cooping
Holes,
iet twee jaar
rmometers voor
alle soorten
ook de echte
rijgen zijn.
in ffrat
AIS.
iBijM
N°. 1643.
1896.
Zaterdag LI Januari.
Nieuws- en Advertentieblad voor Zuid-Holland en Utrecht.
Polen,
kde, Jaarsveld.
TEDE,
NEN,
oogeR-zeedtfk
118 en 114b.
helft der koop-
r den aanvang
i iBDBlJOOin,
[DEN”, aan het
LAND,
welvarendste
iard.
r
I
ling van
rezen.
1ÉT0ILES
KER
P:
IÉTOILES
REMAAN)
ie ergete ver-
hma en heeft
ten smaak.
IÉTOILES
IEMAAN)
a .3(1 en 30 Cte.
Ao0s, Jqju-
)U8 20 Cts.
aar by Wed.
EHE WERTH,
DE BRUUN,
ngr. 81, Amt.
BUITENLAND.
Overzicht.
VEER.
P:
BINNENLAND.
Onze staatkundige toestand.
x 1.
koop:
AK MOOTS»
S. W. N. VAN HOOTEN te Schoonhoven,
Uitgevers.
1230
5
Derby
Edammer
Leidsche
rgemeestor,
)KER Jb.
Ill der
*g 13 Jaaoari,
zal minstens
REMAAN)
rding van een
Schoonhoven,
i bü D. HOO-
8. s
ESTER van
d IJssel
nuarl 1896,
DHUIZE over
koop van:
Ikschip „2GE-
i, gedeeltelik
Nieuwe Maas,
akkerskil, een
staand Want,
GAFÜEL, een
Braadspit, een
R met Ketting,
a MESTVORK,
OUD UZER,
OUT.
verkoop liggen
huis.
f
SWOIWEMHE COURANT.
J 'e 5 N
24594 st.
155192 st.
179 st.
der ,1
vandas
ischen te ont-
15 Cents per
gebracht, ge-
vragen by
wie nog tot-
verkrygbaar
1 strekt.
LN NOOTEN.
quaestie, en terwijl men haast zyn knoo-
gaan tellen om te weten of
aan-
kies
wet ontwerp zou wenschee, verschynt
het ontwerp van het hervormingspro
gramma der Liberale Unie. Daaruit leiden
we af, dat ook zy rekent op het tot stand
komen der kiesrecht-uitbreiding; immeis,
gebeurde dat niet, dan zou er ook niets
te hervormen vallen, zou er geen reden
zyn om op iets anders dan op voortzetting
van den kiesrecht strijd het oog te richten.
Over dat programma een volgende maal.
Het is een zeer deftig gezelschap, dat
op het oogenblik de gevangenis te Pretoria
(Transvaal) met zy'ne tegenwoordigheid
opluistert. Behalve de „beroemde” Dr. Ja
meson en majoor Willoughly, verleent het
gebouw nog gastvrijheid aan een kolonel,
mocraten zyn er onschuldig aan.
moest, ook de Regeering een ontwerp indie-
nen, dat hun onaannemelijk toescljijnt?
„Voor het betoog, dat verwerping van
de kieswet vertraging zal geven, werden
nooit argumenten aangevoerd,” zegt de
schrijver. We gelooven het gaarne, want
die argumenten liggen voor ’t grijpen.
Tot zyn naricht willen wij ze even bezien.
Als, na een paar maanden getob om haar
er door te krijgen, de kieswet valt,— dan
zullen de algemeene verkiezingen er een.
paar maanden door verhaast worden
oordeelt hy. Misschien, 't Is mogelijk dat de
Regeering dan zegtDeze Kamer is gekozen
met het oog op de kieswet; zij heeft haar
niet kunnen tot stand brengen, der
halve, zy deugt niet voor haar taak, zy
moet plaats maken voor een andere.
