoch doet
zich daar de invloed der Christelijke mo
raal gelden, zelfs waar men de oude gods
dienstvormen blijft aanhangen. Het dogma
wordt niet uitsluitend op den voorrang
geplaatst; de begrippen van zedelijkheid
dringen toch in het gemoed der inlanders
door, en op deze wyze kan de triomf van
den godsdienst zelven niet uitblyven.
Het gebeurt niet dikwijls, dat de Chris
telijke zending in de Volksvertegenwoor
diging ter sprake wordt gebracht; ook
kunnen wij het wel tot de zeldzaamheden
rekenen, dat de dagbladpers er zich mede
bezighoudt.
Moeten we hierin een reactie zien op
de dagen der Oost-Indische Compagnie,
toen het streven der machthebbende»
voornamelijk gericht was op de vermeer
dering van het getal personen, die zich
Christenen noemden, al hadden zy van de
beteekenis van dat woord geen flauw be
grip en men dezen hoogst oppervlak-
kigen, door allerlei uitwendige middelen,
zelfs gewelddadigheden, werkenden bekee-
ringsyver beschouwde als een meer dan
voldoende vergoeding voor de afpersingen
door welke de Compagnie meermalen in het
bezit kwam van ’t geen zij wenschte te heb
ben? Zou de hedendaagsche onverschil
ligheid de beste vorm zyn, waarin we er
kennen dat toen de verkeerde weg werd
ingeslagen, een weg, die nog in het
begin dezer eeuw niet geheel verlaten
was, getuige zekere doopplechtigheid en
matsa, in tegenwoordigheid van Gouver
neur-Generaal Daendels, gehouden op een der
pleinen te Batavia, waarby men, om tydte
winnen een brandspuit bezigde
De heer Elout denkt over do tegenstel-
Door de firma W. Smit en Co. is name
lijk, voor rekening van den heer Joh. Smit
aldaar, eene schroefsleopboot ingericht tot
het vóórtbrengen van electrisch licht. De
balon of lamp, die aan een 14 Meter langen
mast hing, verspreidde een licht tot eene
sterkte van 3000 kaarsen, genoegzaam om
bij nacht aan schepen, sluis of brugwerken,
dringende werkzaamheden te kunnen ver
richten.
De proefneming, die als uitstekend ge
slaagd mag beschouwd worden, werd door
verscheidene personen bijgewoond.'
Het licht was op botrekkelijk verren af
stand waar te nemen.
Op 20 en 21 September a. s.zal
te Alkmaar, van wege het Nederlandsche
Kolf bond, een nationale kolfwedstrijd plaats
hebben, om prijzen tot een bedrag van f 200.
Zondag had te Kralingsche
Veer de in ons vorig nommer aangekondigde
zeilwedstrijd plaats met den volgenden uit
slag
Klasse 1. Scherpe vaartuigenalscenter
boards en kotters lang op de waterlijn bo
ven 8.25 meter.
Admiraal de Ruijter, van W. A. Van Man
nen, te Antwerpen Johanna I, van L. Smit
Jzn., te SchevoningenFlevo, van Gebrs.
Ravonswaayte Kralingen Girofiavan
P. A. Bundten te Amsterdam.
Prijs: Girofia; premie: Admiraal deRnijter.
Klasse 3. Scherpe vaartuigenalscenter
boards en kotters lang op de waterlijn be
neden 7 meter.
Amazonevan J. C. Schmitz en H. Hagen,
te Rotterdam; Piet Hein, van Chr. J. Van
Eeghen, te Putten Najade, van L. H. v. d.
Endo Lzn. en J. L. La Verge, te Rotterdam;
Blondine, van C. Van der Giessen, te Krim
pen a/d IJselSylviavan B. Pot Jzn., te
ElshoutWim van Tom te Lekkerkerk.
Prijs Blondine premie Sylvia.
Klasse 4. Pleiziervaartuigenals: jachten
en boeiers met vaste roef, lang op de wa
terlijn boven 9.50 meter.
He Juni, van Ford. Van der Taelen, to
Antwerpen; Diana, van J. F. Hoffman, te
Rotterdam.
Prijs: lie Juni.
Klasse 7. Platbodem pleiziervaartuigen
als jachten boeiers en tjotters lang op
de waterlijn van 4.50 tot 5.75 meter.
