KRAKEUNGEN,
l> raat,
1889.
N°. 1056.
i\ TIETER Jr.
an de verma-
Hötel „VAN
g
Zaterdag 7 September.
S,
rij# tty.
Goedewaagen Zonen,
C O U D A,
MARKT, naast „DE WAAG”, j*
nemen gelden deposito:
Ir. HOLST TREMTÉ,
Advocaat en Procureur
IERBEÏTT
H. PAUL,
ïielhjeniw, Architect,
Weekblad voor Zuid-Holland en Utrecht.
I
Officiëele Kennisgevingen.
EUW-KAASSTREMSEL
Bereid door J. H. VAN SLULJS.
roolddapól by T. PAHLM, Spuuinai
c, Amsterdam,
edert de vorige aankondiging kwamen
Ier onderstaando getuigschriften in:
De ondergeteekende verklaart gaarne,
t hy van alle door hem gebruikte Strem-
s, aan dat van A.KERBERT de voor-
SCHOOL,
(Hoofd da Heer L AKKERHUUS JEi.)
en BEWAARSCHOOL.
BUITENLAND.
Ovcnleht
A> 'VX
ÜT Tandpoeder
Iets over Coöperatie.
BINNENLAND.
■M—
met
;hapy
belai
are
ten geve
het onti
gen
der
I
scHoommra courant.
Gemeente SCHOONHOVEN.
jaars
S. W. N. VAN NOOTEN te Schoonhoven,
Uitgevan.
bedragen van f 50 tot f 500, y
terstond opvraagbaar;
bedragen van f 500 tot f 1000, j
met 2 dagen oplegging;
bedragen boven f 1000,
8 dagen opsegging;
I »/i jtMU* bedragen boven f 1000,
m onderpand in fondsen.
TE ROTTERDAM,
eiken WOENSDAG van 9 tot I’
het HEEREN-LOGEMENT te
iCHOONHOVEN te spreken,
[antoor in RotterdamNieuwe Haven*.
tg, hoek Hoofdateeg.
ft
meer 0,10. Groots letters naar
utterlyk tot Vrydags-namiddags. Z
voor S maal plaatsing opgegevenworden
rekening gebracht.
Prgs der AdvertentiSn: Van 1 tot 5 regels f 0,50. Iedere regel
- - r plaatsruimte. Inzending franco
Alle binnenlandsohe Advertentiën,
J*1 slechts 1 maal in
Deze Courant wordt des Zaterdag-morgens uitgegeven.
Prijsvoor Schoonhoven per drie maanden f 0,70. Franco per post
door het geheele rijk 0,80. Men kan zich abonneeren by alle
Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS ma-
ken bekend, dat de aangifte van kinderen die
men met 1 October op de SCHOOL 18 to soort,
(Hoofd de Heer L. AKKERHUI.T8 JE«.) of op
de BEWAARSCHOOL wenscht toegelaten te
sien, kan geeohieden op Woensdag 11 Sep
tember a. s., van 1 tot 8 uur.
Schoonhoven, 7 September 1889.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
De Burgemeester,
8. P. H. NOORDENDORP.
De Secretaris,
H. G. GEELHOED.
De werkstakingen in Engelanda hoofd
stad nemen hoe langer zoo grooter afme
tingen aan. Het voorbeeld, door de arbeiders
aan de dokken gegeven, wordt door tal van
andere klassen van arbeiders gevolgd en
elke poging om er een einde aan te maken
mislukte tot nog toe. De dokbesturen wa
ren bereid om vele eisohen toe te staan,
o. a. de inkrimping van den werktijd, doch
de stuiver per uur meer, die de arbeiders
verlangen, bewilligden zij niet en zoo ia
de kans, die aan ’t begin dezer week be
stond, om een vergelgk te treffen, voorloopig
verdwenen.
Het comité voor de behartiging der be
langen van de werkstakers want de grève
is behoorlijk en zorgvuldig georganiseerd
is wyseiyk teruggekomen op een voornemen,
dat het koesterde en bereids tot begin van
uitvoering had gebracht, om de arbeiders
in alle andere takken van industrie aan te
sporen gezamenlgk het werk eveneens te
staken. De ruime giften, die toevloeien tot
leniging van den nood der werkstakers, had
den vermoede!gk het comité op het denk
beeld gebracht. Maar al te spoedig her
kenden velen daarin een drijven der socia
listen en velen, die vroeger ruime bijdragen
zonden, trokken zich dan ook terug, met
het gevolg dat het comité zich haastte zyn
manifest iu te trekken.
