N°. 1015,
1888.
Zaterdag 24 November.
den.
fENMEID.
en STROO
idigde Rijst,
msvoer, tegen teer
is: H. HEIJMAN8,
PLAATSE».
jen Zonen.
.e externe.
LTRIX,
Weekblad voor Zuid-Holland en Utrecht.
Ij
BINNENLAND.
igeboden
UREN
IT IN
trassen,
'aardenhnar-,
Matrassen.
unstververy
CHERIJ en DRUK-
choouhoven
BUITENLAND.
■f
pacht-
'd
gore uitlatingen van dezen Min.
c
S. W. N. VAN NOOTEN tb Schoonhoven
Uitgaven.
:ens enz.
ge prijzen.
van Bedden
lip de Scbam-
dat voordeeliger
het erf
voor die
ver-
pro-
STAT EN-GEN EBA AL.
De eerste vergadering der hervatte zit*
ting van de Tweede Kamer, Woensdag 14
lelijk achten hnn
tbische kleedij te
eren voor enkele
Ook drong spr.
turen en van de
dienste.
>w. Dienaar,
PTiariV.
593.
geheelen dag te
n 10 en half 12
larmonie”, op de
in I Januari:
n-dibkzwaoeb,
lNBN Ci. te Am-
e succes een
D, PELUW
- zwaar ge-
en hooger.
uten.
Gorinchem.
?r op 't hoekje
ir tegenover.
CER
h aan voor Schoon-
istreken een BAK-
id bijna 17 jaren,
en wagen kunnende
in dienst te treden,
etter W, aan het
SCHOOMOVENSGHE WMT.
Prgs der Advertentiën: Van 1 tot 5 regels 0,50. Iedere regel
meer 0,10, Groote letters naar plaatsruimte. Inzending franco
uiterlijk tot Vrijdags-namiddags. Alle binnenlandsche Advertentiën,
voor 3 maal plaatsing opgegevenworden slechts l maal in
rekening gebracht.
- en Houtwol-
beklante zaken op
les, Garen en Band
(en in aanmerking.
hunne offerten, onder
averen Bureau dezer
Deze Courant wordt des Zaterdag-morgens uitgegeven.
u Prijs: voor Schoonhoven per drie maanden 0,70. Franco per post
door het geheele rijk 0,80. Men kan zich abonneeren bij alle
Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
om met Kerstmis
eden
renmeid,
i. Adres J. VAN
ipelle a/d Uael.
/ertegen woordiger
LDMANN, groot-
Ruhrort, beveelt
ig van prima kwa-
rove KACHEL-
iteit MACHINE-
>or Fabrieken en
meest concurree-
het koopen en
TEN, tegen een
DA,
„DE WAAG",
i op Effecten voor:
»oo i 4 jwt.
tot den prolongatie-
erdamsche beursvoor-
•ALBL ASSER WA^ARD EN VIJFHEE-
RENLANDEN, 22 Nov. De strenge koude
in het begin dezer maand is gevolgd door
wel is- waar zachterdoch guur en nat
weder. Hierdoor zalhoe gaarne de vee
houders, vooral dit najaar, hun vee zoo lang
mogelijk in de weide zouden laten, de staltijd
spoedig aanbreken. Overal is men dan ook
druk in de weer de stallen gereed te maken
hier en daar is reeds vee op stal. Daar bijna
algemeen do hooivoorraad gering en van
slechte hoedanigheid is, staat er voor het
vee geen beste winter voor de deur en voor
den veehouder een onvoordeelige, daar er
nog al wat bij gevoederd zal moeten worden.
•AMEIDE en TIENHOVEN22 Nov.
Ds. J. F. De Klerk zal ais predikant dezer
gemeenten zijne intreórede houden te Ameide,
op Zondag 2 December a. s. en bevestigd
worden door Ds. Bongers, te voren predikant
dezer gemeententhans te Eemnes-buiten.