Argovan Gebr. Schouten, te Gouwesluis;
Drie Gezusters van W. Goudriaante Ka-
pelle a/d IJselLouise, van W. Hultzer, te
Amsterdam.
Prijs Louise premie Argo.
Klasse 11. Sloepen lang op do waterlijn
beneden 6 meter.
Maas, van H. Van Bork te Katondrecht;
De Jonge Tennis van J. J. Van Schreven,
te Kapelle a/d IJsel; Najade, van J. E.
Kloos, te Kinderdijk; Willem Smit Co.,
van W. Smit, te Slikkerveer; De Twee Ge
zusters van Th. Verboom Jz., te Kapelle
a/d IJsel.
Prijs: Willem Smit Co.; premie: De
Twee Gezusters.
Klasse 2. Scherpe vaartuigen, als: cen
terboards en kotters, lang op de waterlijn
van 7 tot 8.25 meter.
Truida, van L. J. Smit, te Kinderdijk;
Gretchen, van A. M. Vroege, te Alblasser-
dam Johanna II, van L. Smit Jz., te Sohe-
veningen; Amphitrite, van F. Mees G.Jz.
c. s., te RotterdamMeeuw, van W. J. Van
Vollenhoven, te Kralingen; Sylphide, van
Van Heemstede Obelt, te Amsterdam;
Fanny, van P. A. Bundten, te Amsterdam;
Nautilus, van G. Schutte Jr., te Amsterdam.
Prijs: Johanna II. Premie: Truida.
Klasse 5. Pleiziervaartuigen, alsjachten
en boeiers met vaste roef, lang op de wa
terlijn van 7 tot 9.50 meter.
Louise Francina, van G. H. Kakeheeke,
te lerseke^ndamMignon, van H. J. Van
Moe teren,'te Amsterdam; Sperwer, van C.
Jnrrjens, te Amsterdam; Telephoon, van H.
Bernhard, te Amsterdam; Charlotte, van
J. J. A. H. Clignett, te Amsterdam.
Prijs: Sperwer. Premie niet toegekend.
Klasse 6. -Platbodem pleiziervaartuigen,
als: j lichten, boeiers en tjotters, lang op do
waterlijn van 5.75 tot 7.25 meter.
Sirene, van D. Verheul, te Rotterdam;
Piet Hein, van G. W. Lans, te Kapelle
a/d IJsel; Kaashandel, van T. Hooftman,
te Alfen a/d Rijn.
Prijs: Piet Hein. Premie niet toegekend.
Klasse 8. Platbodem pleiziervaartuigen,
alsjachten, boeiers en tjotters, lang op de
waterlijn beneden 4.50 meter.
Sophie, van P. A. Van Schagen, te Kin
derdijk; Dina, van W. Diepeveen, te Slik
kerveer; Colibri, van J. A. Van Ouwer-
kerk, te BolnesColibri, van J. De Jong Jr.
en H. De Vos, te Lekkerkerk; Koopmans
Welvaren, van P. Boelo, te Alblasserdam»
Prjjs: Colibri. Premie: Dina.
Klasse 9. Vracht- on beurtschepen zon
der vaste roef boven 20 ton.
Koopmans Welvaren, van J. Hoogenboe-
zem, te Lekkerkerk; Helena Antonia, van
W. Goudriaan, te Kapelle a/d Usal; Streef-
kerks Welvaren, van L. Ouweneel, te Streef
kerk; Drie Gebroeders, van M. Luijton, te
Lekkerkerk; Wijnanda, van L. Broere, te
Gouda; Twee Gebroeders, van K. Aalwijk
te Streefkerk; Goede Verwachting, van M*.
van Rusland. Toen daarop de verklaring
volgde, dat het geenszins in Ruslands plan
nen lag zich te mengen in Bulgarije bin
nenlandsche aangelegenheden, of het land
te bezetten, en dat een eventueel te be
noemen Russischen Commissaris nooit zou
optredon als bestuurder of beheerder, doch
alleen in hot belang dor partij-eenheid zou
werkzaam zijn, was de Vorst gerust en
dood het gröote offor, waarvan wo hier boven
melding maakten. Reeds Dinsdag jl. ver
liet hij do hoofdstad, na in eene procla
matie afscheid genomen to hebben van
leger en burgerij, allen tot eenheid en sa
menwerking te hebben aangespoord. En
zoo keert Vorst Alexander van Bulgarije,
als Prins van Battenberg weer tot het
dagelijkscho loven terug. Van hem kan
gezegd worden, dat hij hot spreekwoord:
„Er is een tijd van komen, er is een tijd
van gaan” begrepen en betracht heeft.