Zy, die het werk willen hervatten of de
plaats der werkstakers willen innemen, wor
den ijverig door de politie beschermd, dooh
meermalen blijkt, dat zelfs die bescherming
niet voldoende is, om aan het goede voor
nemen tot hervatting van den arbeid gevolg
te kunnen geven.
De readers vooral lijden enorme schade,
die zeker in hare gevolgen de werksta
king duurt nu reeds byna 25 dagen
voor velen nog noodlottiger zal zyn.
De Koninklgke boodschap, waarmede het
Britsohe parlement gesloten is, ademt een
zeer vredelievenden geest De verwachting
op het behoud van den vrede is door niets
gestoord. De betrekkingen met de verschil
lende mogendheden zijn zeer hartelyk. Eene
poging van de volgers van dun MaMi, om
de zaidelyke grenzen van Egypte te for-
ceeren, is schitterend afgeslagen. DeSamoa-
conventie wacht nog slechts op de bekrach
tiging van den Senaat der Vereen. Staten
van Noord-Amerika en te Brussel zal in
den herfst eene conferentie plaats hebben
over te nemen maatregelen tot onderdruk
king van den slavenhandel.
Behalve Boulanger heeft thans ook de
Graaf van Parjjs een manifest aan de kie
zers van Frankrijk uitgevaardigd, om hen
te bewegen d tout prix de republikeinen
te weren. Het geldt, zoo schrgft hg, het
gozag te ontrukken aan eene fractie, die
het oponbaar vermogen (de kiezers zyn nog
NED. AL O. M«. V. LEVIN8TEBE.
O. Kapitaal 1 Milllotn ObISsu I
i Statuten en Tarieven *ijn Goedgekeurd j
Koninklijke Beduiten
\ROTTERDAM
arieven en inlichtingen «jjn kosteloos
verkrygen, op franco aanvrage aan de
wtie.
stellige overtuiging (jjet strekken zal om de
Tegen een herhaling van hetgeen by
sommige verkiezingen is gebeunj, waarschu
wen wy met nadruk, vooreerst in het belang
van den vrede, ten tweede in dat der win
keliers zelven. Als men iemands candidatuur
doet mislukken, omdat hy begunstiger is
van een coöperatieve vereeniging, dan loopt
men gevaar het vertegenwoordigend lichaam,
waarvoor de verkiezing plaats heeft, van
een zeer gewaardeerde werkkracht te be-
rooven, en dan benadeelt men niet den be
streden candidaat, maar de medeburgers,
medeleden der gemeenschap, dus met deze
zyn eigen klanten; op deze, niet op genen,
neemt men een ongepaste wrsak. Nu zyn
maatregelen van weerwraak altyd af te
keuren en in den regel zoo illiberaal moge-
lyk, maar de mensch is nu eenmaal zoo,
dat hy lichtelyk daartoe overgaat. En wat
zou het nu zijn, als degenen, die zich door
de bestrijding van hun candidaat alleen op
die gronden, gekrenkt achtten, en zich op
hun beurt niet meer bedienen van de tus-
schenkomst der winkeliers, die hun >deze
poets hebben gespeeld?”
Wy zouden het levendig betreuren, als
het dien kant uit ging. Hard tegen hard
gaat nooit goed, er zyn altyd slachtoffers.
