rt Varié,
n- en Operetten-
ap,
i Stolwijk.
idDekriet.
N°, 1713.
1896.
Zaterdag 12 Septe
er.
Nieuws- en Advertentieblad voor Zuid-Holland en Utrecht
S,
tas 1896.
Fabriek
Officiëele Kennisgevingen.
ireeniging
JILAND.
OP:
DERIJ
10,-.
SCHOOL
GEWENT
liomtora.
HUIJSER,
BUITENLAND
Overzicht.
ND
HUIJSER,
RDAM.
Nieuw!
HAAS,
binnenland.
OUD-SCH^HOVEN.
SCHOONHOVENSCffl COURANT
S. &W. N. VAN NOOTEN te Schoonhoven,
Uitgevers.
drecbt, C 106.
eero
K1NDERVOOR-
12 ure MATINEE.
Gemeente Schoonhoven.
or vertrek naar
i uit de hand te
een zeer gun-
iige jaren nieuw
ROOT MATINÉE.
sten.
illjetten.
1,-, geldig voor
iter,
ILFF.
1.
[ET BESTUUR.
vername aange
djnde
y' te haar een
1. best
aarden, het land
.„ken, klaagu„
in het invoe-
tot uitvoering
3SER, Goaderak.
r, JAC. HUU8ER.
N. VAN BOOTEN.
tegengaan. By er
i Schoonhoven, by
vergeleken,
an één w
bljjft ’t slotwoord van deze aan Oud-Sohoon-
horon’a historie gewijde regelen
Leve Nieuw-Sohoonhoven
Schoonhoven, Aug. 1896. X.
jord en
°n. De
irig out
let hem
ember e. k.,
101 aar:
wielige rijtuigen,
rpen.
ingezetene zijn.
B- of meer malen
ingrijden hebben
[te 10 aar v.d».
laar.
BAAN,
limmer een’ prijs
bben.
Premie f 10,
van dien dag by
(Hoofd de Heer L. AKKERHUIJS JEzn.)
en BEWAARSCHOOL
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van Schoonhoven maken bekend, dat de
aangifte van kinderen, die men met
28 September a. s. op de^chool wenscht toe
gelaten te zien, kan geschieden op Woens
dag 16 September a.van 1 tot 3 uur
Schoonhoven, den 12. Sept. 1896.
De Secretaris, De Burgemeesti
H. G. GEELHOED. Mr A. D. H. KOI
■ood ^els de Regeerini
vfln J Deterin;
planner
I klaarde
f betwyfelde of zjj spoedig
By zijn departement is
waarin Krui-
kery wordt uit-
?AND en DEK-
I kunnen worden
en te bevragen
d. A. DE MAN.
Deze Courant wordt des Woensdags- en des Zaterdags
morgens uitgegeven. Prijs: voor Schoonhoven per drie maanden ƒ0,75.
Franco per post door het geheele rijk f 0,90. Men kan zich abon-
neeren bij alle Boekhandelaren, Agenten en Brievengaarders.
anzen voor
:on, on het
willekeur;
mede,
Song and Dance.
t Cristal Palace
'on.
uw HUIJSER,
an fin de Siècle.
Lucht-Acrobaat.
JELLI, Chanteuse
j Genre.
na a Bruxelles.
MAX1AAN,
insers.
Holl. Soubrette,
i! Lachen
zijne verrassende
lustige Bediende"
Serpent".
Coupletzanger
tienni.
owns Excentrics
edresseerde Ezel.
rmisch
en van den len rang.
Aanvang 8 uur.
