N°. 1065.
1889.
Zaterdag 9 November.
CONSERVATRIX,
ederlandsche Algemeens Maatschappij van
EVEN8VERZEKERING, gevestigd te
msterdam, Keizersgracht No. 93, gaat
eeds voort met het sluiten van alle soort
in Verzekeringen op levenskans gegrond,
adere inlichtingen by de Heeren
J. ROZENDAAL te Schoonhoven,
J. DE JONG Jr. te Lekkerkerk^
G. HARTMAN te Leksmond on
Me). Wed. P. v. d. GIESSEN
te Krimpen a/d IJsel.
Waarschuwing.
GELD beschikbaar,
ÜRASBOTER
fijn, zuiver en goedkoop,
DFFIE. KOFFIE.
Goedewaagen Zonen,
GOUDA.,
-
I
Weekblad voor Zuid-Holland en Utrecht.
1
TE KOOP:
gCEen Hazeowindhond.
schikt voor de lange jacht. Te bevragen bij
VAN 8CHAIK te Vlist, bjj Schoonhoven.
NATIONALE
Militie-Verzekering,
övestigd te Rotterdam sedert 1830.
Oudste en soliedste van Nederland.
H. M. M. SLOOS.
GOUDSCHE
IANDELSDRUKKERIJ.
Te Koop Aangeboden:
In groote en kleine kapitalen,
der hypothecair verband, tegen 4 k 4f */u
naar het onderpand, bjj Notaris COERT
Molenaarsgraaf.
J. WILH. VERGEER A Co.,
ZUTPHEN.
ANTON DIAMANT,
Stoomververy, Lopikerstraat en Dam
te Schoonhoven.
KNECHT
ARIE DE ZEEUW,
BINNENLAND.
BUITENLAND.
Overzicht.
Maatschappelijke toestanden.
SMOWfflffl COURANT
Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
dat
romsnelpersd. 8. W. N. VAN NOOTEN.
S. W. N. VAN NOOTEN te Schoonhoven,
Uitgeven.
schen der
gesloten.
■■■V" -
Do Ondergeteekende heeft de eer
aan Ouders en Voogden van Mi-
tiepliohtigen ter kennis te brengen, dat
en sioh kan vervoegen, tot inlichtingen
i sluiten van CONTRACTEN voor de
ohting 1890, by den Heer P. L. HE88ING
i Gouda, Korte Tiendeweg D 8.
De Directeur,
Mr. JAN8MA v. d. PLOEG.
Dese Courant wordt des Zaterdag - morgens uitgegeven.
Prjjs: voor Schoonhoven per drie maanden 0,70. Franco per post
door het geheele rijk f 0,80. Men kan zich abonneeren bij alle
Ondergeteekende gevoelt zich
verplicht langs dezen weg zijnen
lachten begunstigers mode te doelen, dat
in knechtje ARIE DE ZEEUW niet meer
j hem werkzaam is, soodat goederen om
verven, aangenomen door bovengenoemden
RIB DE ZEEUW, NIET aan het adres
imen van
Bestellingen worden aangenomen b(j den
;ent B KREMER te Schoonhoven,
waar drukproeven te bekomen zijn.
Goedkoopst adres voor Handels*
ukwerk
)OOR VERTREK NAAR ELDERS,
Een WRINGTOBBE, waarin 30 pond
as en ééne waarin 16 pond kaas kan
rden in gemaakt; voorts een KARN*
AAR, zoo goed ah nieuw, benevenz
g 4 andere STAREN, 2 KAA8VLOOD-
8 met KAA8VATEN, EMMERS enz.
Te bevragen met fr. brieven, letter B,
reau van dit Blad.
Prys der Advertentiën: Van 1 tot 5 regels f 0,50. Iedere regel
meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzending franco
uiterlijk tot Vrijdags-namiddags. Alle binnenlandsche Advertentiën,
voor 3 maal plaatsing opgegevenworden slechts 3 maal in
rekening gebracht.
aldaar 8 of 4 paar lederen vrouwenpantof
fels op zicht mede te geven. Met dit briefje
zond zy haar zoontje, on mej. B..., bekend
met den naam van Van Velzen, gaf 4 paar
mede. Twee paar werden daarna door be
klaagde te gelde gemaakt.