In het maatschappelijk verkeer bestaat so
lidariteit van belangen, als één lid der ge
meenschap grieven heeft, moeten de anderen
helpen die uit den v/eg te ruimen; als één
lid met moeielykheden heeft te worstelen,
is het de plicht van al de overigen, te trachten
hem er over heen te krygen. Hebben we
aan den eenen kant gepoogd de grenzen
aan te geven, die de coöperatie niet behoort
te overschrijden; de meening uitgesproken,
dat gefortuneerden, voor wie een bescheiden
kapitaalsvorming geen levensquaestie is,
een adelaar vangt geen vliegenzegt
het spreek woord4** het algemeen belang
niet bevorderen door er aan mee te
doen, - met dezelfde overtuiging, en even
eens ter wille van de burgerlijke eendracht
ontraden wy hun, die uit den aard van hun
bedrijf de coöperatie vyandig gezind zyn,
een stryd aan te binden, die zoowel voor
de gemeenschap als en in meerdere matei
voor hen zelven tot noodlottige gevolgen
móet leiden.
al gevoelig in de beurs) in gevaar heeft
paebracbt en de dierbaarste vrijheden ge
schonden. Niet al te kieskeurig behooren
zy te zyn in hunne pogingen die tot het
doel kunnen leiden om de republiek omver
te werpen; zelfs Boulangistisohe afgevaar
digden sullen genade vinden in ’s Graven
oogen! Koren op den molen van den ex-
generaal.
Frankrijk wacht een bezoek van den
Russtechen grootvorst-troonopvolger, wien
het Elysée als verblijfplaats is aangeboden.
Natuuriyk heeft dit bericht het ongeduld
en het mauvai» humeur der Duitechera,
die uog altyd wachtende zyn op het bezoek
van den Czaar, nog meer gaande gemaakt.
Toch wordt het als vaststaand beschouwd
dat het bezoek nog deze maand zal worden
gebracht. De onzekerheid zal zeker wei
tot oorzaak hebben, de voortdurende angst,
waarin de keizerlijke familie verkeert over
moordaanslagen, spoorwegongelukken enz.
De Duitsohe regeering schijnt nu toch
wel gezind, om, naar aanleiding der adressen
uit Elsass—Lotharingen ontvangen, de be
lemmerende verkeersbepalingen metFrank-
ryk wat te verzachten.
Bulgarije en Servië zijn weer aau ’t
kibbelen. Voor een inval vreezende, richtte
Bulgarije zich tot de Porte, die als eenigen
tróóst aau de Bulgaarsohe regeering mede
deelde, dat, in verband met de verhouding,
waarin Bulgarye tot Turkye staat, een aan
val op eerstgenoemd land, ala een daad van
vyandschap tegen Turkye zou worden aan
gemerkt.
Uit Creta en Armenië luiden de berich
ten nog geenszins bemoedigend. Grieken
land verbyt zich, sedert de Mogendheden
zich zoo gemoedelyk van de saak afmaakten.
Het gezantschap van Koning Mëneleh
van Bohoa, de aanstaande Negus van Aby-
synië, is opgetogen over de vriendelijke ont
vangst te Rome. Het kent zeker nog niet
het klappen der politieke zweep. Italië zal
by die goede ontvangst wèl varen!
nigheid en prjjs betreft, de beste voerwaar-
den kunnen bedingen. Voor de uitvoering
is weinig omslag noodig, het gebruik van
een schuur of pakhuis voor den tydelyken
opslag is voldoende. Het gebezigde kapitaal
keert dadelyk terug en kan dan voor andere
doeleinden worden aangewend.
De voorstanders van dezen coöperatie-
vorm hebben aanvankelijk niets anders be
doeld. Tevens verwachtten zy van de be
sparing, hieruit ontstaande dat men by den
uitslag der artikelen den gewonen winkel
prijs oetaalde, een langzame maar zekere
kapitaalsvorming, welker vrucht kon dienen
om ook de andere vormen van samenwer
king binnen het bereik der leden te brengen.
Men is evenwel dien weg niet opgegaan,
maar heeft winkels opgericht, die in con
currentie traden met andere winkels, en
alleen daarom eenigszinsgoedkooper konden
leveren, omdat het verderfelijk crediet-stel-
sel, crediet hier in den zin van borgen,
niet werd ingevoerd. De winst werd over
de leden verdeeld, en men verkocht aan
ieder die komen wil. Vereenigmgen, hier
bestaande uit werklieden, ginds uit kleine
ambtenaren, elders uit alles door elkander,
etaleeren geljjk de gewone tusschenhande-
laar, slaan van alles in wat men kan ver
moeden dat afnemers vinden zal, onver
schillig of daaraan wellicht voor geruimen
tijd een deel van het bedrijfskapitaal moet
worden vastgelegden zyn zelfs hier en
daar zoo ver afgeweken van de grondbe
ginselen der coöperatie, dat het koopen op
week- of maandboekjes, ja, het verleenen
van crediet op langen datum, er is binnen
geslopen. Door de veelheid van artikelen,
die men er voorhanden heeft, en waaronder
er zyn die geruimen tijd onaangeroerd blij
ven zooals by eiken winkelier het geval is,
wordt op sommige verloren, wat de winst
op andere tot een gering c'yfer terugbrengt.