Maar dan? Dan staan we weer voor
dezelfde quaestie. Er zou weer precies
gekozen moeten worden als in 1894, toen
alle vraagstukken van regeeringsbeleid
achterwege blevende aandacht alleen
werd gericht op de kieswet, en men op
dien grond de allerzonderlingste partij-
combinaties te zien kreeg. Voor een her
haling van dat moois zouden we liefst
bewaard blijven. En daarna, - zou men
weer een Ministerie hebben dat tyd noo-
dig heeft ter voorbereiding van een nieuwe
kieswet, alsdan de 8deeditie; wederom
zou men, niet zonder grond, aan Regeering
en Kamer de bevoegdheid ontzeggen, de
zedelyke althans, om hervormingen van
eenigszins ingrijpenden aard tot stand te
brengen. Waarschijnlijk zouden we dan,
in 1898, ongeveer zoo ver zijn als op dit
oogenblik: met een kieswet ,in gevorder
den staat van voorbereiding,” maar waar
omtrent de meeningen nog even wijd van
elkander zouden loopen als zij thans doen.
In het jaar, waarin Koningin Wilhelmina
de Regeering zal aanvaarden, hadden we
die verwarring liever niet.
Maar zegt Mr. Treub, dan speelt
de linkerzijde „een beau röle”, - dan kan
zy den kiezers voorhouden, dat dezen
ijdag 10 Ja-
1896, ’smor-
uur, ten over-
van Notaris
te Hillegers-
ran:
Deze Courant wordt dea^Woensdags- en dea Zaterdags
morgens uitgegeven. Prys: voor Schoonhoven per drie maanden ƒ0,75.
Franco per post door het geheele rijk 0,90. Men kan zich abon-
neeren by alle Boekhandelaren, Agenten en Brievengaarders.
de ruimst mogelijke uitbreiding, wèl be
reiken indien het ontwerp viel? Denkt
de schr. in het Sociaal Weekblad inder
daad, dat zoo het KWhet Roëll ter! ge
volge dier verwerping moest aftreden, en
het misschien 1 vervangen zou wor
den door mannen van meer geavanceerde
richting, een wetsvoorstel ongeveer gelijk
aan dat van het vroegere Ministerie, eenige
kans van aanneming zou hebben Of,
zoo de crisis tot een niéuwe Kameront-^
binding moest leiden, gelooft hy dan waar
lijk dat qr een meerderheid zou komen,
gezind om met de „negatieve kenteeke-
nen” van het ontwerp Tak genoegen te
nemen? Ons dacht, een slechts opper-
vlakkige kennis van de kaart des lands»
moest tot een, heel andere conclusie leiden.
Dat het inderdaad geen andere dan
partij-politiek is, die deh heer Treub zyn
advies: verwerping der kieswet-Van
Houten, in de yen geeft, bljjkt uit zyn
slotartikel. Daarin worden de verschil
lende kansen nagegaan, in verband met
aannemingmet of zonder behulp der
„democraten”, of verwerping. Wy zullen
die redeneeringenvogels in de lucht!
niet in haar vlucht volgen; schr. is er
maar bang voor dat, zoo zijn party ge-
nooten-tot het tot stand komen der wet
hun medewerking verleenen, de kiezers
in 1897 zullen zeggenZiet, die conser
vatieven, dat zyn toch maar de lui van
wie regeerkracht uitgaat; z|j,.en niet de
tegenpartij, hebben het kiesrecht kunnen
regelen. En alè vervolgens de democraten
komen aan zetten met hun eisch van
Dieuwe uitbreiding, dan zal hun toegevoegd
woidenWaar denkt gy aan! Pas-zijn
we gelukkig door die vervelende geschie-
denis heen, zoudt gy haar wederom
aan de orde willen stellen? We bedanken
vriéndelijk
Het zou ook moeielyk verdedigbaar zijn,
de campagns tarptonii npnionw ft* Login
nen, en welke party' daartoe een poging
deed, zou bespeuren dat zy ten hoogst
onvruchtbaar werk verricht. Indien men
zóó democratisch is, dat het landsbelang,
hetwelk thans een beslissing eischt, wordt
zelve, door hun steun te geven aan con
servatieven, oorzaak zjn van de verwar
ring en de verk*-^; en daardoor„^ah.
voor die party de strydkans grooter zyn
dan in 1894.
Geloove wie t wil,— wy hebben van
de kiezers een heel ander idéé, Zy zullen,
als de verwerping der wet doorde
geavanceerd liberalen ii veroorzaakt, zich
heel kalm 'van hen afwenden, onder be
schuldiging dat met Jen niet te eggen
of te ploegen valt. En der „radicalen”
val zal groot zyn. Maar met hen vallen
dan ook tal van mannen, wier tegen
woordigheid in de Kamer onmisbaar is,
omdat z(j het zyn, die, na de invoering
van een uitgebreider kiesrecht, den weg
moeten banen naar de hervormingen, op
welke het land reeds zoo tóng, zoo geduldig
en zoo zonder succès heeft staan wachten.
