wM
N*. 974.
Zaterdag 11 Februari,
IE.
LST,
ïecten,
Zonen,
TRIX,
1888.
oonhoven,
Hoogendjjk.
t, Vo. 4,
Utrecht.
1
r
ite
nir 1888,
belanghebbende
ixmond, eVenals
>eden naam- ver-
VAN IPEREN
1AT8VERVAN-
te deelen, dat
A,
OUTEN.
tailing niet meer
tant op te ruimen.
mvuiwuiuLOii
Een strijd vraaff van
den dag.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
1
*«1 n
SCBOOKHOVEBSGHE CÜiïRAiïT
S. W. N. VAN NOOTEN te Schoonhoven,
|k 0,80. Men ken rich abonneeren by alle
Uitgen©
e in.
en ZEEGRA8-
aar schuins daar
leeliger dan ieer.
de land-
1OHT BINDT”
tenland.
ve naar keuae
ne militaire
tunnen voor
premie
achr. een
wyst op
in de r
vooral als
welke echter
pers toegan-
leid verdienen.
Amsterdam.
Directeur,
A v. d. PLOEG.
E WAAG”,
leposito
f 50 tot f 500,
rraagbaar;
f 500 tot f 1000,
1 optegging;
en f 1000, met
en boven f1000,
>n.
)rps,
ren gratis
Deie Courant wordt des Zaterdagsmorgens uitgegeven, j
Prjjsvoor Schoonhoven per drie maanden 0,70. Franco per poet i
Éoor het geheqle rijk f 0,80. Men kan rich abonneeren by alle
^ekhandeUren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
aanbevolen eerst
neeren. Verder
es en zorgvuldig
Prijs der Advertentiën: Van 1 tot 5 regels 0,50. Iedere regel
meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzending franco
j uiterlijk tot Vrijdags-namiddags. Alle binnenlandsche Advertentign,
I voor 3 maal plaatsing opgegevenworden slechts l maal in
I rekening gebracht.
ringszuchtige staatkunde van Duitschland
en dat Elzass en Lotharingen aan I>.
rjjk behooren worden teruggegeven
Italië zijn verbond met Oostenrijk
Duitschland moet opzeggen.
Vorst Ferdinand van Bulgarije is van
zjjnen tocht door verschillende deelen des
lands te Sofia teruggekeerd. Ook toen werd
hijevenals overal elders waar hy zich ver-
slavisten
voor»»<M>«
zoo spo
blykel
Terwijl Von Bismarck eene machtige
poging aanwendde om den vrede te hand
haven, sloeg de bekende Spaausche staats
man Castelar in de Cortes een geheel an
deren toon aan. Hij betoogde dat er een
einde moet komen aan de oorlogs-verove-
igszuchtige staatkunde van Duitschland,
dat Elzass en Lotharingen aan Frank
en
en
en hooger.
•oger.
Maatschappij vaQ
gevestigd to
it No. 93, gaat
len van alle soort
mskans gegrond,
i Hoeren
akkerkerk,
rirnpen a/d IJsel
Ds. Buijtendijk te IJaelstein
zal beproeven eene afdeeling van de alge-
meene nationale kiesvereeniging op te rich
ten voor het districtW^k ..bjj^Duurat^de^.
half twaalf eene vergadering belegd in een
der zalen van het Militair Tehuis te Utrecht.
In het kiesdistrict Bodegraven zal eene
kiesvereeniging worden opgericht in aan-
’angs door Ds. Bujjten-
Nationale kiesvereeni-
♦AMEIDE en TIENHOVEN8 Febr.
Aan de op 7 dezer te Vianen gehouden
loting voor de Nat. Militie word door 18
jongelingen uit deze twee samengevoegde
gemeenten deelgenomen. Onder die 18 zijn
er 4 (No. 8, 12, 15 en 18) die vrijstelling
bezitten wegens broederdieust1 (No. 9) als
eenige zoon terwijl 1 (No. 5) ongeschikt is
voor den dienst. Indien er zich dus geen
voor den dienst ongeschikten meer onder
bevinden en het aandeel dezer gemeenten in
de lichting (wat nog onbekend is) 6 bedraagt,
blijven behalve de vrijgestelden, No. 10, 11,
13, 14, 16 en 17 buiten oproeping.