Van het samenvloeien van eenig kapitaal,
eigenlijk doel der coöperatie als sociaal ver
schijnsel, waarmede men eenmaal op
arbeidsterrein zou kunnen treden, is in de
meeste gevallen geen sprakede leden nemen
hun aandeel in de winst in ontvangst, en
zyn daardoor in staat gesteld, zich eenigs-
zins ruimere uitgaven te veroorloven.
Aan den anderen kant wordt daardoor
schade toegebracht aan den winkelierastand,
die toch ook recht heeft op behartiging
zyner belangen.
Nu is het wel waar, de billijkheid
vordert de zaak van alle kanten te bezien,
dat de door de winkelvereenigingen te
voorschijn geroepen concurrentie een niet
altyd billyke winstberekening by den tus-
pchenhandel tot matiging heeft gestemd.
Soms waren de prijsverschillen niet onbe
langrijk, en was men wel genoodzaakt de
coöperatieve inrichting zyn klandizie te
gunnen. In eenige onzer grootere gemeenten
zal het met het vleeschhouwersvak denzelfden
weg opgaanhet staat vast, dat de ryzing
der vleeschpryzen niet ^voldoende gemoti
veerd wordt door de hoogere marktwaarde
van het vee, en dat slachters uit een klein
debiet nog een tamelyk bestaan kunnen
kloppen; er zyn gemeenten, die we met
name zouden kunnen noemen, waar het
aantal vleeschwinkels sterk toeneemt, al
brengen de ondernemers met hun vieren of
vyven maar per week één koe ter dood,
welk dier dan, alvorens zyn lot te ondergaan,
een poos by elk der compagnons te pronk
staal, om aan de omgeving den indruk te
bezorgen dat er heel wat omgaat. Wil men
voorkomen, dat coöperatieve vleeschmaat
schappijen door de burgers worden opge
richt, dan moet men zyn eischen niet te
hoog opvoeren, wel bedenkende, dat met
de tegenwoordige verkeersmiddelen, niet
het minst met den postpakketdienst, de le
vering van het bewuste voedingsmiddel ook
in verwijderde gemeenten zeer gemakkelyk
geworden is.
Wordt eenmaal die weg ingeslagen, dan
zullen de tegenwoordige belanghebbenden
by den vleeschhandel weinig in hun schik
zyn, maar aan wien dan aan zichzelven
hebben zy het dan te wyten?
Een der voornaamste grieven van de be
strijders der coöperatie in haar tegenwoor
dige toepassing is, dat personen, wier
inkomsten hen geenszins tot bezuiniging
dwingen, piettemin jacht maken op de kleine
jlrinsten, die de deelneming aan de veree-
ïfiging Eigen Hulp” hun oplevert. Wy
begrijpen dat. De mannen van den tus-
schenhandel zitten op zware lasten” zooals
gewoonlijk vry oneigenaardig wordt gezegd,
(want een last waarop men zit drukt niet,
en patent, kosten van étalage, van verlichting
en wat dies meer zy wel degelyk), en, zy
zyn leden der gemeenschap, wier belangen
ook hun medeleden uit andere maatschap-
pelyke klassen ter harte gaan. Als nu de
vermogenden hun den rug toekeeren, en met
hen in geen betrekking willen staan, kan
zulks geen andere uitwerking te weeg brengen
dan de eendracht en de harmonie verstoren.
Een dergelyk resultaat van coöperatie zal
niemand wenschelyk achten.
Maar aan den anderen kant kunnen we
niet verzwijgen, dat de wijze, waarop de
mannen van den tusschenhandel hier en daar
aan hun grieven lucht geven, naar onze
gehoorzamen. Het spreken is overbodig, omdat
men zioh vereenigi met het door de geestver
wanten gesprokene. De betuigingen van be
vrediging en verzoening worden met te veel
voorwaarden omkleed; als de wet, by weige
ring van veranderingen, door de liberalen wordt
verworpen, zal dit op haar rekening worden
gesteld.