Mocht nu het doel, dat hij zich daarmede
voorstoldo, het horstel van de rust, de
handhaving van den vrede en den bloei
van Bulgarije daardoor maar volkomen be
reikt worden 1
Veel zal afhangen van de houding van
Rusland, doch na de herhaalde conferenties,
die er dezer dagen tusschen Von Giers en
Von Bismarck plaats haddon, mag men aan
nemen, dat Rusland niet eigenmachtig zal
optreden, doch, met medewerking der mede-
onderteekonaars van het Verdrag van Berlijn,
zijn wenschen en willen wel zal weten door
te drijven. Engeland zal wel zoo wijs zijn,
indien aldus den schijn gered wordt, zich
niet te verzetten tegon eene regeling, dio
ten doel hoeft Ruslands overwicht in het
Oosten te handhaven en boter te bevestigen.
Do beraadslagingen over do troonrede
in hot Engelsche Huis zijn eindelijk afgo-
loopen. Er is hooi wat gekibbeld, zonder
tot een enkel resultaat te komen. Thans
is eene commissie benoemd om een onder
zoek in te stellen naar do ongeregeldheden
die to Belfast hebben plaats gehad en
waardoornoodwendig nieuwe wonden zullen
worden opongereten. Do lersche quaestie,
hoewel tot hot voorjaar verdaagd, blijft nog
steeds aan de orde en geeft tot veel ge
schrijf en gewrijf aanleiding. Zoo heeft de
echtgenoot van don Burgemeester van Du
blin eene vrouwenpetitie ten voordeele van
Home rule op getouw gezet, die 500.000
handteekeningen draagt en, geljjk gemeld
wordt, eene zoo lijvige rol papier vormt,
dat zij door vier man moet worden gedragen.
Het stuk zal den 21 en dezer door eene
commissie van vrouwen worden aangeboden.
Amerika en Griekenland worden nog
steeds door aardbevingen geteisterd.
IJ Ji
Het kan niet goed zyn, als twee godsdienst-
richtingen bij de eenvoudige inlanders om
den voorrang strijden; kei^dijke verdeeld
heid heeft ons niet zooveel zegen aange
bracht, dat wy niet van harte zouden wen
schen, deze van de AUoersche Christenen
verwijderd te houden. Hoe zal het zyn,
wanneer ook daar, wat bij het licht ont
vlambaar karakter der inboorlingen geens
zins onmogelyk zou zijn, de yver voor
de kerkleer de gemoederen met godsdienst
haat vervulde? Zou er geen gevaar te
duchten zyn voor verstoring van de rust,
waartegen anders de Regeering gewoonlijk
zoo zorgvuldig waakt? Bovendien, wanneer
twee tegen elkander inwerkende krachten
arbeiden, vernietigen zij elkanders werkde
nog niet bekeerde inlander, vandaag door
deze, morgen door gene prediking aange
trokken, zal niet weten aan welke zijde
zich te scharen, en, onbewust wellicht, het
»by twyfel onthoudt u,” in toepassing
brengen.
Doch er zyn mogelyk redenen van over
wegend belang, die in deze de houding van
den fiouverneur-generaal hebben bepaald.
In dat geval achten wy het noodig, dat de
natie die leere kennen. Onze warme belang
stelling is het werk van de verspreiding des
Christendoms in Insulinde, heeft ons aan
gespoord, dien wensch hier ter plaatse uit
te spreken. Een groot deel van ons volk
deelt die belangstelling, en toont haar door
dadennog ten vorigen jare zijn geldelijke
offers van beteekenis gebracht, om het Ge
nootschap, dat toen door financieële zorgen
gedrukt werd bij te springen. Ook de Re-
gee'fing heeft menigmaal bewezen, den ar
beid der zendelingen te waardeeren. Mogen
wy dus niet lang in onzekerheid verkeeren
omtrent de vraag, of deze slag, het Genoot
schap toegebracht, onvermijdelijk was.
aan eene commissi® van zijnentwege
dragon de opening dor gewone vergat
van do Staten-Generaal, waartoe de 1
ters zullen worden aangewezen.
