2,
•X
10!
r*
114»
1124
1889.
Zaterdag 31 Augustus.
N°. 1055.
ff
ft|
144
Goedewaagen Zonen.
- S'
H. PAUL,
Mr. HOLST TRENITÉ,
A
Stiel Ingenieur, Architect,
Bleekerssingel R 201 te
en Utrecht.
.°s
Cd
*<n
t
11
BINNENLAND.
BTATEN-GENEBAAL.
3
Officiêele Kennisgevingen.
GOUDA, j
SCHOONHOVEN te spreken.
Weekblad voor Zuid-Holland
leuryi, uvereon-
art. 3 van Ons
-
Bi
3
6
6
jen»
1.50,
1
1
1
1
ito
voet
wet
weid van hagel,
a R. werd gedood.
van invoerii
zonderiyk t.
Perp. 4
>h. 1865 goreg.
S. W. N. VAN NOOTEN ïe Schoonhoven,
Uitgever». 't
Dito Obligatieleen. 1875.
Dito *““rt
Spanje.
Dito
te voeren,
tegen het
inde waar
voor allen toe-
Het byzonder
197 J
ft,
houding af der
zy de wet
iten en als
een paar der meest bespraakten
rijst om geluid te geven. De Min. heeft
der ingébrachte bezwaren beantwoord; de
•aagzal ’t vrede zyn of oorlogblyft by do
>uding die „De Standaard*’ aanheemt, een open
vraag. Over schoolgeldheffing moeten de ge
meenten beslissen, niet de Staat. De verkla
ringen des Min. omtrent leerplicht zjjn een
■lag-om-den-arffi politiek. Qelyke financiëele
maatstaf voor alle gemeenten is een onbillyk-
d« politie is een vreemde hond opgegre
pen. Hij was voorzien van halsband en
koperen plaat, waarop staat O. V. 8.1889,
N’. 194.
♦GOUDRIAAN, 28 Aug. Zondag ontrt.
lastte sioh boven onze gemeente een hevioA'
onweder, vergezeld van hagel. Een ko(F
van de wed. De
Door het aanhoudend natte weer he
men hief zich bezorgd te maken over
weide. Indien niet spoedig droogte volgt
men in het najaar de beesten spoedig
(laatsruimte. Inzending franco
j binnenlandsohe AdvertentiSn,
worden slechts maal in
Deze Courant wordt des Zaterdag-morgens uitgegeven.
Prys: voor Schoonhoven per drie maanden 0,70. Franco per post
door het geheele rjjk 0,80. Men kan zich abonneeren bij alle
Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
GOUDA., J'
ORAT, naait „DE WAAG',
verstrekken gelden op Effecten voor;
iragen onder f 1000 h 4 ’s jaste-,
w daarboven tot den prolongahe-
ers, volgens Amsterdamsohe beursvaor-
tarden
belasten zich met het koopen en ver-
openvan EFFECTEN, tegen een pro-
lie van:
1/8 ▼oor fondsen boven de 30
/16 onder 30
wisselen COUPONS boven de Awstet-
msche benrsnoteering.
Prgs der AdvertontiSn: Van 1 tot 5 regels f 0,50. Iedere regel
meer 0,10. Groote letters naar pli
uiterlijk tot Vrijdags-namiddags. Alle
voor 3 maal plaatsing opgegeven
rekening gebracht.
De algemeens beraadslaging over de onder-
wfiswet werd in de vergadering der Tweede
Kamer van Donderdag 22 Augustus geopend
door den heer Van Houten. Volgens spreker
maakt de rechterzijde van dit haar gunstig
oogenblik gebruik om den tegenstanders, die
als party onvoorbereid zyn, zoo weinig mogelyk
tyd te laten voor debat. Hij zette uiteen dat
de Katholieken by deze wet niets sullen win
nen; immers volgens getuigenis van den heer
De Bruyn in de Eerste Kamer s(jn de openbare
scholen in Limburg en Noord-Brabant tooh
reeds secte-soholen. Wat den bondgenooten be
treft, de vereeniging „Marnix”, die het zuiver
anti-revolutionair beginsel voorstaat, waarschuwt
tegen het aanvaarden van staata-subsidie en dus
van staats voogd jj door de vrjje school. Het
doel dezer wei is eenvoudig, volgens den heer
Pierson te Zetten, de openbare school leeg
1 De^liberalen zien geen hunner wenschen be
vredigd; er wordt geen leerplicht voorgesteld.