De heer De Beaufort aaht de vreet gegrond,
dat geen eind van den schooistryd wordt be
oogd, dat nog naar wgziging van art. 2 der
Grondwet wordt gestuurd. Uit billijkheid en
om goed onderwijs te erlangen voor de on ver
mogenden, zou spr. subsidie willen geven, maar
dan eisoht hij waarborgen voor de goede waar
neming der van den Staat overgenomen taak.
Blyft het ontwerp onveranderd, dan zkl het
aan de linkerayde niet veel stemmen verwer
ven; en bij aanneming, zelfs in de Eerste
Kamer, maar zonder de stemmen der liberalen
in deze, zal het prestige der wet gering zjjn.
Zou haar uitvoering er niet bjj winnen, als zü
door gemeen overleg van alle partjjen tot stand
kwam?
De Min. van Binnenlaudaehe Zaken herhaalde
dat voor het tegenwoordige door hem niets
anders kon worden aangeboden dan deze rege
ling; nadere voorstellen zyn van deze Regee
ring niet te wachten. Voldoende waarborgen
>yn gegeven, men vrage niet de zoodanige,
die de vrjjheid der school in gevaar kunnen
brengen.
De heer Tak constateerde, dat de bezwaren
zjjner geestverwanten niet zgn wederlegd. De
financiële druk wordt vermeerderd, het gehalte
van het onderwijs niet verbeterd, de schoolstrijd
niet beëindigd, maar verplaatst, het genees
middel is erger dan de kwaal.
De behandeling van de artikelen nam in de
vergadering van Vrjjdag 30 Aug. een aanvang.
Art. 2 der wet bevat de opnoeming der fer-
plichto en der facultatieve vakken. De eerste
waren door den Min. aangevuld met vrjje-
en ordeoefeningen der gymnastiek. Door de
heeren Borgosius, Fabius, Hartogh, Kerdjjk en
Vermeulen werd voorgesteld de beginselen der
vormleer te vervangen door: de eerste oefe
ningen van het handteekenen. De Min. had
tegen ’t amendement geen beswaar: het werd
met 8*’ tegen 9 stemmen aangenomen, en het
art. vervolgens goedgekeurd.
Op art 8 (der wet), over de kwekelingen,
werd door den heer Bool voorgesteld, ook jon
gelieden in het bezit der onderwijsakte, als
kweekelingen in de school toe te laten. De
heeren De Beaufort, Kerdjjk en Sanders wensch-
ten de kennisgeving aan den arrondissements-
schoolöpziener van de toelating van kweekelin
gen minstens drie dagen van te voren te doen
plaats hebben. Beide amendementen werden door
den Min. overgenomen, en het art goedgekeurd.
Art. 12 behandelt kweekscholen en normaal
lessen. Door den Min. is voorgesteld een premie
voor de opleiding te geven ook aan hoofden van
scholen, voor elk door hen opgeleid onderwijzer.
Een amendement van de heereu De Beaufort.
Borgesius, Van Houten, Roëll en Sanders haa
ten doel, dit premiestelsel te doen vervallen,
tegen welk amendement de Commissie van Voor
bereiding verklaarde bezwaar te hebben. Een
amendement van den heer Bool bedoelde, de
bepalingen van art. 8 (arbeid van kweekelingen),
niet toepasselijk te verklaren ep de leerscholen,
verbonden aan de kweekscholen.
In de vergadering van Dinsdag werd het
amendementBool door den Min. overgeuomen
dat van de heeren De Beaufort o. a. verworpen
met 50 togen 86 stemmen (reohto tegen links).
Een amendement op art 14 van de heeren
Goeman Borgesius, Sanders, Van der
Kerdyk on Mees, behelzende dat ook van de be
sluiten van Gedep. Staten ten aanzien van den
leeftyd van toelating tot en ontslag van de open
bare school binnen 80 dagen beoger beroep kan
worden ingesteld by den Koning, werd door den
Minister overgenomen.
