I tater H, h 1888. Zaterdag 18'Augustus. N°. 1001. 1GE, merk en gevuld LST, ïecten, LEK. Zonen, Landbouw, t, /Vo. 4, voor het fALK”, hoonhoven. I N. 1 i l 1 Weekblad voor Zuid-Holland en Utrecht. UIJT, kenmaker, kAT, OVEN. 1 -AZONDER. - GORCOM. BINNENLAND. Uitgever* F P- NDIJK. SuOisr.’ tant, LEERPLICHT. BUITENLAND. Overzicht. •kkende voordracht ge- if oi>ln nd. ivo naar keuxe ni. i i iron LooMlulnen. Ier ven O. CONINCK konr. n. den vóór of op L. WALDECK :us 1888. i. wde waar. I. voor oono Zuid- r jiug der inkoops- ran af 1 8op- C'enta per mud ir dan óón prijs Door Z. M. ia aan den ont vanger der dir. belastingen en accijnzen W. SCHOOÏfflOVElfSCffl COURAlfT. S. W. N. VAN NOOTESte Schoonhoven, Deze Courant wordt des ZaFerdag-morgens uitgegeven. Prijs: voor Schoonhoven per drie maanden f 0,70. Franco per post door hot goheele rijk 0,80. Men kan zich abonueeren bij alle Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders. r bij of op den dag eoretaris. Prijs der Advertentiëu: Van 1 tot 5 regels 0,50. Iedere regel meer f 0,10. Grooto letters naar plaatsruimte. Inzending franco uiterlijlc tot Vrijdags-namiddags. Alle binnenlandsche Advertentiën, voor 3 maal plaatsing opgegeven, worden slechts 2 maal in rekening gebracht. ico worden toe- van een maat- DE WOLF»', to Rotterdam ren de 30 80 7,i do Amster- koopen on ver- togen oon pro- ♦ALBLA8SERWAARD en VIJFHEE- RENLANDEN, 16 Aug. Ons vennoedon der voorgaande week, dat er eene blijvende verbetering in de weersgesteldheid zoude op handen zijnis gelukkig bewaarheid. Eenigo prachtige zomerdagen hebben den landbouwers gelegenheid verschaft het laatste doch bij velen nog een voornaam gedeelte van hun hooivoorraad goed droog ’t huis te halen. Dank' zij den krachtigen wind der laatste dagen, zijn thans nagenoeg alle pol ders ook van het overtollig water bevrijd, do uiterwaarden echter, die hun water niet langs kunstmatigen weg kunnen lossen, zullen, de rivier moge al mooi aan het val len zijn, er nog lang onder lijden.. Thans begint men aan den korenoogst zoowel de hoeveelheid als het gehalte van het afkomend graan zijn over ’t algemeen minder dan het vorig jaar. Gunstig weder bij het oogsten kan natuurlijk nog veel schelen. Do aardappelziekte neemt nog steeds toeook de late soorten zijn in den knol sterk aangetast. *AMEIDE, 16 Aug. De in de maand Mei 11. ingehjfde milicien B. 8. alhier is dezer dagen wegens lichaamsgebreken voor don dienst afgekeurd en dientengevolge het aan do beurt zynde hooj trokken door F. K. te T lijving opgeroepen. goed is te gemoet te komenby ziekte van moeder, zoo hulp van eea schoolgaand meisje dringend noodig ^«.‘/ou het hoofd der scAoot vertof kunwnTpeven'met de tijdvakken gedurende welke landbouwwerk- zaam heden alle handen vereischen, zou de vaststelling der gewone vacanties rekening kunnen houden. En wie er iets hards in ziet, in het uiterste geval, misschien op den kostwinner des gezins gevangenisstraf te moeten toepassen, omdat hij zij» kinderen niet tvr school zond, die bedenke dat er nog heel wat andere middelen zullen aan te wenden zyn, om hem door overreding en waarschuwing tot beter inzicht te bren gen', vóór' de rechter zijn verpordeelend vonnis uitspreekt. In de jongste Algemeene Vergadering van het Nederlandsch Ónderwtjzers-Genootschap werd door den heer Mr. II. Ph. De Kanter, schoolopziener in het arrondissement Brielle, een hoogst belangwekkende voordracht ge houden, ter aanbeveling van de invoering van leerplicht. Het is zeer natuurlijk, dat de conclusiën van