Dders
s
1889.
N°. 1022.
Zaterdag 12 Januari.
b
m3
SLAND,
A Zonen,
>a,
E WAAG”,
eposito
PEN.
sh|
I
•iT
1
f
\KKEN
*9.
SMITS.
n Dag.
Weekblad voor Zuid*Holiand en Utrecht.
DUEL,
Boekbinder.
hh
r
BUITENLAND.
BINNENLAND.
Publieke Aanbesteding.
Offlciêele Kennisgevingen.
K I E S W E T.
Niet te hard van stal!
t
in
i
de bevoegdheid,
I
4
5
4
3
170. 3
S. W. N. VAN NOOTEN. te Schoonhoven,
Uitgever».
en WwibtóM
ering gesproken
MUS te Tlel
en Meubelwinkel
IONG, Lopiker-
Boekhandel van
TEN te Schoon-
1872, 1875.
oemde leeningen,
i 1 Mei 1889,
I ten kantore van
6
6
R. 5
8
L
100. 5
5
5
5
5
md. 5
6
8
8
.2} 881
1071
iö£
160.
164.
100.
en van de lokaliteit onder het
Archief, Politiewacht en Ar
de Zevender binnen
LKSBOEK
NOK, pred. te
p. post f1,40.
igt o. a. van dit
lie, dat bet door
gelezen worde,
n ter wille van
maar vooral om
loor middel van
innen worden in
rk ia 400 blads.
op flink zwaar
Boekhandel van
te Schoonhoven.
SCHOOfflOVEMHE MRAÏT.
i*
1041
1111
1161
143
168
1521
481
'AN NOOTEN*
99A
951
98
1004
lOU
681
lllj
114
1051
Deze Courant wordt des Zaterdag-morgens uitgegeven.
Prgs: voor Schoonhoven per drie maanden 0,70. Franco per post
door het geheele rijk 0,80. Men kan sioh abonneeren bij alle
Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
f 50 tot f 500,
raagbaar;
f 500 tot f 1000,
i opzegging;
m f 1000, mot
egging;
i boven f 1000,
n.
n worden ter
ROTT. COUR.
AD, DAGBL.
IN DEN DAG
af 50 cent.
•TT. COUR, des
lag h f 8,00 per
enden ochtend
2,00, franco per
inkeerenbij
ring te doen tegenspreken, doch deze wees
dat verzoek in een kort en boos briefje van
Het muisje heeft echter ditmaal
Keizerin weduwe
insefief verzócht
heeft te doen tegenspreken het gernoht, als
zou de overleden kabinetsraad Brandis in
1870 depêches uit het hoofdkwartier aan
Morier hebben medegedeeld.
Na 99 dagen voorarrest en streng arrest,
is prof. Geffkenu door het Leipziger Reichs-
gerioht vrygesproken en in vrijheid gesteld.
Niet het openbaar maken van gedeelten van
het dagboek van Keizer Frederik als zoo
danig bleek strafbaar, maar alleen het met
optel openbaar maken van mededeelingen
of stokken, die gevaarlijk kunnen zijn voor
den Staat. En van dat opzet is hij vrijge
sproken.
Bij do nieuwjaara-receptie aan het Bel
gische hof heeft zich een niet alledaagsch
incident voorgedaan. De bekende burge
meester van Brussel, Buis, die gelijktijdig
met de Ministers ter receptie verscheen, wees
Z. M. in zy'ne toespraak namens den stede-
1 Ijken raad, op het wenschelijke en noodza-
kelijke der invoering van den persoonlijken
dienstplicht De Ministers, die niet vóór die
invoering gestemd zijn, kwamen hierdoor in
een moeieljjk geval, te meer daar de Koniog
den burgemeester goedkeurend toeknikte
niet alleen, maar hem tevens dank zeide
voor zijne merkwaardige toespraak.
In Italië staat men voor een tekort van
ruim 337 millioen lire, daaronder begrepen
50 millioen over 1889. Is het wonder, dat
onder die omstandigheden de tegenspraak
van het bericht, dat er eene nieuwe leening
op til is, wéinig vertrouwen vindt.
Te Livorno kwam weder een dynamiet-
aanslag voor, die de bevolking zeer in on
rust brengt.