gDonderdag en
Viydag 50 Cents
De Czar van Roeland heeft, tydens zijn
kort verbiyf in Daitachland, wel geprofi
teerd van het by wonen van troepen-oefe
ningen. Zoo was Z. M. Zaterdag 5 Sep
tember aanwezig bij de groote parade te
Breslau, die ook door de Czarina werd
bygewoond. Op het veld aangekomen,
bestegen de Keizers van Duitschland en
Rusland hunne paarden, om het front af
te rijden van de in twee afdeelingen op
gestelde manschappen van het zesde leger
korps. De Keizerinnen volgden in een
gala rytuig, onder begeleiding van een
schitterend gevolg en de muziek, die
het Russisch volkslied speelde. Nadat
het front was afgereden, defileerden de
troepen tot tweemaal toe, waarna Keizer
Wilhelm het 2de grenadiers-regiment en
de Czar het Alexander garde-regiment
aanvoerde. Na afloop der wapen-schou-
wing had een recht huiselyk dejeu
ner plaats, slechts van vier couverts,
natuurlyk bestemd voor de beide Keizers
en Keizerinnen, ’s Middags ging het
minder huiselijk toe, want toen bestond
het diner uit 825 couverts. Keizer Wilhelm
dronk natuurlyk de gezondheid zyner
gasten en dankte hen voor het bezoek,
dat door de provincie en het geheele
Duitsche volk ten zeerste gewaardeerd
werd. „God moge mijn hoogen gast be
schermen en behoeden!” dus besloot
de Keizer „tot heil van Europa, waar
ik drink op de gezondheid van den Keizer
en van de Keizerin Alexandra!’’ Daarna
volgde een daverend „Hurrah I” O, welk
een contrast met deze hartelyke toespraak,
was het, in de Fransche taal gegeven,
antwoord van den Czar, waarin deze den
Duitschen Vorst heel kalm en koeltjes be
dankte voor de ontvangst te Breslau ge
noten. Men voelde te Breslau, dat er wat
aan mankeerde en daarom werd dadelyk
een telegram gezonden naar de Staatslieden
van beide landen, doch het antwoord luidde
dat tusschen de leidende Russische en
Duitsche Staatslieden by de besprekingen,
die hadden plaats gehad, de meest vol
komen overeenstemming heerschte. Nu
is men dus weer gerustgesteld. En al
was men dat nog niet, dan zou men,
tegenwoordig geweest zijnde by het af
scheid tusschen de Keizerlijke personen,
dadelyk teruggekomen zyn van de mee-
ning, als zou de verstandhouding niet
goed zyn. Nadat het Russisch Keizerlijk
paar nog de wapen-oefeningen had byge-
woond te Görlitz, waar men den laatsten
dag vóór het vertrek doorbracht, werd de
reis weder voortgezet naar Denemarken.
Hun gastheer en gastvrouw deden hun
uitgeleide en aan het station waren alle
voistelyke personen en autoriteiten aan
wezig. Het afscheid was zéér, zéér
hartelijk. De Czar kuste Duitschland’s
Keizerin op de beide wangen en Keizer
Wilhelm deed hetzelfde by de Czarina.
Daarna kusten en omhelsden de beide
Keizerinnen elkander en vervolgens de
Keizers. Allen waren zéér bewogen. Toen
de trein zich in beweging zette, wuifde
men elkaar nog zoo lang mogelyk toe.
Na nog een kort bezoek gebracht te
hebben aan Kiel, scheepten de Czar en
Czarina zich Dinsdag jl. op de Poolster
in naar Denemarken. Toen het schip
wegvoer, begonnen op de Duitsche schepen
alle muziekkorpsen te spelen en alle ka
nonnen te donderen, hetgeen aan boord
van het Russische schip werd beantwoord
door een geschut-salvo en het spelen van
het Duitsche volkslied.
Het wekt te Berlyn groot opzien, dat
Generaal Van Hahnke, directeur van
Keizer Wilhelm’s militiar kabinet, de
man, die een voorname rol speelde
in de geschillen tusschen dit kabinet
en de Rykskanselaiy, vooral die, welke
leidden tot den val van Caprivi en onlangs
tot dien van den Minister van Oorlog,
Bronsaid van Schellendorf,-dat die persoon
benoemd is geworden tot chef van het
6de regiment infanterie. Deze titel toch
is een speciaal Pruisische onderscheiding,
die rechtstreeks door den Keizer-Koning
wordt verleend en tot nu toe, alleen te
beurt viel aan vorstelyke personen of
veldmaarschalken. Natuurlyk worden de
noodige gissingen en veronderstellingen
daaromtrent gemaakt en het rechte van
de zaak komt men toch nooit te weten.