•BERG-AMBACHT, 20 Nov. Totgecom-
mitteerd-ingeland is, in plaats van den tot
heemraad benoemden heer P. Hoogendijk
gekozen de heer K. Den Besten.
BOSKOOP, 21 Nov. De gedachtenis
viering van het herstel onzer onaf hankelijk-
heid had heden in deze gemeente op de
volgende wijze plaats. De feestdag werd
P. G.biedt zich
iNTE EXTERNE bjj
of tot het geven
IN in de Holl. vakken,
Kelsche talen, Hand-
ano).
brieven, letters H 8,
genieten, zou het we
ook te verbieden de
dragen en dit te res
verdienstelijke inlandt,. o r
aaneer briaygakflUg in de particu
liere industrie, door het maken van veror
deningen op de uitgifte van woeste gron
den en tot regeling van de verhouding der
werkgevers en arbeiders.
De heer Van der Kaaij deed uitkomen
dat de Min., een hartstochtelyk man die
zijn godsdienstige overtuiging met ijver
belijdt, juist door deze eigenschap, in een
privaat persoon minder bedenkelijk dan in
een lid der Regeering, de dinges van een
eenzijdig standpunt beziet en d*n gaarne
voor zijn meening de scherpste uitdrukkin
gen zoekt. Het gebeurde met den beer
Sol acht spr. een daad van willekeur; zoo
lang geen wettige macht heeft uitgemaakt
dat er onrecht is gepleegd, mag geen be
windsman dit uitspreken. Van het opdrin
gen onzer godsdienstige begrippen aan de
inlandsche bevolking moeten we ons ont
houden; aan een christelijke natie betaamt
het, al het mogelijke te doen tot uitbrei
ding van het christendom, en de Staat mag
dit niet tegenwerken; de Staat moet even
wel de taak der natie niet overnemen.
De heer W. K. Van Dedem besprak
hoofdzakelijk de opium-smokkelarij. De
pachters smokkelen op groote schaal; in
één residentie, waar 900 kitten mogen zijn,
bevinden zich bovendien nog meer dan 1000
verbodene. Spr., volgens wien hot pacht
stelsel vooreerst wel zal blijven bestaan,
wenscht wegneming van misbruiken, o. a.
van hetgeen de Chineesche pachters „smeer”
noemen en waarvoor sommige ambtenaren
niet ontoegankelijk zijn, aanschaffing van
geschikte vaartuigen ter vervolging van
smokkelaars op zee, en oprichting eener
fabriekwaar alle opium van officiëele ver
pakking wordt voorzien.
De opnieuw samengestelde afdeelingeu
hebben tot Voorzitters benoemd de heeren
Van der Schrieck, Tak, Lohman, Smidt en
Van der Ldeff, —’’tot ondervoorzitters "de
heeren ClercxGleiohman Reekers, Van
der Feltz en W. K. Van Dede m.
In de vergadering van Woensdag drong
de heer Veegens aan op afdoening van de 13
nog aanhangige of achterstallige rekenin
gen van Indische dienhtenen wees op
eenige bezwaren, die de toepassing van
het denkbeeldfinanciëele zelfstandigheid
van Indië, in den weg staan. De heer
Rutgers van Rozenburg keurde de wijze
af, waarop de heer Sol tot lid der Reken
kamer was benoemd; hij juichte het toe,
dat de Min. den sluitsteen wil leggen van
den spoorweg op Java, en plan heeft tot
oprichting eener Indische brigade. Beden
kelijk acht spr. het, dat de Min. het be
ginsel van scheiding tusschen Kerk en
Staat uit het oog verliest; dat hij zich
uitspattingen op Godsdienstig gebied ver
oorlooft, gelijk bijv, de zendings-circulaire
voor Indië. Dat is een gevaar tegenover
de inlandsche bevolking; geen daad van een
staatsman, maar van een ijveraar, van een
Christen- hadjiom van zijn opvatting
van de waarheid te getuigen. Ook ’s Min.