Bjj Koninklijk besluit is tot
voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-
Generaal, gedurende de vergadering die zal
aan rangen op den derden Maandag van
September 1886, benoemd Jhr. Mr. F. J. J.
Van Eysinga, lid van die Kamer.
Z. M. de Koning heeft in do
laatste dagen veraoheidene gouden horloges
aan zijn personeel geschonken als blijk van
tevredenheid. Was het voor eenigen tijd de
boschbaas thans hebben een kamerdienaar,
de concierge op Soestdijk on de wachtheb
bende brigadier aan het paleis te Soestdijk
een kostbaar zakuurwerk ontvangen.
Aan het gebouw van het
provinciaal bestuur te ’s-Gravenhage werd
Maandag o. a. aanbesteed:
lo. het maken van een bazaltmuur
langs de aanlegplaats der haven te Stel
lendam. Minste inschrijver de heer T. De
Baat, te Sliedrecht, voor f5784.
Ten dienste der garnizoens-
bakkerij had Maandag te Utrecht de her-
besteding plaats van do levering van 200
heet, roode en 600 heet, witte tarwewe
gende minstens 77 en 76 kilogr. per heet.;
voor roode tarwe was minste inschrijver
J. Hooghwinkel, voor f7,68'voor witte
M. De Gier, voor f7,70 per 80 kilogr., bei
den van Gorinchem.
Tot lid van het hoofdbestuur
der Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen,
is met 310 van do 330 uitgebrachto stem
men gekozen de heer Dr. Zaaijer te Leeuwar
den, die verklaard heeft deze benoeming te
zullen aannomen.
Voor eenige dagen had te
Slikkerveer eene proefneming plaats met
eene van eleotrisoh licht voorziene stoomboot.
In de vergadering der Eerste Kamer,
die gedeeltelijk gewyd was aan de inter
pellatie van den lieer Elout, over Indische
aangelegenheden, die van Woensdag 25
Augustus, werd door den geachten af
gevaardigde uit Utrecht toelichting ge
vraagd van een besluit, door den Gou-
verneur-Generaal vastgesteld ten opzichte
van de hulpzendelingen.
Dankbaar erkende spreker, dat de be
lemmering, die het zendingswerk in Indië
voorheen had ontmoet, thans niet meer
wordt toegepast. Veertig jaar geleden
toen men in de Vorstenlanden het woord
Gods wilde invoeren, antwoordde de Re
geering, dat, wanneer het Heidenen gold,
daartegen geen bezwaar zou bestaanmaar
dat men hier te doen had met Moham
medanen, die één God en Vader met ons
gemeen hadden, en men dus de nood
zakelijkheid niet inzag.
Thans is nog alleen van kracht de be
paling, (art. 123 van het Reglement,op
het beleid der Regeering van NederlandscÜi-
Indiö,) dat zendelingen, om toegelaten te
worden, de vergunning behoeven van het
Opperbestuur. Het besluit nu, waarop de
heer Elout doelde, was van dezen inhoud:
>De hoofden van ge westelijk bestuur wor
den uitgenoodigd aan de in het gewest
aanwezige zendelingen mede te deelen
dat bovengemeld voorschrift ook geldt
voor inlandsche leeraars of hulpzendelingen
zoodat ook voor dezen de veneischte byzon-
dere toelating moet worden aangevraagd.”
De heer Elout zag in dat besluit een
verscherping van de bestaande bepalingen,
en schreef den maatregel toe aan te groote
vrees voor het Mohammedanisme. Hy
wenschte daarom te vernemenwelke be
weegredenen den Gouverneur-Generaal tot
dien maatregel hadden geleid.