In art. 16 (voldoend openbaar onderwys in elke
gemeente), is de bepaling opgenomen, dat geen
leerling verplicht is deel te nemen aan het onder
wijs in gymnastiek. Door den heer Lohman werd
voorgesteld, vrijstelling te verleenen van de ver
plichting, on op alle openbare scholen les te
doen geven in nuttige handwerken, indien daartoe
elders voldoende gelegenheid bestaat. Nadat dit
amendement door den heer Kerdijk was bestreden,
werd het door den voorsteller ingetrokken.
De voorgedragen wjjsiging van art. 24, bepa
lende het aantal onderwyzers, werd in een uit
voerige rede door den heer Borgesius bestreden.
Spr. eindigde met de reohterzjjde iu overweging
te geven, thans te toonen dat het haar ernst'is
met de verzekering, dat zjj het peil van het on
derwijs niet wil verlagenWordt het subsidie op
deze voorwaarde verkregener zal een smet op
kleven, die niet kan worden weggenomen.
Bg den aanvang der vergadering gaf de Voor
zitter uitdrukking aan het algemeen leedgevoel
over den dood van den President der Eerste
Kamer, dien hjj schetste als een der edelste
zonen des vaderlands, een der trouwste die
naren des Konings, een kracht en sieraad van
de Vertegenwoordiging.
De vergadering y»n Woei
twee interpellatiën, en brac!
durende den loop der beraadslagingen.
Op die van den heer Van Wassenaer over
de ongeregeldheden te Gouda bjj de verkie-
Staten, verklaarde de
J Zaken, dat die niet
geweest; de schuldigen zjjn
itraft en de politie heeft ten volle haar
van den heer Hintszen over het op-
van koffie bg de laatste veilingen ant-
1 de Min. van Koloniën, dat hg in het
belang des lands volkomen vry wil big ven,
koffie al dan niet tegen zekeren prgs te gunnen.
Op een aanvraag tot interpellatie, die de
heer Groove deed aangaande de Pensioenwet,
liet de Min. van Financiën terstond de verzeke
ring volgen, dat hg hoopt zgn antwoord om
trent die wet te kunnen indienen in de tweede
helft van October, waarbg haar toepasselgk-
verklaring op de weduwen en weezen van se
dert de Indiening overleden ambtenaren over
wogen zal worden.
Bleekerssingel R 201 te
GOUDA.
ur geeft; niet alleen om deszelfa
emvermogen, maar ook, omdat de
it dit stremsel bereid, zeer aangenaam
a smaak te.”
nriher, 28 Juli 1889.
get J. HEIJNI8.
Het Stremsel bevalt me best. De wrongel
stevig en de smaak van de Kaas beter dan
o, alle vorige door mij gebruikte Strem-
s; mjjne vrouw zegt, dat ze geen ander
■emsel meer gebruiken wil.”
get. G. ROOS.
uwer-Ainstel (bg de Nes),
De ondergeteekenden, allen Kaasmakers
Lopik bij Schoonhoven, verklaren dat
CRBERT'8 Nleuw-Kaasstremsel uit
etend zuiver is en een bgzonder sterk
emvermogen bezit.”
.ugustus 1889.
O. BENSCHOP.
Wed. A. EIKELENBOOM.
J. SPELT.
T. SPELT.
A. VERHOEF.
erkrggbaar bjj: P. DE GROOT te Lopik,
r Lopik, Jaarsvelden Wiilige-Langerak;
4AURITZ te Langeraar; H. W. BAELDE
Woerden; A. BOTS te Nieuwkoop;
BORSJE te Groot-Ammers; J, H.
1UTTE te Weeap.
Prof. HU FEL AND, beroemd wegens
reinigende en bewarende kracht, mag
geen huisgezin gemist worden. Per
i 80 Cents.
epöt bg J. DROST, Üudewater.
Een der middelen, die aanbevolen zyn om
in den toestand der weinig-bezittende klas
sen verbetering te brengen, is coöperatie.
Eigenlyk heeft dat woord een uitgebrei-
der, beteekenis, dan er doorgaans aan ge
geven wordt. Samenwerking,,want dat is
de letterlijke zin, geschiedt op maatschap
pelijk gebied, als een zeker aantal personen
de stoffelijke middelen bijeenbrengen en den
arbeid verrichten, noodig om een gemeen
schappelijk doel te bereiken.