Groothertog Friedrich van Baden heeft
9 Sept, zyn 70sten geboortedag gevierd,
en die dag is feestelijk meegevierd door zyn
geheele land, want de Groothertog is,
evenals zyn gemalin-een dochter van
den ouden Keizer Wilhelm zeer bemind
by zyn volk.
By de jongste groote manoeuvres der
Duitsche vloot veiloor het pantserschip
„König Wilhelm" zyn ank?r (van 6000
kilogr.), niet ver van Helgoland. Vier
duikers zochten veeitien dagen lang daar
naar. Eindelyk meenden zy het gevonden
te hebben. Maar toen het anker werd
opgehaald, was het met oesters overdekt,
en het bleek er een te zyn, dat al 15 of
20 jaren op den bodem der zee had ge
legen. Het anker, ongeveer even groot
als dat van de „König Wilhelm,” is naar
het Marine-museum te Kiel gebracht.
Het gerucht, als zou kapitein Dreyfus
(Frankrijk) uit zijn verbanningsoord op het
Duivels eiland zijn ontsnapt, wordt door de
Fransche Regeering ten sterkste tegengar
sproken. Mevrouw Dreyfus, die in de oirc-
snapping betrokken heette te zyn, schrijft
aan een der bladen, dat de Regeering haar
met alleen geen verlof heeft willen geven,
haren man te bezoeken, maar ook toe
stemming heeft geweigerd, dat zy hem
waschgoed of eetwaren zond. Zy blyft
zeker hopen op den dag, dat de onschuld
van haren man aan het licht zal komen.
By een stierengevecht te Bayonne, Zon
dag 11., waar, ondanks het verbod, weder
verscheidene stieren werden gedood, is de
matador Pantilloro om het leven gekomen.
Een stier dien hy reeds geveld had, sprong
op en stiet hem zyn hoorn in het lichaam.
De matador Bonarillo en een picador
werden gewond.
Te Beziers is Zondag de arena, waar
Maandag groote stierengevechten gehouden
zouden worden, door brand vernield. Zeven
stieren zyn daarby verbrand.
De berichten van den opstand op de
Philippynen blijven nog steeds ongunstig
voor Spanje. Er moet te Madrid eene
nieuwe samenzwering ontdekt zynvele
personen zyn reeds gearresteerd.
Uit Hongkong seint men, dat de op
standelingen San Isicho binnendrongen
en zich meester maakten van den gouver
neur, diens secretaris, een ingenieur en
een geestelijke. Eindelyk is dan toch van
de Verhevene Porte een antwoord gekomen
op de nota, door de gezanten der ver
schillende Europeesche Mogendheden in
gezonden. De Porte houdt vol, dat de
Armeniörs de schuld dragen van de jongste
ongeregeldheden.
Volgens haar zal de aanwezigheid van
zooveel vreemde schepen allicht aanlei
ding geven tot nieuwe troebelen, waarop
de Mogendheden heel ad rem zouden
kunnen antwoorden, dat die aanwe
zigheid dan tevens het beste middel is,
om die onlusten met een goeden uitslag
te dempen.
De door de Mogendheden aan de Porte
afgedwongen hervormingen zyn op Creta
(Turk|je) door de Christen-bevolking met
groote vreugde ontvangen. De Muzel
mannen echter moeten teekenen van verzet
gegeven hebben.
Zoo ook weer de Matabelen in Rhodesia,
waar Sir Cecil Rhodes zoogenaamd de
orde en rust hersteld heeft. Vrydag 4 Sept,
werd door een impi een aanval gedaan
op een fourageer-patrouille, die grooten-
deels uit Europeanen bestond en enkele
„bevriende” inlanders.
Niet minder dan 7ü man dezer patrouille
werden gevangen genomen, waaruit men
dus wel op kan maken, dat ook de te
Buluwayo zoo dringend benoodigde levens
middelen, welke door haar werden overge
bracht, in handen der Matabelen zyn ge
vallen.
Koningin Victoria heeft een adres
ontvangen in 44 talen, door 7 millioen
vrouwen uit alle deelen van haar ryk
onderteekend, waarin aangedrongen wordt
op maatregelen tegen misbruik van
sterken drank en den opium-vei koop.