Het antwoord, door den Minister van
Koloniën gegeven, komt ons zeer bevre
digend voor. Artikel 123 van het Re-
geerings-reglement maakt geen onderscheid
tusschen inlandsche en Europeesche zen
delingen; toch heerschte er verschil van
opvatting, daar voor sommige inlandsche
helpers toelating werd gevraagd, voor an
dere niet De gouverneur-Geneiaal werd
op dat verschil opmerkzaam gemaakt, en
meende nu in het belang der goede orde,
op de algemeene handhaving van het
voorschrift te moeten aandringenover
eenkomstig het door hem te voren inge
wonnen advies van den directeur voor
Onderwys, aldus luidende:
»Art. 123 is geschreven
Christen-leeraars, priesters en w
en daarvan kunnen de bedoelde inlanders,
die onderricht geven in de Cliristelyke
leer en die worden uitgezonden om zen
delingen behulpzaam te zyn in hunne taak,
om andersdenkenden hunne godsdienstige
leerstellingen en begrippen in te prenten,
niet worden uitgezonderd. En zulks niet
alleen naar de letter der wet, maar ook
naar haren geest, aangezien er toch wel
meer grond bestaat dat de rust in ge
vaar zal komen door de woorden en
daden van weinig ontwikkelde versprei
ders van leerstellingen onder andersden
kenden, dan van wetenschappelijk ontwik
kelde beschaafde menschen.”
Dat er voorts geen enkele grond was
voor het vermoedenals zou ‘hier vrees
voor het Mohammedanisme het gouverne-
menta-besluit hebben uitgelokt, blijkt uit
de toevoeging, dat de feiten en omstan
digheden, die den Gouverneur-Generaal
genoopt hebben zijn aandacht op dit punt
te vestigen, zich niet hebben voorgedaan
in een Mohammedaansche streek.
BUITENLAND.
Overzicht.
De verrassingen zijn niet van de lucht
af. Voor 14 dagen maakten we melding
van de afzetting van Vorst Alexander van
Bulgarije en zijn gedwongen vertrek; voor
acht dagen van zyn terugkuer en feeste
lijke ontvangst, waardoor men meende dat
al het gebeurde ongedaan zou zijn ge
maakt, thans is de staat van zaken op
nieuw veranderd, door den vrij willigen af
stand van den Vorst, die alvorens te ver
trekken een regentschap instelde, waarin de
partijen aile vertegenwoordigd zijn.
Zie hier hoe de zaak zich toeüroeg. Na
zich van Rutschuck naar Philippopel be
geven te hebben, waar, volgens Turksche
lezing, do ontvangst niet zoo buitengewoon
hartelijk was, begaf do Vorst zich naar
Sofia, waar bevolking en leger hem met
gejuich ontvingen en wederkeerig de meest
ongeveinsde verklaringen van aanhankelijk
heid en trouw gewisseld werden.
Intusschen had de Vorst terecht ingezien,
dat in deze ook met Rusland te rekenen viel
en den Czaar per telegram zijn dank be
tuigd voor de beleefdheid, hem te Rut
schuck bewezen, door de tegenwoordigheid
van den Russischen consul bij den feeste-
lyken intocht aldaar, waarin hij het bewjjs
meende te zien, dat Rusland de daad van
geweld, tegen zjjn persoon gepleegd, af
keurde. Voorts verklaarde de Vorst zich
tot elk offer bereid om de edelmoedige
plannen des Keizers te ondersteunen en
Bulgarije uit den moeielyken crisis te ver
lossen, waarin het thans verkeert. Daarom,
zoo verklaarde hij verder, hoopte hij dat
de Czaar de zending van oen buitenge
woon gezant zal bespoedigen, opdat de
Vofst in staat zou zyn het zekere bewijs
te leveren van zijne ouveranderlyke gehecht
heid, die zoover gaat, dat hij bereid zou zijn
de kroon, die hij aan Rusland te danken heeft,
weer te stellen ia handen van den Czaar.
Het antwoord op deze demoedige ver
klaring was zoo koel en terugstootend
mogelijk. Do Czaar antwoordde name
lijk, dat hij ’s Vorsten terugkeer niet
kon goedkeuren, do zending van oen bui
tengewoon gezant niet meer noodig achtte,
zich, zoolang de Vorst in Bulgarije verblijf
hield, van alle inmenging zon onthouden.
De Vorst moest zelf maar weten wat hem
te doen stond, evenals de Czaar zich voor
behield te overwegen wat do herinnering
aan het verleden, het belang van Rusland
en het behoud des vredos in het Oosten
hem zonden voorschrijven.
A bon entendeur demi mol sufjil f Een
enkele stem van sympathie uit Engeland
tegenover den duidelijken eisoh van Rus
land, het onverschillige „wat gaat het ons
aan” der Duitschc oflicieuso pers en het
stilzwijgen der overige toongevende organen,
waren voor den Vorst duidelijke bewijzen,
dat hij zich moeielijk zou kunnen blijven
handhaven, al werd hij ook gesteund door
de liofde van een groot deel van zijn volk.