Alleen, er zou een heel klein kansje
ontstaan, dat de ex radicale „leider", als
eén der officieuse aanvoerders in den
stryd tegen de kieswet, met een plaats In
een nieuw Kabinet werd bevoordeeld.
Dat ware wel, zob voor hem als ..voor de
natie, een heerlyk vooruitzicht, maar zóó
mooi is het niet, dat het on» zou nopen
zijn advies te volgen. Integendeel, met
niemand gaande „door dik en dun”, hou
den we ons toch vaat overtuigd, dat het
vaderlandsch belang dwingt die 'mogelyk-
heid op te offeren en, nu niet verkregen
kan worden wat wij vóór twee jaren
wenschten, ons te vergenoegen met het
geen in ons bereik valt Op die wyze
komt een voorloöpige schikking tot stand,
die de Regeering gelegenheid geeft eens
wat anders te doen dan balanceerön op
de gespannen koord van* |jet kiesrecht.
De gelegenheid, om lot een meer ge
wenschte regeling te komen, zy het dan
niet dadelijk, wordt daardoor geenszins
affcesncdeh; integendeel meenen we, dat
verwerping van hét ontwerp Van Houten
•do kuns op die latere 'uiibrétding zeer
sterk zou verminderen.
Te midden van den stryd over deze
Quaes lid, t>
WU P°n mOftt
achtergesteld by het belang, voor de party men, als vooruitstrevend liberaal, de
de gelegenheid geopend te houden om den neming of de verwerping van het
stryd te hervatten, ja, dan zou men wel
licht het advies-Treub kunnen volgen.
Maar men zou er weinig pleizier van heb
ben, de „finale” regeling zou er èer
door vertraagd dan vervroegd worden.
De heer Treub weet, dat vele demo
craten zich laten weerhouden door de
vrees, dat zij het Kabinet ten val zouden
brengen. Hy erkent, dat de ver warring,
hierdoor veroorzaakt, groot zou zyn,
maar, dat zou niet de schuld zyn van de
democraten, wien geenszins de verplich
ting is opgelegd, don conservatieven .het
regeeren mogelijk te maken. De party
der sociale hervorming „onder liberalen
en anti revolutionairen" is nog zeer jong,
en om vasten voet te krijgen moet zy door
haar daden geen indruk van besluiteloos- 1
heid geven. f gouuun uug gaauviijuuiu aan üou Kuivuei,
Al loopt dan de boel in t net, de de- j vyf majoors, zeven kapiteins,drie luitenants,
mocraten zyn er onschuldig aan. Waarom twee officieren van gezondheid, om niet
_i. .i„ r> eeng öpreken van een twaalftal bereden
politie inspecteurs. In afwachting van het
vonnis van den krygsraad over den dokter
en diens mede-indringers, heeft zyn loon
reeds ontvangen de man, die door Paul
Krüger in een telegram aan Minister
Chamberlain als volkomen onvertrouw-
baar werd gequaliflceerd, n.I. Sir Cecii
Rhodes. Deze heeft ontslag gevraagd en
verkregen als Minister President der Kaap
Kolonie. Sir John Sprigg, een der oppositie
hoofden in het Kaapsch Parlement, is be
noemd tot zyn opvolger. Nu, dat zal een
zucht van verlichting doen opgaan onder
alles wat zich Afrikaan noemt, het heen
gaan van den man, van wien door
deskundigen getuigd werd, dat zoolang
deze intrigant aan het roer bleef, in Zuid
Afrika nooit sprake kan wezen van rust.
Dat men dus Cecil Rhodes op dit oogen
blik laat gaan, bewijst wel, dat zijne
medeplichtigheid erkend wordt aan het
jongste boevenstuk en dat is voor de Boeren
eene zedelyke overwinning van nog veel
grooter beteekenis, dan de schitterende
voordeelen, door hen bevochten.