Tegen deze vrouw, die ceer veel berouw
betoonde over het door haar gepleegde en
de schade grootendeels had vergoed vor
derde het O. M. eene maand gevangenisstraf.
Uitspraak over 8 dagen.
Zaterdag werd voor het kan
tongerecht te Vianen eene belangrijke zaak
behandeld. Tegen W. v. B.J. d. G.
W. R.O. d. B.P. B.0. V., K. M.
J. v. M., A. S.N. D.L. d. B.G. v.Z.
te Gorinchemwas proces-verbaal opge
maakt wegens overtreding der wet van 13
Juni 1857 (Staatsblad 87), tot regeling der
jacht en visscherij. Het O. M. eischte voor
ieder der beklaagden een geldboete van
f100, subsidiair 25 dagen gevangenisstraf,
met verbeurdverklaring van de gebruikte
zegens of betaling der geschatte waarde
ad f 100 of subsidiair 5 dagen gevangenis
straf. Ah verdediger in deze zaak trad op
Mr. Dijckmeester uit Gorinchem. De uit
spraak is bepaald op 21 November a. s.
Dat niet allen, die de acte van
onderwyzer verkrijgen, langen tijd te ver
geefs moeten solliciteereneer zij ah zoo
danig geplaatst wordenkan hieruit blijken,
dat de heer J. Boele te Wijngaarden, die
pas drie weken de acte ah onderwyzer be
zit, nu reeds te Krimpen a/d Lek is benoemd
en in functie getreden. Reeds bij de eerste
proefles wist bij zich ah No. 1 op de voor
dracht te werken.
Ds. J. E. Van Toorenenbergen
te Vreeswyk heeft het beroep naar Elburg
aangenomen.
Aangenomen het beroep naar
Waarder door Ds. H. Visoh, te Herwijnen.
Bedankt voor het beroep naar
Oud-Alblas door Ds. E. C. Gravemeyer te
Oldeboorn.
♦ALBLA8SERWAARD en VIJFHEE-
RENLANDEN, 8 Nov. De kaas- en boter-
handel was deze week minder levendig en
de prys der kaas f 1 per 50 kilo lager. Men
besteedt thans in deze streken voor: kaas
van f20 tot f25,50 per 50 kilo, naar wicht
en kwaliteitgoeboter f 0,70, weiboter f 0,50
per half kilo.
*AM£IDE, 6 Nov. Het herhalingson-
derwys op de openbare school alhier is
deze week aangevangen met 30 leerlingen.
De volksbibliotheek alhier, opgericht
door het departement Meerkerk, Ameide o. a.
der Maatschappij tot ^ut van Algemeen,
h 11. Woensdag wederom voor het publiek
geopend, zullende voor taan eiken Woensdag
avond gelegenheid worden gegeven daaruit
gratis boeken ter lezing af te halen. Zij
bevat thans pl. m. 400 nummers en zal
binnenkort nog met verscheidene nuttige
en aangename werken worden vermeerderd.
Ongetwijfeld zal, even als vorige jaren, van
deze goede instelling weder een druk ge
bruik gemaakt worden.
♦BERG-AMBACHT4 Nov. Het 25-jarig
bestaan der vereeniging Winterlezingen” is
op Donderdag 31 Oct. jl. luisterrijk gevierd.
De bovenzaal van den heer W. H. Van
Zoest was door de zorg van den ondervoor
zitter, den heer J. P. M., recht feestelijk
versierd, met nationaal- en oranjedoek,
wapenschildental van Venetiaansche lan
tarens enz. Ook eene keurige pianino was
aanwezig. De zaal was eivol, 250 leden
met hunne huisgenooten en genoodigden
vulden die. De feestcommissie, die zich
reeds zooveel moeite gegeven had tot het
regelen van de feestelijkheden, komt hier
voor alle lof toe. Te half 7 werd de voor
zitter, de heer J. G. B., door syne medebe
stuurders de heeren J. P. M. en D. O. bin
nengeleid, en onder daverend applaus be
groet. Nadat de heer J. P. M. de feestver-
gadering met eene inleidende toespraak ge
opend bad, betrad de voorzitter den katheder
en hield eene feestrede. In het kort schetste
hij de geschiedenis der vereeniging, gedu
rende de verloopen kwarteeuw, ook de
vruchtendie de vereeniging reeds gedragen
hado. a. de oprichting der rederijkerskamer
„Hildebrand”, die der volksbibliotheek enz.,
en wekte de vergadering tot eene recht ge-
noegelyke feestviering op. Een telegram van
gelukwenschingdoor den Ed. Aohtb. heer
burgemeester afgezonden, werd met een tele
gram van dankbetuiging beantwoord ook
werden brieven der heeren Dr. Matthes
(stichter der vereeniging) en A. Van Noort-
wyk (mede-oprichter), die niet aan de uit-
noodiging tot mede-leestviering konden vol
doen, voorgelezen.