Ook in Spanje gaat men daarmede steeds
voort. Daar had men het dezer dagen we-
o„ der gemunt op het Ministerie van Binnen-
geheime wegen hun cliënifig lokken, landsohe Zaken.
en dat verscherptalw&Fwehpmacetr Mi*» ■lon-'vnrz* »*n
-uit met Prinses Hendrika, dochter van den
Graaf van Vlaanderen eu brengt daarmede
in verband het bezoek, dat ’s Vorsten moe
der, Prinses Clementine, dezer dagen aan
Brussel brengt. Als alleszins vertrouwbaar
maakt de Port melding van de verloving
van Prinses Alice van Hessen met den
Russischen troonopvolger. Hierover moet
tusschen Duiteehland en Rusland heel wat
te doen geweest zijn.
Reeuwijk, zich op een stak land begeven
en van een stapel turf eenige hiervan weg
genomen had. Onmiddellijk was hem ech
ter door een persoon aangazegd, dat de turf
hem niet toebehoordd, waarop hij ze weder
terstond ter plaatse brachtwaar hij ze
weggenomen had. Beklaagde zeide een
paar turven genomen te hebben, om in zijn
schuitje een vuurtje te maken, daar hij het
zoo koud had.
Het O. M. vorderde drie maanden ge
vangenisstraf.
In de zitting van Dinsdag der
Arr. Rechtbank te Rotterdamstonden o. a^
terecht
J. H. v. V., oud 18 jaar, van beroep borstel
maker, wonende te Krimpen a/d Lek. Hij
werd op den 2 laten November jl. wegens
den staat van dronkenschap, waarin hij ver
keerde, uit eene herberg aldaar verwyderd,
waarop een oom vau beklaagde hem huis
waarts wilde brengen. Hierover vertoornd,
trok hij zijn mes en bracht zijn oom eene
bloedende wonde toe aan de linkerzyde be
neden de heup. Te dier zake heden terecht
staande, zeide beklaagde er sioh niets van
te herinneren. Tegen beklaagde, die als een
vechtersbaas bekend staat, vorderde het O. M.
eene maand gevangenisstraf.
G. B., 34 jaar, arbeider, wonende te Berg-
Ambucht, op den 15den October 11. aange
steld om de puinhoopen van het den vorigen
avond afgebrande huis van W. R. aldaar,
te bewaken, had eene gouden munt wegge-
nomen. Hiervoor vorderde het O. M. 14
dagen gevangenisstraf. Beklaagde, die thans
den diefstal bekende, zeide, vroeger dit niet
gedaan te hebben, „omdat zijne hoogheid
dat niet toeliet”.
A. s. Dinsdag uitspraak.
Bedankt voor het beroep naar
Hardingsveld door da. W. C. Barbas te
Dubbeldam.
■—Uit het jaarboekje ten dienste
der Ned. Geref. kerken (doleerende) voor
1889 blijkt dat bat aanbal kulun thanM
oearaugv alt, en wei ais volgt verdeeld:
O ver ij 8 el en Drente 12 Gelderland 28
Groningen 6, Friesland 47, Noord-Koliand
26, Zuid-Holland55, Utrecht 24, Zeeland 14,
Noord-Brabant 5.
Elke stap, in deze en soortgelijke richting
gezet, worde rypelyk overwogen, opdat
niet de laatste dwaling erger zy dan
de eerste.
8
«o.: s
kug. 5
Juli. 5
Oct. 5
8
5
5
000. 5
000. 5
5
5
5
87,ir
821
694
654
102}
124
4} 105}
5 101l
.4} 101}
16}
Pr ij» der AdvertentiSn: Van 1 tot 5 regels f 0,50. Iedere regel
meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzending* franco
uiterlijk tot Vrijdags-namiddags. Alle binnenlandsohe AdvertentiBn,
voor 3 maal plaatsing opgegevenworden slechts t maal in
rekening gebracht.
U T E N.
pC. 4 Jan.
21 771
901
1004
68!
