1889.
N1067.
Zaterdag 23 November.
ERZIJLjt
TREBITÉ.
in Zonen.
r
Weekblad voor Zuid-Holland en Utrecht.
kUL,
geëxamineerd en
andmeter,
IGTERINK.
ss „Pearson".
mpleet^
DOPE DRUK van
2.
BUITENLAND.
BINNENLAND.
lets over landverhuizing.
de
geworden. Zyn beste handlangere waren een
S. W. N. VAN NOOTEN te Schoonhoven,
Uitgeven.
ingen zyn kosteloos
co aanvrage aan de
IEL B 201 TE
DA.
SGBÖOmmsm COÜRAÏT.
Creollaseep.
olln Zeep.
nik voorkomt deze
handen (winterhan-
uid zacht en blank,
lulshondxeep.
tlerseep,
jing van alle dieren
itamettingspoeder in
gram.
srdiger voor Neder*
te Haarlem.
n omstreken bij de
AN BON, Apothe-
irmarkt A 68.
Arts,
bij ’t Oostplein
3RDAM,
ior Z E N U W- en
TEN, Dinsdag van
behalve ZONDAG,
I In Oostenrykschs Polen wordt tegenwoor
dig een proces gevoerd, dat kenmerkend
wiizv» wtiaron sommiizft
dsche
Maatschappij
i Goederen,
fWERS en VEE-
mderling.
t jau 1850,
i Gouda.
in VKRZEKERIN-
ingen gelieve men
eer M. L. SPRU1JT
pastoor
Testers,
st ged i» te 11 eerde pre-
doeleinden bytonder
U D A. B H
snGroote keuze
lessert-
IJMESSE&
i BROODMESSEN,
CHAREN enz.
t ingestaan.
>emde fabriek van
brsohn te Solingen.
BOMAN VA»
3TAB,
duitzoh door
fERNEUR.
n, samen ongeveer
druk. Prijs f3,—,
len f 3,90.
r Cadeau dan dit
offcn boek, waarin
eon I naar Rusland
lj»e Is beschreven.
N. VAN NOOTEN
a te bekomen.
genohool te Gouda Dr. H. A. W. Speekman,
te Groningen, met machtiging tot gelykty-
dige waarneming van het ambt van leeraar
de on- «mn het gyntaasinm te Gonda.
Voor den sterken aandrang
van ingelanden bezweken, heeft de heer J.
A. De Ridder te Bodegraven het voorzitter
schap en het secretariaat weder aanvaard
van den Tempelpolder onder de gemeente
Zwammerdam.
♦—Door de verkiezing van den
heer H. Uittenbogaard te Haastrecht, tot
hoofdingeland in het le district van de
Krimpenerwaard is eene vacature ontstaan
van hoofdingoland-plaatsvervanger.
Te Hardingsveld zyn op de
voordracht voor gemeente-ont vanger ge
plaatst: de hoeren D. Van Daalberg en
A. Visser, beiden aldaar.
Aan het ministerie van wa
terstaat, handel en nijverheid te ’s Hage is
Woensdag o. a. aanbesteed: het uitvoeren
van werken tot voortzetting der normali-
seering van de rivier de Waal onder Dode-
waard, Echteld en Druten, provincie Gel
derland, tusschen de kilometerraaien 41 en
46 der herziene rivierkaart. (Begrooting
f89.000.) Minste inschrijver was de heer
L. A. Van Haaften te Sliedrecht, voor
f76.675.
—De directie der,Prins Hendrik-
Stichting” te Egmond-aan-zee ziet sich we
derom genoodzaakt een beroep te doen op
de hulpvaardigheid onzer landgenooten, in
het belang van een aantal bejaarde zeelieden,
voor wie nog geen plaats kan gevonden
worden bij den nog steeds beperkten om
vang der aanwezige geldmiddelen. Tachtig
zyn er in de stichting en 35 wachten nog
steeds geduldig op plaatsing.