Nadat de feestrede was gehonden, volg
den de verschillende nommers van het feest
programma. Met de regeling hiervan had
de heer J. P. M. zich welwillend belast.
Zoo werd door 3 dames een dramatisch ge
dicht „Het Huwelijksjuk” voorgedragen.
Vyf leden der rederykerskamer voerden
een blijspel met zang op, getiteld „Dat komt
er van”. Het recht komische „Neuzenlied”
werd daarop door eenige koddig gegrimeerde
heeren en dames, onder leiding van den
gast, den heer D. 0. d. K. van Stolwyk,
MARKT, naast „DE WAAGT,
verstrekken gelden op Effecten voor:
dragen onder 1000 h 4 ’s jsars;
daarboven tot den prolongatie-
>ers, volgens Amsterdamsohe beursvoor
aarden;
belasten zich met het koopen en vèt-
jopen van EFFECTEN, tegen een pre
ste van:
1/8 v°°r fondsen boven de 80
1/16 onder 30*/.
wisselen COUPONS boven de Amster-
imsche beursnoteering.
Vaten van 20 en 10 KG.; in Tafelblik-
»n van 4} KG., en in Potten van elke
irlangde hoeveelheid.
Aan do geëerde Ingezetenen van
Schoonhoven en Omstreken geeft
i Ondergeteekende kennis, dat hjj zich
ivestigd heeft als
flERVER VAN STOFFEN
ENZ.
Gedurende ongeveer 6 jaar als
i den Heer DIAMANT werkzaam ge
lest, waardoor hij ten volle met het vak
vertrouwd, hoopt hij door soliede bedie-
og, tegen billijken prys, het vertrouwen
mogen verwerven.
Singel, nabij de Soheelebrug,
SOHOONHOVEB.
plaats genomen, een revue over de troepen,
de bezichtiging van eenige moskeeën, het
tuighuis van het palëfodi«n de schatkamer
des Sultans, wisselden elkander af. Ook
had de Keizer bij een dejeuner nog een
apartje met den Sultan van ongeveer twee
uren. De Keizer is, blykens zijne tele
grammen aan den Rijks kanselier, zeer te-
vreden over de ontvangst hem bereid en
deze laat niet na in zijne offioieuse Nord-
Duiltche te wijzen op de groote staatkun
dige beteekenis, die ook dit bezoek des
Keizers wederom heeft.
Van Turkye gaat de reis naar Italië,
waar de Keizerin eenige dagen te Venetië
zal vertoeven, terwijl haar gemaal met Ko-
ning Humbert te Monza gaat jagen. Mag
men de geruchten gelooven, dan zou op de
terugreis nog een onderhoud met Keizer
Frans Josef van Oostenrijk plaats vinden
te Insbrück. Diens premier. Graaf Kolnocky,
is dezer dagen een paar dagen te gast ge
weest bij Prins Von Bismarck te Frie
drichsruhe, waar druk moet gepolitiseerd
zyn. Voegt men hierbij het gerucht, dat
den Russisohen Grootvorst-Kroonprins het
en op verer- voornemen wordt toegeschreven zeer spoe-
J“ ~»‘1! dig mede een bezoek te brengen aan Con-
stantinopei, dan mag men voorzeker aan
nemen, dat de affaires in staatkunde aan
de Europeeeche markt recht levendig zijn.
