THEE.
N*. 1378.
Woensdag 14 Juni.
Nieuws- en Advertentieblad voor Zuid-Holland en Utrecht
BKANDSMA,
Amsterdam.
astrechtsche Kermis’
loedewaagen Zonen, j
SRKT, naast „OE WAAG”,
C O U D A,
emen gelden k deposito:
Officiëele Kennisgevingen.
gemeente SCHOONHOVEN.
COLLECTE.
Staal ijzeren]
CHOUWEN,
jrschillende grootten, in voorraad tot
ing gereed, bij
R VAN DUIJVEND1JK,
[«bouwmeesterLEKKEBKJERK.
zeer billijke prijzen, met een jaar
lie voor soliditeit.
BUITENLAND.
Oversleht.
BINNENLAND.
SCHOOBHOVEIfSCHE CODBAHT
hadden verklaarddat hjj
Wie
ge-
wat
ven,
jaren
I
overeen te komen
«verkiezende tegen
vorm in te
loor anderen
van
de
toeve
en onder-
m
m
S
co
een
Dinsdag
hun a
begrepen belai
jsteld Wat is d
i. Dem. partjj betreffende niet
ring van Donderdag bezij
zyn amendementen
Harte en T
die de heer
van
de voorgedi
Bjj de et
opruiingen
hoe, wanne
hun invloed doen
vermeende het onl
verre strekking
4 Minister*, die
ujn polder
sht was buiteuge-
jn liepen zelfs tot
ADE MARK.
in in verzegelde pakjes, voorzien
renstaand gedeponeerd handelsmerk,
'baar te Schoonhoven bij
A. MEUTER, Lopikerstraat.
A. v. d. LEUN, Haven.
T. A. v. ROOI JEN, Lopikerstraat.
toort
loos,
rk,
C. SPELT.
ANDRIES KRUJJT.
J. G. v. d. REST.
C. SPEIJER.
erk a/d Use), M. PANNEKOEK.
G. DE JONG Czn.
•eh‘, J. v. d. STEEGT.
Wed. KNOERS.
A. HOMBURG.
A. SCHEER.
in het byzonder wordt de aandacht
d op 80UCH0N THEE, a f 1,30
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
Schooxhovii maken bekenddat
COLLECTE langs de huizenten behc
van het Fonds tot aanmoediging
steuning van den gewapenden dienst in de
Nederlanden, zal plaats hebben op Maan
dag den 19. Juni a. s.
Schoonhoven, 19 Juni 1898.
De Secretaris, De Burgemeester,
H. G. GEELHOED. J. J. LAZONDER,
Loco-Burg.
y Thee, die goed zal trekken,
ij Thee voor lekkerbekken,
ij weinig geld betalen?
in deThee Thomson halen lil!”
)1 zendt nu toch nog spoedig uwe
ikjes der Thee Thomson bij den
r, waar men de thee gekocht heeft,
gratis de kans te hebben op:
drachtige eikenhouten Theetafels met
blad, waarop een fraai compleet
theeservies, waarvan één aangekocht
leerd bij de firma WILLE 4 Co. te
im, één bij dezelfde firma te Arnhem
bij de firma J. J. HARTE te
De verloting zal weldra plaats vin-
ze THEE THOMSON is in den prijs
i<> tot 12,—per 5 ons verkrijgbaar
nhoven bij Wed. L. S. THIM, F. H.
SRTH, W. J. WIJNANDS; te
hl bjj W. J. VAN DAM.
tear voor Nederland: J. P. NORD
N, Spuistraat 236/238, Amsterdam.
Vraag de zoozeer gere
nommeerde Amerikaansche
WRIJFWAS
van H.W.KWJS&Zoon
*s Bosch.
Alleen verkrygbaar voor
Haastrecht bij W. J. VAN
DAMvoor bergambacht bü
Gobr. VAN DEN DOOL;
voor Stolwyk by JOH.
QUINT; voor Schoonhoven
irma JOH. DE JONG,
i fleschjes a 17} Cents.
1 Ter Boekdrukkerij van
S. W. N. VAN NOOTEN te
Schoonhoven worden 100 Naam
kaartjes, op helder wit carton,
in net étui, voortaan geleverd
voor slechts 75 CENTS. Op fijn
bruto! cartou iu luxe-étui f I,—
aaf van j
aan JO1
loskoop.