*TIENHOVEN, 8 Febr. Op de aange
plakte gesloten kiezerslijsten dezer gemeente
komen voor 29 k ezers voor den Raad, de
Provinciale Staten en de Tweede Kamer der
Staten-Generaal. Even als voorheen zal deze
gemeente bij verkiezingen voor de Tweede
Kamer en de Prov. Staten jnet Ameide één
onderkiesdistrict uitmaken.
WOERDEN, 8 Febr. Op de heden ge
houden kaasmarkt waren aangevoerd 18 wa
gens. Prijs der Goudsche le soort f23
f25,50, 2e soort f 19 a 22; Edammer f28.
Overzicht.
Met recht mag de üultsche natie trorsch
zijn op haren eeuigeu Staatsman, Prins Von
Bismarck. Zijne redevoering in den Ryks-
dagzitting van 6 Februari jl. strekt daar-
De rijstpellery en olieslager y is zelfs
bang voor de afschaffing der invoerrechten
in Duitschland, daar deze maatregel on-
middellyk de binnenlandsche concurrentie
sterk zou doen toenemen.
Aan de industrie der wevery wydt de
u_ S paar bladzyden, waarin hij vooral
i het gebrek han overeenstemming
rapporten der belanghebbenden,
als deze uitgaan van de Kamers
van Koophandel in de voornaamste fabriek-
plaatsen. Die rapporten zyn over het al
gemeen gunstig. Zelfs de klachten uit
Tilburg, het centrum van de protectionis
tische^ beweging, blijven niet zonder we
derlegging. De heer Pollet, fabrikant te
dier stede, vraagt: Waarom dan op be
scherming aangedrongen, nu geheel Til
burg niet alleen met groote tevredenheid,
maar ook met trots kan terugzien op de
vervlogen vyf en twintig jaren, waarin
proefondervindelijk is gebleken, dat het
vryhandelsysteem niet slechts voor den
fabrikant, maar ook voor den arbeider, ja
voor geheel Tilburg, een goed resultaat
heeft opgeleverd?” En verder: »Nog eens,
heeren collega’s fabrikanten, geen bescher
mende rechten kunnen ons aan vooruit
gang helpen; hij kan alleen verkregen
worden door, met kracht en volharding
alle ons ten dienste staande middelen aan
te wenden en niets onbeproefd te laten,
ten einde uw fabrikaat ai meer en meer te
veredelen, en te verbeteren.”
De vertegenwoordigers der yzer indrustrie
vragen bezwaring van den invoer tot ge-
lijk bedrag als in het buitenland wordt
geheven; de rapporten der Kamers van
Koophandel zyn
sluiting aan de onlar
dijk c. s. gestichte
ging”-
Te Oudewa^er had Dinsdag
eene samenkomst plaats van kiezers in het
kiesdistrict Bodegraven, welke leidde tot de
oprichting van eene kiesvereeniging „Vreest
God eert den Koning” voor dat district
(in den geest van de Nationale kiesvereeni-
ging van Ds. Buytendijk).
De vergadering werd door vele kiezers
uit verschillende plaatsen van het district
bijgewoond, onder welke verscheidene in
vloedrijke personen.
De heer Wildeboer opende de vergadering
en zette het doel der samenkomst uiteen.
15 leden traden tot de vereeuiging toedie
terstond o vergingen tot het kiezen van een
voorloopig bestuurn. m. de heeren H.
Wildeboer, J. W. Margadant, G. Van der
Lee, C. Breedijk en O. de Bruin.
Voorts werden eenige personen genoemd,
die als candidaten voor de Tweede Kamer
in aanmerking konden komen, en werd be
sloten, Donderdag 16 Febr. e. k. eene tweede
vergadering te houden te Gouda.
Hierop ging de vergadering uiteen, nadat
de heer Keers van Hazerswoude den heer
Wildeboer bedankt had voor zijne uitste
kende leiding.
Te Gorinchem heeft de aanbe
steding plaats gehad van het bouwen eener
keet, ten dienste van het Nieuwe Kanaal
SchotdeurenGorinchem. De heer J. Schou
ten, te Vianen, werd als minste inschrijver,
aannemer voor de som van f 1988.