De „Christelyke vrouwenmatigheidsbond
van welken het adres uitging, heeft een
paar jaren lang handteekeningen ervoor
verzameld. Het adres is zoo groot, dat
het onmogelyk als een rol der Koningin
kan worden aangeboden. Men heeft
daarom photographieèn genomen van de
verschillende deelen en die in twee dikke
deelen gebonden, welke nu H. M. worden
overhandigd. De namen van Miss Frances
Willard en Lady Henry Somerset staan
bovenaan, ais presidente en vice-presidente
van de World’s Womans Christian Tempe
rance Union.
rikant zal, des-
n, dat de kooper
3t de bewerking
Prys der AdvertentiënVan 1 tot 5 regels f 0,50. *ledere regel
meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzending franco
uiterlyk tot Dinsdags- en tot Vrydags-uamiddags 4 uren.
Alle binnenlandsche Advertentiën, voor 3-maal plaatsing opgegeven,
worden slechts 2-maal in rekening gebracht.
)AG 10, VRIJDAG II
PTEMBER 1896.
A TROUPE:
•Komiek. Groot
Carré te Amster-
.otterdam enz. enz.,
Creatie „Zoo moet
Aanvulling
Ieder, die in Schoonhoven het» carillon hoort
bespelen, luistert met welgevallen naar de wel
niet zware maar toch welluidende tonen van
de metalen klokken. Bij dat luisteren naar dat
spel zal men niet vermoeden, dat die klokjes
zjjn gegoten uit een paar metalen stukken, die met
Olivier van Noordt de reis om de wereld gemaakt
hebben. Wij hadden bovenstaande waarheid of
legende bij onze beschouwing over ’t raadhuis
geheel vergeten te melden.
Naamoorsprong juist 't begin aan 't einde
levert voor bijna iedere plaats een moeiljjk
probleem ter oplossing, en waarom zou Schoon
hoven daarop eene uitzondering maken! Enkele
zoeken de naamafleiding in eene sohoone om
geving van landouwen, of ook wel in de fraaie
hoven (tuinen) die de huizen dor eerste bewoners
omringden. Daar wy geen zekerder meening in
de plaats kunnen stellen, is 't het beste dat wy
die naamafleiding maar voor waarheid aannemen,
trachtende ieder naar zyn vermogen het nieuwe
Schoonhoven steeds meer en meer aan haar naam
te doen beantwoorden.
ST ATEN-GEN ER A AL.
De Eerste Kamer, Woensdag-avond weder
bijeengekomen, beraadslaagde Donderdag in
de eerste plaats over de voorgosteldo uitbreiding
van het reohterspersoneol te Breda en te Roer
mond; het ontwerp werd aangenomen met 36
tegen 7 stemmen.
Bij het ontwerp tot regeling van het toezicht
bij het opriohten van inrichtingen, welke gevaar,
schade of binder kunnen veroorzaken, klaagde
de heer Rengers over vertraging in het invoe
ren van den bestuursmaatregel tot uitvoering
veiligheidswet, terwjjl de heer Van Heek
aanbeval hinderlijke bepalingen weg te nemen
en de wet uit te voeren op een voor de industrie
humane wyze. De Minister deelde mede dat
een ontwerp-bestuursmaatregel aan den Raad
van State wordt verzonden.
Da nog aanhangige motie van den heer Van
Tienhoven, deRegeering uitnoodigende stappen te
doen, opdat in overleg met de Prov. Staten
van Noord Holland zoo spoedig mogelyk een
regeling worde getroffen ter voorziening in den
toestand der zeeweringen te Callantsoog, werd
door den voorsteller ingetrokken, dewyl inmid-
doL dó Regeering de gevraagde onderhandeling
heeft gevoerd; hy drong echter ernstig op ver
betering aan en vroeg of de Regeering reeds
en heeft. De Minister van W aterstaat ver-
Je dat geheele overeenstemming met Noord-
Holland nog niet is verkregen, hield vol dat
niet slechts het Ryk, maar ook de Provincie
bij het behoud der waterkeering is betrokken,
erkende de noodzakelijkheid eener regeling, maar
"f zou tot stand komen.
j een ontwerp tot wette-
lyke regeling aanhangig.