financiëele politiek is voor spr. een be
letsel om zijn vertrouwen te geven. De
heer Schaepman kwam op tegen de woor
den van den heer Rutgers; uit het oog
punt van ons gezag zou bij duizendmaal
liever dan voor deze woordenvoor des
Min. zendings-circulaire de verantwoorde
lijkheid dragen. Voorts besprak deze Af
gevaardigde de Atjeh-quaestiehij wenscht,
overeenkomstig het doel des Min., het eind
van den oorlog, niet door ons terug te
trekken, maar door overwinning dos vij-
ands en door bevrediging. De heer Farn-
combe Sanders sprak over de aanwerving
van Britsch-Indische koelies voor Sumatra,
de plannen voor opium-verbod in Atjeh,
en een paar belastingvraagstukken.
De Minister van Koloniën deed uitkomen,
dat hij niet onmiddellijk na zijn optreden
een programma kon geven, daar belangrijke
voorstellen niet zonder overleg met den
Gouvernenr-Generaal gedaan moeten wor
den. Voor vaststelling der begrootingen in
Indië heeft spr. steeds geijverd; geheele
losmaking van Indië zou in strijd zijn met
de belangen der inlandsche bevolking. Door
herziening van het Regeeringsreglement en
wijziging van de comptabiliteitswet zullen
de verlangde verbeteringen verkregen kun
nen worden. Veranderingen in het land-
rentestelstel zijn in overweging. Of het
stelsel der regie voor de opium is aan te
bevelen, dan wel het stelsel van verpachting
moet worden behouden, is in onderzoek.
Niet dan na rijp overleg zal worden over
gegaan tot intrekking van de opiumpacht,
de door den Consjil-Generaal te Penang en
den Ex-Gouverneur van Atjeh, den heer
Laging Tobias aanbevolen in Atjeh. Wat
gedaan kan worden om den nadeeligen
invloed der hadji’s te fnuiken, zal geschieden,
De Min. verdedigde zijn handelwijze met
betrekking tot den heer Sol en zijn pogin
gen om den heer De Rochemont als secretaris
der beri-beri commissie te handhaven. Van
ontruiming van Atjeh is geen de minste
sprake; maar er is meer welwillendheid en
te 8 uren aangekondigd door het luiden
der torenklok, waarna op den omlóop van
den toren door het fanfarekorps het „Nun
danket alle Got”, gevolgd door de volks
liederen, gespeeld werd. Te half elf landde
op eene Scheveningsche visschenbom do
Prins van Oranje, die door den graaf van
Hogendorp enz. ontvangen werd, en geze
ten in eene koets, die door burgers ge
trokken werd, in het hotel „Het Wapen
van Boskoop” afstapte. Hier werd Z. H.
verwelkomd met eene toespraak, gehouden
door Ds. De Ridder. Inmidddels waren de
toebereidselen tot het houden van eenen
optocht vdltooid en had deze plaats met
den prins, verschillende pages, allen in kos
tuum, en begeleid door eene eerewacht te
paard. Voorafgegaan door een muziekkorps,
bevond zich in den stoet ook een versierde
wagen, die door het fanfarekorps bezet was
en door honderden gevolgd werd. Op een
afgezet en daarvoor ingericht feestterrein
werd muziek gegeven en heden avond werd
de geheele gemeente geïllumineerd.
Alles is in feestdos en de werkzaamheden
staan bijna geheel stil.
•KRIMPEN a/d LEK, 22 Nov. Onze ge
meente heeft den 21 November den 75-ja-
rigen gedenkdag van het herstel van Neer-
lands onafhankelijkheid leestelijk herdacht.