Spr. wil geen propaganda voor eenige gods
dienstige richting met staatsgeld. Het subsi
diëren naar een stelsel, volgens hetwelk de
staat niet langer verplicht is overal openbaar
onderwjjs te doen geven, acht Spr. in stryd
met de Grondwet De staatsschool wordt een
moderne seoteschool genoemd; dat sophisme
der rechtenyde is mede door den heer De
Bruyn tegengesproken. De rechterzijde kan het
einde van den schoolstrijd niet wenschen, daar
deze de sohoone verbroedering heeft veroorzaakt
van Proteetanten en Katholieken tegen het
liberale beginsel van de neutraliteit der school
als politiek beginsel noodiakelyk, Omdat daarin
ligt de neutraliteit van den Staat
De heer De Beaufort wees op de onzekerheid,
dat niet, na aanneming der thans gestelde
eischen, spoedig een nieuw ontwerp zal komen,
hetwelk den aard en het karakter der vroeger
door de Ministers Mackay en Keuohenius ver
oordeelde openbare school zal aantasten. Spr.
bestreed het subsidie-stelsel, waarby geen waar
borg bestaat voor goed byzonder onderwys, en
dat op de gemeenten een zworen druk zal leggen.
De heer Schaepman beschouwde de gehoorde
redevoeringen als bewijs, dat men ter linker-
zyde wel is voorbereid. De scholen in Noord-
Brabant en Limburg zyn slechts in sohnn ka
tholiek; er zyn büzondere scholen noodig om
van meet af de kinderen in hart en nieren,
in merg en been katholiek te maken. Boven
dien, men wil geen afhankelijkheid van ge
meentebesturen, men wil geheel vrge scholen.
Spr. gelooft aan de beëindiging van den sohool-
stryd; daarnaar te streven is een ernstige, een
heilige zaak, waartoe hy zooveel mogelyk zal
medewerken.
De heer Van der Feltz is gezind tot verzoe
ning, maar zy moet den liberalen mogelyk wor
den gemaakt. De voorgestelde regeling is niet
in het belang van het onderwys; men mist er
leerplicht in en het verplicht aantal onderwy-
zers is te gering. Subsidie kan niet verleend
worden op grond «ener rechtsgelijkheid, die
niet bestaat. De kerkelyken zullen hun eischen
hiorby niet bepalen en spoedig meer vragen.
De heer Gleiohman verlangt meer waarbor
gen tegen ondermynii^j? der openbare school
wil men die leegpompen, spr. zal daartoe niet
medewerken.
Een voorstel des Voorzitters, om ook Maan
dag daaraanvolgende te vergaderen, werd met
46 tegen 87 stemmen verworpen.
Vergadering van Vrijdag. De heer Vermeulen
hoorde met genoegen en waardeering van vele
sprekers de bereidverklaring tot verzoening.
Ook van de rechtorzyde wordt veel toegegeven
met hetgeen thana wordt gevraagd wil de Rog.
voor het tegenwoordige volstaan. Tegenover
amendementen meent hy, dat zyn vrienden
weigerachtig moeten zyn, en hunnersyds er
sioh ook van onthouden, met uitzondering van
den terugkeer tot het oorspronkelijk voorstel
omtrent de aanstelling van hoofden van scho
len. Wat leerplicht betreft by het ontbreken
van een vaste opinie omtrent de mogelykheid
ring, sou het beter zyn dien later af-
te regelen.
De heer Rutgers van Rozenburg wyst op 't geen
volgen moet als de rechtorzyde met haar nume
rieke meerderheid haar wil doordryften komt
op die wyze de wet tot stand, dan brengt zy
het stempel van partyzucht, van tyrannie met
sioh. Subsidie voor de byzondere scholen acht
spr. in stryd met onze staatsinrichting en onze
staatsleermaar hy zou daarover heen stappen
als er de landsvrede meé verkregen werd. Dat is
echter niet gebleken. Spr. heeft het meeste be
swaar tegen de verplichte schoolgeldheffing; ook
is het niet billjjk, hetzelfde subsidie te geven
voor eiken onderwyzer, onverschillig waar werk
zaam, zoodat de gemeenten, die het eerlykst do
wet van 1878 hebben uitgeyoerdhet zwaarst
worden gedrukt.
De heer Roöll ziet in dese wet geen ander
gint
op stal moeten zetten.
Een onzer geaohtste ingezetenen, de
heer G. Maat, ingeland van het waterschap,
notabel der kerk enz., werd door dan dood
aan de zijnen en zgnen werkkring ontrukt
’HAASTRECHT, 26 Aag. Gi.terea-
middag wilde een dochter van den heer H.
iets over de tafel aanreiken. Daardoor ver
wondde zij zich zoodanig aan den arm met
een mes, dat op tafel lag, dat geneeskun
dige hulp moest ingeroepen worden. Eenige
oogenblikken daarna gaat eene jongere zus-
'ter den dijk opwandelen, en wil langs de
IJselkade huiswaarts gaan. Zij moest daar
toe over een hek. In plaats van daarover
te gaan, liep zij er om heen en had daar
door het ongeluk in deq IJsel te vallen,
waaruit zy eenigen tijd daarna levenloos
werd opgehaald. Men kan zich den toe
stand der ouders voorstellen, toen de ge
neesheer kort na het eerstgenoemde den
dood van hun lieveling moest constatearen.