Om hierop bij het publiek de aandacht te
vestigen heeft net bestuur thans eene plaat
doen verspreiden (geteekend door Joh. Braa-
kensiek), waarop een oud zeeman een har-
teigke uitnoodiging doet tot hulp voor zijne
trouwe kameraden. Deze plaat zal dienst
doen als circulaire. Moge deze nieuwe vorm
een even klinkend succes hebben als bij vroe
gere gelegenheden het geschreven woord.
Wij vernemen, dat onze stadgenootende
heeren A. J. Van der Kop en W. N. Van
Nooten, daartoe door de directie uitgenoo-
digd, alhier in het belang dier zoo nuttige
stichting werkzaam zyn en hunne pogingen
aanvankelijk met succes zien bekroond.
De heer J. Visser J s., die ge
durende een reeks van jaren eerste redac
teur van het Dagblad van Zuid-Holland en
’aGravenhage is geweest, is door de alge
meens vergadering van aandeelhouders tot
hoofdredacteur van dat blad benoemd.
Wy m aken onze lezers opmerk
zaam op een nieuwe uitgaaf der firma F. B.
Van Ditmar te Utrecht, die tegelijk met het
„Gedenkblad Holland-Antwerpen” van hunne
penen komt. Wij bedoelen deNederland-
sche Illustratie, Geïllustreerd Nieuws van
den Dag, waarvan het eerste nummer de
pen verlaat, en dat zich ten doel stelt in
tekst en plaat de belangrijke gebeurtenissen
van den dag te beschrijven en af te beelden.
Dit het voor ons liggende nummer bevat
een hoofdartikelTwee Droombeelden, (over
den Atjeh-oorlog en het misbruik van opium)
met illustraties van Joh. Braakensiek. Een
beschrijving van de onthulling van het
standbeeld van Koning Willem III te Brix-
ham, door H. Tiedeman te Londen met
afbeeldingen van Brixham en het beeld;
een feestgroet aan Ds. J. J. L. Ten Kate,
by de nadering van diens zeventigsten ge
boortedag, door B. H. Van Breemen, met
het portret van den dichter; Mejuffr. Roe-
lofsen in de rol van Nora in Ibsen’s drama
van dien naam; het portret van onsen Mi
nister Mackay met bijschrift, als de eerste
eener reeks portretten van mannen, die sich
op het gebied van staatkunde, kunst of we
tenschap onderscheiden; een brief uit Am
sterdam, van den bekenden geestigen cor
respondent der N. Rott. Ct.Isaac Van
Rennes; wetens waardige mededeelingen voor
Damesberichten op het gebied van kunsten,
letteren en millitaire zaken, en voorts
last not least een rubriek Humor en Sa
tire, een aardige verzameling geestige verzen
en illustraties.
Aan de uitvoering is de grootst mogelijke
zorg besteed. Elke week verschynt een
nummer van acht bladzijden met vele illu
straties de prijs is per kwartaal f 1,25, franco
per post f 1.37|. Afzonderlijke Nummers
10 cent.
Door de te Ridderkerk be
staande gymnastiek-vereeniging „Rust
Roest” is eene voorbereidings-klasse opge
richt voor jongeliedendie den leeftyd van
12 jaren bereikt hebben.
Uit Algiers wordt het bericht
ontvangen van het overlyden van Mr. L. E.
Bosch, den vroegeren eigenaar en hoofd
redacteur van het Utrechtsoh Dagblad, die
met echtgenoot en dochter daar vertoefde,
en naar men mededeelt, tengevolge van een
hem overkomen ongeluk, zeer spoedig ge
storven is.
De heer W. De Mol uit Gouda
ia geslaagd bij het examen M. O. Boekhouden.
—Tot predikant ta Hardingsveld
Overzicht
De nieuwe wereld is een Keizerryk armer
en een Republiek ryker geworden. Brazilië
heeft zyn Keizer congé gegeven en zich
tot eene federatieve Republiek ingericht.