Daarna werd met de behandeling der Kieswet
begonnen.
De heer Muller bestreed uitbreiding van kies
recht tot de min-ontwikkelden en betoogde dat
noch in Europa, noch in Amerika de resultaten
van het algemeen kiesrecht schitterend zyn.
De voorgestelde uitbreiding acht spr. een nadeel
zoowel voor de volksvertegenwoordiging als
voor de Regeering, die haar toevlucht zal
i moeten nemen tot gesohacher met de verschil-
lende fraotiën.
j De heer Verheyen is van de noodzakelijkheid
der uitbreiding niet overtuigd; het verlangen
naar deze wet en de belangstelling der burgerjj
zyn gering. Niettemin acht bjj het een goede
staatkunde, haar aan te nemen, om de gevolgen
eener verwerping, die ons van kwaad tot erger
konden brengen.
De heer Bergsma verklaarde vóór het ontwerp
te zullen stemmen, omdat er een plicht der
rechtvaardigheid door vervuld wordt. De heer
Van Alphen betreurde do toekenning vaü kies
recht aan mindere militairen in actieven dienst.
Vergadering van Vrydag. De heer Fokker
motiveerde zyn stem vóór het ontwerp, al is
deze wet geen nationale wet. De grei
de kenteekenen zyn te nauw getrokkei
nieuwe kiesrecht opent de deur voor w
niettemin brengt een goed politiek beleid
te aanvaarden wat nu te verkrygen is.
De heer Wertheim somt verschillende bezwaren
op tegen de wet; vooral betreurt hy, wat het
gemeentelyk kiesrecht betreft, do verbreking
van de eenheid der gemeente door de verdoe-
ling in districten. Toch, ondanks de gebroken,
zal spr. berusten. Hy stemt voor deze wet,
omdat zij is geboden door de omstandigheden
er is een belofte gedaan, en de plicht eischt,
door haar vervulling een daad van rechtvaar
digheid te plegen. Vrees voor radicalisme Aóner-
zijds, voor clericalisme aan den anderen kant,
nog minder twijfel aan het Nederlandsohe volk
mogen de aanneming niet in den weg staan.
De heer L. Van Nispen verschilt van gevoe
len met de moesten zyner geestverwanten en
zag zich verplicht ondanks de gebreken dezer
wet, tot haar aanneming mede te werken. Spr.
betreurde de weigering van stemplicht, waardoor
de onthouding der gematigden zou te voor
komen zyn.
Do heer Van Lier acht deze wot beter dan
het ontwerp-Tak, en brengt er don Min. hulde
voor. Er zyn thans positieve kontookenen, over
eenkomstig de eisohen der Grondwet. De hoer
Regout kan zich met het ontwerp niet vereenigen,
omdat er de kiesplicht in ontbreekt. De heer
Sassen benjjdt de sprekers, die bezwaren hebben
en toch vóór stemmen; hy acht doze wet tech
nisch onberispelijk maar kan haar niet aanne-
mon, omdat zy do onontwikkelde massa tot de
stembus toelaat zonder baar overwegenden invloed
door correctieven te hebben getemperd.
De heer Rengers beschouwt deze wet als een
op den bazis der Grondwet opgetrokkey gebouw,
en hjj ducht van kiesreoht-uitbreiding geen
gevaar, De heer Sohimmelpenninok van der
Oye verklaarde namens zyn partygenooten dat
zy tegen de wet «uilen «temmen, omdat onder
de kenteekenen van welstand en geschiktheid
niet is opgenomen de hoedanigheid van hoofd
van het gezin en omdat de kiesbevoegdheid
voor Prov. Staten en Gemeenteraden te een
vormig met het politiek kiesrecht is geregeld.
Do heer Aberda van Ekenstein weersprak de
bewering omtrent de onverschilligheid van het
volk; hy noemt deze wet aan in het belang van
Vaderland en Kroon.
De hoer Van Zinnicq Bergmann heeft geen
argumenten ten voordeele dezer wet gehoord en
kan haar niet helpen tot stand brengen.
heer Van Swinderen betreurt dat het vorig
werp niet is aangenomen, maar dit bek.
niet om deze wet te aanvaarden.