den spreker niet zonder bestrijding werden gelaten. Leerplicht is daarom ook een zoo netelig onderwerp, doOrdien hij inmenging van de Overheid in het werk der opvoeding noodzakelyk maakt, en men dat zoo gaarne aan den vryen arbeid der ouders zou overlaten. Toch verdient het onze aandacht ten volle, en eischt het al gemeen belang, dat wij er over nadenken. Ontegenzeggelyk zijn er bezwaren tegen, en het komt ons voor dat zij, door wie deze eenvoudig worden ter zijde geschoven ol van weinig beteekenis geacht, de zaak zelve geen dienst bewyzen. Men moet er wel degelyk rekening mede houden, en dan de vraag stellen, of z^ van dien aard zijn, dat zij de invoering van den maatregel bepaald onmogelijk maken, met andere woorden, of de voordeelen, die men er van mag ver wachten, al of niet zullen opwegen tegen de nadeelen, die men er van ducht. Er komt geen enkele wet tot stand, geen enkele hervorming heeft plaats, zonder dat schade wordt toegebracht aan zekere belangen; wilde men zich daardoor laten afschrikken, dan bleef alles m denzelfden toestand. Laat ons voor- en nadeelen eens tegen over elkander plaatsen; over het recht van den Staat, om de ouders te dwingen tot behartiging van de hoogste belangen der spreken, omdat ‘id onzer lezers Schadd, te Vreeswijk c. a., op zijn verzoek, met ingang van 1 Sept. a. s. eervol ontslag -----n uit ’s rjjks dienst verleend, behoudens 'met de. ««nawaak op pensioeq. Het helpt al weinig of, gelijk de jongste berichten melden, Italië zijne aanspraken op Massouah al erkend aflet door Rusland, Duitschland, Oostenrjjk, Engeland en Spanje, zoodat Frankrijk met Griekenland, Turkije en Egypte vrij machteloos alleen staan, zoo lang het niet in staat schijnt te zijn zijne positie tegenover de inboorlingen te hand haven. Op nieuw toch worflt melding ge maakt van een nederlaag, het expeditieleger toegebracht door een stand, die tot nu toe opzijdig was gebleven in des strijd tusschen Italië on don Negus. Het goval heeft veel sensatie gemaakt in Italië, en de vrees voor eene bezetting van Tripoli, waarvan Frank rijk Italië verdacht, is er grootendeels door geweken. Zoolang Italië in Massouah de handen vol heeft, zal het wel niet aan uit breiding westwaarts denken. Griekenland^ houding in zake Massopah wekt in Italië bijzondere ergernis. Eerst toch verklaarde het niet met Frankrijk’s protest te kunnen instemmen, terwijl het later niet alleen zich daarbij aansloot, maar zyno onderdanen aldaar zelfs stelde onder de h->ede van «ift^uisoheu Consul. Uit Bulgarije kometiaTzeer vreemde be richten Vorst Ferdinand zou zich namelijk gereed houden het land te verlaten, terwijl het Ministerie dan het bewind in handen zou geven aan twee voorloopige regenten, die de Sobranja ontbinden zouden en nieuwe verkiezipgen uitachryven. De nieuwe So branja zou dan onder Turksch-Rueslschen invloed Prins Waldemar van Denemarken tot den troon roepen. Moeielijk te rijmen met deze on dits is het bericht, dat dezer dagen bij gelegenheid van don verjaardag Van de eedsaflegging van Prins Ferdinand, een plechtige dienst in de Kathedraal van de hoofdstad is gehouden welke plechtig heid gevolgd werd door eene revue over de troepen en een diner ten paleize, waarby alle Ministers tegenwoordig waren. Te Frankfort a/O (Duitschland) is dezer dagen op den gedenkdag van den veldslag bij Mars-la-tour een standbeeld onthuld voor Prins Frederik Karei, in 1885 overleden en gelijk men weten zal vader van wjjlen onze Prinses Hendrik, later Prinses van Saksen- Altenburg. De keizer