Dit is het groote nieuws van de afgeloopen
Procureur
ERDAM,
1 van 9 tot U
EMENT te
M te spreken,
erdamGelderache
jV,
„DE WAAG",
op Effecten voor:
M) i 4 jaars
lot den prolongatie-
■damsche beursvoor-
is beroepen Ds. L. J. F. Creutzberg te
Beekbergen.
Da. G. Boer te Ermelo is
roepen te Maartensdijk “(provincie Utrecht).
•ALBLA88ERWAARD en VIJFHEE-
RENLANDEN, 22 Nov. De kaas- en bo-
terhandel was deze week flauw en de prijzen
van beide lager. Men besteedt hier thans
voor kaas van f20 tot f26 per 50 kilo,
naar wicht en kwaliteit. Goeboter f0,65,
weiboter f0,45 per half kilo.
•AMEIDE, 20 Nov. By de op 16 Nov.
11. alhier gehouden openbare verkooping van
boomen zijn voor het dikke hout flinke prij
zen besteed. Vooral het wilgen- en note-
boomenhout werd duur betaald, o. a. werden
21 noteboomen verkocht voor f294.
BENSCHOP, 18 Nov. De herhalings
school no. 2 in deze gemeente is jl. Maandag
met 13 leerlingen geopend.
Door den inspecteur van het genees
kundig staatstoezicht in de provinciën Gel
derland eu Utrecht is verklaard, dat de
mazelen in deze gemeente epidemisch heer-
sohen.
•BERG-AMBACHT, 20Nov, Indejaar-
lyksche vergadering der Ijsclub „Voor
waarts”, op Vrydag 15 Nov. jl. gehouden
zyn herkozentot ’president de heer J. P.
Mahlstedetot secretaris de heer C. M. Si
mons tot penningmeester de heer A. Cok
tot commissarissen de heeren G. Bode
J. P. v. d. BasC. J. v. d. Bas, Joh. Be-
zemer Cz., C. Oskam As., A. Oskam Az.,
T. Verhoog Dz. en R. De Langen. De
Ijsclub telt 84 leden en is in het bezit van
een volledigen inventaris.
Nog in den loop dezes jaars zal te
Berg-Ambacht de 6e broodbakkerij geopend
worden.
•BERKENWOUDE, 2D Nov. Tot kerk
voogd is, in de plaats van den heer J.Doeland,
die bedankt heeft, gekozen de heer C. Meer
kerk. Tot notabelen zijn herkozen de heeren
C. De Jong Dz. en G. Ou denes, terwijl in de
plaats van den heer C. Meerkerk tot notabel
is gekozen de heer R. Van Meieren.
BRANDWIJK en GIJBELAND, 19 Nov.
Tot predikant is alhier beroepen de heer
D. Van Krevelen, oaud. te Rotterdam.
GIESENDAM, 19 Nov. Tot onderwijzer
aan de byzondere school alhier is benoemd
de heer J. Baldé te Pernis.
K, 18 Nov. Het
alhier aan gevangen
GIESEN-OUDEKERK
herhalingsonderwys is i»
met 11 leerlingen.
Vrydag 11. zyn alhier herkozen de
heeren A. Den Toom als kerkvoogd (secre
taris), C. Tukker Bs. en M. Huisman als
notabelen. De eerstgenoemde als voorzitter.
GOUDRIAAN, 19 Nov. De begrooting,
dienst 1890, dezer gemeente, door heeren
Ged. Staten goedgekeurd, bedraagt in ont
vang en uitgaaf f 4437,951. De kosten van
het lager onderwys werden geraamd op
f1705.
HOORNAAR, 18 Nov. De lessen van
de herhalingsschool, alhier gegeven wordende
door den hoofdonderwyzer, worden thans
bezocht door 15 jongens; in 1883 bedroeg
dit 14.