De heer Fransen van de Putte verklaarde
als oud-liberaal, dat hij noch bjj de conserva
tieven ingelyfd wil worden, noch steun zoeken
by de sooiaal-democraten. Spr. wyt aan art 80
der Grondwet dat de kieswet niet anders kon
worden; dat is voor hem geen reden tot ver
werping. Vrees voor de maatschappelijke orde
heeft spr. evenmin als van ’t protectionisme;
ook vindt hij er geen bezwaar in, dat mannen
met meer geavanceerde begrippen in de Staten-
Generaal optreden, waar men hun zal aantoonen
dat de maatschappelijke toestand, vooral van
den werkman, veel verbeterd is.
In de vergadering van Zaterdag voerde
alleen de Minister van Binnenlandsche Zaken
het woord. De Min. nam den lof voor de
technische inrichting der wet in ontvangst, voor
zich en zyn voorganger. Vervolgens de gemaakte
opmerkingen beantwoordende, bestreed de Min.
do eisohen der anti-revolutionnairen (huismans-
kiesrecht) en katholieken (stemplicht en meer
voudig kiesrecht). De reden van den heer
Muller was gericht tegen het algemeen stem
recht, niet tegen dit wetsontwerp. Meer dan
het voorstel-Tak sluit deze wet de onvermogen-
den uit en omvat personen met voldoenden wel
stand; zjj komt overeen met het Engelse!’stelsel,
dat ongeveer 65 pCt. der mannelyke bevolking
tot kiezers maakt.
Met dezen dag eindigt de kiesreohtstryd maar
begint de stembusstrijd, waarin alle liberalen
vereenigd moeten zyn; om hun denkbeelden te
doen zegevieren, behooren zy aan anderen niet
te onthouden wat zij voor zichzelf begeeren.
Het ontwerp werd aangenomen met 34 tegen
12 stemmen. De Kamer is daarop tot nadere
byeenroeping gescheiden.
‘Brandwijk, 7 Sept. De heer S. Brandwijk
is met algemeens stemmen als wethouder
herbenoemd.
- De gemeente-begrooting, dienst 1897,
is voorloopig vastgesteld in ontvangst en
uitgaaf op f 4589,84.
‘Hoog-Blokland7 Sept. Vrijdag 4 Sept,
was een blijde dag voor een groot gedeelte
van de schooljeugd. 52 jongens en meisjes
uit de hoogste drie klassen met hunne
onderwijzers maakten toen een reisje naar
Rotterdam. Met rijtuigen werden z|j naar
Gorkum gebracht, vanwaar zij te half
zeven ure met eene der booten van de
reedery Fop Smit Co. naar Rotterdam
voeren, en daar nog voor half tien aan
kwamen. Zes uren werden in die stad
doorgebracht. Eerst een bezoek aan Feijen-
oord over de beide Maasbruggen; toen
terug langs Plan C, de Beurs, het Post
kantoor, de Zeevischmarkt en vervolgens
langs den Coolsingel naar de Diergaarde.
Daar werden een kleine twee uren door
gebracht en werd alles wat bezienswaardig
was, goed opgenomen. Toen begon de maag
hare rechten te doen gelden en het was
aardig te zienhoe een half uur daarna
allen zich te goed deden aan het warme
maal in het kosthuis in de Kipstraat.
Vjjf minuten voor half drie trok men over
de Hoogstraat naar de Passage en nadat
deze boven en onder goed bezichtigd was,
werd de terugreis over de Groote Markt
langs Erasmus, door de Hoofdsteeg naar
de boot ondernomen. Om half vier ver
trok men uit Rotterdam en kwam om
half zeven in Gorkum aan, waar de
7 rijtuigen stonden te wachten. In den
besten welstand kwamen de kinderen
thuis en nog lang hadden zy daar den
mond vol van al het genoegen, dat zij
gesmaakt hadden. Die dag zal nog lang by
de tochtgenooten in dankbare herinnering
blyven. Een woord van lof komt toe aan
de gemeentenaren, die bereidwillig genoeg
waren, om hunne wagens en paarden
voor de jeugd beschikbaar te stellen. Dank
zy by dezen ook gebracht aan de reederij
Fop Smit Co., die tegen het lage tarief
van 10 cents heen en weer de kinderen
met hare booten deed reizen.