woonde do plechtig heid bij, die besloten werd door een banket ten stadhuize. Van de min of meer gespannen verhou ding tusschen Duitschland en Frankrijk blijkt bij elke gelegenheid. Nu weder geeft een kloppartij tusschen Fransche en Duitscho studenten te Belfort aan de Norddeutsche aanleiding om allerlei leehjke dingen aan het adres van Frankryk te zeggen. Bedoelde studenten zijn nl. mishandeld en toen een hunner op grond eener oude wet een actie van schadeloosstelling tegon hot gemeentebestuur wilde instellenkon hij geen advocaat vinden, bereid om zijne rech ten to bepleiten, misschien wel omdat de zaak niet te verdedigen, was. Boulanger gaat nog maar altijd voort met beweging te maken om zijne verkiezing-te verzekeren. Nu de radicalen zich van hem hebben afge keerd, gaat hij weer coquetteeren met de clericalen die hem uit Charente vroegen of zij in hom een voorstander van vrijheid van vereonigingvan godsdienst en van onder wijs in hom vonden, waarop hij natuurlijk met vele doch niet to duidelijke woorden bevestigend antwoordde. De graaf van Parijs vertrouwt hem echter niet to veel en raadt zijne volgelingen aan, goed uit hunne oogen te zien, alvorens den levenmaker te steunen. De werkstaking te Parijs duurt nog altijd voort on neemt al grooter en grootor ver houdingen aan. Eene commissie uit hun midden had Zondag eene audiëntie bij Floquet, bij wien zij zich beklaagden door de politie en de militairen te worden tegen gewerkt. Do Minister beduidde hun echter wijselijk, dat waar zij gelijk bij do haven werken geweld wilden aanwenden om rustige arbeiders het voortwerken te belet ten, laatstbedoelde aanspraak hadden op be scherming van de zijde der openbare macht. Men wil dat Koning Milan van Servië met zijne echtgenoote, Koningin Nathalie, eene bijeenkomst te Weenen zal hebben. ogere nummer, ge- Tienhoven, ter in- Tot noodhöemr» Jo» a a »- Krimpenerwaard, voor den winter 1888/89, zijn benoemd de hoeren C. Oskam Az. eu G. Voorsluijs Jz. te Berg-Ambacht, A. Breed void te Lekkorkerk, L. Kooij te Krimpen a/dIJsel, G. Vonk Noordegraaf te Ouder kerk a/dIJsol en L. De Jong te Goudorak, allen hoofdingelanden. Bij de Maandag door het be stuur van hot waterschap Mijnsheerenland van Moerkerken in het Nederlandsch kof fiehuis van den heer Zahn te Dordrecht gehouden aanbesteding, van het maken en leveren eener bazaltglooiing langs den oever dor rivier de Oude Maas, zijn ingekomon 11 billetten. Minste inschrijver de heer G. Beenhakker te Sliedrecht, voor de som van f 2300. Lie gunning is aangehouden. Bij do te Montfoort gehouden aanbesteding van hot'bouwen eener pastorie, naby de R. K. kerkis het werk niet toe gewezen. Het kerkbestuur zal tot een nieuwe aanbesteding overgaan en het bestek wij zigen. Mej. A. L. E. Steens Zynon te Gouda deed met gunstigen uitslag acte- examen voor hoofdonderwijzeres. De heer J. Klok te Krimpen a/d Lek is geslaagd bij het te ’s Hage gehouden examen voor de Hoogduitsche taal. Tot ontvanger van het kerkenfonds der Herv. gemeente van Ameide is benoemd de heer W. A. van Kekum alhier. ARKEL, 13 Aug. Eindelijk is de hooi oogst in deze streken afgeloopen, doch qualiteit en quantiteit beide laten zeer veel te wenschen over. Gras is hier thans over vloedig, het vee is gezond en de melk-op- brengst is dit jaar buitengewoon goed, ter wijl de prijs van kaas en boter steeds tame lijk hoog is geweest. Dit is echter ook de eenige lichtzijde in het landbouwbedrijf overigens is het treurig gesteld de beet wortels zijn op vele plaatsen totaal