Op don 27 Jnnn.ri jl. word
door den bouwmeester As Den Oudsten te
Lekkerkerk aanbesteed het bouwen van een
woonhuis te Berkenwoude. Ingeleverd wer
den 26 biljetten waarvan voor perceel No. 1,
metselwerk Jb. Van Dam, Stolwijk, f447
J. W. De Groot, Gouderak, f447; A. v. d.
Wal, Lekkerkerk, f465; A. De Wilde,
Stolwijk, f498; J. De Bruin, Berkenwoude,
f510; G. Kool Jz., Stolwjjk, f513; B. Ver
waal, Lekkerkerk, f524. Perceel No. 2,
timmerwerk G. Anker Stolwjjk f 420
J. Baas, Stolwijk, f 425; J. C. Stoppelenburg,
f479 C. De Bruin, Ouderkerk a/d IJsel
f 480 W. Pruyt, Lekkerkerk, f 490; J. Riet
veld Berkenwoude, f490; C. Broere Tz.,
Streefkerk, f598; I). J. Mertens, Krimpen
a/d Lek530A. TeeuwenKrimpen a/d
IJself 535 Gebr. MacdanielBerg-Am
bacht f 559 J. De GrootBerkenwoude
f575; C. Van der Kuy,f835. Perceel No. 3,
Verf-en Glaswerk: G. Romein, Stolwijk, f68;
B. Van Reeuwjjk, Berkenwoude, f 70; W.
Van der Vliet, Stolwijk, f75,80. Perceel
No. 4, smidswerkW. Van Erk, Lekkerkerk,
f48,20; P. Kramer, Stolwjjk, f68; O. Van
der Graaf, Lekkerkerk, f73, on W. Groe
nendijk Berkenwoude, f79,70. Aan den
laagste of eerstgenoemde van ieder perceel
is het werk gegund.
Door eenige onderwijzers te
Sliedrecht en omliggende plaatsen is eene
afdeeling opgerichf van het Ned. Onderw.
Genootschap. Tot leden van het bestuur
zijn gekozen de heeren F. W. Van der
Schuyt, hoofd eener school te Sliedrecht,
voorzitterJ. V. Disselkoenhoofd eener
school te Sliedrechtsecretarisen L. Ze
venbergen, hoofd eener school te Ottoland,
penningmeester, respectievelijk voor 1, 2 en
3 jaar. Als vaste plaats van vergadering
is de keuze op Bleskensgraaf gevallen.
Beroepen tot predikant te
Kralingen Ds. J. O. Montyn te Schiedam.
Ds. L. Van Maanen te Willem
stad is beroepen te Heienaveen.
van herleving. Alweer dus dezelfde tegen
strijdigheid. Deze nijverheidstak verkeert
v.cnlgcrii'. lia «Ulo lantlon o**» van
kwyningin Frankrijk, waar bijna 50 per
cent wordt geheven, is de toestand veel
slechter dan bij ons.
De heer Patijn beschouwt verder eenige
niet in het Utrechtsch rapport genoemde
industriëen, omtrent welke hij de mede-
deelingen van de Kamers van Koophandel
raadpleegde, die meerendeels op voortref
felijke resultaten wyzen; zelfs verkeeren
er twee, de tabaks- en de margarine-,
industrie, in bepaald bloeienden toestand.
Merkwaardig is ook de toeneming van den
scheepsbouw voor buitenlandsche rekening,
niettegenstaande bijna alles, wat daarvoor
noodig is, van elders moet worden ingevoerd.
Eindelijk nog eenige beschouwingen naar
aanleiding van het request van het Gro-
ningseh provinciaal comité, waarin de hef
fing van een matig recht op landbouwpro
ducten wordt gevraagd. De schrijver ves
tigt op twee punten de aandacht: Vooreerst
heeft men niet aangetoond dat de toestand
van den landbouw, hoe hachelijk ook op
vele plaatsen, hier te lande ongunstiger is
dan in Frankrijk en Duitschland; in de
tweede plaats heeft het beschermend recht
daar volstrekt niet gebaat, zoodat men al
weer tot verhooging is overgegaan. Op
die manier kan men aan den gang blijven,
zeer ten nadeele der bevolking, voor wie
het brood, hoofdbestanddeel eener gezonde
voeding, al duurder wordt gemaakt, een
gevaar, door de Fransche Regeering bij haar
tarief wyziging van 10 Maart 1887 niet over
het hoofd gezien.