68
691
681
64A
102}
84}
1014
991
100
»t. 41 97
/69. 4 r
4
4
p«g.
ken vorm op Zondag tegen 0 gaan, except
aan reizigers, dat wil zeggen aan personen
die op zóó-en-zooveel mijlen afstand» hun de hand. Het muisje heeft
wettelyk domicilie bebb^b^^ar^dezejiaift*, E
getapt worden. Wat doennu Re drinke-j Augusta thans den Rij ka kat
broers? Zij trekken met heele karavanen
op Zondag naar een naburige gemeente,
waar een kroeghouder alles tot hun ont
vangst in gereedheid heeft gebracht, en
op den terugtocht, als de lading spiritu
aliën ingelyfd is, hebben de ergerlykste
tooneelen van bandeloosheid plaats. An
deren, die op meer rustige wijze wenschen
te sgenieten”, zorgen dat zij de noodige
hoeveelheid des Zaturdags in huis hebben
gehaald, om zich daar op den dag des
Heeren een roes te drinken. De radicale
afschaffer zou zeggen: Het ware immers
veel gemakkelyker, de vervaardiging en
den invoer van sterke dranken totaal te
verbieden, dan was het in eens uit. Of
het dan werkelyk uit zou zyn, gelooven
we te mogen betwytelen: deze of gene
vernuftige uitvinder zou wel een distillatie-
methode aan de hand doen, die aan de
contróle van het openbaar gezag ontsnapt.
Hetzelfde is het geval met een ander
maatschappelijk kwaad, de prostitutie. Dat
de Overheid de bordeelen verbiede, wordt
er gezegd. Maar zou dan niet een schrik
barende toeneming van de geheime on
tucht het gevolg kunnen worden van dien
maatregel, met al de gevaren die er uit
voortvloeien? Wij hebben niets dan lof
voor het menschlievend beginsel, dat aan
de hedendaagsche Middenachtszending ten
grondslag ligt, en achten het niet on waar-
schynlyk, dat menig niet totaal bedorven
jongeling door terechtwijzing wordt tegen
gehouden, het pad der zonde te betreden!
maar men zy behoedzaam, en loope ook
hier niet te hard van stal. Zy, wier el
lendig bestaansmiddel gevonden wordt in
het voeden van den dierlijken hartstocht,
zullen al hun list te baat nemen om langs
Overzicht.
Ook de h'oofdstad van Frankrijk maakt
sich gereed Boulanger als afgevaardigde te
kiesen en de vechtgeneraal, die deser da
gen ook in Bomme en Beneden-Charante
zijnen geestverwanten de overwinning wist
te bezorgen, heeft in een van zijne eigen
aardige proclamatie’s de beteekenis zijner
verkiezing in ’t licht gesteld. Het heet
daarin dat het algemeen stemrecht, dat reeds,
loo herhaaldelijk uiting heeft gegeven aan
den af keer, dien het land gevoelt over de
onbekwaamheid en de lage kuiperijen der
regeeringsgesinden, ook ditmaal zal zege
vieren. Zjjne verklaring, dat hij niet naar
den dictatuur streeft, doch de Republiek
wil, gegrondvest op rechtvaardiger grond
slagen dan de tegenwoordige, doet onwil
lekeurig denken aan het spreekwoord qui
iexcu te t'accute. Intussehen is er veel
kans dat ook Parijs zich aan de voeten van
Boulanger zal werpen. De Bonapartisten
steunen hem; de monarchalen en conser
vatieven hebben instructie gekregen sioh
te onthouden van stemming, althans Bou
langer niet te bestrijden. Beter kan het
al niet. Tegenover Boulanger treedt een
radicaal op, die zeer zeker ook de meer
besadigden wel zal afschrikken, terwgl de
ex-commnnalist Lubonne, die zich mede
oandidaat stelt, niets heeft om zich op te
beroepen dan zijn 1793 sohuldeischers en
f 100.000 schold 1
De Panama- maatschappij heeft ook al
den steun van Boulanger ingeroepen en
verkregen. Uit Egypte komt het gerucht
van eene nederlaag der Egyptische troe
pen voor Buakin, Bevestigt zich dat, dan
zou wederom big ken, dat de Engelsehen te
spoedig zich hebben teruggetrokken en aan
de Egyptische soldaten overgelaten. Ook
omtrent Osman Digna, wiens gevangenne
ming door de troepen van den Mahdi men
meende te mogen tegenspreken, verkeert
men weder meer in ’t onzekere. Een sol
daat, die uit het vijandelijk leger ontsnapte,
bevestigde de berichten der gevangenne
ming van Osman.
Bij de eente uitzettingen van pachters
in het lerache graafschap Donegal ontmoette
de politie weder ernstigen tegenstand van de
zijde der bevolking. Een twaalftal mannen
had zich .in een huis verschanst en vuurde
van daaruit op de politie. Deze konden
alleen door eene charge zich handhaven.