HAASTRECHT, 28 Aug. De levering
van 1500 Hekt. machine rhur-steenkolen
voor het stoomgemaal van het waterschap
„de hoogenboezem” alhier, is gegund aan
de heeren Gerh. Schmits Söhne te Rotterdam,
voor f0.67* per hektoliter.
JAARSVELD, 26 Aug. Ds. J. G. Dekking,
predikant alhier, heeft een beroep ontvangen
naar De Meern.
♦LEERBROEK, 26 Aug. Ds. J. G.
Deur, predikhnt alhier, heeft bedankt voor
de beroepen, naar Klaaswaal en Oost- en
West-Soubnrg.
♦LEKKERKERK, 28 Aug. De inspec
teur van het geneeskundig staatstoezicht
in de provincie Zuid-Holland, heeft ver
klaard, dat de mazelen in deze gemeente
epidemisch voorkomen.
In de vorige week is hier een hond
aangehouden en naar de veeartsenijschool
te Utrecht.opgezonden. Ten gevolge van
het aldaar gehouden onderzoek moeten alle
honden binnen deze gemeente voor den tyd
varf zes weken van een muilkorf voorzien vyn.
Door de notarissen A. J. De Moofj
en J. P. Mahlstede werd op den 28. dézer
geveild en verkocht eene bouwmanswoning
met 18 heet. 83 aren en 41 'Cent. wei-,
hooi-, bouw- en boschland aan diversen,
voor f 20.568.
Voor de beste partij tj as kaas wordt
hier besteed f28 A f29 per 50 kilo.
In de vergadering der afdeeling
„Krimpenerwaard” van de Hollandsohe
maatschappij van landbouw, werden tot be
stuursleden herkozen de heeren K. Smit en
M. Van der Graaf en gekozen do heer
J. Van der Graaf Kz. Tot afgevaardigde
voor de algemeene vergadering werd ge
kozen de heer W. De Gruyter, aan wien
een vrij mandaat werd verleend.
♦LEKSMOND, 27 Aug.. Gisteren zyn
alhier aan de lijn gebracht ruim 600 paar
den en 120 veulens. In jaren lang zag
men niet zooveel buitenlandsche kooplieden.
Er is veel verkocht en de prijzen waren
hoog.. Niemand had, het'weder in aanmer
king nemende, gedacht dat de markt zóó
vol en de massa vreemdelingen zóó groot
zoude zyn.
•WIIgLIGE-LANGERAK, 27*Aug. In
de zalmsteken van de vissohery alhier zyn
in de laatste dagen weer 19 zalmen ge
vangen. De 10 schuiten met dry fretten
vóór dese gemeente hebben samen ongeveer
een 12-tal zalmen gevangen.
Het ruwe, natte weder van de laatste
dagen heeft ook hier zijn nadeelige gevolgen
doen gevoelen. Er is veel fruit afgewaaid
en daardoor den fruitpaohters aanmerkelijke
schade toegebracht. De lage landerijen be-
beginnen er ook onder te lijden, dewijl daar
veel gras door het vee vertrapt wordt. De
aardappelen beginnen hier en daar ook heel
wat sporen van ziekte te vertoonen, terwyl 1
de kwaliteit door het vele natte weder ook
niet beter wordt.
♦WOERDEN, 28 Aug. Tot commissaris
vau de Nuts*spaarbank is, in plaats van
den heer A. Knyff Hsn., die als zoodanig
bedankt had, benoemd de heer O. Myn-
lieff Fzn. te Barwoutswaarder.
Door de afdeeling Woerden der Hól-
landsche maatschappij van landbouw is tot
bestuurslid gekozen de heer Z. Baelde te
Kamerik, in .plaats van den heer J. Van
der Mei te Zegveld, die bedankt had. Ook
werd besloten geen subsidie te verleenen
aan de aanstaande tentoonstelling te Bue-
nos-Aires.
WOERDEN, 28 Aug. Kaas. De aanvoer
ter' merkt op heden bedroeg 205 partyi
prys van Goudsche le soort f23 A 26.L„
2e soort 118 h 22. Derby f23. Edammer
f26. Handel redeiyk.
-1 l»8L,
1876. 41 1»S|
6 IMl
Gemeente SCHOONHOVEN.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
Bchoomhoyzn maken bekend, dat, by gunstig
weder, de toegang tot den toren om het
te bezichtigen, gratis is opengesteld
Woensdag, Donderdag en Vrydag 4, 5 en
September a. s.. tussohen 12 en 2 uren.
Een ieder, die van de gelegenheid wil ge
bruik maken, moet sioh gedragen naar de
voorschriften door de politie aldaar gesteld te
geven, terwyl Kinderen zonder geleide niet
worden toe gelaten.