Dit volksfeest werd den vorigen dag aange
vangen door een uitstekend geslaagd kin
derfeest; jubelende en zingende maakten de
leerlingen der verschillende scholen, met
oranje en vlaggen versierd, een optocht door
de gemeente, terwijl juist eeu liefelijke
zonneschijn den vroolijken stoet bescheen.
Daarna werden zij op chocolade en gebak
onthaald. Ook de armen werden bedacht
en hun werden noodige levensbehoeften
geschonken.
De 21. November, de eigenlijke feestdag,
werd met kanonschoten geopend, terwijl
het weder, dat zich eerst ongunstig liet
aanzien, opklaarde en een frissehe wind de
wolkén wogvaagde.
Daar het voornemen reeds bestond op de
werf van de HH. J. en K. Smit de kiel te
leggen van een nieuw schip, was door den
bouwmeester en de reeder besloten, dit,
voorzeker voor onze gemeente heuchelijke
feit, op dezen feestdag te doen plaats heb
ben. Te 9 ureq begaven al de personen,
die in historisch costuum aan den te houden
optocht zouden deelnemen, zich naar ge
noemde werf. Een dichte drom van men-
schen schaarde zich om het voor deze ge
legenheid vervaardigde en smaakvol ver
sierde spreekgestoelte, waarop de heer P.
Van der Hoog plaats nam, die de volgende
rede uitsprak:
„Ik behoef u wel niet te zeggen, welk
feest wij heden herdenken. Het is het
feest van ons 75-jarig onafhankelijk volks
bestaan. Na de bange jaren van Fransche
overheersching werd Nederland weer opge
nomen in de rij der onafhankelijke Staten
van Europa. Na een lijden van 18 jaren
werd Nederland weer in ’t bezit gesteld
zgner oude vrijheden onder ’t geliefde
Vorstenhuis van Oranje. Moedig en roem
rijk hebben onze voorvaderen zich gedra
gen en door eendrachtig samenwerken
werden zij in staat gesteld het gehate
Fransche juk af te werpen en Nederland
was vrij. Laten wij die duurgekochte vrij
heid steeds op hoogen prijs stellen en moch
ten wij in de toekomst geroepen worden
die vrijheid nogmaals te verdedigen, laat
ons dan ook die eendracht bezielen, die
onze voorvaderen bezeten hebben en als
één man te wapen snellen om
onzer vaderen te verdedigen en
vrijheid strijden, indien het noodig mocht
zijn tot den laatsten man on den laatsteu
druppel bloede. Laten wij den dichter na
zeggen:
Zoolang éóp druppel bloede ons rest,
Eén vuist omklemt het zwaardgevest,
Zoolang één arm het geweer nog spant,
Betreedt geen vyand ooit uw strand!
Deze gewichtige herinnering wenschten
wij op te luisteren door een belangrijk feit,
nl. door het leggen van een kiel voor een
Oost-Indiëvaarder. Het feit wordt heden
geconstateerd, dat er op deze werf een nieuw
zeekasteel zal verryzen. Neerlands vloot,
eenmaal de bloei en de trots der natie, zal
weder met een prachtigen bodem verrijkt
worden. Deze nieuwe bodem zal aan Europa
toonen, dat Nederland, hoe klein ook in
zielental, op ’t gebied van scheepsbouw en
scheepvaart niet ten achteren is bij andere
volken.
Wij noemen het leggen van deze kiel
een heuchelijk feit, een feit, dat ons als
zeevarendo natie verheft en aan zoovele
nijvere handen werk en brood verschaft.
Hartelijk wensohen wij, dat de bodem,
waarvan heden de kiel gelegd is, nog een
reeks van jaren de groote wateren door-
klieve en de Nederlandsche driekleur laat
wapperen in Oost en West, in Zuid en
Noord! Moge de kiellegging van dezen
bodem nog door andere gevolgd worden!”
