1897.
Woensdag 13 Januari.
N°. 1746.
Nieuws- en Advertentieblad voor Zuid-Holland en Utrecht
BINNENLAND.
BUITENLAND.
Overzicht.
S. W. N. VAN NOOTEN tb Schoonhovkn,
Uitgevefg.
C. vm Os, oud 66 j., echtge-
Bij het in
hartelust
Turkije,
leden: A.
I O. de Jas
1 Neten, c
eens
Sultan
Dr. L. A. VAN LANGERAAD.
Lekkerkerk, 6 Jan. 1897.
»n
sdui
i-
SCHOONÏÏOmSGHE COÜBANT.
en
to en
n L.
De Eerste Kamer is bijeen
geroepen tegen Maandag 18 dezer, des
avonds te 8J uur.
De 1ste luit. A. W. G. J. De
Keizer, van het 2de reg. vest.-art., gedeta
cheerd bij de hoogere krijgsschool, wordt
van 1 Mei tot 1 October gedetacheerd bij
het reg. gren. en jagers.
Veiligheidswet. Bij het in
werking treden der Veiligheidswet op
1 Januari jl., komen enkele verplichtingen
ten laste van de hoofden of bestuurders
van bestaande fabrieken en werkplaatsen,
waaraan wij thans met een enkel woord
herinneren!.
Binnen 8 maanden na het in werking
treden der wet, dus vóór 1 April 1897,
moet het hoofd of de bestuurder van elke
fabriek of werkplaats, die voor 1 Januari
1897 in werking was gebracht, aan den
burgemeester der gemeente, waar de fabriek
of werkplaats is gelegen, eene opgave
zenden
a. van het bedrijf, dat wordt uitgeoefend
b. van de soort van drijfkracht en het
aantal krachtwerktuigen, die worden ge
bezigd
c. van het aantal personen, die aldaar
in den regel zullen verblijven;
d. voor het geval, dat de fabriek of
werkplaats behoort tot de inrichtingen,
genoemd in de „Hinderwet”, van het
gezag, dat de vergunning tot oprichting
gaf en van de dagteekening dier vergunning.
Tegen het nalaten dezer kennisgeving
is eene straf bedreigd van ten hoogste
één maand hechtenis of geldboete van ten
hoogste f 100.
Voorts legt art 12 dezer wet aan het
hoofd van eene inrichting, waarin eenige
tak van fabneks of handwerksnij verheid
wordt uitgeoefend deze bepaling strekt
zich dus ook uit over de werkplaatsen
en fabrieken, waarin minder dan 10 per
sonen arbeiden en waarin geen kracht-
werktuig en geen oven wordt gebezigd
de verplichting op, om van elk in zijn bedrijf
aan een persoon overkomen ongeval binnen
3 x 24 uur nadat het heeft plaats gehad
of de gevolgen ervan zich hebben geopen
baard, schriftelijk kennis te geven aan
den burgemeester der gemeente, waar het
ongeval plaats had. Deze verplichting
vervalt, indien de getroffene binnen 2 x 24
uur z(jn gewonen arbeid heeft hervat,
tenzij de gevolgen van het ongeval eerst
later blijken.
In verband met deze bepaling is met
1 Jan. 1897 de kennisgeving van onge
lukken, voorgesc breven in art. 15 der
Arbeidswet, vervallen.
•—Het is opnieuw gebleken, dat
de gracieuse wellevendheid, den Franschen
volksaard eigen, zich niet verloochent
zelfs bij de offlciéele besturen daar te
lande. Een sprekend bewijs hiervan onder
vond dezer dagen de vereeniging „Voor
Vak en Kunst” in verband met hare
Tentoonstelling van Nijverheid en Kunst
in 1897 te Dordrecht te houden.