Voorzeker niet zonder hovigen strijd besloot
hij zijne positie op te offeren aan de be
langen van zyn land. De behartiging dier
belangen was zyn laatste werk. Door eene
dooir hem ingostelde commissiewaaruit
I straks het regentschap voor zyn vertrek zou
In de vergadering der Volksvertegen
woordiging wordt, zeiden we, zelden over
de zending gesproken. Wij wenschten
dat zulks eerlang nog eenmaal geschiedde
en wel naar aanleiding van een feit, door
de Bestuurders van het Nederlandsch
Zendelinggenootschap onlangs ter alge
meene kennis gebracht.
Niemand is het onbekend, welke geze
gende vruchten de zendingsarbeid heeft
voortgebracht in de Minahassa van Me-
nado Noord-Celébes). De ruwe Alfoeren
zijn daar vervormd tot vreedzame, werk
zame menschen, wier peil van zedelijk
heid bij geen Euiopeesche maatschappij
achterstaat. Dien vooruitgang heeft men
uitsluitend te danken aan den arbeid van
het Rotterdarnsch Genootschap.
Lang heeft de katholieke zending getracht,
op dit terrein ook vasten voet te verkrijgen
steeds werd dit van hoogerhand belet, ter
wille van den vrede. Dit jaar echter is by
besluit van den Gouverneur-Generaal de
Resident van Menado uitgenoodigd, den
heer Mutsaers, onder pastoor bij de Room-
sche missie op Flores, (een der kleine
Soenda-eilanden, waar de Katholieke Kerk
met uitstekend gevolg aan het bekeerings-
werk der inlanders heeft gearbeid,) te er
kennen als pastoor te Menado. sOfficiëel
is daarmede door de Regeering, en onder
Hare bescherming, de Roomsch-Kathoheke
kerk in de Minahassa toegelaten.”
Sommigen zullen dit een liberalen maatre
gel noemenvrye propaganda voor elk kerk
genootschap, dat de wetten des lands eer
biedigt, is een gewilde leuze. Wy zyn, met
het oog op de omstandigheden onder welke
de toelating geschiedt., niet van dat ge
voelen, en onderschrijven wat de Bestuur
ders daarvan zeggen
»Het Nederlandsche zendelinggenootschap
heeft jaren lang met de middelen, die het
kon en mocht gebruiken, kalin en ernstig
jiet zyne gedaan om de Regeering te waar
schuwen tegen en te weerhouden van de toe
lating der Roomsch-Katholieke Kerk op dit,
niet door die kerk ontgonnen en bearbeide
veld. Het genootschap trachtte de Regee
ring te bewegen, dat zy niet afweke van
het beginsel door vele harer waardigheids
bekleders tot voor korte jaren gehuldigd
en uitgesproken: om namelyk waar de
Protestantsche Zending werkzaam is, de
Roomsch-Katholieke, en wederkeerig, waar
de Roomsch-Katholieke Zending arbeidt,
de Protestantsche niet toe te laten. Zelf
trouw aan dit beginsel, zag het Genootschap
de Regeering van schrede tot schrede er toe
gebracht, dat beginsel te verzaken en nu op
te heffen.”>Geen oogénblik miskennen
wij het goede, dat de Roomsch-Katholieke
Zending, van haar standpunt en door de
toewijding van vele harer priesters, ook
onder Heidenen en Mohammedanen, gewerkt
heeft en werkt. Maar wij betreuren het
ten zeerste, dat zij, in plaats van op de
wijde wereld alleen een eigen terrein van
werkzaamheid te zoeken, op den door de
Evangelische Zending ontgonnen bodem zoo
vaak meent te moeten invallen, gelyk zij
het ook nu weder doet.”
Dat is goed gesproken I Men vraagt slechts
handhaving van een door jarenlange toe
wijding, door reusachtige opofferingen ver
kregen recht. Ten sterkste zouden wy het
af keuren, indien de Regeering toeliet dat
op Flores een Protestantsche missie kwam
de Katholieken hebben er aanspraak op,
dat niets hun welgeslaagden arbeid daar
komt storen. Gelijkerwys bepleiten wij het
goed recht der Protestanten op Menado.
Niet slechts is dat een quaestie van recht,