Gedurende de KERMIS lederen
avond BRILLANTE VOOR8TEL-
in het net ingerichte
„Hötel LELIEVELD",
luntend zal ESTHER met hare
3rde Honden werken.
dag opvragens i 2} */0 ,J
nger termijn op overeen te komen
rwaarden en desverkiezende tegen
erpand in fondsen;
strekken golden op Effecten voor:
jen ouder f 1000,— 4 ’s jaars;
jen daarboven tot den prolongatie-
rs, volgens Amsterdamsche beurs-
rwaarden;
en zich met het koopen en verkoopen
Effecten, tegen een provisie van:
o voor fondsen boven de 30
onder 30 /«;(ook
■langd worden orders in de meests
isen verantwoord tot den eerstvolgen-
middenkoers der Amsterdamsche
en Coupons in boven de Amsterdan-
3 beursnoteeringzonder berekening
provisie;
en zich op voordeelige voorwaarden
het incasseeren van wissels op binnen-
buitenland. Tarieven op aanvrage
tis verkrijgbaar.
rmatiën worden verstrekt door den Heer
IN DEN HEUVEL, Schoonhoven.
MOOIE RECHTE LANGE
anip Tuinstoppelen
FE KOOP GEVRAAGD.
prijs en monster te adres-
>H. STOLKER, Boomkwee-
we kunnen ophouden met de vermeerde
ring van de weerkracht, integendeelwe
moeten ons leger versterken. Duitschland
wil dit ook, te oordeelen naar de aldaar
genomen maatregelen. Ik beschouw dit
als een waarborg voor den vrede.
Het ziet er in de overstroomde streken
van Galicië en de Bukowina treurig uit.
De rivier de Pruth stroomt door de vlakten
en voert op zijn wilde golven niet alleen
overblijfselen van huizen en allerlei soort
van gebouwen mee, maar ook doode men-
ritiOT^SiremoM 8"4 t t> meter
boven het gewone peil. Zij heeft het lage
gedeelte der stad Wisnitz geheel over
stroomd. Er gingen daar geen menschen-
levens verloren, maar honderden zijn er van
alles beroofd en zonder voedsel.
By Lemberg staat een groote uitge
strektheid gronds onder water. Kossow is
van alle verkeer afgesneden. Op vele
plaatsen zijn dyken doorgebroken, spoor-
en straatwegen vernield en bruggen weg
geslagen.
Te Haliez staan 300 huizen onder water.
Acht plaatsen in het dal van Bistrica en
de Salowinska zijn overstroomd. De Du-
nagec heeft negen dorpen onder water gezet.
Men heeft dezer dagen te Parijs (Frank
rijk) ontdekt, dat het yzeren hek voor het
huis van Tbiers een soort van telephoon
is. Twee mannen, die ieder aan een der
uiteinden staan 60 meter van elkaar
met mond en oor dioht tegen een der stij
len, kunnen met zachte stem een gesprek
voeren en elkander zeer goed verstaan. De ont
dekking lokt natuurlijk een menigte nieuws
gierigen, die zich van het verschijnsel willen
overtuigen, naar het telephonische hek.
Ook onder een der koepelgewelven van
de 8t. Pieterskerk te Rome, weet men, kon
men zulk een verschijnsel van geluid-lei-
ding waarnemen.
Er wordt nog al eens geklaagd over den
tragen gang van rechtszaken; maar in de
Fransche stad Riom klaagt men nu over
het tegendeel. Daar is een rechter met
zooveel haast aan het afdoen van de zaken
gegaan, dat de advocaten en procureurs
hem niet konden bij houden, en een werk
staking van de advocaten is daarvan het
gevolg geweest. Men hoopt, dat de hoeren
spoedig tot een schikking komen op den
^gulden middenweg”.
Het regent nog steeds nieuwe amende
menten op artikel 3 der Home-Rule-voor-
dracht, die meest alle weder even spoedig
verworpen worden, als ze zijn ingediend.
Een, van den Minister Morley, werd echter
goedgekeurd met 328 tegen 139 stemmen.
Het strekte nl. om aan de lerscbe Ver
tegenwoordiging te verbieden het maken
van wetten betreffende de vreemdelingen,
die in Ierland wonen. Gladstone zelf be
moeide sioh met dit amendement en ver
klaarde, dat het noodig was, te voorzien
in elk geval, waarin de betrekkingen met
het buitenland gemoeid kunnen worden,
want dat die behooren geregeld te worden
door het Rijks Parlement.
De Gemeenteraad van Dublin heeft het
besluit genomen (33 tegen 16 stemmen),
de Koningin niet geluk te wenschen met
het aanstaand huwelyk van den Hertog
van York, omdat, hoewel de Regeering wel
haar best doet, Ierland schadeloos te stellen
voor geleden onrecht, een gelukwensch aan
de Koninklijke familie niet passen zou aan
het lersche volk, dat zelfs geen eigen Parle
ment heeft. Men wete, dat de bruid op zette
lyk een gedeelte van haar uitzet in Ierland
liet vervaardigen.