De En gel ache bladen bevatten dezer dagen
weder eeue onverkwikkelijke briefwisseling
tusschen Morier, vroeger Eugelsch gezant te
Darmstadt, thans te St. Petersburg en Graaf
Herbert Von Bismarck, naar aanleiding eener
bewering van de Kölnitche, dat Morier zich
inderijjd te Darmstadt zon hebben schuldig
gemaakt aan landverraad, nl. het mededee-
len van de bewegingen der Doitsohe troepen
aan den Frauschen maarschalk Bazaine.
Hij verzoekt daarop Von Bismarck die bewe-
Bg Koninklijk besluit van 6
Jan. 1889 is, met ingang van 1 April a. s.,
aan Jhr. R. Schuurbeque Boeije, op zijn
verzoek, eervol ontslag verleend als betaal
meester te'Utrecht, behoudens aanspraak op
pensioen, met dankbetuiging voor de lang
durige diensten door hem den lande be
wezen en is benoemd tot betaalmeester te
Utrecht Jhr. G. J. M. Bowier, thans te
Leeuwarden.
Bg Zr. Ma. besluit van 2 Jan.
is aan P. J. Palmboom, op zyn verzoek,
eervol ontslag verleend als lid van het col
lege van regenten over het ryksopvoedings-
gesticht voor meisjes te Montfoort, onder
dankbetuiging voor de in die betrekking
bewezen diensten, en is benoemd tot lid van
gemeld college van regenten J. Vlooswijk,
wethouder te Montfoort.
Uitgaande van Sliedreoht,
circuleert in de Dordsche Waardde Alblas-
serwaard en de Vyfheerenlanden een adres
aan de Tweede Kamer, om bij de herzie
ning van de regeling der burgerlijke pensi
oenen in het pensioenfonds ook te willen
opnemen de burgemeesters secretaristen
ontvangers en ambtenaren ter secretarie.
De uitgebreidheid der provincie Zuid-Hol-
land, met het oog op de tydsruimte is reden,
dat men zich tot dit gedeelte van de pro
vincie moest bepalen.
Wellicht nemen andere gemeenten het
initiatief voor hare omgeving,
Maandag werd aan het raad
huis te ’s Gravenhage door burg, en weth.
o. a. aanbesteed; het onderhouden en ge
deeltelijk vernieuwen van eenige straat-,
grind-, schelp- en puinwegen, waarvoor min
ste insohrjjver was de heer H. Jongenburger,
aannemer te Waddingsveeu, voor f19.200.
Bij de Maandag door het col
lege van regenten gehouden aanbesteding
van verschillende artikelen voor het rjjks-
opvoedingsgesticht „De Kruisberg” te Deu-
tichem, komt o. a. als minste inschrijver in
aanmerking voor gehekeld vlas de heer
Kortenoever te Gouda 400 slag ad f 1,09
600 slag f 1,30; 1000 slag f 1,50 en Friesch
vlas f 1,10, alles per kilo.
Door het departement van Ma
rine is aan de firma Smit Co. van Slik
kerveer de levering opgedragen van elec-
trisch licht voor de rammonitors „Haai”
en „Cerberus”.
Zaterdag stond voor de Ar-
rond. rechtbank te Rotterdam terecht L. P.
v. R., 29 jaar, arbeider, wonende te Reeu-
wijk, die in den morgen van den 27en
November 11. met zyn schuitje liggende te
§*t BEIERSCHE (Stolwyk), 7 Jan. In
de op Zaterdag 29 Dec. alhier gehouden
vergadering der vereeniging „Tot Nut en
Genoegen” trad als spreker op de heer
M. De Langen alhier, die tot onderwerp
zijner lezing, welke met aandacht door het
talrijk opgekomen publiek gevolgd werd,
had gekozen „Tijs, de Jolleman” van Justus
van Maurik Jr. Behalve door den spreker
werden nog bgdragen geleverd door mej.
De Langen, en de heeren T. Burgor Gz.,
J. Slingerland en H. A. Weet broek.
«BERG-AMBACHT, 8 Jan. Van wege
de ysolub: „Voorwaarts” werd heden eene
hardrydery gehouden door jongelingen bo
ven 16 jaren. Van de 16 mededingers won
D. Van den Berg den prijs, eenen met
zilver gemonteerden sigarenkoker en G. De
Jong Dz. de premie, eene met zilver ge
monteerde porte-monnaie. Ook werd een
wedstrjjd in het schoontijden gehouden met
23 deelnemers. Den prijseen zilveren
horloge-ketting met gouden schuifje, won
Q. De Jong Dz., en de premie, eene met
zilver gemonteerde porte-monnaie, G. Van
den Berg Peterszoon.