Schooxhovkn, 30 Aug. 1889.
De Burgemeester,
8. P. H. NOORDENDORP.
De Secretaris,
H. G. GEELHOED.
XtD. kLQ. Mm. V. 1KVIMVBBM. Y
I M. Kapitaal 1 Mllllosn Oaldsa I
Statute* m Tarieven fijn (loexlgebeurd f
bij Koninklijke BetluUvn
\R otterdam
Tarieven en inlichtingen zyn kosteloos
verkrygen, op franco aanvrage aan de
irectie.
heid. Spr. Wil der openbare school niet gebon
den ovOrleverenwil de rechterzyde geen con
cessie, wil zy den oorlog, ^elnu, dan zyn er
nog rdannen, die den handschoen opnemen en
den stryd zullen voortzetten op leven en dood.
Een voorstel des Voorzitters, in den loop der
vergadering gedaan, om een avondvergadering
te houden, werd na bestryding ingetrokken.
Do Eerste Kamer, Maandag-avond saamge-
komen om eenige spoedeischende wetsontwer
pen van weinig omvang te behandelen, keurde
die in een vergadering van Dinsdag goed, en
ging vervolgens uiteen.
Het Staatsblad N°. 108 bevat
een Koninklyk besluit van den 21sten Aug.
1889, betreffende de zevende algemeene tien-
jaariijksche volkstelling.
In artikel 1 wordt bepaald:
De zevende algemeene tienjaariyksche
volkstelling heeft ten doel de aanwijzing
van allen die te middernacht tusschen 31
December 1889 en 1 Januari 1890 hunne
werkeljjke woonplaats binnen Nederland
hebben, onverschillig of zij op dat tijdstip
al in hunne al dan niet aanwezig zyn, als
mede van hen, die, zonder werkelyke woon
plaats binnen Nederland te hebben, op dat
tydatip aldaar aanwezig zyn, met vermelding
ten aanzien van ieder:
a. van familienaam en voornamen;
b. van geslacht;
c. of hij afzonderlijk leeft dan wel in een
gezin, behoudens het bepaalde in art, 2 van
Ons tegenwoordig besluit;
d. zoo hij in een gezin leeft, of bij dan
daarin is als hoofd, of (voor zooveel de
vrouwen betreft) als echtgenoot of als kind,
of als inwonend bloed- of aanverwant, of
als inwonend niet-verwant, of als kostganger
of bestedeling, of als kostleerling, of in
dienstbetrekking, behoudens het bepaalde
in art. 2 van Ons tegenwoordig besluit;
e. van dag, maand en jaar der geboorte
f. vau gemeente en provincie of (voor
hen die in eene Nederlandsche kolonie of
buitenslands geboren zyn) van de plaats en
het land der geboorte;*
g. tot welk land hij behoort, indien hij
geen Nederlander is (nationaliteit);
h. of hy is ongehuwd, of gehuwd of we
duwnaar (weduwe), of gescheiden van echt,
of gescheiden van tafel en bed (burgerlyke
stoat)
t. tpt welk kerkgenootschap hij behoort;
k. van ambt, beroep of bedrijf, overeen
komstig de bepalingen* van art. 3 van Ons
tegenwoordig besluit;
l. van woonplaats;
m. of hy in den nacht van 31 December
1889 op 1 Januari 1890 in zyne woning
aanwezig was of waar hij toen was, met
dien verstande, dat zij, die op het tijdstip
der telling geen nachtverblijf hebben, waar
zy alsdan vertoeven, worden geacht op dat
tydstip te zyn, waar zij het eerstvolgend
nachtverblijf hebben;
n. van blindheid of doofstomheid, indien
een zoodanig gebrek aanwezig is, met ver
melding of hij het voor blinden of doof
stommen bestemde onderricht geniet of
genoten heeft. 4
Op 71-jarigen leeftyd overleed
Woensdag te Utrecht de heer Jhr. Mr. J.
L. B. de Muralt, oudste wethouder, 1(3 der
Provinciale Staten, secretaris der Kamer van
koophandel enz.
♦ALBLASSBRWAARD en ITIJFHEC-
RENLANDEN, 29 Aug. Zoo ia kaas als
boter was deze week de handel levendig;
de pryzen ongeveer gelijk aan die der vorige
week. Men besteedde voor: kaas vaal 18
tot f24 per 50 kilo naar gelang der kwa
liteit. Goêbotor f0.65. Weiboter f0.45
per half kilo.
•AMEIDE, 28 Aug. Van 22 tot 29
Augustus 11. zyn alhier met de dryfretten
gevangen 19 zalmen, te zamen zwaar pl. m,
104 kilo.
•AMEIDE en TIENHOVEN, 28 Aug.
De collecte voor ,de school met den by bel”
in deze gemeenten heeft opgebracht ruim
f121.