Onmiddelijk werd na ’t uitspreken dezer
redeonder het spelen van fanfaren der
muziek, de bedekking van hel naambord
der gelegde kiel weggenomen en de naam
„Geertruida Gerarda” vertoonde zich aan
e Maatschappij van
Ggevestigd te
cht No. 93, gaat
illen van alle soort
venskana gegrond,
de Heeren
Schoonhoven,
.ekkerkerk,
ksmond
pik
krimpen a/d IJsel.
Directeur,
IA v. d. PLOEG.
toenadering bij de hoofden en grooten merk
baar en meer vertrouwen in de Ned. Ind.
Regeering. De Minister hoopt te slagen in
het maken van vrede, alleen op een met
onze eer en waardigheid bestaanbare wijze.
Nadat in de vergadering van Donderdag
de Minister van Koloniën zijn rede had ten
einde gebrachtwerd door verschillende
leden gerepliceerd. De heer Levyssohn
Norman drong aan op de wederbenoeming
van een staats-commissie voor de bestrij
ding der beri-beri. De heer Bool bestreed
het denkbeeld eener opium-regie en vroeg
een krachtig optreden tegen den sluik
handel in opium. De heer Schreinemacher
kwam op tegen de inzichten des Ministers
over hygiënische maatregelen en deed zich
kennen als een warm voorstander de vac
cinatie. De heer Rntgers viel den heer
Schaepman aan, die meende spr. links zou
zitten als zijn ouders geen geestelijke van hem
gemaakt hadden. - Gelijk zekere fratres in
de Middeleeuwen, weet die Afgevaardigde
opperbest zijn geestelijke plichten met we-
reldsche functiën in overeenstemming te
brengen. De Voorzitter onderbrak bij her
haling deze redevoering. De heer Lohman
verdedigde den Minister met betrekking tot
de beri-beri commissie.
Bij Koninklijk besluit zijn
benoemdtot ontvanger der directe be
lastingen en accijnzen te Vreeswyk c. a.
G. Wulfsen, ontvanger der zeilde middelen
te Schagen c. a.; tot ontvanger der invoer
rechten en accijnzen te Nymegen J. C. E.
Sala, ontvanger der directe belastingen
invoerrechten en accijnzen te Helmond.
Bij de verkiezing van een lid
der Tweede Kamer in het hoofdkiesdistrict
Schiedam, ter vervulling der vacature, ont
staan door de benoeming van den heer
Mr. J. G. Patijn tot advocaat-generaal'te
’s Hage, zijn uitgebracht 2413 stemmen,
van onwaarde 1b; volstrekte meerderheid
1200. Gekozen de heer Mr- A. P. R. Baron
van der Borch van Verwolde (anti-revolu
tionair), met 1285 stemmen. De heer Jhr.
Mr. W. Six (liberaal) bekwam er 1129.
Ten behoeve van de garni-
zoens-bakkerij te Deventer werd aanbesteed
de levering van 300 hectoliter witte en
100 hectoliter roode tarwe, wegende res
pectievelijk minstens 76 en 77 KG. per
hectoliter. De minste inschrijver was de
heer H. De Gier te Qorinchem, voor 300
hectoliter witte tarwe k f7,70 per hectoli
terwegende 76 en voor 100 hectoliter
roode tarwe k f7,92 per hectoliter, wegende
78 KG.
Met den extra-avondtrein, die
Zaterdag van Rotterdam naar Gouda en
tusschenstations liep, werden 651 reizigers
vervoerd.
Op den “Ned. Rijnspoorweg
zullen de vierdaagsche retourbiljetten, zoo
wel op de eigen lijnen als in verkeer met
de andere Nederl. spoorwegen, uitgegeven
op Zaterdag 22 en Zondag 23 December
a. s., bij gelegenheid van het Kerstfeest
voor den terugkeer geldig zijn tot en met
Donderdag 27 December d. a. v.
Door eenige ingezetenen van
IJselmonde worden pogingen in het werk
gesteld, om, ter herinnering aan het herstel
van Neerlands onaf hankelijkheid, onder de
armen vleesch uit te deelen.