Een en ander maakt de „jingo’s” onder
de Engelschen natuurlyk dol. De vorige
week, toen men omtrent Jameson’s op
treden mog slechts geheimzinnige aandui
dingen had, maar tevens groote verwach
tingen, hadden verschillende demonstraties
plaats, doch nu het pak gegeven is, is
het blaadje gekeerd. Duitsche en Neder-
landsche zeelieden worden lastig gevallen
en uitgejouwd en by sommige DuitSch-
Israölitische winkeliers werden de ruiten
ingeworpen De Duitsche pers intusschen
blijft aan de Transvaalsche Zaken eene
rustige bespreking en een kalm oordeel
wijden.
Sir Hercules Robinson, de Gouverneur
der Britsche Kaapkolonie is als vertegen
woordiger der Koningin naar de hoofd stad
Pretoria gekomen en zyn eerste werk
aldaar is geweest, na voorafgegane be
groeting van President Krüger, het bestuur
Prys der Advertentiön: Van 1 tot 5. regek 0,50. Iedere regel
meer9,10. Groote letters daar plaatsruimte. Inzending franco
uiterlyk tot Oinsdags-avonds 8- en tot Vrydags-namiddags 5 uren.
Alle binnenlandsche Advertentiè'n, voor 3-maal plaatsing opgegeven,
worden slechts 2-maod in rekening gebracht.
„Chartered Company” te Buluwayo
laar per telegram in naam der Ko-,
rtingiuadh te-fefa^yen, .dat de „Company”
haren ammunitie-voorraad heeft uit te
leveren aan een met dat doel door de
Regeering afgezonden Britsch officier.
Voorts is door hem aan de burgeriyke
overheid te Buluwayo bevel gezonden,
om voor dc^ handhaving der orde onder
de burgers Te zorgen en aan geenerlei
beweging deel te nemen.
Daarna heeft de heer Robinson met de
Transvaalsche Regeering eene langdurige
conferentie gehouden, over de „grieven
der uitlanders” te Johannesburg. Hy
ontving nu van het zoogenaamd „hervor
ming» comité” bericht, dat men bereid is
zich naar den eisch der Transvaalsche Re
geering te voegen en de wapenen neer te
te leggen. Het volk van Johannesburg,
zoo eindigt het schryven, stelt zich in des
heeren Robinson's handen, volkomen er
van overtuigd, dat hy'recht voor hen zal
weten te verkrijgen.
In de overige Zuid Afrikaansdhe staten
heeft het gebeurde nog steeds krachtige
nawerking. De overheid van den Oranje
Vrijstaat heeft wapenen gezonden naar
Pretoria en handhaaft haar commando aan
den grens. Byeenkonqsten worden gehou
den door Hollanders in de Kaapkolonie,
Waarin met algemeene stemmen de aan
slag van Jameson als eene ernstige schen
ding van het volkenrecht1 is veroordeeld
en in ’t byzonder nadeelig voor de welvaart
van Zuid-Afijka.
En wat zegt of doet men in Engeland?
Daar wórden bevelen gegev.en voor de
ónmiddellyke uitrusting van zes schepen,
om wéér het noodig is, de eskaders te
versterken. Ook zal een scheepsmacht
worden gezonden naar de Delagoa-baai.
Voorts meldt*het blad „Daily Telegraph”,
dat de Regeering besloten heeft, zoo
spoedig moceliik aanzienlijke versterkin
gen infanterie en cavalerie naar Kaap
land te zenden. Zelfs zal een regiment
van duizend man, dat van Indiö terugkeert,
in plaats van naar Engeland door te gaan,
te Kaapstad worden ontscheept.
Waartoe zou dit alles dienen? Zou
Engeland met geweld van troepen ver
sterkingen en scheeps-vermeerderingen,
willen keeren de verwezenlyking der
verlangens, om de Transvaal tot een vol
komen onafhankeiyke Republiek temaken.
Een droevig ongeluk heeft in den avond
van 80 December met een spoortrein uit
Johannesburg plaats gevonden. De volle
passagierstrein geraakte by het passeeren
van een scherpe bocht tusschen Dann-
hausen on Glencoe (Natal) van de rails,
zoodat verscheidene ry tuigen vernield wer
den. Men vond reeds 18 doode lichamen
10 liggen nog onder de overblijfselen van
den trein en 22 personen zyn gevaarlyk
gewond.
Wanneer zou nu toch het oogenblik eens
aan breken, waarop voor goed een einde
komt aan de gruwelen in Armenië (Turlc|je),
want volgens verschillende berichten duren
die nog steeds voort, ja, ze beginnen weder
met vernieuwde woede. Wanneer dan
ook de tusschenkomst der Europeesche
Mogendheden nög langer uitbiyft, zal
Amerika .eens krachtig optreden.