Intusschen is de man, wien voor een groot
deel ongetwyfeld die besprekingen gelden,
Vorst Ferdinand van Bulgarije, weder te
Sofia teruggekeerd, aan de Sobranja, bij de
opening der zittingen, de boodschap bren
gende, dat het gelukt was eene leening van
20 millioen te sluiten. Het verlovingsberioht,
waarop men had gehoopt, bleef echter ach
terwege. Te veel geloof is dus hieraan niet
te hechten, te meer nu het geldt eene ver
loving, waardoor de Vorst met de Oosten-
ryksche Keizerin zou verwant* worden.
In den Duitschen Rijksdag is de eerste
lezing der socialistenwet byna afgeloopen.
Heden verwacht men verzending aan eene
commissie. Men twy feit niet aan de totstand
koming, indien althans de regeering het
artikel, waarbij de bevoegdheid wordt ge
geven tot verbanning, terugneemt. De socia
list Liebknecht leverde eene merkwaardige
redevoering, natuurlyk tot bestryding der
wet, doch merkwaardig vooral, omdat hij
daarin te kennen gaf, dat de sociaal-demo-
cratische party in de laatste jaren zich
heel wat kalmer gedroeg en zich meer bin
nen de perken hield, zoodat uitzonderings
wetten niet meer te pas kwamen. Hij ont
kende met name, dat zijn party gebrek
aan vaderlandsliefde zou hebben of vijandig
gezind zou syn tegen den staat.
Hoewel de ingediénde begroeting van
Spanje een plus van 1000 millioen peseta’s
aanwyst, ziet het er met de financiën toch
allertreurigst uit. De otid-Minister Coscayon
constateerde, dat de vlottende schuld tot
240 millioen is gestegen en de Minister, die
de juistheid dier bewering erkennen moest,
durfde niet verzekeren, dst geen nieuwe
leening zou noodig zijn.
Italië zal zyne Kamers den 25en dezer
maand weer zien byeenkomen. Het land
wordt weer hevig door overstroomingen ge
teisterd.
De ex-Koning Milan van ServIe zou, naar
men wil, een zetel in de Skupttchma
wenzohen.
By koninklyk besluit is be
noemd tot kantonrechter-plaatsvervanger in
het kanton Weert de heer U. J. W. Van
Nooten, ontvanger der registratie en domei
nen te Weert.
Z. M. heeft benoemd tot ont
vanger van de belastingen te Lisse den heer
M. P. Rasch, thans te Bodegraven.
Nog in dese maand treedt in
werking de door het college van Gedepu
teerde Staten goedgekeurde nieuwe Keur op
de samenstelling van het Dykleger enz. in
de Krimpenerwaard.
Te Gorinchem is door de gar-
nizoensvoedings-commissie aanbesteed; de
levering van vleesoh en vet, ten behoeve
van de soldaten menage, voor den tijd van
een halfjaar. Ingeleverd werden 3 biljetten
de minste inschryving was die van den heer
E. Wyvenbeek te Gorinchem, voor f0.65
per kilo. De overige inschrijvers hadden
voor fü.66 en f0.68 ingeschreven.
In de zitting der Arr.-Recht-
bank te Rotterdam van Dinsdag werden o. a.
de volgende personen veroordeeld
P. K.arbeider te Zevenhuizen, wegens
mishandeling, tot 14 dagen gevangenisstraf
en f 15 schadevergoeding aan den mishan
delde 0. Van Hanswyk.
J.M., arbeider te Benschop, wegens dief
stal van 6 konijnen, tot 7 dagen gevan
genisstraf.
Beklaagd van oplichting had zich te ver
antwoorden A. B., huisvrouw van J. R.,
34 jaar, zonder beroep, wonende te Gouda.