Uit Pretoria (Transvaal) is bericht ont
vangen, dat de overeenkomst tusschen
President Krüger en den Gouverneur der
Britsche Kaapkolonie, den beer Loch, is
tot stand gekomen. Alle bijzonderheden
zijn echter nog niet bekend in het Engelsch
Lagerhuis. Eerst dan zal Gouverneur Loch
teekenen, als de Regeering, na kennis
neming van den inhoud, hem daartoe zal
verlof hebben gegeven.
Men begrijpt, dat dit bericht in goede
aarde is gevallen in Zuid-Afrika en dat de
Boeren nu tevreden zjjn.
Een jong Engelschman, Booth genaamd,
wilde dezer dagen de Russische grenzen
passeeren, maar dit werd hem geweigerd
om zyn naam. Hei Leger des Heils is
streng verboden in Rusland en men hield
hem voor den generaal.
De Engelsche diplomatie trekt zich de
saak aan.
Men legt zich in Duitschland met ijver
en tegelijk ook met veel kalmte toe op de
voorbereiding der Ryksdag-verkiezingen.
Mocht de nieuwe Rijksdag de legerwet
verwerpen, dau zal hoogstwaarschijnlijk wel
opnieuw ontbinding volgen.
De Keizer zal persoonlijk den nieuwen
Ryksdag openen en later ook sluiten, ter-
wijl Z. M. gedurende de beraadslagingen
de hoofdstad niet zal verlaten.
Zondag jl. is eene vergadering der agra
rische party gehouden, onder leiding van
den oud-Kanselier Von Bismarck. Toen
deze, over de legerwet sprekende, zeide,
dat de toestand des vaderlands niet kon
verbeteren, zoolangviel de beruchte
Ahlwardt hem in de rede met: BZoolang
de Joden ons nog in hunne netten gevan
gen houden I” Natuurlyk wekte dit hevige
verontwaardiging. Von Bismarck sloot de
vergadering en verliet de zaal; in groote
wanorde scheidde men.
Hoe zal men dien onbeschaamde toch
eens voor goed het zwijgen kunnen opleggen?
De luchtreiziger Behrens heeft te Ham
burg tegen wil en dank een gevaarlijke
lucbtreis moeten maken. Hij hielp een
lucbtreizigster, die zou opstijgen, om met
een valscherm neer te dalen, maar terwjjl
hij de touwen vasthield, raakte de ballon
plotseling los en hij werd, aan het touw
hangend, mee omhoog gesleept. De ver
schrikte toeschouwers, die hem zoo zagen
verdwjjnen, dachten niet anderz of hij was
om het leven gekomen. Maar later bleek,
dat Behrens langs het touw in het schuitje
van.den ballon wist te klimmen, de klep
geopend had en tusschen Oldeslo en 8eye-
berg behouden neergekomen was.
De begrootingscommissie uit de Oosten-
rljkscbe Delegatie schonk, evenals, zooals
bekend is, die der Hongaarsche Delegatie,
Graaf Kalnoky een votum van vertrouwen.
Te voren had Kalnoky nog eenige ophel
deringen gegeven, met name aan Duitsch
land, daar dit land zyne vorige verkla
ringen verkeerd sohynt te hebben opgeno
men. Het constateeren der vriendschap
pelijke betrekkingen met Rusland, aldus
verklaarde hij, sluit niet in zich, dat die
met Duitschland niet goed gebleven zyn.
Ik heb niet, „zoo besloot by”, gezegd, dat
8TATEN-GENERAAL.
Het vraagstuk van het al of niet vrijstellen
van den landbouw enz. van de bedrijfsbelasting
hield do Tweede Kamer nog in haar vergade-
zig. De heer Heldt lichtte
toe, de heeren A. Van Dedem,
Reekers bepleitten nader de vrystelling,
3er Hennequin onbilljjk achtte. De Min.
Financiën weerlegde de bedenkingen, tegen
Iragen vrijstelling ingebracht.
itemming werden al de amendementen
op de verschillende paragrafen van art. 8 ver
worpen op 2 na. Aangenomen werd, met 63
tegen 28 stemmen, het amendement van den
heer Donner, om 6 aanslag van hen, die
als bedrjjf ongemeubelde woningen aan minstens
10 gezinnen voor niet langer dan een maand
verhuren te doen vervallenen met 64 tegen
28 stemmen het amendement van den heer Goe
man Borgesius, om 7 aldus te lezen: „Van
pensioenen, wachtgelden en lyfrenten worden
de eerste f 1000 van hun bedrag voor vjjftig
ten 100 in rekening gebracht.” Artikel 8 werd
nu goedgekeurd.
Art. 4 werd gesplitst behandeld. De le par.
bepaalt hoe vaste inkomsten, de 2e hoe die uit
tjjdeljjke werkzaamheden worden berekend. Een
voorstel van den heer Vrolik om deze beide
per. te doen vervallenwerd door den Min.
bestreden.