Aan het stoffelijk overschot
van een te Rotterdam overleden politieagent,
C. J. Lobensteyn, werd bij zijne begrafenis
eene eigenaardige hulde gebracht. Toen de
lijkstoet het politie-bureau in de Groote
Pauwensteeg, waar de overledene langen
tijd had dienst gedaan, voorbij kwam, ston
den daar vele zijner kameraden en eenige
zijner chefs in rij geschaard, en werd door
den agent-majoor J. De Leeuw een krans
aan het lijkkleed gehecht. De gordijnen
van het bureau waren neergelaten.
•n boven de 30
onder 30<70’;
o boven de Amster-
Ovenicht
Gladstone heeft in het Engelsehe parle
ment een gevoelige nederlaag geleden,
liet"’320 4 tegen "246 stommen Werd een
amendement van hem verworpen, dat de
strekking had, een regeeringsvoordracht tot
het verleenen van een crediet van 5 mil-
lioen p. st, voor den aankoop van
hoeven in Ierland, te veroordeelen.
Zoo dikwijls herhaalde veroordoeling
zijner meeningen, ten aanzien van Ierland,
door eene steeds toenemende meerderheid,
zal den grooten ouden man wellicht tot de
overtuiging brengen, dat hij de zaken in
Ierland uit eeu al te eeuzjjdig oogpunt be
ziet en het „herzie u zelve” in toepassing
doen brengen.
De Paus, van zijne zyde, heeft de ler-
sche Bisschoppen op nieuw aangeschreven
te doen wat in hun vermogen is, om het
verzet door de bevolking te doen staken,
het boycotten te veroordeelen en de beta
ling der pachten niet langer te weigeren.
Ter aanvulling eener vroegere verklaring,
deelde de Markies van Salisbury in het
Hoogerhuis nog mede, dat het samengaan
met Duitschland aan Afrika's oostkust al
leen het tegengaan van den slavenhandel,
doch geenerlei militaire operatie ten doel
heeft. Frankrijk heeft zich in deze van
medewerking onthouden; Portugal daaren
tegen verklaarde mede kruisers te zullen
zenden.
Keizerin Frederik van Duitschland is op
dit oogenbiik de gast van Koningin Victoria
te Windsor, alwaar in het Park een stand
beeld ter herinnering aan Haren Gemaal
zal worden opgericht. Hoezeer zij dezen ver
eerde, bljjkt uit de door de Keizerin-weduwe
geschreven inleiding van de door den ge
wezen Britschen gezant te Berlyn, Rennel
Beeld, geschreven biographic van wijlen
den Keizer. Die levensbeschrijving, waarin
geenerlei staatkundige onthullingen of toe
spelingen voorkomen, is eene zeer gewenschte
afwisseling van den onverkwikkelyken pen-
neatrjjd, die naar aanleiding der vroeger
uitgegeven geschriften betreffende den Keizer
is ontsponnen. Ten aanzien dezer laatste
wordt nog medegedeeld, dat onder de papie
ren, bij Von Roggenbach in beslag genomen,
een brief van den overleden Keizer is ge
vonden, waarin deze den genoemden Mi
nister en Geifkens opdraagt zijne gedenk
schriften (dagboek) aan het Duitsche volk
mede te deelen. Bleek dit juist, dan zou
dit vermoedelijk de invrijheidstelling van
Prof. Geffkens ten gevolge hebben.
In Breslau, in den omtrek van welke
plaats Keizer Wilhelm II jaagt, woonde
hij een fakkeloptocht bij van werklieden,
en liet bij die gelegenheid zeer van zijn
sympathie voor dien stand blijken. Hun
welzijn, sprak de Keizer, ging hem zeer
ter harte en zou door hem steeds bevor
derd worden. Een minder aangename be
jegening ondervond de burgemeester, lid
der Duitsch-vrjjzinnige party, die van den
Keizer moest vernemen, dat Z. M. zich
zeer verheugde over de nederlaag, door
zijne partij bij de verkiezingen geleden.