mislukt de korenoogst zal zoowel wat hoedanigheid als hoeveelheid betreft verre beneden het middelmatige blijven, terwijl de aardappe len zeer veel van de ziekte te lijden heb ben op vele plaatsen is het loof geheel zwart en is ook de knol aangetast. BOSKOOP, 13 Aug. Na de ter aarde bestelling van het stoffelijk overschot van den oudsten wethouderden heer B. J. Lunnemannwelke door al de raadsleden werd bjjgewoondwerd eene vergadering van den raad gehoudenwaarin door den voorzitter, den heer Le Coultre, een woord van hulde aan den overledene werd gebracht, die gedurende 20 jaren lid van den gemeenteraad was. Daarna benoem'de de Raad tot tijdelijk wethouder den heer A. de Jong, bij loting, togen den hoer A. Koster Mzn. CAPELLE a/d IJ8EL, 14 Aug. Vrydag jl. maakten de leerlingen der beide openbare scholen alhier een uitstapje naar de Dier gaarde te Rotterdam. Het middagmaal werd in het kosthuis op de Kipstraat ge bruikt. In den loop van den dag werden versnaperingen verstrekt. Geen wonder, dat allen zich kostelijk vermaakten en ’s avonds in de meest opgewekte stemming thuis kwamen. De kpston werden gekweten uit de bijdra gen van eenigo ingezetenen, die ingenomen zijn met do goede vruchten, welke de school feesten dragen ter bestrijding van het school verzuim. Do maatschappij „Maas en IJssol” maakte zich weer verdienstelijk, door koste loos vervoer te verleenen. Zaterdag-morgen werden aan de kleineren prijzen uitgoreikt, bestaande in speelgoed. E WAAG", Affecten voor: 4 7* ’«jaar»; Ion prolongatie- sche beursvoor- Er was gezorgd, dat ook daarbij wat lekkers te doelen viel. GIESKNDAM, 13 Aug. Omtrent de veld gewassen alhier kan niet bijzonder voel goeds ejM^d worden. Wel. staa'p do vruchten niet jaar zal de opbrengst veel minder zijn. Met het hooi is het door do vele regens treurig gestold on is het van geen boste qnalitèit. De aardappelziekte vertoont zich op de meeste akkers. De suikerbieten zijndoor het schrale weer in het voorjaar toen deze uitgezaaid zijn, zeer schaarsch opgekomen, de weinige die nog op de akkers staan hebben zich ook slecht ontwikkeld. De veestapel is gezond. HARDINGSVELD,' 13 Aug. De* raad dezer gemeente heeft benoemdtot onder wijzer aan school No. 1 (hoofd de heer A. De Man)den hoer A. Verdoom to Werkendam. ♦HEI- en -BOEICOP, 15 Aug. In de heden gehouden Raadsvergadering is de be groeting voor 1889 reeds vastgesteld en voorts is do voordracht opgemaakt voor de benoeming van twee zetters, Ier voorziening in de door gewone aftreding openvallende plaatsen. Daarop is met algemeene stemmen benoemd tot onderwijzeres mej. J. M. M. Plekker te Lekemond. Met de benoemde stonden op de voordracht de dames H. L. Van Schoonhoven en J. B. Quakernaat, beiden te Gorincheni. In het geheel hadden zich 14 sollicitanten aan gemeld. In de eerste Raadsvergadering zal een hoofd der school worden benoemd-uit de volgende voordracht-:- 1. J. Hoek, 2. P. Minderhoud, 3. R. Meiburg, 4. J. Poen, 5. W. H. Woelders. HOOG-BLOKLAND, 15 Aug. Onze predikant, Ds. N. C. J. De Minjer, heeft voor de toezegging van* beroep naar Kou- dekerke (Zeeland) bedankt. ♦LEKKERKERK, 16 Aug. In het vol gend jaar zal het zestig jaar geleden zijn, dat de eerste zoetemelksche kaas in deze gemeente is gemaakten sedert dien tijd is deze niet alleen een hoofdproduct gewor den van den landbouw, maar de veehou ders vinden uitsluitend daarin hun bestaan. Men verneemt dan ook dat dit tijdstip fees telijk zal worden herdacht en met een luister als hot zich heeft* waardig gemaakt: De prijs der