In de vergadering van Vrydag verdedigde de
heer Vrolik zyn amendementen, waarvan de
strekking was, de inkomsten van tractementen
op dezelfde wijze te berekenen als van bedrij
ven, nl. naar het gemiddelde over do drie laatste
jaren. De Comm. van Rapporteurs (de heer Van
Houten) en de Minister bestreden dit voorstel,
dat met 46 tegen 22 stemmen werd verworpen.
Art. 4 werd aangenomen.
Art. 6 regelt de belastingplichtigheid van
vennootschappen ens. naar het bedrag harer
gewone en buitengewone uitdeeiingen. Een amen
dement van de Comm, van Rapp. tot redactie-
verduidelyking werd door den Minister overge
nomen. Een amendement van den heer Van
Karnebeek, om van de gezamenlyko winstuit-
deeling 4 pCt. af te trekkenals zynde dit
reeds in de vermogensbelasting aangeslagen, werd
door den Minister bestreden, evenzoo een amen
dement van den heer Lieftinck, door den heer
Gerritsen gesteund, om de uitdeeiingen van
coöperatieve zuivelfabrieken niet aan te slaan.
De Comm. v. Rapp. deelde de zienswyze van
den Min. Zy steunde daarentegen een amen
dement van den heer Borgesius, om vrystelling
te verleenen voor uitdeeiingen van levensverze
keringmaatschappijen aan verzekerden, die on
derstand genieten.
Bij Kon. besluit van 7 Juni
zyn, met ingang van 15 Juni, benoemd
tot kantonrechter plaatsvervanger in het
kanton Vianen, W. H. Vermaes, ontvanger
der registratie en domeinen te Vianen, en
J. H. J. Aiers, burgemeester van Vianen.
Bij Kon. besluit van 7 Juni is
benoemd tot hoogheemraad van het groot
waterschap van Woerden, prov. Utrechten
Zuid-Holland, L. Boer.
Hare Majesteiten zullen 16
Juni Flims verlaten en vertrekken van
daar naar Augsburg, waar HH. MM. een
dag zullen verblyven. Van 17 Juni tot
20 Juni zuilen HH. MM. zich ophouden te
Neurenberg, en van 20 tot 24 Juni een
bezoek brengen te Arolsen. In den avond
van 24 Juni zuilen HH. MM. op het Loo
terugkeeren.
kend, zich daar tegeq -
niet geloofde er riilt door zou komen, onte
vredenheid zou bljjven bestaan, daartoe aanha
lende wat in een vergadering van den Bond
voor Alg. Kies- en Stemrecht in Den Haag was
verhandeld; dat wat de toestanden in België
betreft, men daar den stok gebruikt en in Duitsch
land de Rjjksdag boven den wil der kiezers
staat, m. a. w. de Ryksdag is de wil des Kei
zers dat men wel uitbreiding kan geven, maar
men niet weder kan terugnemen of terugtrekken
wat hij gevaarlijk acht en vergelijkt het Alg.
Kiesrecht in de hand van het volk als een
scheermes in de hand van een kind. Ten slotte,
naar aanleiding van de mededeeling van het
lezen van een geschrift van Noormanover de
Sociale kwestiedat die buiten God omging
dat juist spreker den godsdienst ai* grondsi
erkend wil zien.
De heer Valette beantwoordde den debater
en brengt hulde aan zijn gematigde en welwil
lende wjjze van bespreking. Het doet spreker
genoegen een voorstander en woordvoerder van
de conservatieve party te hebben zien optreden
en zal hem in korte trekken beantwoorden. De
grens hoever men volgens art. 80 gaan kan
is moeilgk te bepalendoch men voorziet
moeilijke tydenwanneer niet voldaan wordt
aan de strooming des tijds; wanneer het getij
verloopt dienen de bakens verzat te worden.
In vroegere tijden had men in hoofdzaak 3
standen de militairen adeiyken en geleerden
de andere werden nauwelyks als menSchen be
schouwd. Die tyden zyn gelukkig voorbjj en
nu wordt getracht, ieder in de gelegenheid
tq stellen zich een mensohwaardig bestaan I
veroveren. Wat de proef betreft omtrent een
Alg. Kiesrecht voor de gemeenteraden en da
voor de Tweede Kamerbleek dat de debater
geen juist begrip had voor zoover als spreker
hem begrepen heeft hoeveel aan een wetge
ving verbonden is.
Dat reeds vier oud-Ministers zich tegen het
Kiesreoht-ontwerp Tak hebben verklaard is zeer
goed mogelykdoch pleit njet voor de duide
lijke redactie der onder hun Ministerschap tot
stand gekomen Grondwet in deze art. 80.