Melding wordt gemaakt van gruwe-
lyke moorden in Klein Aziö te Biredjik,
waarby niet minder dan twee duizend Chris
tenen werden ter dood gebracht. Uit Euro-
peesch Turkye komen ook weinig stichto-
lyke berichten. Op de spoorweglyn naar
Saloniki zou de chef der gendarmerie ge
poogd hebben een tiental Italiaansche
arbeiders te vermoorden, terwyl Albanee-
sche roovera zich zouden hebben meester
gemaakt en rantsoen zouden hebbed ge
éischt van Europeesche reizigers.
Ook op Cuba (Spauje) wordt de opstand
niet minder, neen, eerder erger. De Cubaan-
sche provincies Havana en Pinar zyn in
staat van beleg verklaart, wegens het
binnendringen der opstandelingen.
Op de spoorweglyn Nuevitas-Puersta
Prince deden de insurgenten dynamiet
springen, terwyl er een trein met 800
personen overheen reed. De stoker werd ge
dood en verscheidene passagiers gekwetst.
Van Amerikaansche zyde komt het ern
stig bericht, dat de insurgenten de Spaan-
sche troepen hebben uiteengedreven, hun
zware verliezen hebben toegebracht, zich
meester maakten van hunne artillerie en
nu den weg naar Havana beheerschen.
Maximo Gomez vestigde zyn hoofd
kwartier op eene ontoegankelykè plaats,
niet ver van Havana, waar de angst zéér
groot is.
Natuurlyk zyn de gemoederen to Madrid
zeer ontstemd, omdat nu waarschynlyk
ook weer meerdere offers san geld en man
schappen zullen worden geöischt.
Het Abessynische hoofd of „Ras” Makon-
nin heeft zich bereid verklaard in per
soon naar Adugat te komen, om met
Generaal Barratten, het hoofd van het
Italiaansche bezettingsleger, over den vrede
te onderhandelen.
De commissie voor de Britsch-Vene-
zuelaansche grensregeling, door President
roor geruimen
cent der koop
nummer 10,
ad.
Cleveland op machtigihg van het Congres
der Vereenlgde Staten benoemd, heeft te
Washington hare perste bijeenkomst ge
houden, en na rechter Brewer tot voor
zitter te hebben benoemd, heeft zy zich
voor eene week verdaagd.
By Kon. besluit zyn Dr. S. N.
Naber, hoogleeraar in* de Grieksche taai
en letterkunde aan de gemeentelijke uni-~
versitejt te Amsterdam, en Dr. E. Mehler,
rector van het gymnasium te Zwolle,
benoemd tot ridder in de orde van den
Nederlandschen Leeuw.
Bij Kon. besluit is benoemd
tot ridder in de orde van den Nederland
schen Leeuw H. Van de yWetering, aarts
bisschop van Ut récht. x
De Opper-ceremoniemeester
maakt bekend, dat,het Hof, ingevolge de
bevelen van H. M,.' de Koningin Regentes,
op den 9 den dezer, den lichten rouw zal
aannemen voor den tyd van drie dagen,
wegens het overlyden van Z. K. H, Fre-
derik- Willem Lodewyk Alexander, prins
van Pruisen. (St.ct.)
De Rapt, J. F. C. W. Adels, van
het 4de reg. inf. te Gouda, zal eerstdaags
den dienst met pensioen verlaten.
De' late luit. P. H. Specht
Gryp, van het 4de reg. inf. te Gouda,
wordt 16 dezer gedetacheerd by de koloniale
reserve te Nijmegen.
In het afgeloopen jaar z|jn
op de wekelijksche riïarkt te Bodegraven
aangevoerd:
6982 wagens Goudsche kaas, 847752 st.
512,Derby -
Edammer
o Leidsche nv sc.
Te zamen 8729 wagens, aanbrengende
527717 st., wegende pi. m. 2250191 KG.
Verder wenlpn najiizounard 3R naardan,
3 veulens, 7 hitten, 1 stier, 12 koeion,
41 vaarzen, 17 schapen, 2258 lammeren,
26 varkens en 167 biggen.
Door de Merwedesluis te Go-
rinchem (Keulschevaart) zyn gedurende
1895 gepasseerd 9377 schepen, met een
last van 946.901 ton.