‘Krimpen a/d Uael, 7 Sept. Woensdag
is hier een zeehond gezien. Het dier
zwom tot voor deze gemeente en is toen
teruggekeerd. Door enkele personen werd
er nog jacht opgemaakt, doch bij nadering
kroop hy onder water, zoodat de verdwaalde
waarschijnlijk is kunnen ontsnappen.
- Werd de besmettelijke ziekte mazelen
hier als geweken beschouwd, zoodat het
onderwijs weer op de gewone wyze kon
doorgaan, thans is deze ziekte uitgebroken
by het Hoofd der School en dezen dus
een gedwongen vacantie opgelegd. Wy
hopen dat deze vacantie maar van korten
duur zal zijn en het onderwys weer op
de gewone wijze zal kunnen voortgezet
worden.
‘Moordrecht, 5 Sept. Door tweeEerw.
paters Capucynen zal alhier in de R. K.
Kerk van 10 tot 17 Oct. eene missie ge
geven worden.
(Vervolg en aiot van No. 1711.)
Ofschoon aan Ond-Soboonhfrven al heel vroeg
door Grafelyke octrooien het recht van markt
houden ena. gegeven was, heeft de marktdrukte
hier nooit die hooge vlucht genomen, die men
in andere plaatsen in Holland aantrof, doch dat
neemt niet weg, dat de njjverheid der bevol
king op een hoogen trap stond. En dat de
njjverheid niet kan tieren zonder handel be
hoeft geen betoog, al miste men dan ook die
gezellige straaidruktowelke goed bezette
markten aan brengen.
De industrie bestond voornamelijk in verschil
lende ambachten, als: Goud- en zilverfabricatie
in de eerste plaats, koperslagerijen, koekbakke-
ryen, leerlooierijen, branderjj, zeapziedery enz.
Vanaf de 17de eeuw was ook de wijnhandel
hier sterk vertegenwoordigd. Ook wordt Schoon
hoven in 1495 al genoemd als eene stad in de
Nederlanden waar een boekdrukkerij bestond.
In latere jaren vindeu wy zelfs vermelding, dat
aan die drukkerij d® uitgaaf eener courant ver
bonden was. Een gobelmfabriek en een hars
molen, waarsohynlyk op de plaats waar later
de loodwitfabnek verrees. Daarby niet te ver
geten eene drukke zalmvisschery. Aan deGroen-
landvaart (walvischvangst) namen ook veel in
woners doel. Alles te zamen verschafte aan velen
brood. Vole dier middelen van bestaan zoekt men
tegenwoordig te vergeefs. De koperslagerijen
hebben zich lang gehandhaafd, en in een paar
kleine afdeelingen handhaven zy zich nog tot
op heden, doch die industrie is veelal door eene
andere productie vervangen. De koek bakkerijen
zyn, evenals de loodwitfabriek en de boekdruk
kerij, met de eisohen des tjjds medegegaan. 1)
Doch boven dat alles uit eere, wat
toekomtl blonk de goud- en zilverindustrie,
welke in de 15de eeuw hier ter stede al aan
velen werk verschafte. Men vindt zelfs in oude
oorkonden gewag gemaakt, dat in die eeuw goud- j
en zilverkramen uit Schoonhoven de voornaamste
Friesche jaarmarkten bezochten, en by goeden i
aftrek aldaar de Schoon hovensohe werklieden i
door hun bazen en gildemeesters op bier werden
onthaald. Het merkwaardige van genoemde in-
dustrie is stellig, dat zy, bjj al het verval dat
dit stadje in ’t begin dezer eeuw ondergaan
heeft, haast de eenigo tak van pyverheid van
be toeken is is, die zich heeft staando gehouden
ja zelfs tot op heden, by het vele dat Nieuw-
Schoonhoven mist (spoor of tram), nog met
eere staande houdt. Wy mogen hiernevens
een woord van lof niet onthouden aan de tegen
woordige industriëelen, die, niettegenstaande de
zware concurrentie, den roem van het vak op
houden, dat aan een kwart der bevolking broc
verschaft. Ook is men door het opriohten van
eene teekenschool op den goeden weg om de werk
lieden meer begrip van smaak te doen krygen
en ongemerkt meer ólógance in hun werk te
brengen. 2)
Jammer, dat wy dit overzicht van Oud-Bchoon-
hoven niet kunnen besluiten zonder aan te stippen,
dat by den stryd van de patriotten tegen Oranje,
in de laatste 20 jaren der voorgaande eeuw in
't Gemeenebest ontstaan, Schoonhoven geteisterd
werd door verdeeldheid en twisten, welke niet
weinig hebben medegewerkt tot het diep verval
van dit stadje. Al moeten wy evenwel hierby
opmerken, dat in die troebele dagen in 't geheele
land eene vrjjheidskoorts heerschte, die het vader
land niet aUeen beroerde, maar het ten laatste
een wingewest maakte van Fransche heerschzuoht
en willekeur (Napoleon I), al had dan ook de
denkbeeldige vryheid der Patriotten, Vader-
lands-gezinden) met vreemde hulp gezegevierd.