MONTFOORT, 19 Nov. Tot
alhier is benoemd de Z.Eerw. heer L.
pastoor te Gellicum.
OUD-ALBLA8, 20 Nov. In deze ge
meente heerscht in twee gezinnen het rood-
’°*THNHOVKN, 20 Ne». Vu 11. Zond.g
op Maandag is op de salmzegenvisschery
alhier wederom geen enkele zalm gevangen.
VIANEN20 Nov. In den vroegen
morgen van 11. Maandag is op nienw brand
ontstaan in de hoepel makerij alhier van
den heer v. K. te Ameide. Ditmaal woedde
de brand in de open loods, waar eene groote
party hoepels te drogen stond. De vlam
men hadden zich reeds aan het dak der
loods medegedeeld, toen de brand ontdekt
werd. Door spoedige en krachtige hulp is
zy nog gebluacht geworden. Aan de hoepels
was intussohen reeds veel schade veroorzaakt.
Werd de eerste maal reeds aan kwaad
willigheid gedacht, thans is er geen twyfel
aan, of hier is een misdadige hand in ’t
spel. Moge het der justitie gelukken die
spoedig te ontdekken!
•WILLIGE-LANGERAK, 19 Nov. Op
de zalmvisschery is van Zondag op Maandag
weer eens gevischt, maar met hetzelfde ge
volg als in de laatste weken: men ving
weer niets.
Bij publieken verkoop alhier door den
heer Cambier van Nooten, notaris te Lopik,
heeft een huisje van de Hervormde Armen
alhier, dat voor afbraak verkocht werd,
f37 opgebracht. Het werd gekocht door
D. Meyer te Schoonhoven. En een party
boomen van de Hervormde kerk bracht
f436 op.
§WILLIGË-LANGERAK, 20 Nov. Tot
predikant bij de Ned. Herv. gemeente alhier
is beroepen de heer C. De Vries, kandidaat
te ’s Gravenhage.
WOERDEN, 20 Nov. Kaas. De aanvoer
ter markt op heden bedroeg 123 partyen;
prys van Goudsche le soort f24 k 26, 2e
soort f 20 h 23, zwaardere f 27. Edammer
f26. Handel redelyk.
Deze Courant wordt des Zaterdag - morgens uitgegeven.
Prrjavoor Schoonhoven per drie maanden f 0,70. Franco per post
door het geheels rijk ƒ0,80. Men kan zich abonneeren bij alle
Boekhandelaren, Postdirecteuren en Brievengaarders.
drietal Poolsche Joden het is niet onbekend,
dat deze soort van lieden zich allerminst in
een welgevestigde reputatie van eerlykheid
mag verheugen. Voor de inscheping werden
de ongelukkige slachtoffers op de gemeenste
wyze geplunderd; er kwam bijvoorbeeld een
dokter naar hun gezondheid zien, vond die
onvoldoende en liet zich duur betalen voor
zijn toestemming tot het vertrek; een po
litiebeambte kwam de passen viseeren, had
allerlei aanmerkingen, maar eindigde toch
met, tegen hooge betaling, zyn handteeke-
ning er op te plaatsen. Die dokter en die
politieman waren een paar omgekochte
schelmen. Aan het station van het grens
stadje Oswiecim, vanwaar de reis naar Ham
burg zou worden voortgezet, werd den land
verhuizers medegedeeld dat in Amerika
geen vreemdelingen meer zouden worden
toegelaten, omdat het land op was; groote
verslagenheid natuurlyk, want de menschen
waren het passagegeld kw’yt. De agent wist
echter raad: gauw getelegrafeerd aan den
Keizer van Amerika”, en deze antwoordde
binnen een paar uren, dat ieder die ‘25
gulden betaalde, nog zou worden toegelaten.