De opruiingen en voortdurende oppositie, in
verband met de Belgische toestanden, werden
niet als van ernsligen aard beschouwddaar
de Hollander die zaken veel kalmer opneemt
dan zyn Belgische buurman.
Dat een scheermes gevaarlyk is in’de hand
van een kind, wie is er die dat niet zal er
kennen doch het Kiesrecht kan moeiljjk al*
zoo gevaarlyk geacht worden. Over den Gods
dienst achtte spreker dat liever niet in verband
met de politiek moest gesproken worden. Zulks
was een zaak van ieder wezen in het byzonder
't is een zaak van gevoelen en denkenen
moest niet in dezo aangelegenheden betrokken
worden. Spreker betuigde zyn dank aan de aan
wezigen voor hun talrjjke opkomst en aandachtig
gehoor. Nadat door den voorzitter gevraagd
was of nog door iemand het woord verlangd
werd naar aanleiding van een misplaatste
interruptie doch geen gebruik van die gele
genheid werd gemaaktbracht hy zyn dank aan
den spreker voor zyn welwillend optreden en
voor zijn duidelijke beschouwingen in deze ge
wichtige zaak, vertrouwende de tolk te wezen
van de vergadering.
Aleer de vergadering te sluitensprak hjj
krachtig en opwekkend woord om aanat.
.dag als kiezers getrouw op te komen en
stem uit te brengen op den heet Th. G.
G. Valette van Gouda.
LOP1K, 9 Juni. Door Burg, en Weth.
werd ten raadhuize aanbesteed het bouwen
van eene nieuwe woning voor den genees
heer. Ingekomen waren 8 inschryvings-
biljetten, als vanW. Benschop, te Lopik,
f7745; C. Schmieman, te Jaarsveld, f7680;
C. De Bruin, te Jaarsveld, f7675; G. H.
Kuijlenburg, te Schoonhoven, f 7533L.
Burggraaf, te Lopik, f7499; G v.d. Kwast,
te Jaarsveld, f 7343; J. Maaswinkei, te
IJseistein, f7242; B. Voorendt, te IJsel-
stein, f7232.
LOPIKERKAPEL, 8 Juni. De aanhoudend*
droogte, gepaard met soms scherpe winden,
heeft het höoigewas meerendeels doen mis
lukken. Bij de meeste landbouwers loopt
het vee reeds langen tyd in het hooiland,
zoodat velen met zorg het najaar tegemoet
zien. De grasverpachting, gister gehouden,
bracht naar berekening f 20 per 500 K.G. op.
De kersen, die,'zoo er spoedig regen komt,
een vrij goed beschot zullen opleveren,
werden voor 2 A 2} cent per 5 H.G. op stam
verkocht.
♦MOLENAARSGRAAF, 12 Juni. Het
hooiland van dezen polder heeft bij publieke
verhuring voor één jaar opgebracht f 1662,
tegen f1185 in 1892, alzoo f447 meer.
VIANEN, 10 Juni. De veiling van de
17 perceelen wei- en bouwland, ter grootte
van bijna 38 hectiren, heeft gister ruim
f60 000 opgebracht.
♦VLIST, 10 Juni. In plaats van den
heer C. Slingerland is tot bestuurslid van
den Hoogen-Boezem gekozen de heer G.
Nobel. De heer A. Nobel werd als boe-
zemmeester herkozen.
WADDINGSVEEN, II Juni. Gisteren
avond trad alhier voor de kiezers op de
heer mr. H Smeenge, lid van de Tweede
Kamer der Staten-Generaal. Spreker zette
zeer helder en duidelijk uiteen het groote
belang van do ophanden zijnde herstem
ming, betoogde hoe noodzakelijk het was
dien candidaat te kiezen, die bij de nieuwe
kieswet de regeering zou steunen, en ein
digde zijne redevoering met eene warme
aanbeveling van den heer Valette. Na de
pauze kwam eerst de heer Van Veelen
(socialist) uit Gouda tegen den heer Smeenge
in debat; daarna de heer Dercksen, even
eens uit Gouda. De laatste trad eigenlijk
niet op om met den spreker in debat te
treden, maar voornamelijk om zijne partij-
genooten (de anti revolutionairen) dringend
aan te manen den heer Valette te stemmen.
Nadat de spreker de beide heeren had
beantwoord, werd door den heer J. Van
der Hee met een hartelijk woord van dank
aan den heer Smeenge de vergadering
gesloten.
De onderhandscho aanbeste
ding van grondboringen, het leveren en
stellen van zuigputten en van contróle-
standpijpen voor de prise d'eau voor de
waterleiding te Breda, is aangenomen door
den heer Nic. Hoogendoorn te Giesendam,
voor f36 300.