Beklaagde die te vergeefs getracht had pan
toffels op krediet te krygen by de winke
lierster B. aan de Turfmarkt te Gouda,
schreef een briefje, waarin zy verzocht voor
mej. Van Velzen aan den Fluweelen Singel
De algemeen bekende, zeer geurige JAVA
(BANGER KOFFIE’8 van G. H. 80HUT-
CLAAR te Gouda, zyn alléén verkrjjg-
ar met naam, in pakjes van 5 en 2) ons.
i Schoonhoven by J. DE GRUIJTER, op
n Dam; te Haastrecht bij A. BAKKER;
Bergambacht by O. SCHOUTEN en
VERBOOM.
uitgevoerd. Mej. de K. begeleidde dit lied
op de piano. De heer S. V. gaf van tyd
tot tyd eenige nummers musiek op do piano
(en beste, terwyl ook de heer J. P. M.,
mej. de K. en de jongejuffrouw W. v. D.
zich bij afwisseling aan de piano lieten
hooren. Aan koddige voordrachten ontbrak
het evenmin. De heeren L. A. JEs. van
Schoonhoven, D. C. de K. en H. A W. van
Stolwyk maakten zich hierin recht verdien
stelijk, en wekten gestadig de lachspieren
op. Dit was niet minder het geval bij het
optreden van 16 pseudo-Amerikaansche mu
ziekanten, die op bigotphones muziekstukken
uitvoerden. Dezen waren ook allerkoddigst
gegrimeerd. Om èn de werkende èn de
luisterende leden niet te veel te vermoeien,
werden er 2 pauzen gehouden. Door de
geheele vergadering werden ook een feest
lied en een potpourri, (voor dit feest opzet-
telyk vervaardigdgezongen, mede onder
begeleiding op de piano. Toespraken waren
er in menigte. Tegen het einde der feest
viering werd de buste van onzen Koning,
Z. M. Willem III, staande voor eene tropee,
met Bengaalsch vuur verlicht en daarby
song de gansche vergadering staande het
volkslied. De feestviering eindigde met eene
kleine slotrede van den voorzitter, waarop
een geanimeerd bal volgde. Nu vereenigden
zich het bestuur, de commissieleden en de
genoodigden met hunne dames in de bene
denzaal, alwaar, door bemiddeling van den
ondervoorzitter, behoorlyk voor consumptie
gezorgd wasnog een paar genoegelüke nren
werden daar doorgebracht, waartoe de cham
pagne en talrijke toasten mede het hunne
toebrachten, ’t Was vier nren eer men
scheiden kon, met ruime voldoening over
het gesmaakte genot. Ook den heer Van
Keulen, van Rotterdam, komt een woord van
lof toe, voor de keurige wyze, waarop hij,
bij de feestviering, allen, die het tooneel
betraden, had gegrimeerd.
♦BERKEN WOUDE, 4 Nov. Tot secretaris
van ons Nutsdepartement is, in de plaats van
den heer T. Vink, benoemd de heer J. De
Brnyn Jr.
Als bijzonderheid kan worden gemeld,
dat door T. Vink alhier twee witte kooien
zyn geteeld, die reepectievelyk 6 en 5 kilo
wogen.
♦BERKEN WOUDE, 6 Nov. Aan het
herhalings-onderwys wordt door 21 leer
lingen deelgenomen.
Het schoolverzuim over de maand October
bedroeg even 5 pot. enlaat men het ver
zuim door ziekte buiten rekening, dan
slechts 1.1 pot.
GIE8ENDAM en NEDER-HARDINGS-
VELD6 Nov. Bij de verkiezing van 4 no
tabelen in de Ned. Herv. gemeente alhier
syn 1.1. Zaterdag herkozen de heeren P. De
Keizer, C. Hoogendoorn Pa. en D. Brand Lz.
HAASTRECHT, 6 Nov. De door het
dagelijksoh bestuur van het waterschap „de
Hoogenboezem achter Haastrecht” opge
maakte begrooting van inkomsten en uit
gaven voor dat waterschap, dienst 1890, be
draagt in ontvangst en uitgaaf f 17063,64*
de daarin voorgedragen omslag beloopt, even
als ’t vorig jaarf 3 per hectare.
•HAASTRECHT, 6 Nov. In dese ge
meente heeft zich een geval van febris
typhoïeda voorgedaan.
Mej. C. O. J. Boer heeft tegen 1 Jan.
1890 eervol ontslag gevraagd als onderwy-
zeres aan de openbare school.
KRALINGEN, 5 Nov. In de afgeloopen
maand kwamen alhier aan besmettelyke
ziekten voor één geval van diphteritis, één
geval van roodvonk en twee gevallen van
mazelen.
♦LEKSMOND5 Nov. Er zyn sedert de
opening van ons telephoonkantoor4 Mei jl.,
tot op heden 256 telegrammen aangenomen
of verzonden.