In het afgeloopen jaar zyn op die manier
ruim twaalfduizend menschen uit Gallicië
naar Amerika over gezonden. Volgens rap
port van den Oostenrykschen Consul te
New-York bestaat er geen twyfel aan, dat
vele duizenden dier ongelukkigen, die van
alles beroofd aankwamen, ten gronde zyn
gegaan.
En dan spreekt men nog van de ver
schrikkingen van den oorlog!
We zullen van deze zaak nog wel meer
hooren, want nadat zy is uitgelekt, doordien
een Pruisisch grensbeambte, dien men ook
in het complot wilde opnemen, aan zyn
chef mededeelde wat hem was voorgesteld,
heeft de Regeering een vervolging ingesteld
tegen de massa ambtenaren, die zoo met
menschenlevens speelden, en wier bezittin
gen, door dezen roof verkregen, door het
Crimineel gerechtshof te Wadowice (by
Krakau) in beslag zyn genomen. Zy moge
voor onze la'idgenooten hoofdzakelyk de be-
teekenis hebben van een belangwekkend
drama, aangezien de toestanden by ons he
melsbreed verschillen van die in Gallicië,
toch meenden we in eenige bijzonderheden
te mogen treden, alleen om te waarschuwen
dat men toch oplettend zy by het uitvoeren
van plannen tot émigratie, en niet ga o/er
één-nachts-ys.
Hier te lande is op het stuk van land
verhuizing veel vrjjheid gelatenalleen is er
een commissie, welker leden hebben toe te
zien op den staat der stoomschepen die
landverhuizers vervoeren, wat ruimte, vei
ligheid, waarborgen voor de gezondheid enz.
betreft. Opgaven van agenten der stoom
vaartmaatschappijen worden evenmin als
elders gecontrdleerd. Wanneer zoo’n man
zegt of schryft, dat bijvoorbeeld in de Ar-
gentynsche republiek op de gemakkelykste
wyze een staat van welvaart wordt bereikt
die de stoutste wenschen bevredigt, dan
behoeft men dit niet on voorwaardelijk te
gelooven, maar is het in elk geval raadzaam
zich door andere middelen van den toestand
en de vooruitzichten te overtuigen.
En wat wy nu gaarne wilden is dit: de
Regeering kan en mag natuurlyk geen land
verhuizing aanmoedigen; in den regel is zy
niet in het voordeel van den staat vanwaar
zy uitgaat, daar het meestal zeer bruikbare
werkkrachten zyn die heengaan en een niet on
belangrijk kapitaal dat aan de productie hier te
lande wordt onttrokken. Maar evenmin is
zy in staat, haar te belettende menschen,
die elders meenen beter in hun onderhoud
te kunnen voorzien dan in het vaderland,
moeten gelegenheid hebben hun plan te
volvoeren. Doch wel zou de Regeering zich
goed op de hoogte kunnen stellen van de
toestanden in die landen, waarheen de stroom
der emigranten gewoonlyk zich wendt; van
de vooruitzichten, die men daar heeft, van
de voorwaarden aan welke men moet vol
doen, hetzy om landbezit te bekomen, hetzy
om een dienstverbintenis aan te vgaanvan
de hulp, waarop de immigrant van over
heidswege of van particuliere zyde heeft te
rekenen. Dan behoeft er niet naar »den
Keizer van Amerika” te worden getelegra
feerd; de Regeering ontvangt geregeld van
haar consuls rapporten over den stand van
zaken, en publiceert die eenvoudig; dan
kunnen de gewone couranten er uit over
nemen wat zy in het belang hunner lezers
achten.
Voor het overige blykt met toenemende
duidelijkheid, dat wie in het vaderland met
vlytigen arbeid zyn onderhoud kan vinden,
al is het niet zoo ruim als men wei zou
wenschen, toch meestal verstandig doet door
maar hier te bly ven, en zyn bescheiden deel
met dankbaarheid te aanvaarden. Daar in
de verte is ’t ook niet alles.