Mauvan jeu, beau minel
Het uitstel der verwachte tegenbezoeken
der gekroonde hoofden van Rusland, Oos
tenrijk en Italië te Berlijn, moet hierin ge
legen zyn, dat Keizer Wilhelm gaarne zou
zien, dat alle drie te gelijk kwamen. Hier
toe moeten echter nog enkele beletselen,
die aan een samentreffen van Keizer Frans
Jozef en Czaar Alexander in den weg staan,
uit den weg worden geruimd. Er wordt
echter ijverig in dien geest gewerkt.
De Berlijnsche correspondenten van de
Fransche dagbladen La France en le petit
Journal zijn uit Pruisen verbannen, ver
moedelijk omdat zij zich onbetamelijk over
de Duitsche toestanden uitlieten. Zulke voor
vallen dragen er niet toe bij, om de in den
laatsten tijd weder meer en meer op den
voörgrond tredende onvriendelijke verhou
ding tusschen de beide landen te verbeteren.
Een gewichtig feit in de geschiedenis van
Italië is de definitieve aanneming door den
Senaat, met 101 tegen 33 stemmen, van
het nieuwe strafwetboek, waarbij, zooals
men zich herinneren zal, o. a. de doodstraf
is afgeschaft. Voorts trekken ^zonderheid
nog twee bepalingen de aandaWt, nl.: dat
de Minister van Binnenlandsche Zaken
iederen vreemdeling, die gevaarlyk is voor
de veiligheid van den Staat, het langer ver-
blijf in Italië kan ontzeggen, en het alge
heel verbod van bedelarij.
De Spaansche regeering zal een ontwerp
tot invoering van algemeen sWmrccht iu-
dienen.
België behoort onder de weinige Staten,
die op een overschot van 14 milljoen francs
over 1887/1888 kunnen wijzen.
De 70-jarige Koning van Denemarken
vierde dezer dagen het feest zyner 25-jarige
regeering.
November, leverde niets opmerkelijks op
alleen werden do geloofsbrieven onderzocht
van het nieuw gekozen lid voor het district
Lochem, den heer Jhr. C. M. BranUen, die
vanrolgens zitting uam.
Vrijdag werden de algemeene beraadsla
gingen over do Indische Begrooting geo
pend, met een rede van den heer Bool,
over de noodzakelijkheid, door wijziging van
het Regeeringsreglement, aan Indië meer
zelfbestuur toe te kennen, zoodat niet de
Nederlandsche wetgever, doch het Indisch
bestuur het „budget opmaakt onder contróle
van het Nederlandsch gouvernement. De
heer Levyssohn Norman behandelde in een
uitgebreide redevoering verschillende on
derwerpen. Hij herinnerde aan een brief
van den gouvernear-generaal Loudon, in
1873 geschreven, waarin toen reeds losma
king van de financiëele banden tusschen
Moederland en Koloniën de eenige oplossing
der koloniale quaestie werd genoemd. Die
afscheiding is de hoeksteen der liberale be
ginselen, de Indische begrooting moet niet
door de wetgevende macht in Nederland,
maar doör de overheid in Indië worden vast
gesteld.
Voorts bepleitte spr. afschaffing, althans
beperking van directe belastingen en van
de pandhuispachtdaarentegen verhooging
van inkomende rechten, op alle goederen,
ook op manufacturen. Do patentbelasting
kan meer productief worden gemaakt, door
ook de dividenden der naamloozo vennoot
schappen belastbaar te verklaren, öpr. waar
schuwde tegen het voornemen, den opium-
invoer in Atjeh te verbieden. Ten aanzien
van de opium meent hij, dat de smokkelarij
het best is te bestrijden door verstrekking
aan de pachters tegen lagere prijzen boven
het pachtstelsel geeft hij de voorkeur aan
regie. De gebeurtenissen in Bantam, Ma-
dioen enz. wijt hij aan toeneming van druk
en aan fanatisme. Billykheid bij de be
lastingheffing moet gepaard gaan met een
krachtig optreden tegen hen, die de be
volking ophitsen.