kaas bedroeg in 1829__ongeveer f 0,12* de vijf ous. Ook hier vertoont zich de ziekte on der de aardappelen, hetgeen aan velo arbei dersgezinnen geen verblijdenden winter voorspelt. - De sociëteit „Ons Genoegen” zal haar 10-jarig bestaan vieren doer een pleizier-' reis te maken met hunne dames naar Sche- veningen op Zondag a. s., terwijl ze waar schijnlijk op den avond van haar jubilé een göndeltocht op de rivier zal organiseeren. In de afgeloopen week is alhier oen geval van varkensziekte voorgekomen. LIN8CHOTEN, 13 Aug. In de laatst gehouden vergadering van den raad dezer ge'moonte is aangeboden de begrootiug voor 1889, bedragende» in ontvangst en in uit gaaf f 9978,18. LOPIK, 15 Aug. De heer G. Bos, godsdienstonderwijzer alhier, is beroepen bij de Chr. Ger. gemeente te Doorn. •WILLIGE-LANGERAK, 15 Aug. We gens den hoogen stand der Lek, waardoor de buitenwaarden meer dan eens in de laatstverloopen dagen op het punt gestaan hebben onder te Ipópen, zoodat hier en daar gekist moest worden, is alhier van Zondag op Maandag 11. niet met de zogen op zalmen gevischt kannen worden. Alleen hebben enkele vlouwvisschers 'getracht met hunne drijfnetten eenige zalmen te,bemach tigen. Eindelijk is de hooibouw alhier afge loopen. Duurde hij verleden jaar wegens de droogte slechts een wee^ twee, drie, thans hoeft hij van velen meerdan twee maal zoo lang geduurd. Over ’t algemeen is hier het hooi, naar do omstandigheden gerekend, nog vrij goed gewonnen. De kwantiteit is heel goed, doch de kwaliteit heeft natuur- lijd hier en daar wat geleden. In vergelij king met vele andere polders in den om trok en elders verkeert denie polder echter in een bijzonder gunstigen toestand. De na- en ook de oude weideqfzyQ overvloedig taet gras bezet; en door de uitstekende werking van het stoomgemaal van het waterschap den Hoogen Boezem, waartoe ook Willige-Langerak behoort, is het veld- .wator, in weerwil van de vele en zware regens, door do molens veelal op of iets boven het zomerpeil kunnen gehouden worden, en nu ’t is stellig oon zeldzaam heid in dezen tijd van plus on dras in de velden staat het er zelfs meer dan 2 d. M. ondef. Hierdooh kan de grond inwendig wêer droog worden, vooral nu er in de laatste dagen meer droogte gekomen is en er veelal een frisscho wind waait. Alhier is de landbouwer 8. door den te Schoonhoven gestationeerden rijksveldwaoh- ter bekeurd wegens het visschen zonder visoh- acto in verhüurd vischwater. Do fuik, waar mede gevischt werd, ia in beslag genomen* kinderen, zullen we niet i wel de groote meerderhei daaraan niet twyfelt. Ieder, die er iets van weten wil, kan gemakkelyk vernemen hoe het thans met de verstandelijke ontwikkeling van het jonge Nederland gesteld is; de almanak van Tjeenk Willink is in veler bezit. Welnu, we vin den daarin een »graphi?che voorstelling van het betrekkelyk aantal ingelyfden bij de land- en zeemilitie in 1885, die noch lezen noch schrijven konden” over de verschillende school arrondissementen. Die Kaart vertelt ons verschrikkelijke dingen. Wë zien niet minder dan twaalf arrondissementen, waar het percentage meer dan ‘20 bedraagt, in Ommen stygt het tot ‘28,1*2. Van de honderd jonge mannen uit den arbeidenden stand, die aanstonds den stryd des levens in al zyn volheid moeten aanvaarden, ‘28 die hoegenaamd niets bezitten van de aller eenvoudigste wapens, om zich eenigszins gunstige kansen te verzekeren I We spre ken nu niet eens van den staat van ont wikkeling, waarin de andere vermogens moeten verkeeren, van het peil