Prys der Advertentiën: Van 1 tot 5 regels f 0,50. Iedere regel
meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzending franeo
uiterlijk tot Vrijdags-namiddags. Alle binnenlandsohe Advêrtentiën,
voor 3 maal plaatsing opgegeven, worden slechts 3 maal in
rekening gebracht.
week. Don Pedro, sohynbaar zoo rustig op den
troon gezeten, heeft, zoo beweert men, door
syne wel wat overijlde^haudelwijze in de
definitieve afwb4®*M; Mjwilfrernii, de Ci
tevredenheid, die reeds langen tijd sluimerde,
wakker geschud en tot eene uitbarsting
doen komen. Van de namen en titels der
hoofden van de revolutie, Veldmaarschalk
Da Fonseca en Admiraal Van der Kolk, zou
men met eenigen grond mogen afleiden, dat
de beweging van leger en vloot is uitge
gaan en reeds lang was voorbereid. Behalve
in de vrijverklaring der slaven moet ook een
der beweegredenen gezocht worden in de
weinige populariteit van den Kroonprins,
wiens clericale gevoelens men kende en
duchtte. Ofschoon de provincie Bahea een
oogenblik schynt te hebben geaarzeld zich
bij de beweging aan te sluiten, heeft er geen
verzet plaats gehad. Dp Keizer verklaarde
te wijken voor overmacht en heeft met de
zijnen bereids de wijk genomen naar Por
tugal, onder bescherming van twee oorlogs
schepen. Schadeloosstelling en pensioen
schijnen zelfs reeds geregeld te zijn, waaruit
te meer blykt, hoe voorbedachtelijk alles
in *t werk is gegaan.
De nieuwe regeering we sparen onzen
lezers de onmogelijke namen der voorloopige
Ministers heeft sich bereids geconstitueerd
en aan het buitenland doen weten, dat zij
voor de orde instaat, verdragen en Over
eenkomsten handhaaft en mede instaat voor
alle schulden, door de vroegere regeering
in het leven geroepen. Een groote troost
voor de talryke schuldeiachers, indieu al
thans de nieuwe regeering bij machte blykt
die toezegging te handhaven.
Over ’t algemeen nemen de groote bla
den de omwenteling in Brazilië nog al kalm
op. Slechts een enkel blad, de Morning
po*#, ziet in de namen der nieuwe r winds-
lieden geen genoegsamen waarborg voor de
handhaving der orde.
De Kamer in Frankrijk beeft zich ge
constitueerd. De vice-presidetten Floquet
is als President herkozenzijn allen repu
blikeinen. Een bewys van toenadering of
verzoening, door ook een enkel lid der rech
terzijde een vice-Presidenta-setel toe te ken
nen, heeft men dus geweigerd. De redevoe
ringen van Floquet en van Tirard (deze
laatste namens de regeering) ademen een
verzoenenden en vredeiievenden geest. Als
eerste schotels werden opgedischt een voor
stel tot wyziging van het reglement van
orde (dat in Frankrijk eeuwig en altijd aan
de orde is), welks urgentie de Kamer er
kende, en het in den laatsten tijd steeds op
nieuw ingediende voorstel tot wyziging der
constitutie (van Bonlangistische zyde), welks
urgentie de Kamer met 845 tegen 123
stommen verwierp.
Aan Italië is een motie van vertrouwen
geschonken door de beun. Zijne spoorweg-
leening is ook door Duitsoh en Nederlandsoh
kapitaal meer dan volteekend. Natuurlyk
ontbreekt het niet aan gevolgtrekkingen
ten gunste van het drievoudig verbond, dat
den vrede in de hand werkt.