Op een verzoek aan den Consul-Generaal
van Frankrijk te Rotterdam, om zijne
Regeering op deze Tentoonstelling opmerk
zaam te maken, werd door den Franschen
Minister van Buitenlandschen Zaken in
een zeer beleefd schrijven geantwoord,
dat het verzoek ter kennis was gebracht
van de Ministers van Handel en Openbaar
Onderwijs, en dat eerstgenoemde de aan
dacht der Fransche kunstenaars en in
dustriëlen op de Tentoonstelling gevestigd
had door een bericht in den „Moniteur
offlciel de Commerce no. 704”, en eene
mededeeling in de „Avis commerciaux
du Journal offlciel”.
Muziekliefhebbers. De ko
ninklijke Nederlandsche Fabriek van
Muziekinstrumenten, M. J. H. Kessels
te Tilburg, heeft een Muziekkalender uit*
Een epidemie van krankzinnigheid
heerscht,naar men bericht,in het ziekenhuis
Tenon te Parijs (Frankrijk) Een aantal zie
ken zijn daar opeens waanzinnig geworden.
Den 3den en den 4den kwamen er niet
minder dan negen gevallen van dien aard
voor. De een verbeeldde zich de Czar te
zjjn, de ander Napoleon I, een oude dame
beweerde de engel Gabriel te wezen, enz.
Daar zijn er onder, die razend krank
zinnig werden. Men kan de oorzaak niet
verklaren van dit'treurig verschijnsel, dat
zich niet tot het gesticht beperkt. Uit de
aangrenzende wijk La Roquette toch heeft
men Dinsdag acht menschen naar het
krankzinnigen-gesticht moeten brengen.
Deze Courant wordt des Woensdags- en des Zaterdags
morgens uitgegeven. Prijs: voor Schoonhoven per drie maanden f 0,75.
Franco per post door het geheele rjjk f 0,90. Men kan zich abon-
neeren bij alle Boekhandelaren, Agenten en Brievengaarders.
Jannigje, d. van A. den Batter
Cornelia, s. van
W. Brand. Jannigje,
Veraluia. Jannigje
UI IUS.KUAB CVIU LU 11UU1UU LUlili ITO!) MUU
stribbelt tegen en wijst in voorzichtig
wantrouwen alles van de hand.
De Servische hoofdstad Belgrado zal
weer eens de eer genieten van een bezoek
van Vorst Milan, die na hier en daar te
hebben rondgezworven, eindelijk weer tot
het oude nest terugkeert. Ex-Koningin
Natalie schijnt ook weer gekweld te worden
i door een soort van heimwee en wonder
i boven wonder: Ditmaal zal de aankon-
diging van haar bezoek voor haar echt
genoot geen aanleiding zyn om af te
reizen. Men spreekt van „familie aange
legenheden, die afdoening vereischen.
Koningin Amalia van Portugalvan
wie reeds onlangs werd medegedeeld, dat
zy ter wille van haren gemaal was gaan
doen aan de geneeskunde, heeft den
Koning, door krachtig doorzetten van het
voorgeschreven diöet, van zijn zwaarlijvig
heid genezen. De Koning wilde zich
maar niet schikken naar de voorschriften
van de dokters. Toen richtte de Koningin,
die zuinigheidshalve zelve het hoofdbestuur
harer huishouding voert, haar keuken in
op Spartaansche manier. De Koning
kreeg niets dan het eenvoudige voedsel,
dat goed voor hem was, en wat de
geneesheeren niet konden bewerken, dat
bewerkte de huisvrouwde Koning werd
beter tengevolge van de kuur.
j In Spanje loopen geruchten aangaande
eene ministriöele crisis, in verband staande
met het langzaam vorderen eener beéin
diging der zaken op Cuba, waar nog steeds
het gerucht loopt, dat Maceo niet dood,
maar gewond is.
I In den Senaat der Vereenigde Staten
van Amerika is door Mills eene motie
ingediend om Cuba onafhankelijk te ver
klaren en een crediet van 10.000 dollars
te openen als jaarwedde voor een Ame-
rikaansch gezant op Cuba.