AMMERSTOL, 28 Aug. On4 predikant,
Ds. W. D. Van Leeuwen Boomkamp, heefteen
beroep ontvangen naar Heemskerk (N.-H.)
♦BJSRG-AMBAOHT, 27 Aug. Geheel
het dorp vlagde héden, ter gelegenheid van
de komst van den heer Jhr. A. H. P. O.
Van Suchtelen Van de Haare. Na door
het gemeentebestuur te Gouda afgehaald te
zijn, werd een collation gebruikt, en daarop
eene raadsvergadering gehouden, door een
zeer groot publiek by gewoond, waarby ZEd.
Aohtb. als burgemeester, by monde van den
heer J. P. Mahlstede, werd geïnstalleerd.
Door dezen heer, zoowel als door den bur
gemeester, werden toepasselijke toespraken
gehouden. Na afloop der vergadering werden
de kerkeraad der Ned. Herv. gemeente, de
kerkvoogden, het polderbestuur en de on-
derwyzera der openbare school aan den
burgemeester voorgesteld. Des namiddags
vereenigden zich de burgemeester en de
gemeenteraad aan een diner.
Nabij het Bergstoepsche pontveer is,
aan de zuidzijde dér Lek, een zalmsteak
geplaatst.
•BERKENWOUDE, 28 Aug. Alhier
moeten de honden gedurende vier maanden
worden vastgelegd of gemuilkorfd. Door
doe! dan subsidie te yersekeren aan de byzon
dere school. Tegen verschillende punten der
voorgedragen wyziging heeft spr. bezwaar, en
by sommige zal hij trachten verbetering aan te
brengenwaarby hij zeer betreurt, dat de heer
Vermeulen nu reeds alle amendementen heeft
afgeweten. By het uitbrengen syner stem zal
spr. zich laten leiden door zucht naar vrede,
doch ernstig óverwegen of het offer, dat daar
voor zal worden geéisohtin 's lands belang
kan worden gegeven.
De heer Smidt hecht meer waarde aan goed
deugdelyk volkaonderwys, dan aan de oplossing
van don sohoolstryd. De opleiding van onderwy-
sers, het getal onderwyzers, de schoolgeldheffing
«yr. voor hem ernstige bezwaren. De financiën
van den Staat worden door jiet ontwerp bena
deeld, en niets wordt gedaan ott> den nóód der
gemeenten, die met deze wet wordt verhoogd
te doen verdwynen. De sohoolstryd sal er niet
door eindigendeze blyftwant hy is een we-
reldstryd tusschen vry onderzoek en opgelegd
gezag. Er is een reden, die van spr. onvoorwaar-
dolijke veswerping eisohtde eerste stap wordt
gedaan op den weg, die inloopt tegen een der
grootste beginselen van ons staatsrechtde neu
traliteit van den Staat, die geen Staatskerkschool
erkent en de gelykheid voor alle kerkelyke ge
zindten moet handhaven.
De heer Lieftinck doet uitkomen, dat deze wet
de teleurstelling der kiezers over de weinige
vruchten van het optreden der Regeering moet
goedmaken. Vröeger hebben de antirevolutio
nairen zich tegen het vragen van subsidie ver
zet, —thans wordt een geheel andere taktiek ge
volgd. Het hoofddoel is, echte, ware Katholieken
en Calvinisten te kweeken, met andere woor^
den, haat en tweedracht zaaien tussohen de
burgers van hetzelfde land. Om des vrede» wille
over dat bezwaar heenstappen kan spr. niet.
De heer De Savornin Lehman noemt het doel
dezer wet een einde te maken aan den sohool-
stryd op politiek gebiedde neutraliteit van den
Staat wordt niet aangetast. Leegpompen van de
Staatsschool moge de wensch zijn van de rech
terzijde de liberalen hebben ook hun pomp.
Het gevolg dezer wet zal zyn dat de ouders aan
het onderwys hunner kinderen sullen meebeta
len; na deze wet zal men door de openbare
school geen stryd kunnen voeren togen het
positief ohristelyk geloof. Met het oog op het
partybelang is zij voor de rechterzyde onaan
nemelijk, maar zg stelt het landsbelang hoogfir.
De schoolgeldheffing zal dé openbare school niet
ondermynen; al kan men haar voor de byzondere
school niet voorschry von, ook daar zal sy volgen
ais de staatsschool er mee voorgaat. De Regee
ring heeft nu een/air aanbod gedaanmen neme
dat aan of weigere het, maar houd zich niet
bezig met loven en bieden.