We moeten ons bekorten, ten einde nog
eenige regelen te wijden aan de slotsom,
waartoe de heer Patyn komt.
•Klagen de grondeigenaars en
bouw” zegt hij»over de slechte tijden,
welnu, de crisis kan hun leeren, dat in een
tyd, waarin de rentestandaard daalt, het
grondbMit- niet meer de hooge interessen
kan afwerpen, die daaruit vroeger worden
genoten, en dat het aan het einde der I9e
eeuw niet aangaat om in den landbouw
de oude sleur té blyven volgen en niet mede
te gaan met de vorderingen van onzen tijd;
maar ook de Regeering kan er uit leeren,
i is de Wekere gegevens
der wetenschap meer te brengen ter ken-
nisse van den landbouwer zelf, om hem door
betere bebouwing van den grond, door een
goede keuze van meststoffen en voedings
stoffen voor het vee, door betere bearbei
ding van de producten in staat te stellen,
de exploitatie van den grond zoo voordee-
lig mogelyk te maken en de concurrentie
op de vreemde markten te kunnen volhou
den.”
•Klaagt de industrie over de scherpe me
dedinging van het buitenland, de crisis
kun haar leeren, dat vervaardiging van deug
delijk fabrikaat, voortgaan met de vorde
ringen der wetenschap, behoorlijke kennis
van de behoeften van het publiek, oprich
ting van Nederlandsche kantoren in den
vreemde, uitzending van goed ontwikkelde
en goed opgeleide handelsreizigers ook voor
ons Vaderland dringend noodig zyn, wil zy
zich niet door andere natiën verdrongen
zien. Ook de Regeering mag niet stilzit
ten; herziening der tarieven en wijziging
der patentwet, benevens verbetering van
ons vak-onderwys, behooren tot haar eerste
plichten.
•Klaagt de handel”, ook op zyn ge
bied maakt kennis macht; rekening moet
worden gehouden met de veranderingen,
door de toepassing van stoom en electrici-
teit teweeggebracht. Vooral dient ijverig
gezocht naar nieuwe afnemers in verwijderde
streken. Ook de Regeering is nog niet
aan het eind harer taakonze gemeen-
schapswegen te water en te land laten nog
te wenschen over, en, tot vermeerderde
kennis van handelstoestanden in het bui
tenland is verbetering van het consulaat
wezen een dringende eisch.
De heer Patyn eindigt zyn belangrijk ge
schrift, dat wy, vooral om de bij uitstek
praclische wenken die het bevat in veler
handen wenschen, met deze woorden, ont
leend aan een rapport van een Belgische
Kamer van Koophandel, die van Verviers,
in welke woorden we een profetie der naaste
toekomst hopen te mogen zien
»De treurige ondervinding, die men op
dit oogenblik met het protectionisme op
doet, kan slechts haar tyd hebben; zij zal
noodwendig gevolgd worden door een be
weging ten gunste van het vrije verkeer,
en dan zal het voordeel zyn aan de zijde
var> hen, die de sterksten zyn; dat zullen
wjrj zyn, wanneer wy weerstand weten te
bieden aan de verleiding van de reactionaire
denkbeelden, die op dit oogenblik by onze
naburen de overhand hebben verkregen.”
e,—- protectionist te zyn
om te erkennen, dat onze tarieven van
invoer eenige wyzigingen noodig hebben.
Terwyl de heer Patijn in het derde en
laatste gedeelte zyner biochure den indus-
triëelen toestand van ons Vaderland na
gaat, beginnende met de te Utrecht uitge
brachte verslagen, waarin verschillende
takken van nyverheid in alphabetische
volgorde zyn genoemd, beaamt hy dadelijk
de klacht tan eenige azyn-fabrikanten,
die in een request aan den Minister van
Financiën betoogden, dat de buitenland
sche azyn feitelijk een begunstiging er
langt van fl,02 per hectoliter, dewijl de
accyns hier te lande met dit bedrag het
invoerrecht overtreft.