♦DALEM, 9 Jan. Aan het hulpkantoor
der posterijen alhier zijn over 1888 85
inlagen in de rijks-postspaarbank gestort,
tot een gezamenlijk bedrag van f746,50,
terwjjl 4 terugbetalingen plaats hadden, te
tarnen ten bedrage van f70,25.
♦HAASTRECHT, 7 Jan. Aan de heden
gehouden hardrijderij, van wege de Ijsclub,
hebben deelgenomen 20 personen. De eerste
prgs was 20-, de eerste premie 10- en de
tweede premie 5 gulden. De eerste prgs
werd behaald door Aart Snoek van Nienwer-
kerk a/d IJsel, de eerste premie door Klaas
Graveland van Ouderkerk a/d IJsel en de
tweede premie door Klaas van Wijngaarden
van Ouderkerk a/d IJsel. Een groote me
nigte personen was op de gabanen aanwezig.
Heden-avond hield „Ernst eu Vrijheid”
eene openbare vergadering, waarin de heer
P. Van der Veen, predikant te Leiden, als
spreker optrad. Vóór en ua de pauze sprak
ZEw. over „Zedelgke onvoldaanheid.”
KRIMPEN a/d IJSEL, 7 Jan. Heden
werd bij den heer A. J. Otto, scheepsbouw
meester alhier, met goed gevolg te water
gelaten een gzeren sleepkaan, groot onge
veer 180 last, gebouwd voor rekening van
den heer A. Spaan, te Oosterholt, en ou-
middellijk daarna de kiel gelegd voor een
dergelyk vaartuig, groot ongeveer 800 last,
te bouwen voor rekening van den heer Phi
lipp Weisbarth te Rotterdam.
SLIKKERVEER, 9 Jan. Op de werf
van den heer P. Smit Jr. alhier werd heden
de kiel gelegd voor een sohroefstoomschip,
voor rekening van de directie der Noord- Bra-
bantsoh-Duitaohe spoorweg-maatschappij
bestemd voor den goederendienst van Rotter
dam op Vechel. De compound-machine en
de sloomketel worden op hetzelfde etablis
sement vervaardigd.
BURGEMEESTER sn WETHOUDERS der
gemeente Schoonhoven sjjn voornemens op
woensdag 16 Januari 1889, des namid
dags ten 2 ure, op het RAADHUIS publiek
te besteden:
1. Het veranderen
Raadhuis in i
restantenkamers.
2. Het uitdiepen van
deze gemeente.
De desbetreffende bestekken liggen van af
7 Jaauari ter lesing op de Secretarie.
Aanwjjzing zal worden gehouden op den dag
der besteding, des morgens ten 10 ure.
Schoonhoven, 2 Januari 1889.
8. P. H. NOORDENDORP, Burgemeester.
H. G. GEELHOED, Secretaris.
Gemeente SCHOONHOVEN.
Aankondiging volgens Art. 7.
De VOORZITTER ran den raad der gemeente
Schoonhoven noodigt de mannelijke inwoners
dier gemeente uit, ten einde op de eerlang op
te maken Ijjeten Van Kiezers voor leden van
de Tweede Kamer der Staten-Generaalvan de
Provinciale Staten en van den Gemeenteraad
te worden geplaatst, om vóór den 15 Februari
1889, onder overlegging der vereisohte beschei
den, ter secretarie te doen bljjken:
1. Van hunneh betaalden aanslag in de per-
soneele belasting over het dienstjaar 1887/88,
elders dan in ad plaats hunner inwoning,
indien de aanslag in hoofdsom wegens huur
waarde, twintig maal genomen, een bedrag
aangeeft van f 28 of meer;
2. Van hunnen betaalden aanslag in de grond
belasting, voor het dienstjaar 1888, in eeno
of meerdere andere gemeenten, tot een bedrag
van ten minste f 10, wordende hierbij opge-
merkt, dat voor de grondbelasting do man
geacht wordt te betalen den aanslag inner
vrouw, de vader dien zjjner minderjarige kin
deren, wegen» de goederen woarsan hjj het
vruchtgenot heeft}
8. Door eene schrifteljjke aangifte, van de be
woning van een gedeelte van sen perceel,
waarvoor ongestoffeerd, bjj aanslag in de be
lasting op het personeel (drie eerste grond
slagen) volle belasting, dat is voor déze ge
meente naar eene huurwaarde van minstens
f 28, sou verschuldigd sjjn en het gebouw,
waartoe het bewoonde perceelsgedeelte be
hoort, minstens het dubbel bedrag dier huur
waarde beloopt, wordende den belanghebben
den te dezen aansien herinnerd, dat het per-
ceelsgedeelte door hen moet zjjn bewoond
en in huur bezeten van den inwonenden
eigenaar of eersten huurder, gedurende min
stens negen maanden, voorafgaande aan den
1B. Februari 1S89;
4» Door eene schrifteljjke aangifte door den
mede-eigenaar, wiens naam niet bjj den aan-
slag is vermeld, vnn aanslagen in de grond
belasting wegens onverdeelde onroerende
goederen, mits zyn aandeel in dien aanslag
ten minste f 10 bedraagt.