In den loop der vergadering werd nog aan
genomen het wetsontwerp tot verlenging van
den termyn, gedurende welken art. 1 der wet
van 6 Maart 1818houdende strafbepalingen
op overtreding van bestuursmaatregelenvan
kracht blyft
Vergadering van Dinsdag. De heer Farn-
oombe Sanders wenscht een compromis, dat ook
in do toekomst, by wisseling van politieke ver-
houdingeh, kan blyven bestaan. Hy aanvaardt
daarom een stelsel, tegen hetwelk hy vroeger
groot beswaar had. Spr. betreurt de beperkte
wyze dezer herzieninghy keurt de regeling van
sohooltyden vacantiönsplitsing van klassen
door de onderwyzers af, en oordeelt dat het
schooltoezicht ontoereikend zal zyn voor zyn
meer uitgebreide taak. Een groot bezwaar vindt
hy in ’t gemis van voldoende waarborgen by het
verleenen van subsidie, en vooral in de invoering
van het premiestelsel by de opleiding van onder
wyzers. Tot elke biiiyke verhooging van de
Ryksbydrage aan de gemeenten zal' spr. me
dewerken.
De heer Zaayer getuigde van zyn warme in
genomenheid met dó openbare schoolwaarin
alle kinderen' des vólks kunnen worden onder
wezen en opgevoed. Rekening houdende met het
feit, dat zy, die invloed op de ouders hebben,
hen van die school afkeerig maakten, aoht spr.
toenadering tot de wenschen der rechterzyde
noodzakelykmaar dan moet zy ruiterlyk ver
klaren, dan deze concessie niet zyn zal de inlei
ding tot meer ingrijpende verandering. De Re
geering kan dat niet doen, omdat het niet van
haar afhangthet zyn de leiders der partyen,
die juist in hun extra-parlementaire redevoerin
gen en geschriften weinig blyk geven van ver
zoenende gezindheid. Spr. drong met nadrnk aan
op leerplicht.
De heer Dyckmeester, vriend van de openbare
school, die in antiliberale streken minder gehaat
is dan men beweert, is geneigd geloof te hechten
aan de verzekeringdat bij aanneming van het
beginsel dezer wet, de sohoolstryd uit zal zyn.
Hy begrypt echter niet waarom de Regeering de
openbare school niet in haar geheel laatdoch
haar verzwakt door vermindering van ’t getal
onderwyzers en door schoolgeldheffingtwee
bepalingen die de verzoening tegenhouden.
De heer De Meyier, het stelsel der Regee
ring aan de Grondwet toetsende, is van oordeel
dat het eerste door de laatste niet wordt toe
gelaten. Ook is het slechter dan dat der Grond
wet; het geven van subsidie voor alle byzon
dere scholen biedt geen waarborg aan voor
goed onderwys. Wat er op de byzondere school
ook wordt geleerd, de Staat mag toezien, zwy-
gen en betalen. Spr. is niet bereid aan de con
currenten de middelen te geven om de open
bare school te doen verdwynenhij weigert
daartoe mee te werken in ’t belang der wets-
eenheid. Aan verklaringen dat de schoolstrijd
uit zal zyn hecht Spr. niets, noch de leden der
Regeering, noch die der Kamer zyn onsterfelyk
en dezen konden juist wegens hun vredelie
vendheid weleens door de kiezers worden weg
gezonden. Verwerping dezer wet, die van weers-
zyden een opoffering van beginselen zou zyn,
zal door niemand worden betreurd, en, als dan
de sohoolstryd moet voortduren, laat ons be
sluiten, dien minder hartstochtelyk
De heer Mees, in beginsel niet
toestaan van subsidie, verlangt voldoem
borgen, ook dat de school, die v
gankeiyk is, onaangetast blyven,
BEURSBERICHTEN.
pC. 22 Aag.
«adert Werk. Schuld. 2} HlV
Dito dito 3
Hoog Obt 1867. 5
JoetenrykObl. pap. Moi-Nor. 5
Dito Teb.-Aug. 5
Dito «liter Jea.-Juli. 5
Dito Apr.-Oot 6
Portugal, Oblig.
Krul., Obl. Hope 1798.
Dito 6e Serie. 1866. o
Dito Obligatie!. 1864 i f 1000. 5
Dito 1866 A f 1000. 6
Dito 1872. 5
Dito 1873. 6
Dito 1860 100 p. at 4|
Dito Obl.Nieol.8pw. 1867/69. 4
4| - -
Buitenl. Perp. 4 7
Binned.
Turkjje. Alg. Sol
Egypte Oblig. 1876.
Dito Spoorwegl. 1876.
N. Amerika Oblig. 1877. 4
Dito 1876.
Brazilië Oblig. 1865. 5 IO2{
Dito 1863. 4{ 1»1
Peru Oblig. 1870 6
Dito 1872 5
Ruil., Pandbrieven. 100 Z R. 5
Znid-Ital. Spoorweg Oblig. 3
Gr. Rum. Bpw 5pO. aandeel.