van zedelijke vorming, door deze ongelukkigen bereiktwe plaatsen ons ditmaal op zuiver maatschappelyk standpunt. En dan zeggen we: Daar leerplicht alleen bij machte is, dien treurigen toestand te verbeteren, is invoering van dien maatregel noodzakelyk. Gaan we voorts na, hoe bedroefd weinig een militair behoeft te kennen, om gere kend te worden wèl te kunnen lezen en schry ven, in den regel laat men hem een volzin van een uiterst gemakkelyk boekje lezen en zyn naam zetten, dan gelooven we het cyler der gebrekkig ontwikkelden, der jongelieden die slechts een klein deel van den sehoolcuisus genoten hebben, veilig even hoog te mogen stellen. En aan dat beetje hebben zy toch inderdaad niet veel. Een officiéél onderzoek, gelijk men in België pleegt te doen, is dienaangaande nog niet gehouden; waarschijnlijk heeft de Regeering voorshands voldoende gegevens in de cyfers die op deze kaart pryken en welsprekend genoeg zyn. Niet lang behoeven we naar de oorzaak te zoeken; het is het volstrekt en betrek- kelyk schoolverzuim. Het eerste komt nog veelvuldig voor, er zyn nog een groot aantal kinderen die opgroeien, zonder ooit een schoolgebouw van binnen te hebben gezien. Maar veel grooter is het aantal dergenen, die óf slechts een gedeelte van het jaar komen, óf wel het gansche jaar door, doch met aPérlei tusschen poozen. Onder zulke omstandigheden is het letter lijk onmogelyk goed, geregeld klassikaal onder wijste geven, daardoor benadeelen zy niet alleen zichzelf, doch in niet geringe mate ook de kinderen die wèl geregeld verschijnen, en met wie niet kan worden voortgewerkt als er nu en dan weer een groepje verschynt, dat moet worden by- gehaald. Op dat laatste wenschen we met eenigen nadruk te wyzen. Er zyn ouders, die zich tegen leerplicht verklaren, omdat die voor hen niet noodig is. Vrywillig doe ik mijn plicht, zeggen zy, waarom dus dwang maatregelen met strafbepalingen? Ook uw belang vorderen die, roepen wy hun toe door de schuld van anderen ontvangt uw kind niet, wat het toekomt, en ten einde deze berooving te doen ophouden, wordt de tusschenkomst des wetgevers gevraagd. De hooggeroemde ivryheid”, in welker naam, ten onrechte naar wy meenen, gy verzet aanteekent, veroorzaakt ook u een nadeel dat gy u niet moogt laten welgeval len, zonder te kort te doen aan uw eigen ver plichtingen ten aanzien uwer eigen kinderen. Doch, zal men zeggen, er is in de laatste jaren toch vooi uitgang op te mer ken, dank zij de yverige pogingen, aange wend door hen die langs anderen weg, dat is, zonder dwang, door overreding, opwek king, aanmoediging, het schoolverzuim heb ben aangetast; ook zijn er een groot aantal onderwyzers, die, door zich steeds met de ouders in aanraking te stellen, er in ge slaagd zijn het schoolbezoek nagenoeg on berispelijk te doen worden. Volkomen waar, en alweer, de voorstanders van leerplicht zouden hun zaak benadeelen, als zij aan de resultaten van dien arbeid geen recht deden wedervaren. Doch we kunnen gerust zeg gen, dat in deze de laatste kaarten zyn uitgespeeld. Waar de >zedelyke" middelen’ iets vermochten, zyn zij met goed gevolg aangewend, waar de bovenvermelde kaart zwarte plekken, vertoont, heeft men óf den tijd der proefnemingen ongebruikt gelaten, óf de aangewende pogingen liepen op niet uit. In beide gevallen is het oogenblik gekomen, om een anderen weg in te slaan; niet langer mogen daar de kinderen de slachtoffers blijven van een toestand, die op hun gansche leven een verderfelijke werking zal uitoefenen. Bij. voortduring kan en