Onder de klagers,we kunnen ze niet
alle noemen, komen vooral de branders
in aanmerking; zij maken over bet alge
meen slechte zaken. Op welke wijze
hierin verbetering is te brengen, valt
moeielyk te zeggen, ons komt het voor
dat met graanrechten de branderijen aller
minst zouden gediend zyn. Gingen we al
leen te rade met gezondheids-argurnenten,
dan zouden we den invoer van buiten-
landsch gedistilleerd wel belemmeid willen
zien, want in den regel is het raar spul
dat we van elders krygen. Doch hoo-
gere rechten te heffen dan reeds geschiedt,
zou de handelstraclaten in gevaar brengen
en de smokkelarij op de grenzen nog doen
toenemen.
De Leeuwarder houthandelaars vragen
een invoerrecht van 10 percent der waarde
op buitenlandsch gezaagd en bewerkt hout.
Uit andere streken luiden de berichten
omtrent dezen nijverheidstak vry gunstig.
Men verlieze ook niet uit het oog, dat
verhooging van den prys van bouwmate
rialen in het algemeen bedenkelyke ge
volgen zou kunnen hebben.
Hoe de leerlooierijen en schoenmakerijen
in Noordbrabant protectie kunnen vra
gen, is onverklaarbaar bij de gunstige
rapporten, uit onderscheiden gemeenten I
ingekomen. We citeeren o. a. dit: »De dat het haar pij^ht
machinale schoenenfabriek te Besoyen ver- ...o,
keert in een stadium van vooruitgang en
uitbreiding. Het aantal vervaardigde schoe
nen beliep het aanzienlijk getal van 1800
paar per week, een getal hetwelk tot dus
ver geen enkele fabriek in ons land be
reikte. De aanvragen overtreffen nog
steeds het gefabriceerde. Door uitbreiding
van het werkliedenpersoneel waren de lo-
caliteiten te klein bevondende loonen
der werklieden zyn voor mannelyke f8 5
f 13 per week. Deze hooge loonen stellen
den fabrikant in staat over degelyk werk
volk te beschikken.” Zoo zyn er meer,
wel een bewys dat deze industrieëlen geen
verandering behoeven te wenschen.
De Groninger meelfabrikanten beweren
dat de meelfabriekendie zich er op toe
leggen een geschikt fabrikaat aan soliede
afnemers te leveren, de concurrentie tegen
de fabrieken in Duitschland wel kunnen
volhouden; het bestuur der Nederl. Ver-
eeniging van meelfabrikanten houdt vol,
dat invoerrechten het eenig middel zyn
om hun industrie te redden. Deze quaestie
hangt nauw samen met de graanrechten,
over welke wij reeds meermalen gespro
ken hebben.
De rijstpellery
De toestand van Jen Duitschen Kroon
prins te ^an Remo is zoodanig, dat de
operatie aan het strottenhoofd thans on-
tvermy4plyk wordt geacht
De verkiezingen voor de
Tweede Kamer der Staten-Generaal in alle
kiesdistricten ingevolge art. 9 van de Ad-
ditionneele Artikelen der nieuwe Grondwet
zullenblijkens een Kon. besluit van 4 dezer,
gehouden worden op Dinsdag 6 Maart 1888.
In de kiesdistricten waar herstemming noo
dig mocht zijnzal deze geschieden op 20
Maart daaraanvolgende.
De verkiezingen door de Staten van de
provinciën voor de Eerste Kamer der Staten-
Generaal zullen geschieden op 24 Maart 1888.
Bij beschikking van den Minis-
ter van Justitie is tot Brigadier-titulair
bevorderd J. M. Van der Hummen, Ryks-
veldwachter 3de klasse te Gouda.