Doch wy kunnen, trots dien algemeenon strjjd,
nooit vergoeiljjken den toestand binnen deze
stad: Schoonhoven’s burgers waren in die dagen
in twee vgandelgke kampen verdeeld, die beide,
tuk op overheersohing, liever het rjjke en sohoone
stedeke er geheel aan waagden, dan een streep
van haar gewaande rechten prjjs te geven. Na de
verdrjjving der Fransohen (1813) waren zelfs
huizen geen geld waard en vele kwamen, zooals
wy vroeger opmerkten, onder de handen der
sloopers. Welvarende familiëu waren vertrokken
of in minderen staat geraakt.
Als wy dat alles bedenken, moeten wjj die
inwoners bewonderen, die den moed niet opgaven,
maar met verdubbelde vljjt en energie het
vooral in de meer gunstige jaren na 1848
tot de tegenwoordige hoogte brachten.
En al hebben nu die gunstige jaren weder
voor minder voordeelige plaats gemaakt; al moge
de trek naar grootere plaatsen ook sommigen
alhier hebben aangegrepen, wier krachten zoo
hadden kunnen dienstig zyn voor Schoonhoven's
welvaren, geen nood! Zoolang de burgerjj hare
veerkracht niet heeft verloren en een wakker
Stadsbestuur haar steunt, behoeven wjj voor geen
ondergang te vreezen, maar kunnen met vol ver
trouwen de toekomst tegengaan. Bjj oogenschjjn-
lyken teruggang van Schoonhoven, by een en een
kwart eeuw terug vergeleken, zouden er weini
gen misschien geen één wezen, die dien tyd
boven den tegenwoordigen verkozen, en daarom
1) ’ Voor de verdwenen middelen van bestaan
vindt men in het tegenwoordige Schoonhoven
weer nieuwe bronnen van bestaan geopend, doch
die behoeven in eene schets van Oud-Schoon-
hoven niet ter sprake gebracht te worden.
De gewone bedrjjf- en z.g. bouwvakken zjjn
buiten bespreking gebleven; want waar cemge
gezinnen, 't zjj in dorp of in stad, samenwonen,
vinden wy die vakken in grootere of kleinere
afmetingeu; dus ook zoowel in Oud- als thans
nog in Nieuw-Schoonhoven vertegenwoordigd.
2) De heden gehouden Vak- en Kunst-ten-
toonstelling levert 't overtuigendst bewjjs, dat
het kleine Schoonhoven op menig gebied, door
zyn ondernemende industriëelen en flinke werk
krachten, den kampstrjjd in voortbrenging met
menige stad van grooteren omvang kan doorstaan.
Slechts ééne aanmerking moet ons h;erbjj even
wel van 'chart: van het hoofdvak de zilver-
industrie hadden wy ruimere deelneming ver
wacht, te meer daar wy weten, dat er onder de
fabrikanten velen zyn, die zich niet behoeven te
ontiien met hun fabricant voor 't front te treden.