Ten slotte wordt den belanghebbenden mede
gedeeld, dat voor het doen der aangiften sub 3
en 4, van heden af ter Secretarie verkrjjgbaar
zjjn blanco formulieren.
Schoonhoven, den 11. Januari 1889.
De Voorzitter voornoemd
8. P. H. NOORDKNDüRP.
zij die daaraan gingen doen, mochten zich
eerst nog goed bedenken, want een gear
resteerde sluiker kwam er lang met gegn
standje af. Indien hü niet, wegena herha
ling van hetzelfde inisaryf, aan de galg te
recht kwam, zond men hem toch niet naar
huis zonder een kleine terechtwijzing,
den vorm van een geeseling of een brand
merk. Niettemin hielpen die verbodsbepa
lingen weinigzelfs scheen het, of zij den
prikkel naar het bezit van het verbodene,
nog wat sterker maakten, en allerlei listen
werden uitgedacht om de Overheid beet
te nemen.
Dezer dagen lazen we een statistiek,
Januari is, zooals men weet, de oogstmaand
van die dingen I uit Engeland, waarin
gewezen werd op het schrikwekkend aantal
misdryven, zelfmoord natuurlijk daaronder
begrepen, die plaats hebben door middel
van revolvers. Ons kleine landje weet daar
van ook mee te praten, geloof ik. De vraag
werd gedaan, of het niet noodig was maat
regelen te nemen, ten einde de gevaren,
aan het algemeen bezit van die zoo goed
koop te krygen voorwerpen eenigszins te
verminderen. De vraag is heel gemakkelyk
te doen, en een regent uit den ouden tyd
zou er misschien wel een mouw aan hebben
weten te passen: doch hoe zou men dat
nu moeten aanleggen? Er zou primo een
zwaar inkomend recht op geheven kunnen
wordensecundo een wet gemaakt, die be
paalt dat geen revolver mag verkocht wor
den, hetzij door een handelaar, hetzij door
een particulier, zonder schriflelyke mach
tiging van het hoofd der plaatselyke politie,
voor welk document men den belangheb
bende eenige guldens kon laten betalen.
Of dan nog geen middel zou bedacht wor
den, om op frauduleuse manier het verboden
wapen te smokkelen of te verschacheren,
laat ik ter beslissing over aan degenen die
krachtens hun ambt meer ondervinding
hebben van de scherpzinnigheid der wets-
ontduikere, dan schryver dezer rpgelen.
Er zyn op het gebied van wetgeving hl
heel wat proeven genomen, die op teleur
stelling uitliepen. Zoo had men voorheen
ook de zoogenaamde woekerwetten. De
overheid stelde het procent vast, dat voor*
geleende gelden of uitgestelde schuld mocht
genomen worden; wie daar boven ging,
werd met zware boete of met kerkerstraf
bedreigd. Er was voor zulk een maatregel
wel reden, want de geldschieters konden
hun cliënten zoo ongernakkelyk kaal pluk
ken, dat niet slechts de laatste veer, maar
zelfs de hnid mee ging. Toch baatten ook
die Strafbepalingen niet: de schuldeischer
stelde zich met een matig procent tevreden,
maar had eerst zyn slachtoffer een contract
doen teekenen, waarin deze verklaarde veel
meer verschuldigd te zyn dan de geleende
som bedroeg. Moest die verklaring soms
beëedigd worden, bekrompenheid van
gebeten was geenszins het zwak der toen
malige Shylocks.