De ex-Koning Milan van Servië heeft
Belgrado weer verlaten, om naar Parys te
rug te keeren. Een gevolg van zyn bezoek
is, dat Koningin Nathalie haren zoon, den
jongen Koning, ingelyks zal mogen bezoeken,
mits zij zich buiten alle staatkundige
quaestie houdt
Roumanlë heeft al wederom een minis-
teriëele crisis doorleefd. Hst gold de vraag
of de Kamers al dan niet moesten ontbon
den worden, over welke vraag de Ministers
onderling verdeeld waren.
De Sultan van Turkije is onuitputtelyk
geweest in attenties voor zyne Keizerlijke
Duitsche gasten. Hunne met Oostersche
pracht ingerichte vertrekken bevatten alles,
wat zij maar met mogelijkheid noodig konden
hebben, en by hun heengaan werden zy op
Oostersche wyze overstelpt met allerlei kleine
geschenkenkarrenvol fijne Turksche ciga-
retten, fraaie Ooatersche tapyten, kostbare
rooktoestellen voor den Keizer, een ontzag
lijke voorraad bonbons van allerlei soorten
en zyden stoffen voor de Keizerin enz.
Voorts mochten de leden van het gevolg
der aanzienlijke gasten op een voor deze
gelegenheid gehouden tentoonstelling ten
paleize zich verschillende voorwerpen ais
een aandenken pitzoeken.
De commissie uit den Duitschen Rijks
dag heeft zich unaniem vereenigd met het
regeeringsvoorstel, tot organisatie van twee
nieuwe legercorpsen, nadat namens de re
geering verklaard was, dat die vermeerde
ring alleen completeering ten doel had en
geenszins als een vyandeljjke demonstratie
moest worden beschouwd.
Opnieuw is in Husland (als men het al
thans gelooven mag) een aanslag gepleegd
op het leven der Keizerlijke familie. Thans
geldt het de groot-Vorsten Michiel en
Sergius. Men heeft n. 1. getracht een spoor
trein, waarin beide Keizerlyke prinsan sich
bevonden, te doen ontsporen tusschen Se
bastopol en Lasona. Het gevaar werd ech
ter tydig ontdekt.
Bij koninklijk besluit is be
noemd tot leeraar aan de rijks hoogere bar
iet koopen en ver-
EN, tegen een pro-
boven de 30
onder 30
boven de Amstor*
LEVENSVERZ.
illioia Guldta
flotói/efceurd
fca BwImUcm J
RDAM y
In Ooctenrüksclis Polen wordt tegenwoor-
-1-* i
üi'eeorW treurige wyze’ waarop sommige
lieden aan den kost komen. Men weet dat
H de toestand van de landbouwende klasse
daar juist niet rooskleurig is; de grond is
eigendom van groote heeren, die voor hun
weelderige levenswijze veel geld noodig
hebben, en dus zonder hooge pachten niet
r kunnen bleven wie ze zijn; die pachten
worden meedoogenloos geïnd, en by onver
mogen verkoopt de schuldeischer tot het
laatste meubelstuk van den achterstal ligen
huurder. Wel heeft het invoerrecht op gra
nen de pryzen van het product, dat daar
het meest wordt verbouwd en zooals men
weet van voortreffelijke hoedanigheid is,
omhoog gedreven, maar de arme pachter
profiteert daar hoegenaamd niets byalleen
is hy thans buiten de mogelijkheid, om het
graan, dat hy voor eigen gebruik en voor
dat van zyn werklieden noodig zou hebben,
te betalen. De hooge pryzen dwingen hem,
zich met grovere spijzen op onvoldoende
wijze te voeden. Kortom, ’t is daar over
het algemeen voor onvermogende menschen
moeielyk uit te houden, zoodat de lui blyde
zyn als zy iets van een ambacht kennen,
waardoor zy in de steden of groote dorpen
ten minste een stuk brood kunnen koopen.