By besluit van Ge d. Staten
van Zuid-Holland is bepaald:
1°. dat de uitoefening der jachten op
waterwild wordt gesloten op Dinsdag
13 Maart a. s.
2°. dat de uitoefening van het weispel
met kwartelen met steekgaren of vliegnet
is toegelaten van den 25. April a. s. tot
en met den 4. Juli daaraanvolgende;
3°. dat de visscherij in de binnenwate
ren waaronder ook worden verstaan ri
vieren door sluizen afgesloten, zal zijn ge
sloten van den 5. April a. s. tot en met
den 5. Juli daaraanvolgende, met uitzon-
dering:
a. van de visscherij door middel van
fuiken, aalscharen, aalkorvendobbers en
door peuren naar aal en paling;
b. van de vissscherij met de gebbe om
kleine visebjes te scheppen tot aas voor
dobbers
4°. dat het visschen met kuilnetten,
waaroodor ook bohooren «nlcerkuilen en
staalboomen van den 5. April a. s. tot
en met den 19. Juni daaraanvolgende is
verboden
5°. dat de kooilieden hun kooieenden in
dit jaar moeten opsluiten of ophokken van
het tijdstip der sluiting van de jacht op
eenden tot en met den 21. April, en van
den 2. Juli tot de opening der jacht op
waterwild.
De gemeenteraad van Woerden
heeft afwyzend beschikt op een verzoek van
den ontvanger der registratie aldaar om
alsnog op de kiezerslijsten geplaatst te wor
den. Hij is ongehuwd en bij zijne ouders
inwonende. Vermoedelijk zal by zich nu tot
de rechtbank wenden om een verdere be
slissing uit te lokken.
In eene Dinsdag gehouden
vergadering van de vereeniging „Algemeen
Belang van Gorinchem” is als voorloopig
candidaat voor de Tweede Kamer gekozen
de heer Van Haaften te Sliedrecht, lid der
Provinciale Staten van Zuid-Holland.
Nog werden aanbevolen de heeren A. G.
W. Boll, notaris te Gorinchem en Mr. De
Beaufort. De heer Boll wenschte echter in
geen geval de candidatuur te aanvaarden.
In dezelfde vergadering werd de heer
J. M. Elshont als secretaris-penningmeester
der Vereeniging met algemeene stemmen
herkozen.
De reglementsherziening had geene in
grijpende veranderingen ten gevolge. De
jaarlijksche contributie werd van f2,50 op
50 ct. gebracht. Donateurs der Vereeni
ging zijn leden, die jaarlijks f2 of meer
bove'i hunne jaarlijksche contributie bij
dragen, of giften boven dat bedrag aan de
Vereeniging doen,.
Decentrale anti-revol utionaire
kiesvereeniging „Vrijheid en Recht,” voor
het hoofd kiesdistrict1 Bodegraven, hield Don
derdag eene algemeene vergadering. Het
bestuur werd met acht leden vermeerderd,
opdat alle gemeenten van het district in
dat bestuur zouden vertegenwoordigd zijn.
Uit de voorloopige rij van candidaten voor
de Tweede Kamer, waarop vooral in aan
merking kwamen de heeren8. van Velzen,
te Alfen; J. H. Donner, te Leiden; G. A.
Hoogeveen, te AlfenMr. Th. Heemskerk
te Amsterdam en de heereu Huber en Godin
de Beaufort, oud-leden voor Gouda, zal in
de eerstvolgende vergadering tot eene defi
nitieve keuze worden overgegaan.
Woensdag had te Dordrecht,
onder leiding van Mr. D. P. D. Fabius
namens het centraal-comité van anti revo
lutionaire kiesvereenigingeneene conferen
tie plaats voor de districten Brielle, Dord
recht, Ridderkerk, Sliedrecht, Gorinchem
Zevenbergen en Waalwijk,
niet voor verslaggevers der
kelyk was.
In de school met den Bijbel te
Vreeswijk had Dinsdag de centrale verga
dering plaats van anti-revol'utionaire kiezers
uit het district Wijk-By-Duurstede.
Een dertigtal kiezers waren tegenwoordig.