Donderdag jl. werden te Go-
rinchem de hooilanden van den polder
Dalem verpacht. De pact
woon hoog, enkele ntukkei
f30 de 1000 halve KG.
nog oud
thans goede zakei
besteden te Dalem tot f30 en f 32 toe.
Jammer maar, dat de vooruitzichten voor den
veehouder ook in dit opzicht niet beter zijn.
De kerkeraad der Ned. Herv.
Gemeente te Kalingen heeft benoemd tot
organist den heer J. H. Besselaar Jr. te
Rotterdam, met ingang van 1 Juli. 9 solli
citanten hadden zich aangemeld.
♦BERG-AMBACHT, 9 Juni. Tot kerk
voogd bij de Nederl. Hervormde Gemeente
werd heden, in plaats van wijlen den heer
0. Van der Hee Jz gekozen diens zoon,
de heer A. Van der Hee Cz.
♦BERG-AMBACHT, 12 Juni. De kaas
begint alhier zeer in waarde te stijgen.
Door twee kaaskoopers uit Stolwijk werd
alhier puike, zware kaas opgekocht tegen
f35 en f36 de 50 kilo.
•HAASTRECHT, 10 Juni. De voordracht
voor de vacante betrekking van onderwijzer
aan de openbare school bestaat uit de
heeren: J. J. Wens veen te Stolwyk, A.
West ra te Franeker en H. Hoogenkamp
te Wapse, gemeente Die ver.
Die voor de betrekking van onderwijzer
met hoofdakte uit de heeren: B. J. Schip
horst te Eist, bij Rhenen, B. J. Wagensveld
te Leksmond, J. Kooij te Burum.
♦HAASTRECHT, 12 Juni. Heden waren
slechts 25 paarden aan de lijn. Het wei
nige gras is zeker oorzaak, dat de handel
niet levendig was.
JAARSVELD, 8 Juni. Gister-middag viel
een kind van De W. in het zoogenaamde
„Lopiksche Verlaat’’, hetgeen werd opge
merkt door den kleermaker H. Zonder
aarzelen sprong bij van den hoogen waterkant
en mocht het kind behouden op het droge
brengen.
gLEKKERKERK, 12. Jun. Zaterdag-avond
verzamelde zich een groote menigte in de boven
zaal van „de Groote Boer” alhier, om de gele
genheid waar te nemen een politieke rede van
den heer Valette van Gouda welke Dinsdag
in herstemming komt voor Lid der Tweede Kamer
bjj te wonen. Nadat de heer P. Van der
Hoog voorzitter van de Liberale Kiesvereeni-
ging „Burgerplicht” te Krimpen a/d Lek, een
kort woord ter opening van do vergadering sprak,
verleende hij aan den heer Valette het woord.
Deze wees op een verschyneel dat zoowel van
liberalen als van anti-liberalen de kieswet als
hoofddoel bij deze verkiezing wordt beschouwd.
Een kort verhaal van zyn candidaat-etelling en
terugtrekking als zoodanig, om mogelyke ver
snippering van stemmen te voorkomen. Daarbij
haalde hij aan wat in de Boodschapper was ver
meld en in een vergadering der kiesvereeniging
te Krimpen a/d Lek wu behandeld. Op heldere
wjjze werd uiteengezet, dat een misverstand de
gemoederen had warm gemaakt en ook dat het
bjj slot van rekening bezjjden de waarheid bleek
nam.: het aantal stemmen door de verschillende
kiesvereenigingen op decentrale kiesvereeniging
uit te brengen. Daarna overgaande tot het doel
van den avond om voor de aanwezigen de kies
wet en het daarmede in verband staande to
behandelen daar aanst. Dinsdag de hoofdzaak
zal zjjn by de stemming vóór of tegen de kies
wet. Waren bjj vorige verkiezingen de anti
revolutionairen de bondgenooten der Katholieken,
thans staan do hoofden dezer partyen die
De Standaard on het Centrum als hunne orgc
nen hebben - Ijjnreoht tegenover elkandei
zoodat de anti-rev. thans de liberalen steunen
en de Katholieken met de conservatieven samen
gaan. De spreker wil echter bjj dien strjjd niet
langer stilstaan maar sich tot wat de hoofd
zaak betreft bepalen. We zijn een nieuw tjjdperk
vaa hervormingen ingetreden. Men wil bjj het
belastingwezen de eerljjkheid en de rechtvaar
digheid beoefenen om de lasten van de zwakkere
schouders te nemen en de sterkere op te leggen,
om zoodoende de draagkracht der belasting naar
evenredigheid t<«t het vermogen te verdoelen.
In verband daarmede is thans aanhangigom
in plaats der patentbelasting die der bedrjjts-
en andere inkomsten-belasting tot stand te bren
gen. Op hoedanige wjjze de belangen van den
landbouwenden worden behartigd wordt ais van
algemeene bekendheid geacht.