Hel is niet overbodig zich deze lessen der
geschiedenis nu en dan voor den geest te bren
gen. Ten allen tyde bestonden en bestaan er
tal van maatschappelyke ongerechtigheden,
die tegen onze begrippen van zedelykheid,
van orde, van rechtvaardigheid en mensch-
lievendheid indruischen, eu dan is het niet
onnatuurlyk, dat we het verlangeh uitspre
ken naar een wet, die datgene wat wy
op goede gronden in het algemeen belang
wenschelyk achten, verplichtend stelt. En
voorzeker, het is de taak der wetgevers,
nauwkeurig acht te slaan op de verscliyn-
selen, die zich by de ontwikkeling onzer on
derlinge betrekkingen vertoonen, en met zyn
gezag tusschenbeiden te treden, waar schen
nis der openbare moraliteit of inbreuk op
byzondere richting wordt waargenomen.
Doch wanneer men daarbij te hard van
stal loopt, en meent met één slag het een
of ander maatschappelyk monster onscha-
delyk te kunnen maken, dan blijkt het
niet zelden taaier levenskracht te bezitten,
dan aanvankelyk werd vermoed, en doet
soms een niet behoorlyk overwogen en
voorbereide maatregel van wetgeving meer
kwaad dan goed. Het kwade is daarin
gelegen, dat vooreerst het gezag der wet
ten in het algemeen wordt ondertnynd,
ten tweede een achterdeur wordt geopend
voor nog ergeriyker misbruik dan de wet
heeft gepoogd tegen te gaan.
We zien het nog in onze dagen, met
de menigvuldige verordeningen, gericht
tegen het drankmisbruik. Wie zal ont
kennen, dat het alcoölisme de pest is der
hedendaagsche maatschappij, een slag in
het aangezicht der moderne beschaving?
Indien iemand een middel wist, om dien
gruwel uit te delgen, waarlyk, men zou
hem den grootsten weldoener der mensch-
heid mogen noemen. In onderscheiden
landen zyn,*met meer of minder goed ge
volg, maatregelen toegepast om dat mis
bruik eenigermate te beperken, en wy
juichen zulks van heeler harte toe. Waar
meh echter gemeend heeft, tot radicale
middelen zyn toevlucht te moeten nemen
bleef ontgoocheling met uit. In sommige
deelen van het Bntsche ryk heeft de
plaatselyke overheid gebruik gemaakt van
de bevoegdheid, om drankveikoop in el-
Als in vroeger tijden de groote heeren,
naar wier inzichten de gewone lui zich een
voudig te regelen hadden, bemerkten dat
er een of andere zaak niet in orde was,
dan wisten zy daar heel gauw raad op.
Fluks werd er een wet, een keur, eene ver
ordening klaargemaakt door hun rechtsge
leerden raadsman, en daarmee was alles
Tjezegd.
Üprong het zoo’n heerschap in het oog,
dat de burgers zich te kostbaar kleedden,
wat zy gewoonlyk deden als er een tyd lang
in handel en nyverheid veel was verdiend,
dan kwam hy voor den dag met een keur,
waarin de aard en de hoogste waarde der
stoffen, die zyn onderdanen mochten dragen,
nauwkeurig was aangegevendergelyke wet
ten ontzagen zelfs ’tkritiekste niet, aange
zien zij het aantal en de stoffage der hemden,
die één persoon mocht bezitten, niet boven
of buiten de bemoeiing des landsvaderlyken
bestuurs rekenden.
In den regel kwam men spoedig tot de
ervaring, dat die zoogenaamde weelde-wet-
ten onmogelyk te handhaven warenzy ge
raakten in onbruik, althans niemand stoorde
er zich op ’t laatst aan. Toch werden zy
meermalen hernieuwd, wat een klaar bewys
is dat een menseb, ook al is hy regeerend
vorst, geen ezel is, daar de laatste de
tweede onzachte aanraking met denzelfden
steen des aanstoots gewoonlyk weet te ver
mijden. Vermakelyke staakjes van verbods
bepalingen levert de geschiedenis der Middel
eeuwen op; het is een wonder dat zy ooit
in eenig verstandig brein zyn opgekomen.
Werd een of ander voorwerp schadelyk
geacht voor het openbaar welzyn, men brak
er zich het hoofd niet mede, maar verbood
kort en goed de vervaardiging binnenslands
of den invoer van buiten. Smokkelary op
de grenzen kwam dan weleens voor, doch