zal de maatschappij een dankbaar gebruik maken van de hulp dergenen, die tot heden toe met goeden uitslag werkzaam waren om het schoolbezoek te bevorderen by invoering van leerplicht zullen vele hin derpalen te overwinnen zyn, waartoe de hulp dier edele mannen en vrouwen van onschatbare waarde zal zijn. De leerplicht zal hun dus het werk niet uit de handen nemen, maar integendeel hun arbeidsveld verruimen en hun kansen op een volledig succès vermeerderen. Verzuimen wy evenwel niet, de bezwaren in aanmerking te nemen. Een groot aantal ouders zyn inderdaad (e arm, om hun kinderen geregeld ter school te zendenzy kunnen de opbrengst van den arbeid, ten plattenlande, of de »oppassers”diensten der kleinen niet missen. Maar wanneer de Staat den negentienjarigen jongeling oproept om een jaar ol langer militieplichten te vervullen, wordt dan ook wel gevraagd of het huis gezin zijn geldelyke bijdrage kan ontberen En als we ons door dit argument, welks beteekenis we waarlyk niet gering achten, laten weerhouden, dan kan ook immers in de toekomst geen maatschappelyke ver betering worden verwacht? Toen de wet den arbeid vóór den twaalfjarigen leeftyd beperkte, werd hetzelfde bezwaar geopperd en thans is men zoozeer daaraan gewoon geraakt, dat eenige uitbreiding van diezelfde wet veel geringer moeielykheden zou ople veren dan haar invoering. In landen, waar leerplicht bestaat, heeft men er zich ook gemakkelyk in geschikt; en de Duitsche grensbewoners, die hun kinderen naar de school moeten zenden, halen de jeugdige veehoeders bij ons vandaan, zoodat wy in zeker opzicht tot onze buren in dezelfde betrekking komen te staan, als de Kaffers tot de Transvaalsche Boeren 1 Waar de armoede, en dien ten gevolge de behoefte aan hulp van de kinderen zeer groot is; waar gebrek aan kleeding de school doet ontwijken, daar vindt de liefde van phi- lanthropen, de yver van plaatselijke veree- nigingen, afdeelingen van »Volksonderwys" enz. een schoone taak, om steunend tusschen; beiden te tieden. Van minstens evenveel gewicht achten wy de gemoedsbezwaren; ieder weet, wat met dat woord bedoeld wordt. Is in Ne derland het getal zeer groot van de ouders, die, wanneer zy in volle vryheid konden worden geraadpleegd, verklaren zouden dat het beter is, hun kinderen geen onderwys te doen ontvangen dan zulk een, dat of schoon niet in alle opzichten aan hun wen schen beantwoorönde, toch hun godsdien stige overtuigingen onaangetast laat? Wij weten het niet, en kunnen het niet weten. Alleen zouden we ons kunnen beroepen op het voorbeeld van menig rechtzinnig Pro- testantsch of goed Katholiek godsdienst- ieeraar, die zich niet aangetrokken gevoelde tot het aanwenden van pogingen, om in zyn gemeente de fakkel der tweedracht te ontsteken, door een te voren niet bestaand wantrouwen jegens de openbare, voor kin deren van alle gezindten toegankelijke school op te wekken, om overtuigd te zyn dat, hadde de politiek zich niet van het terrein meester gemaakt, een blyvende verbetering van ons volksonderwys niet ware uitgeble ven, ook door de vruchten binnen elks bereik te brengen. Deze twee zyn de bezwaren, welker be staan we niet ontkennen willen. Ze nevèns de voordeelen in de weegschaal plaatsende, aarzelen wij voor ons niet in onze keuze; we zullen echter onze meening aan niemand opdringen, elk vorme voor zichzelf de con clusie. Er zyn nog eenige moeielykheden van ondergeschikten aard, aan welke zeer

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Schoonhovensche Courant | 1888 | | pagina 1