De heer Cremer verklaarde zich door
deze begrooting, die niets in vervulling
brengt van hetgeen steeds door den heer
Keuchenius als noodzakelijk is aangewezen,
teleurgesteld. Van alle onderwerpen van
koloniale politiek heet het, dat zij in on
derzoek zijn. Alleen, terwijl een commissie
zich met de quaestie van het koffiemono-
polie bezighoudt, draagt de Min. toch een
verhooging van het plantloon voor. Spr.
wenscht een krachtig optreden tegenover
Atjeh en vastere betrekkingen mot de Bo
venlanden van Sumatra eu de Battaks.
De heer Van Houten drong aan op
nadere mededeelingen omtrent Atjeh, zoo
noodig in geheime zitting, en keurde ’s Mi
nisters bemoeiingen met den arbeid der zen
dingsgenootschappen af, als gevaarlijk voor
ons gezag. Omtrent de koffie-quaestie stelde
spr. een motie voor, waarin de wensch n^ar
geleidelijke opheffing van het monopolie
wordt nitgedrukt.
In de vergadering van Dinsdag ver
klaarde de heer Domela Nieuwen huis tegen
de begrooting te zullen stemmen, omdat het
bezit van koloniën een onrecht isspr. staat
aan de zijde der opstandelingen, wier denk
beeld, om den laatsten Nederlander uit Indië
te verjagen, rechtmatig is. Hij wil een
stelsel volgen dat zoo spoedig mogelyk voert
tot de onafhankelijkheid der koloniën, op
dat wij er als bevriende bondgenooten kun
nen blijven en niet smadelijk worden weg
gejaagd na een langdurig tydperk van roof.
Spr. zou anders gaarne dezen Min. willen
steunen, die een verongelijkte in zijn recht
herstelde, en, buiten de logenachtige offi
ciëele rapporten om, een zelfstandig onder
zoek heeft doen instellen omtrent den Atjeh-
oorlog, een schandaal waaraan zoo spoedig
mogelijk een einde moet komen.
De heer Mees behandelde de geschiedenis
van de beri-beri-commissie, en toonde de
onjuistheid aan van de mededeelingen, in
dertijd door den Min. gedaan in antwoord
op de interpellatie van den heer Huber.
De heer Zaayer bestreed de inzichten des
Min. op hygiënisch gebied, en drong aan
op handhaving van de desinfectie-maatre
gelen, op advies van prof. Pekelharing
voorgeschreven. Ook omtrent de vaccinatie
is spr. niet zonder bezorgheid, wegens vroe
gere uitlatingen van dezen Min., in wiens
handen hij alzoo de gezondheids-belangen
van Indië niet veilig acht.
De heer Schimmelpenninck Van der Oye
wees op de verbazende toeneming van het
>pinm-gebruik, en beval de invoering van
regie aan, waarmede geen ambtenaren bij
vermeerderd gebruik geldelijk belang zouden
hebben.
De heer Van Asch Van Wijck is in zijn
vertrouwen op dezen Min. door de Memorie
van antwoord nog versterkt. Van actieve
politiek tot uitbreiding van het Christen
dom is geen sprake; zij geschiedt zonder
bestrijding van het Islamisme. Spr. wenscht
te Batavia een vertegenwoordiger van de
zendings-vereenigingen, en aan de gouver-
□ements-secretarie ambtenaren, speciaal met
de zending vertrouwd.
De heer Gcertsema, betoogende dat de
hadji’s in Indië geen bijzondere voorrechten