RuM.8pw.Chark-Azowpd.zt.100. 5
Dito Jolez Griasi5
Dito Jeiez—-Orel5
Dito Kursk—Charkow. 5
Dito Poti Tiflis k f 1000. 5
Dito Zuid-West Spoorw.-aand, 5
Centraal-Paciflc. Oblig. 6
Loten Amsterdam f100. 8
Loten Rotterdam. 3
Antwerpsohe loten. 1874. 2fc
Hong. Loten 1870
TheiM-loten4
Oostenr., Aand. 4pC. 11.250,1854.
Dito v 5p0. fl.500,1860.
Dito w fl. 100, 1864.
Buil., Aand. 1864 5p0. Rs. 100.
Dito 1866.
Aand. loting Madrid8
Aand. Turkge met lot. 1870. 3
MARKTBERICHTEN.’
Schoonhoven, 14 Aug. Boter: leduaL
52 et.2de qual. 48 ot. per half kilo,
kaas f22 k 25. 1
Vette varkens 24 b 27 ot
Biggen f9 h fll.
Aardappelen kieingeel f8,50.
Eieren f3,50 per 100 stuks.
Gouda, 21 Aug. Kaas lo qual. f25IÉ8,—
2e qual. f21 i 23,00, Noordhollandsohe f—
h Aangevoerd 96 partyen.
Boterprijs goeboter f 1,25 k 1,45, wei
boter f 1,00 a 1,20 per kilo.
Gorlnehem, 1.9 Aug. Ristarwe f 7,00
7,25, roode dito f 6,00 h 6,80, witte dito
f 7,25 h 7,40. Inl. rogge f 5,40 k 5,50,
alles per heet
Aangevoerd 385 runderen. Pryzen: zware
kalf koeien f 200 250, kalfvaarzen f 120
k 180, melkkoeien f 120 b 200, vaarkteien
f - b 1 (-jarige ossen f 100 b 140.
Rotterdam, 19 Aug. Tarwe. Vlaamaohe,
Zeeuwsche, Flakk. en Overm. de beate f6,75
b7,10, goede en mindere f 5,90 6,50.
Rotterdam, 19 en 20 Aug. Aangov. 579
vette runderen, 998 magere dito, 387 vette
en graskalveren, 4 nuchtere kalveren, 1807
schapen of lammeren, 419 varkens en 106
biggen.
Prgzen: vette runderen lo qual. 7i oh,
2o qual. 68 ot., 3e qual. 64 ot.; kalveren
le qual. 95 ot., 2e qual. 87 ct.; schapen
le qual. 65 ot., 2e qual. 55 ot., allee pór
kilo; varkene le qual. 28 ct., 2e qual.
27 ct., 3de qual. 26 ot.; licht soort 22
a 24 ot. per half kilo.
Bodegraven20 Aug. Op de weekmarkt
werd heden aangevoerdKaas, 220 wagens,
te zamen 14585 stuks, wegende 61576
kilo, prys le soort Goudsche f 25,— A 27,50.
2e soort f81,00 A 28,00.
Advocaat en Procureur
TE BOTTERDAM,
eiken WOKN8DAG .an 9 te» tte
het HUKKEN-LOGEMKNT te
Kantoer In Kotterdem Nieuwe llate.-
>tee», heek Hoordelen».
onderwys heeft een agressiéf«araktertegen
over het streven der kerkelyke groepen moet
do moderne maatschappy behouden worden.
Zonder in détails te treden, wyst Spr. op de
verplichte schoolgeldheffing als het struikelblok
aan deze zyde.
De heer Van der Kaay hecht geloof aan
de oprechtheid der verklaripgen van de over-
zyde en heeft ook zynerzyds getracht zich met
het subsidiestelsel te verzoenen, maar hy wyst
op de gevolgen, als verschillende protestant-
sche fracties een school naar hun eigen be
ginsel vragen. Men kan wel een compromis
sluiten met de leiders in, niet met die buiten
de Kamér.
De heer W. K. Van Dedem vraagt welke be
ginselen ten grondslag liggen aan de regeling
der kostenverdeeling tusschen rgk en gemeente
en welke gevolgen de bepalingen dezer wetzul-
len hebben op de door den Min. van Finan
ciën toegezegde regeling van het gemeente-
finanoie-wezen. 8pr. betoogde dat de vermeerde
ring van lasten voor een aantal gemeenten onmo-
gelyk is, door de gebrekkige regeling van het
gemeenteJjjk belastingstelsel: eenMin. van Finan
ciën zod*jong en krachtig als de tegenwoordige,
moet wel een groote mate Van zelfïeheersching
hebben, om do herziening uit te stellen totdat
de volheid des tijds is gekomen. Spr. acht het
hoogst onbiliyk, voor alle gemeente», de meest
noodlydende en de meest welvarende, gelyken
maatstaf van vergoeding toe te patsen.