REEUWIJK, 4 Nov. Donderdag-avond
werd voor den eersten keer in dezen winter
eene vergadering gehonden van het leesge
zelschap alhier. De heer A. Gondswaard
trad als spreker op met twee Zeeuwsche
schetsen, waarna nog menig lid eene bydrage
ten beste gaf. ’t Was niet vroeg meer, toen
de voorzitter de vergadering kon sluiten en
de leden met hunne dames zeer voldaan
vertrokken.
•STEIN, 5 Nov. Heden nacht is een
koe van den landbouwer A. Hoogenboom
gestolen. Spoedig reisde men naar Rotter
dam en vond haar in den stal van den slager
L. V., die haar van den dief gekocht had.
Op aanwysing van den slager wist men da
delijk wie de schuldige was. Heden avond
werd hij, komende van Rotterdam, aan het
station te Gouda door de politie gepakt.
Men vond nog bij hem f 30 van de f 95,
die hij voor het gestolen dier ontvangen had,
•TIENHOVEN, 6 Nov. Van 11. Zondag
avond tot Maandag-middag is op de zalmse-
genvisschery alhier wederom niets gevangen.
VREESWIJK, 4Nov. Wegens het heer-
schen der mazelen zyn de openbare scholen
WOERDEN, 6Nov. Kaas. De aanvoer
ter markt op heden bedroeg 115 party en
prys van Goudsche le sourt f25 a 27, 2e
soort f21 h 24, Derby f24,50, Edammer
f25h26. Handel tamelyk.
mftn vrienden en ik willen trachten, ook op
dit gebied de burgerlyke vikheden met de
orde en een krachtig bestuur tevereenigen
op den bodem van het gelyk recht voor
allen. Wy keuren het af dat men, zoolang
niet, en dan te vergeefs, alle middelen zyn
aangewend, zich bedienen gaat van uitzon
deringsmaatregelen, waardoor honderddui
zenden Duitsche burgert getroffen zouden
worden."
Met deze feiten in herinnering te brengen
naar aanleiding van hetgeen thans in den
Duitschen Ryksdag plaats heeft, hebben we
geenszins het oogmerk, eenige sympathie
uit te spreken voor de zoogenaamde begin
selen der sociaal democratische party, noch
voor de wyze waarop zy tracht die begin
selen ingang te doen vinden. Ongeschokt
is onze ineening, dat alleen langs den weg
van vreedzame hervorming, na rustig overleg
tusschen de belanghebbende groepen, ver
betering is te brengen in den toestand der-
genen, die terecht op een ruimere bevre
diging van hun behoeften aandringen, en
dat elke poging, om langs den weg van
geweldpleging die uitkomst te verkrygen,
ontwijfelbaar op teleurstelling
gering moet uitloopen. Terecht is de party
der revolutie als >staatsgevaarlyk” gebrand
merkt, en wyst men op haarals op den
vyand van orde en veiligheid.
Maar tegenover een vyand als deze, in
wiens gelederen ook tal van personen ge
schaard staan die allicht door toepassing
van vryzinnige begrippen voor de maatschap
pelijke orde te winnen zjjn, kan men
geenszins alle middelen geoorloofd noemen.