Dan staat de herziening der personeele belas
ting op het programma vermeld. Mocht bet
den Minister Pierson vergund zjjn ook die wet
tot stand te brengen, spreker hoopt wel, doch
betwjjfelt het sterk, daar vermoedeljjk het thans
bestaande Ministerie in het volgend jaar zal
moeten plaats maken voor een ander. Vervol
gens ia er veel te doen op het sociaal gebied;
een reeks wetten zjjn reeds aangenomen of in
bewerking de Koloniën betreffende, waarin de
rechtvaardigheid ook tegenover de Javanen en
verdere bewoners dezer streken wordt betracht
of sul getracht worden die te verkrjjgen. Spreker
brengt hulde aan den Minister Van Dedem voor
hetgeen reeds verkregen is. Mede is een wet
op den leerplicht een gebiedende eisch des tjjds.
Hoe men ook over de scholen mag dpnken,
kennis rntig niet onthouden worden aan het volk.
Voorzeker zou de werkliedenstand vooruitgaan,
wanneer zy aan jjver kunde paarde. Algemeene
kennis komt ieder werkman ten goede. Ook
een wet op den fabrieksarbeid zal bjyken noodig
te zjjn. Is de werkman voldoende beschermd
door de wet, dat bjj ongelukken de patroon of
fabrikant aansprakolijk is, wanneer het bljjkt dat
onvoldoende zorg is gedragen voor do veilig
heid der werklieden F De Staat behoort te doen
toezien, dat de patroon of fabrikant zyn plicht
in dezen betracht. Dat zoowel de werkman als
de patroon wordt beschermd, bjj willekeur der
laatste en werkstaking der eerste, dat geljjk
recht voor allen geldig is, en zoowel als per
sonen zich bjj contract verbinden om voor ge
zamenlijke rekening zaken te drijven, ook con
tracten tusschen werkgevers en werklieden
behooren aangegaan te worden. Zoomede staan
op militair gebied gewichtige punten ter behan
deling te wachten. De wet Bergansius is om
gewerkt in een nieuw ontwerp, waarin ook de
afschaffing der plaatsvervanging een plaats vindt.
In dezen is het mede wensehelyk geljjk recht
voor allen te betrachten. Door eenige schetsen
werd door spreker deze zaak in een helder licht
geplaatst, om vervolgens tot het aanvangspunt,
do kiesrechthervorming, terug te keeren. Na
een overzicht te hebben gegeven van de wor-
Hst- 7 i u dingsgcschiedenis der aanhangige ontwerp-wet
te teel newt, Kan -bewerking berust bjj den Raad
3ö mazende handelaars van Qtate en weldra ter behandeling in de
Tweede Kamer zal ingediend worden, wordt
meer in het bjjzonder nagegaan, welk onder
zoek heeft moeten plaats grjjpen om de grond
slagen der wet te bewerken, om in plaats van
300.000 kiezers ruimte te maken voor 800.000
kiezers. Welke waren de vroegere eischen en de
tegenwoordige? Was het rechtvaardig, dat een
zekere son gelds aan den census op te brengen
het kiesrecht gaf, tegenover het recht van dui
zenden, die intellectuëel ver boven het gros der
censuskiezers stonden zooals M van leeraren
officieren, ambtenaren on anderen? Nu heeft
men in de grondwet met art. 80 gebroken met
den censusdoch een zekeren welstand aange
nomen welks grenzen nader door den wetge
ver zouden worden bepaald. Juist over die
grenzen loopt het verschil. Doch volgens een
strooibiljet zal menwanneer dit ontwerp tot
wet verheven wordt, een onrecht wegnemen
dat al veel te lang bestaan heeft. Ook spreker
aohtdat het belang van het vaderland eisoht
de aanneming der kieswet, hetzjj gewjjzigd, hetzjj
volgens het ontwerp van den Minister Tak, zooals
het zal ingediend worden. Zij behoort van de
baan en wel zoo mogelyk voorgoeder is zoo
veel dat onder dien drang Ijjdt en het zon
wenscheljjk zyn h<t daarom zoover als ’t kan
ter hand te nemeAen de Grondwet toelaat
om reden het niet1'Weldra weder aan do orde
wordt gesteld en veel nuttige zaken tegenhoudt
en op de wetgeving een verlammenden invloed
heeft. Wanneer men echter zoo ver gaat als de
Grondwet toelaat, wordt de vrees gekoesterd
dat het groot aantal der nieuwe kiezers den
boel in de war zullen sturen. Spreker heeft
betere gedachten van het volk en het schrik
beeld zal wel blgken een schaduwbeeld te we
zen wanneer men het flink onder de oogen
ziet. Thans is het tjjd den grooten stap te doen
en flink te handelenwil men later niet ge
noodzaakt worden veel verder te gaan dan men
nu op eenige uitzonderingen na algemeen
wil. Gaat men na welke groote groepen der
werklieden er bestaanals daar zyn die
der vereeniging Patrimonium, de KathoflMm
werkliedenboni
van welke laatste spreker Donateur der Afd.