Inhoud van het Januari No.
van „De Politiegids”:
Eerste Blad. Hoofdartikels: Worstelen
en Overwinnen; Politie, Justitie en Pers,
beide door Jac. v. Waning. Bydrage
Handhaving der Gemeente Politie. Pers
kroniek: Het ambt van Hoofd Commis
saris; Rijkspolitie en Burgemeester. Ver
scheidenheden: Hoofd com missa ris en Gom-
missarissenHet stelsel GaltonGebrek aan
tact; Ouderwetsche ideeön. Nieuwe uit
gaven De Uitleveringswet, 1ste verv., door
Mr. B. Hulshoff en Abel’s Ink wartierings-
wet. Vraag en Antwoord: Eed onbez.
Gem. veldwachter; Alt. 14 Ziekenwet;
Binnentreden van woningen; Beschikking
over de dienaren van politie.
Tweed(e Blad. Staten GeneraalBegroo-
ting 1896 voor Rijkspolitie en Marechaus-
sée, met Voorl. Verslag en Mem v Ant
woord; Bertillonnage. Berichteij.*
Sprokkels. Advertentiön.
Behalve de r,eeds vermelde
legaten vermaakte wijlen de heer Franc
Baron Van Brakell Doorwerth, overleden
te Arnhem, nog f 2000 aan de Maatschappij
van Weldadigheid, zoodat het totaal, door
hem aan verschillende instellingen gelega
teerd, f 38.000 bedraagt.
Gorlnchem, 8 Jan. Ten Rykstelegraaf-
kantore alhier werden in het afgeloopen
jaar behandeld 81463 telegrammen, na
melijk 14455 verzonden, 15390 ontvangen
en 1618 van den eenen toestel opgenomen
en op den anderen toestel overgeseind.
In 1894 werden 28750 telegrammen
behandeld.
*AJblasserwaard en Vtffheerenianden,
10 Jan. De handel in kaas, alhoewel
thans van weinig beteekenis, blijft willig,
ook boter is steeds goed in trek; de prijs'
van beide producten onderging weinig of
geen verandering. Men besteedt thans in
deze streken voor: kaas van f21 tot f-24
per 50 kilo, naar wicht en kwaliteit;
goêboter f 0,60; weiboter f 0,50 per kilo.
’Ameide, 9 Jan. In deze gemeente zHn
10 vergunningen voor, den kleinhandel in
Sterken drank, waaronder 1, waar van Za
terdag avond tot Maandagmorgen niet
verkocht wordt. Aan vergunningsrecht
is in het afgeloopen jaar ontvangen
f 806,25.
’Berg-Ambacht, 8 Jan. De diakenen
der Ned. Herv. Gemeente werden op Zon
dag 5 Jan. Zeer verblijd door eene -bui
tengewone gift van f 20.
Bodegraven, 7 JandBKaas. Aangevoerd
75 wagens, te zamen 3872 stuks, wegende
15.751 kilo; prijs le soort Goudsche
f 24 2e soort f 20j 22Derby-kaas
2e soort f 21A; Edammerkaas, le soort
f 26 k 27^; 2e soort f 22J 24. Han
del matig.
‘Gondrlaan, 9 Jan. Heden hebben zich
7 jongelieden aangegeven voor de Nat
Militie; twee van hen hebben vrijstelling.
In de laatste maand des vprigen jaars
schreef Mr. Treub in „Het Sociaal Week
blad” een reeks artikelen over hetzelfde
onderwerp, vooral met betrekking tot de
vraag wat de „democraten” verlangen om
trent de voorgedragen kieswet.
Misschien zal, binnen een niet te groot
aantal jaren, de rangschikking der poli
tieke partijen in ons land en dienovereen
komstig ook in de Volksvertegenwoordi
ging, zóó worden, dat het woord demo
craten een scherp begrensd begrip uit
drukt. Op dit oogenblik is het nog niet
zoo. We moeten ons nog behelpen met
zekere onbestemde aanduidingen, waarbij
men vooral het antwoord op de vraag
voorop stelt, of uitbreiding van staatsbur
gerlijke rechten tot de maatschappelijke
klassen, die. tot heden geen rechtstreek
schen invloed hebben op den uitslag der
verkiezingen, gewenscht is. Volgens som
migen past die naam alleen op de voor
standers van algemeen kiesrecht, zonder
eenige beperkingvan een kiesrecht alzoo,
dat onder de tegenwoordige Grondwet niet
kan verkregen worden, en op hetwelk het,
onder de bestaande omstandigheden, wei
nig practised zou zyn, thans aan te sturen.