Men plaatst zich, naar het ons voorkomt,
op een égoïstiech party-standpunt, als men
zegt: De uitzonderingswetten hebben den
voortgang der sociaal-déinocratie niet kunnen
beletten, integendeel, er is een sterk ver
moeden dat zy tot haar groei bydroegen,
derhalve die wetten moeten worden in
getrokken. Die redeneering moge veel waars
bevatten, er ligt slechts een beginsel van
opportuniteit, geenszins van rechtvaardigheid
aan ten grondislag. Wat onrecht is, moet
veroordeeld worden, in elk geval, zonder
de rnogelyke gevolgen in rekening te brengen
Maar dat hooger standpunt van staatsbe
leid, waarby de publieke moraliteit het
eerste en het laatste woo^d heeft, wordt
door de hedendaagsche regeerders evenmin
als door hun voorgangers ingenomen: zy
vragen slechts wat naar hun inzicht nuttig
is en doelmatig. De Duitsche Rykskanselier
is een groot man, wiens naam in de verre
toekomst onder de beroemdste staatslieden
een der eerste plaatsen zal innemen; en
als hy, die by ervaring de machteloosheid
kent van uitzonderingswetten, immers, in
het tydperk vóór 1878 waren de Katholieke
Clericalen de zstaatsgevaarlyken”, tegen wie
door middel van dergelyke wetten de be-
schavingsstryd moest worden gestreden, en
hoe machtig is des ondanks het >centrum”,
uit dien kamp te voorschyn gekomen, als
hy toch langs denzelfden weg het gevaar
wil trachten af te wenden, dat van de zyde der
revolutionairen dreigt, dan kunnen wy
dat niet louter beschouwen als een persoon
lijke verblinding, maar eenvoudig als een
uitwerking van den geest die de Pruisische
wetgeving immer beheerscht heeft, en aan
welks invloed men zich maar met op een
gegeven oogenblik kan onttrekken. Indien,
om maar iets te noemen, de stygende pre
zen der levensmiddelen den druk der wer
kende klasse niet verzwaard had, een na
tuurlijk gevolg van de staatkunde der be
schermende rechten, die alweer is geboden
door de hooge ooriogsuitgaven, er zou
minder misnoegen zyn, en de sociaal-demo-
cratie zou niet zoo gemakkelyk aanhangers
winnen. Zoo bestaat er verband tusschen
de verschynseien, die zich op maatschap
pelijk gebied voordoen, en zyn de suciale
en politieke toestanden aan de geschiedenis
van onzen tyd vastgesnoerd.
Na een dag te voren nog te gast ge
weest te zyn aan boord van het Eugelsch
Admiraalschip van het eskader, dat by de
Vorstelyke bezoeken als eerewacht dienst
doet, vertrokken Dultechiands Keizer en Kei
zerin den laatsten der vorige maand uit
Griekenland, om het aangokondigde bezoek
aan het Turksche hof af te leggen. Het
uitgeleide had met niet minder hartelijkheid
van de zyde der bevolking plaats, als bij
de aankomst werd ten toon gespreid.
Van wege den Sultan werd de Keizer
lijke familie reeds in de straat der Darde-
n o Hen verwelkomd door den gewezen Groot
vizier Said-Pacha, Minister vau Buiten-
laudsche Zaken, en nog een Pacha, die met
den Duitschen gezant met het Turksche
jacht Izeddiu de hooge bezoekers waren
tegemoet gestoomd. Zaterdag jl. kwamen de
gasten voor Constantinopel aan en stapten
onder de donderende salvo’s van het ge
schut aan wal, waar zij door den Sultan
ontvangen werden. Een gala-diner van 120
couverts, waarby ook de Russische en
Fransohe gezanten aanzateneen bezoek
aan de stad in open rytuigen, waarin de
Sultan aan de zyde van do Keizerin had
Sedertde aanslagen, in 1878 op den
J Ubitschen Keizer gepleegd door Hödel en
door Nobiling, is in Duitschlund de veld
tocht tegen het socialisme begonnen. In de
Ryksregeering werden meer reactionnaire
elementen opgenomen ter vervanging van
de tamelyk makke nationaal-libende mi
nisters, met wie Von Bismarck tot dusver
het staatsbestuur had uitgeoefend; en wel
dra kwam de wet tot stand, die de Regee
ring machtigde, maatregelen te nemen tegen
de sociaal-democratie.
Het bewys is niet geleverd, dat de tréu-
rige figuren, hierboven genoemd, of tot die
party behoorden, of door sociaal-democraten
tot hun misdaad zyn aangezet. ofschoon
het geenszins onmogelyk is, dat de opge
schroefde redevoeringen en de aansporingen
tot klassenhaat, destyds in zekere geschrif
ten menigvuldig verspreid, op zwakhoofdige
en onzedelyke individu's een noodlottige
werking uitoefenen. Het eerste wetsontwerp,
negen dagen na den aanslag van Hödel ver
schenen, werd na een tweedaagsch debat
door dén Ryksdag verworpen; daarna werd
deze ontbonden, en de nieuwe verkiezingen
hadden plaats onder sterke pressie van de
politie. De nieuwe Ryksdag kieeg onmiddel-
iyk te beslissen over het eenigszins gewy-
zigd ontwerp van >Wet tegen het staats
gevaarlijke dryven der sociaal-democratie”,
dat ditmaal met vry groote meerderheid
werd aangenomen. De wet werd voor den
tyd van drie jaren vastgesteld, maar telkens
vóór het verstrijken van dien termyn ver
lengd. Zoo is het tot dusver gebleven.