Gouda is, en met den geest dezer werklieden
bekend is. Deze allen eerbiedigen het bezit
van een ieder en trachten hun lot langs vreed-
zamen weg in hun belang te bevorderen. Bui
ten deze bonden staan de Sociaal Democraten
maar kunnen die een begrjjpeljjk beeld schet
sen van wat zjj willen? Zy spiegelen anderen
voor, wat ze zelf moeiljjk kunnen verlangen,
om de maatschappjj af te breken en op de
pdinhoopen een nieuwe te stichten, in plaats
van de noodige verbeteringen aan te brengen,
zooals men verricht aan onze woonhuizen, wan
neer zjj of bouwvallig of minder goed naar
onze behoeften zjjn ingericht. De heilstaat zooals
de Soo. Dem. die verlangen, is een onmogeljjke
staat, en het zou wel wensoheiyk wezen wan
neer eenige Boe. Dem. zitting hadden in do
Tweede Kamer om te ervaren dat het moeiljjker
is, hun wenschen in een wettigen
dienen, dan alles af keuren wat dc_.
in het welbegrepen belang van het algemeen
wordt voorgesteld Wat is de toestand in Duitsch
land de Soo. Dem. partjj betreffende niet kalmer
geworden, sedert hun woordvoerders in den Rjjks
dag zitting hebben kunnen nemen.
In de Kieswet ligt bepaald een opvoedende
kracht voor het volk. Door het geljjk recht
zal men meer met elkander in aanraking komen,
de meerdere met den mindere zullen gezamen
lijk hunne belangen bespreken en elkander loeren
kennen en verdragen; den werkliedenstand in
bet byzonder zal het ten goede kunnen komen.
Wil men dus medewerken aan de geleidelijke
ontwikkeling van ons staatkundig loven, is kies-
rechtuitbreiding onmisbaar. Daarom moeten
de liberalen althans den candidaat Bastert buiten
sluiten, als staande die uitbreiding tegen. De
beteekenis der stemming op aanst. Dinsdag is
zooals reeds gezegd beslist vóór of tegen de
Kieswet. Spreker aoht zich verplicht de aan
wezigen ondér het oog te brengen, waaraan
men sioh blootstelt, wanneer de kieswet wordt
verworpen. Zal het dan later en mogelyk
van veel verdere strekking weder ingediend
en worden afgedwongen als in het naburige
België heeft plaats gehadonder den indruk
van een oproer, veroorzaakt doordat, men het lange
wachten moede, eindeljjk tot geweld zjjn toe
vlucht neemt? Hoe moeiljjk dan de grens te
bepalen is, kan het gebeurde in Engeland ons
leeren. Toen in 1866 de Wet Gladstone viel,
werd in 1868 onder Disraöli die van veel verdere
strekking aangenomen. Daarom, kiezers! doet
aanst. Dinsdag uw plicht, gaat te rade met u
zelven, wat ge doen zult en stemt dien ge denkt
dat de gewenschte persoon is, doch toont in ieder
geval uw recht op prjjs te stellen door een ge
trouwe opkomst aan de stembus.
Van tjjd tot tjjd ontving de spreker, als bljjken
van instemming, krachtige toejuichingen.
Van de gestelde gelegenheid tot debat werd
alleen door den heer K. Van Walsum Az. van
Krimpen a/d IJsel gebruikgemaakt. Deze, na
de goedgevigheid van de vergadering te hebben
ingeroepen, zeide voornemens te wezen, de ver
gadering een kalm karakter te doen behouden,
wat met instemming werd begroet. De debater
behandelde eenige punten, van welke hjj met
spreker van meening verschilde. De grondtoon
der reeks was, dat men zioh door vrees liet
leiden om uitbreiding aan het kiesrecht te geven
on bjj die vree» deelde. Dat er geen eenstem
migheid bestaat tusschen de liberalen liet zioh
daaidoor verklaren, dat als men het volk ver
trouwde, waarom dan niet begonnen om do
Gemeenteraadsleden door het Alg. Kiesrecht te
doen kiezen by wjjze van proef; dat door
werkstakingen werden veroorzaakt,
wanneer ook die opruiërs bjj verkiezingen
gelden; dat de heer Bastert
itwerp-kieswet Tak van te
was en de mededeeling dat reeds
de Grondwet hadden ondertee-
tpper
tuiter
van
ulyki