Anderen zijn van oordeel, dat ook zy, die
ijveren voor een kiesrecht tot de uiterste
grenzen, die een ruime opvatting der
Grondwet toelaat, recht hebben zich de
mocraten te noemen.
Bij dit verschil van opvatting is het wel
eenigszins moeielyk om, gesteld dat men
het advies van Mr. Treub als een veilig
richtsnoer voor de politiek der naaste toe
komst zou willen aannemen, te weten
aan wie zijn raadgevingen gedaan worden#
Deze leider toch, wien het- niet is mogen
gelukken een zelfstandige radicale partij
te vormen, en die later moer •aansluiting
heeft gezucht bij de vooruitstrevende li
beralen, over wie hy, in de dagen toen
e hy, als generaal, een eigen leger wilde
"#^by een brengen, niet al te best te spreken
was, kan zoowel zyn gewenschte mede
standers als de met zijn latere sympa-
thieên begunstigden bedoelen; of zou hy
beiden willen vureenigen in een gemeen
schappelijk non possumus tegenover
de Kieswet-Van Houten?
Want dat is de strekking van zijn be
toog. De heer Treub ziet in die wet zeer
vele gebreken- en in dit opzicht zal hy
waarschijnlijk niet alleen staan, we
vermoeden zelfs, dat ook ter rechterzijde
zyn afkeuring gedeeld wordt, al is het
om geheel andere redenen. Een Kieswet
te maken, die aan allen voldoet, is een,
onmogelijkheid, en indien eens de strenge
rechter zelf voor die taak werd geplaatst,
bij zou spoedig de waarheid ondervinden
van Schiller’s woord„Vielen gefallen
1st schlimm I”
Ook wy hebben tegen het ontwerp vele
bezwaren, die misschien by de behandeling
in de Tweede Kamer voor een deel kun
nen worden weggenomen, maar met welker
bestendiging, als mogelykheid, als waar
schijnlijkheid zelfs, we in ieder geval
rekening moeten houden.
Maar, voor ons is niet de voornaamste
vraag, van welken invloed de voorgestelde
regeling zal zyn op de verhouding der
partyen. De kiesrecht-uitbreiding be
schouwen wy als een quaestie van recht,
en al zouden ook, door haar invoering,
de verdedigers onzer politieke beginselen
in de minderheid geraken, toch zou ons
dit niet weerhouden te eischen dat recht
wordt gedaan.
Voor den heer Treub schijnt wèl het
belang zijner partij (welke?) het meest te
wegen, en zorgvuldig gaat hy de gevolgen
der ontworpen wet na. „In de Zuidelijke
provinciën zullen de nieuwe kiezers het
kiezerscorps niet van kleur doen veran
deren; op het platteland, behalve in
Friesland en Groningen, zullen de nieuwe
kiezers eveneens weinig invloed op de
partijverhoudingen hebben. Alleen in
Noord Holland zal de veiaudering in de
sterkteverhoudingen der partijen wellicht
belangrijk genoeg zyn, om in sommige
districten, waar thans de meerderheid nog
tegen een kiesrecht uitbreiding, zoover als
de Grondwet haar naar de ruimste opvatting
toelaat, gekant is, die meerderheid in een
minderheid om te zetten. Ik wil echter
aannemen, dat het geheele kiezerscoips
na de invoering van het kiesrecht Van
Houten, iets meer democratisch getint zal
wezen. Wil dat nu ook zeggen, dat men
met dat meer democratische kiezerscorps
terstond met kans op goeden uitslag op
een nieuwe, onder de bestaande consti
tutie finale, kiesrechtregeling zal kunnen
aansturen?”
Mr. Treub beantwoordt die vraag ont
kennend, en wy gelooven, dat hy in dit
opzicht gelijk heeft. Maar daaruit te
willen afleiden, dat het aanbevelenswaar
dig zou zyn, het ontwerp eenvoudig te
verwerpen, geeft, o. L, meer bewys van
partydrijvery dan van gezond verstand.
Want zou men dit doel, koers zetten naar
!NE
JOUWEN en