Tot candidaat bij de a. s. verkiezing voor
een lid van de Tweede Kamer in dit dis
trict werd gekozen de heer Jhr. K. A. Go-
verwachting werd zijn^ verschijning te mid
den der volksvertegenwoordiging te gemoet
gezien en de loges vaii diplomaten, hooge
Staatsambtenaren enz. ijMpen overyol. Hot
gold' ttö veraeai^ïn^'viii hét uoór ne re
geering ingediende militaire- en leenings-
ontwerp, eene aangelegenheid dus waarbij
de stand van zaken in het buitenland nauw
betrokken was. Meer dan eene verdedi
ging, was de rede echter «ene algemeene
beschouwing van den stand van zaken in
het politieke Europa en van de houding,
welke Duitschland daarin venscht en be
hoort aan te nemen. *t b niet doenlijk,
ook maar eenigszins, een overzicht dier re
devoering te geven. We moeten ons met
enkele aanhalingen tevredin stellen. Na
den algomeenen toestand vin Europa ge
schetst te hebben, betoogd» hij de nood
zakelijkheid van Duitschland in een schier
volmaakten toestand van weerbaarheid te
brengen, juist ter wille viu het behoud
van den vrede. Van dien dgemeenen toe
stand sprekende, zeide hij, dat hij eer ver
beterd dan verergerd was. Frankrijk, zoo
zeide hij, heeft een nieuwen President ge
kregen, nog vredelievender dan zijn voor
ganger, die tweemalen in 1887 het gevaar
voor een nieuwen Fransch—Duitschen oor
log wist af te wenden Rusland wenscht
vrede, althans het Hoofd van dien Staat
en aan diens verzekeringen in dien zin, nog
onlangs herhaald, hecht ik, zoo sprak de
Rijkskanselier, meer waarde, dan aan dui-
zende dagbladendie het tegendeel ver
kondigen. Toch voorzag bij de mogelijk
heid van een aanval vau Russische zijde.
En dén, zoo vervolgde hij, zou geen Fran
sche regeering in staat zyn, de oorlogs
partij aldaar te breidelen. Daarop moet
worden gerekend en Duitschland zou dan
in staat zijn een millioen manschappen aan
zijne oostelijke, een millioen aan zijne wes
telijke grenzen op te stellen en nog een
millioen beschikbaar hebben om aan de
MM ©f «nrieiN» vyd« bg to Springen.
Maar hoe sterk ook, Duitschland ver
langde geen oorlog. Het zou niet aan
vallen, doch alleen, moest het zijn, zich
verdedigen en daartoe strekte ook het
dozer dagen mede openbaar gemaakt ver
drag met Oostenrijk van 1879, waarin
sinds ook Italië is opgenomen, waarbij
die staten elkander houw en trouw belo
ven by eene botsiug met Rusland en op
zijn minst eene welwillende onzijdigheid
zullen in acht nemen, indien de aanval
van Turksche zijde mocht komen. En nu
als ’t ware aan Rusland alle aanleiding
tot tegenspraak is ontnomen, voegde Von
Bismarck er bij, dat Duitschland bereid
was Ruslands aanspraken op een overwe
genden invloed in het Oosten te onder
steunen, mits dit s|echts langs officieelen
weg verzocht word.
Vooral deze laatste byvoeging is van
beteekenis, daar zij wijst op den zin van
toenadering, die ook Oostenryk zou bezielen.
’t Schijnt welalsof de openbaarma
king der stukken, waarvan we hierbo
ven melding maakten, welke openbaarma
king blijkbaar een daad van voorafgaand
overleg is geweest tusschen Weenen en
Berlijn, en de daarop gevolgde redevoe
ring, welker volledige kennisneming we
onze lezers met aandrang aan bevelen, de strek
king hebben om Rusland alle aanleiding tot
verdere oorlogzuchtige maatregelen te ont
nemen en de aansprakelijkheid voor oene
mogelijke botsing geheel op dat land te
werpen.
Met stormachtige toejuichingen werd de
rede van den grijzen staatsman herhaalde-
lyk afgebroken, en onbeschrijfelijk moet
het tooneel geweest zijn, dat de Rijksdag
opleverde, toen de rede, die uren lang
geduurd hadwas geëindigd. Het resul
taat was dan ook schitterend: het ont
werp werd met algemeene stemmen goed
gekeurd, zelfs de sociaal-democraten ver
zetten zich niet.
Ook van buiten de Kamer stroomen ge-
lukwenschen en bijvalsbetuigingen den
Rykskanselier toe.
Mocht thans ook bet doel geruststel
ling wegneming van alle misverstand
bereikt worden.
De toongevende Russische bladen laten
zich in zeer waardeerenden zin uit over
het gesproken woord. Zullen de Pan-
visten, die den oorlog als onvermijdelijk
irstellen, zich ook laten ontwapenen. Met
“noed g kan dit blyken, indien het slechts