Als bijvoorbeeld de landbouwers, ten
einde binnen een of anderen kring den vee
stapel te verbeteren, met elkander fokdie-
ren aankoopen voor het gebruik der deel
hebbers in de onderneming; als zy, om ver
trouwen te kunnen stellen in de hoedanig
heid der lynkoeken, welke zy des winters
"Wcderen, en tevens om die zoo goedkoop
mogelyk te hebben, gezamenlyk een aan
zienlijke party aanbesteden onder contróle
van een proefstation, dan is zulks coöpe
ratie. Pat deze beide hier aangeduide en
zeer aaribevelenswaardige wyzen van samen
werking bjj toeneming worden toegepast,
is bekend.
Mannen van veel talent hebben hun best
gedaan, om de coöperatie uit te breiden
tot een économisch stelsel. Zjj hebben ge
zegd Tot de voortbrenging zyn noodig twee
factoren, arbeid en kapitaal. De verdeeling
van de vruchten van dat voortbrengings-
proces over de twee factoren die er toe
hebben bijgedragen geeft dikwyls aanleiding
tot moeielykheden, en, daar het kapitaal
de sterkste is van de twee, geraakt de ander
in slechte positie. Waren beide in één hand
vereenigd, dan zou die strjjd van belangen
niet meer voorkomen. Het bestaande kapi
taal vernietigen, zou den ondergang der
productie ten gevolge hebben, men moest
dan weer van meet af beginnen. Het een
voudig te onttrekken aan de tegenwoordige
bezitters, ware een onrecht, waaruit nooit
iets goeds kan voortvloeien. Er inoet door
de arbeiders zelf nieuw kapitaal worden
gevormd, dat ten behoeve der vereeniging
wordt aangewend, ziedaar de oplossing.
Van dat beginsel uitgaande, heeft men
vereenigingen opgericht voor het bouwen
van arbeiderswoningen, ook, ofschoon met
veel geringer succes, productie-vereenigiogen,
die zich tot taak stelden, gezamenlyk wer
ken te ondernemen of voorwerpen tefabrl-
ceeren voor den handelvoorts, crediet-
vereenigingen, waarin het door de arbeiders
opgespaarde geld, benevens het crediet. dat
men daarmede kon verkrygen, beschikbaar
werden gesteld voor degeneh, die er meer
voordeel mede kunnen behalen dan de door
hen te betalen rente.
In hoever deze beide laatstgenoemde vor
men een toekomst hebben, en zullen bydra-
om de worsteling om het bestaan min-
scherp te maken, misschien wel om
voor den maatschappeljjken stryd een oplos
sing te vinden, is thans niet te zeggen.
Niet in enkele tientallen van jaren komen
hervormingen van zoo ingrijpenden aard
tot stand.
Het meeste welslagen hebben, naast de
pas vermelde bouwvereenigingen, de con-
sumtie-vereenigingen gehad, meer bekend
onder den naam van winkelvereenigingen”
ofschoon juist die naam wyst op een mis
bruik, dat we straks zullen bespreken, en
dat niet in de richting van de coöperatie
ligt.
De winkel-vereeniging dan, om ons by
den eenmaal gevestigden naam te bepalen,
is een zeer eenvoudige vorm van coöperatie.
Een zeker aantal personen besluiten dié be-
noodigdheden, die oin zoo te zeggen dage-
lyks in een gezin voorhanden moeten zjjn,
niet elk voor zich by kleine hoeveelheid
by den winkelier of tusschenhandelaar te
halen, maar hun inkoop gezamenlyk te doen,
by den voortbrenger of grossier, onver
schillig of deze een mede-ingezetene is of
elders woont. Neem byv. de artikelen aard
appelen en steenkolen. Het is duidelyk
dat men, door deze in massa by den boer
en aan de myn in te slaan, zich zeer kan
bevoordeelen, te meer daar de lui met geld
in de hand komen, en alzoo, wat hoeda-
STATEN-GENER AAL.
Donderdag 29 Augustus was de laatste dag
van de algemeene beraadslagingen der Tweede
Kamer over de onderwijswet.