In weerwil van den yver, door Regeering,
justitie en politie aan den dag gelegd om
vergaderingen van sociaal-democraten te
verbieden of te verhinderen, de verschij
ning of de invoering van socialistische ge
schriften te beletten, en, door het afkon
digen van den «kleinen staat van beleg"
hel toezicht in de grootere steden te ver
scherpen ondanks de verbanning, die velen
trol door wie de propaganda voor hun party
niet werd opgegeven, nam zy immer in
kracht toe, vei meerderde het aantal harer
aanhangers, en kon zy zich in de volgende
jaren ook by de verkiezingen duchtig
doen gelden. Deze uitzonderingswetten,
waardoor een bepaalde groep van burgers
buiten het gemeene recht werden geplaatst,
misten haar gewone uitwerking niet; zy
prikkelden tot verzet en verleenden aan het
streven van dikwerf hoogst onbeduidende
personen, wien het alleen te doen was otn
réclame te maken of conflicten uit te lok
ken die hun gelegenheid zouden geven op
den voorgrond le dringen, het stempel van
een martelaarschap. De verboden lectuur
was byzonder aanlokkelyk gemaakt door het
verbod zelf en door de moeite welke het
kostte zich die te verschaffen, een moeite
die natuurlyk niet vergeefsch kan zyn in
een tyd als den onze, van zoo druk verkeer,
dat het byna onzinnig kan heeten, voor
eenig geschrift den toegang te willen af
sluiten. Van welke middelen de Regeering
zich ook bediende om de sociaal-democratie
te bestryden, een van de meest atkeu-
renswaardige was zeker wel het zenden van
geheime agenten naar de plaatsen waar aan-
nangeis van de party der wanorde talryk
aanwezig waren, met het doel om dezen
tot misdadige handelingen op te ruien, -
het socialisme groeide tegen de verdruk
king in. En telkens, als de vernieuwing van
de wet van 1878 weer aan de orde kwam,
vonden woordvoerders van de party, en
van andere groepen die haar om pohtiekp
redenen steunden, gelegenheid hun grieven
uiteen te zetten, zoodat dezelfde denkbeel
den, die men met onder het volk gebracht
wenschte te zien, en om welke le weren,
een uitgebreide politiemacht onvoldoende
bleek, toch in de stenografische verslagen
van den Ryksdag komen moesten en der
halve, maar ditmaal op staatskosten en door
staatsiusschenkomst, binnen elks bereik wer
den gebracht.
De Rykskanselier acht thans het oogenblik
gekomen, om een meer beslissenden slag te
slaan, en deze week is in den Ryksdag de
beraadslaging aangevangen over het voorstel,
om de socialistenwet duurzaam te maken,
zoudat de Regeering niet telkens weer ver
nieuwing moet vragen van de volmachten,
haar by die wet verleend. Wie den toestand
der laatste jaren met eenige opmerkzaamheid
heeft gadegeslagen, zal melons de overtuiging
deelen dat we hier te doen hebben met eed
noodschot; we zien in de nieuwe voordracht
de erkenning, dat de tot dusverre getroffen
maatregelen niet aan het doel beantwoordden,
zoodat men wil beproeven het te bereiken
door de uitoefening der exceptioneele be
voegdheid niet meer afhankelyk te maken
van de inzichten der volksvertegenwoordiging.
Doch een uitzonderingswet blyft het, en op
haar is nog altyd ten volle van toepassing
wat de leider der nationaal-hberale party,
Von Benningsenzei ten aanzien der in
1878 verworpen voordracht, n. b. dezelfde
partjj, die weinige maanden later, uit zelf
behoud en ter wille van de samenwerking
met de conservatieven, voor het meerendeel
het ontwerp goedkeurde :-—>M'yne heeren,