Dat is echter met slechts weinigen het ge
val; in dat deel der Ooetenryksche monar
chie zyn inzonderheid de plattelandbewoners
gruwelijk dom, daar de belangstelling in
het onderwys immer werd tegengewerkt
door de geestelijkheid van Poolsche natio
naliteit, die de bevolking tracht diets te
maken, dat de schoolmeester door de regee
ring afgericht wordt om de laatste gedachten
aan het oude Poolsche vaderland te ver
nietigen;
Geen wonder dat tal van arme drom
mels dat ongeluksland willen verlaten, om
in de nieuwe wereld iets beters te vinden;
dat zy hun laatste armoedje bijeenscharrel-
den om de kosten van overtocht te kunnen
betalen.
In dagen geljjk deze, nu de landverhuizing
meer dan ooit een belangryk vraagstuk is
geworden, kan men licht begrjjpen dat tal
van stoomvaartmaatschappijen in de weer
zyn om een deel van het vervoer tot zich
te trekken. Te dien einde zenden zy hun
agenten rond, om te werven. In dat alles
steekt volstrekt geen kwaad; en het is ook
niet meer dan natuurlyk, dat die heeren
zich het meest begeven naar streken, waar
armoede heerscht, omdat zy daar het zekerst
kunnen zyn iets te snappen.'
Doch die agenten overschrijden de grens
van een geoorloofd winstbejag, als zy door
onware of overdreven voorstellingen lieden
die er anders wellicht geen plan op zouden*
hebben of die nog in twyfel verkeeren, tot
landverhuizing doen besluiten. Zulk soort
van personen sommigen zonder, anderen
met een by uitstek ruim geweten, treft
men vooral in Duitschland en Oostenryk
dikwyls aan, juist omdat daar wegens de
duurte der levensmiddelen, het bestaan
moeieiyker is dan elders.
Welnu, in Gallicië wemelde bet ook wel
dra van belangstellenden by landverhuizing.
Den onnoozelen halzen werd voorgeipiegeld
dat zy maar hadden mee te gaanwie slechts
zooveel bezat, dat hy den agent de over
tocht kon betalen, was geborgen, want
daarginds in Amerika zou ieder terstond
zoo goed als voor niet landbezit bekomen.
Toen het bleek, dat velen naar deze uit
redding haakten, kwamen de hooldagenten
der stoom vaartmaatschappyen opdagen. Om
zich met het vervoer van landverhuizers
te belasten, heeft men In Oostenryk-Hon-
garye de toestemming noodig van de ge-
westelyke autoriteiten. De gemachtigde
eener Hamburgsche maatschappij verkreeg
van den stadhouder het vereischte verlof.
Toen ging een ander zich met de zaak be
moeien, zekere mynheer Zwilling, die werkte
voor een Bremer maatschappij. Evenwel
niet voor geld, want dat had hy nh-t noodig;
zelf een ryk landeigenaar, bekleedde hy in
de provincie onderscheiden eereambtenDat
hy in besprekingen trad met landverhuizers,
had uitsluitend ten doel, de belangen dier
menschen te beschermen, hen zoo goedkoop
en zoo goed mogelyk naar de nieuwe wereld
te helpen en verder een wakend oog op
hun toekomst te houden. Daarom wist hy
I ook den stadhouder, bij wien hy om zyn
aanzienlyke positie nogal invloed had, over
te halen, om het verlof, den agent der
Hamburgsche onderneming verleend, in te
trekkenhy had met Bremen een veel voor-
deeliger overeenkomst, die hy, uit zuivere
philanthropic, geheel ter beschikking van
de gegadigden stelde.
*t Is ongeloofelyk, alleen verklaarbaar
in een reusachtigen staat, waaraan weinig
anders dan aan soldatery wordt gedacht en
de overheid op commando werkt, maar
de heer Zwilling kon, geholpen door een
leger van omgekochte beambten, zonder ont
dekt te worden, maandenlang een stelsel van
bedrog en uitzuigery toepassen, waarvan
honderden by honderden de slachtoffers zyn