De heer Royaards van den Ham beaamt den
grond van rechtsgeiykheid niet, maar wenscht
zyn stem tooh aan dit ontwerp te kannen geven,
omdat het byzonder onderwys de openbare kas
sen. van vele uitgaven ontlast; hij koopt echter,
dat zyn bezwaren: schoolgeldheffing, regeling
van ’t getal onderwyzers enz., weggenomen zul
len worden.
Vergadering van Woensdag. De heer Heldt
wil, gedreven door medelyden met de kinderen,
die van den tegenwoordigen stryd de slacht
offers zijn, het offer der subsidie brengen, maar
het onderwijs zelf mag niet worden bedorven
door vermindering van het getal onderwyzers.
Ook moet het onderwys algemeen worden ge
maakt, door invoering vau l^»licl>t. Spr. acht
hot onbiliyk, het openbaar onderwijs te bena-
deelen door schoolgeldheffing, terwyl de byzon
dere school gratis kan worden bezocht.
De heer De Ruyter Zylker wees op het zwfi-
gea der rechterzyde* en op de verminderde
eischen harer leiders, als opmerkelijke verschyn-
selen. Spr. betwistte den heer Schaepman het
recht, van de openbare school te beweren dat
zy er niet naar streeft de mensohen geheel te
vormen, te veredelen. Aan een school, die pro
paganda maakt voor een bepaalde kerkleer, kan
geen staatsgeld worden gegevenSpr. betreurt
dat bij velen zyner vrienden geneigdheid bestaat
van dat beginsel af te wyken. Bovendien deelt
Spr. alle bezwaren, door de voorstanders van
goed onderwys tegen deze herziening ingebracht.
De heer Gildemeester staat aan de zydo van
hen, die verzoening willen; hij hoopte, dat niet
door weigering van de rechterzijde om de wet
aannemenlyk to maken, een onvoldoende wet
zal worden verkregen en een partystemming
uitgelokt.
De Minister van Binnenlandsche Zaken heeft
niet gevraagd wat de partyen willen, maar wat
's lands belang vordert. Na de vele mislukte
pogingen, om den schoöistryd op te lossen, is
als eenig mogelijke weg gekozen, de bydrage
uit de Rykskas voor de openbare en de by-
zondero school gelyk te maken. De opneming
van het beginsel van leerplicht in deze wet
acht de Min. niet geraden, met het oog op de
moeielykheid der regeling. Den leerplicht ki
erende, moet men dat by een afzonderiyke
it doen; het schoolverzuim is hier te lande
niet groot, en in elk geval móet de zaak meer
onderzocht worden. De geschiedenis van het
byzonder onderwys nagaande, bepleitte de Min.
de billijkheid van het subsidiestelsel. De Regee
ring heeft er naar gestreefd allen te bevredi
gen, echter wetende, dat dit niet ten volle ge
lukken kon. Zy heeft gegeven, wat voor de
rechterzyde bereikbaar was. Er zyn echter van
liberale zyde eischen gesteld, die niet ingewil
ligd kunnen worden; de Reg. zon niet willen
medewerken, om nieuwe strijdvragen te schep
pen. De verplichte schoolgeldheffing zal in
de wet niet gemist kunnen worden; daarge
laten of de redactie van het artikel verandering
kan ondergaan, om onbillykheden te voorkomen.
De heer Van der Kaay constateerde, dat de
Min. een nadere herujghg der wet, wat het
openbaar onderwys betreft, niet heeft uitgesloten.
Op den grondslag van het nu voorgestelde komt
men niet tot beëindiging van den stryd.
De heer Borgesius deed uitkomendat de
banddie de rechterzyde zich voor de toekomst
aanlegt, zeer zwak is. Men zegt daar ook: het
geldt het ontwerp aan te nemen of nietspr.
hoopt dat de Reg. elke, ook van de linkerzydo.
voorgestelde wyziging ernstig zal overwegen.
Wil de Min. geen nieuwe strydvragen, dan moot
de verplichtte schoolgeldheffing er uit. Betwist
de Min. de noodzakelykheid van leerplicht, dan
zie hy do kaart eens na van de miliciens, die
lezen noch schryven kunnen; dan raadplege hy
de gevangenisstatistiek. Wat de finanoiëele rege
ling betreft, het gaat niet aan, alle gemeenten
over één kam te scheren., Spr., vroeger tegen
stander van subsidie aan byzondere scholen
geeft thans toe aan de billykheids-argumenten
maar bovenal moet gezorgd worden voor goed
onderwys. Wordt de openbare school niet bena
deeld en de byzondere door 't subsidie verbe
terd, dan wil spr. medegaan.
De heer Rutgers keurde de I
rechterzyde, die de linkerzyde, als a
tracht te verbeteren, maar laat prat
meerderheid een paar der meest be
aanwyst om geluid te geven. De 1
geenJ
vraaf
hoe
SCHOOMOVENSCHE COURANT.