De heer Tak van Poortvliet herinnerde dat
door de openbare school de maataohappolyke
eenheid werd verkregende tegen haar gerichte
strjjd maakt herziening der wet noodig. Door
de verklaring, dat bjj aanneming der wet de
strijd uit zal zgn, bindt men niemand voor de
toekomst: die strjjd wordt overgebracht naar de
gemeenten en zal daar veel feller gevoerd wor
den. Uit de voorgestelde regeling kan niet an
ders dan verwarring voortvloeien en Spr. heeft
na al het gehoorde ernstig overwogen of hjj den
Min. niet den raad sou moeten geven om, ter
onderzoek van de bezwaren, het ontwerp voor
loopig terng te nemen.'
De heer Schaapman bestreed de denkbeelden
van eenige der vorige sprekers. De volkseenheid
wortelt in de liefde tot de vrjjheid, in de ge
hechtheid aan de rechtsgelijkheid en zal door dit
ontwerp bevorderd worden. Ondanks de verschil
lende stroomingen in de conciliatie-neigingen
wanhoopt Spr. niet aan het lot van dese wet.
De heer Hartogh deed uitkomendat de finan-
oiöele zjjdö van het vraagstuk uit het oog wordt
verloren. Om der wille van de gemeente-kassen
zal op vele plaatsen het peil van het onderwjjs
verlaagd worden. Nederland heeft behoefte aan
een minister, die het vraagstuk van de verhou
ding tussohen de gemeente- en de rijksfinanciën
onder de oogen durft zienbet stolsel van sub-
sidiën aan gemeenten mag de plaats niet innemen
van een algemeene regeling. Aan de bezwaren
tegen de openbare school wil Spr. gaarne te ge
mout komen, ofschoon hjj ze niet deelt, doch
niet ten koste van de volksontwikkeling, voor
kleine staten het hoogste goed. Spr. wil geen
non-possumus-politiek volgen, maar zorgen dat
het openbaar onderwgs goed zjj en bruikbaar
blgve voor allen.
Do heer De Mejjier repliceerde op de rede van
den heer Schaepman, en betoogde dat de heer
Hartogh ten onrechte van non-possumus-politiek
had gesproken. Deze was gevoerd door hendie
indertjjd geweigerd hadden eenig artikel der
Grondwet aan te nemen ah één artikel niet in
hun geest werd veranderd. Hier is het geheel
anders; Spr., ofschoon tegenstander van deze
wet, is ten volle bereid alle andere goede wetten
aan te nemen.
De heer Van Houten let niet alleen op de opinie,
die de zwygende meerderheid in deze Kamer is
toegedaanmaar ook op verschillende openba
ringen van tegenzin bij het deel des volksdat
met de vereeniging „Marnix” op anti-revolutio-
nairen bodem staatvrgheid is in strijd met het
beginsel van subsidie. In den mono van den
heer Schaepman is het loflied op de vrgheid een
Sirenenzang. Het is ook niet waardat de open
bare school oorzaak is van ongeloof, al heeft
haar bestaan indirect den invloed der geestelijk
heid verminderddie door de bgzondere school
wordt vergroot.
De heer Lohman antwoorddedat zgn vrien
den zwggen omdat het door hem gesprokene
algemeen instemming bij hen heeft gevonden.
De heer Van Houten maakt zich zonder reden
ongerust over de beginselen der rechterzijde.
Zal de stryd in de gemeenten komen, die zal
alleen de financiële zjjde der quaustie raken;
wil men dien doen ophouden, dan moet ook
het billjjk schoolgeld in de wet bljjven. Spr. wil,
dat de openbare school verdwjjno, maar door
de ontwikkeling der bijzondere, geleidelijk, door
de vrjje keus der natie.
De heer Mutsaers wilde toonen dat men aan
de rechterzijde geen imperatief mandaat heeft
ontvangen om te zwygen, waaraan hg niet sou
va,
Koi
ge nw oor di ging.
vergadering yan Woensdag ving aan met
interpellatiën, en bracht er nog één ge-
onde den loop der -
>p die van den heer Vai
ongeregeldheden te
singen voor de Prov. 8
Min. van Binnenlandsohe
te voorzien waren
gestr
plicht gedaan
Op die
houden
woordde
dang t
jffiea’