Op den eersten Kerstdag werd door
President Cleveland de nieuw opgerichte
„Midden Amerikaansche Statenbond” er
kend, die, geljjk men weet, bestaat uit
de republieken Salvador, Honduras en
j Nicaragua.
naam van
wereld”.
te kennen, als zouden betere tijden voor
Armenié aanstaande zijn, want de last
der schande van de verantwoordelijkheid
hiervoor, die op de schouders der zes groote
Europeesche Mogendheden rust, zal op ’t
laatst te groot worden, om nog langer
te kunnen worden getorst.
Uit St. Petersburg zijn dan ook al be
richten ontvangen, die hoogstwaarschijnlijk
eene gunstige wending aan de zaken in
Turktye zullen geven. De gezanten der
Mogendheden moeten het nu namelijk
eens geworden zijn over het plan tot het
invoeren van hervormingen. Het is te
hopen, dat het voor de belanghebbenden
weer niet eon blij maken is over „een
doode musch”.
Uit Constantinopel wordt, om te be
ginnen, al gemeld, dat alle Armenische
gevangenen, ten getale van 450, zijn in vrij- i
heid gesteld. Maar op Creta is het nog lang
niet rustig. Daar moeten de Muzelmannen
weer verscheidene aanvallen gedaan hebben
op de Christenen. Verscheidene Christenen
werden daarbij gedood.
Men weet, dat Sir Cecil Rhodus op het
oogenblik onderweg is van Z Afrika naar
Engeland. Vóórzjjn vertrek werd hem,gelijk
bekend is, te Kaapstad een groot afscheids
maal aan ge loden, bij welke gelegenheid
hem de noodige hulde werd toegebracbt, tot
groote ergernis van verscheidene personen.
Te Losthwithiel het woord voerende, ver
klaarde het bekende Lagerhuis-lid Court
ney, aangaande die jongste Rhodes-
demonstratién, dat hij ze te ongepaster
vond, omdat Rhodes op weg was naar
Engeland, om door de commissie van I
onderzoek gehoord te worden. Rhodes had
zich aan dergelyke demonstration moeten
onttrekken. Dit is het oordeel van degenen,
die anti Rhodes zijn, maar er zijn ook
anderen, die de groote verdiensten van
Rhodes om het zeerste roemen. De „Stan
dard” b.v. kan zich zeer goed vereenigen
met wat Rhodes gezegd heeft, n.l. dat de
oppervlakte der aarde beperkt is en men
zooveel mogeltik daarvan nemen moet.
Rhodes heeft handelend moeten optreden,
anders had Duitschland zich meester ge
maakt van het geheele gebied tusschen
Damaraland en Transvaal.
Naar Diggers News verneemt, zal onder
de gegeven omstandigheden doordeZuid-
Afrikaansche Republiek wegens den invpl
eene schadeloosstelling worden verlangd
van twee millioen pond sterling, 24 milli-
oen gulden.
De pest in Brltsch-lndiê toont nog geen
teekenen van afneming op de plaatsen,
waar zij zich tot nu toe heeft voorgedaan.
De Europeesche dokter Mansen, directeur-
geneeskundige van het gasthuis te Bombay,
is Woensdag aan de pest overleden. Die
vreeslijke ziekte heerscht daar nog steeds
hevig. Er kwamen op één dag 91 nieuwe
ziektegevallen en 54 sterfgevallen voor,
volgens de offlciéele opgaven.
De laatstelijk in Indié gevallen regens
blijken nu het gevaar voor hongersnood
in den ergsten zin te hebben weggenomen.
Niettemin moeten nog ongeveer drie kwart
millioen menschen dagelijks worden ge
steund. De onderkoning, Lord Elgin,
maakt zich sterk dit te kunnen doen
zonder een beroep op de particuliere lief
dadigheid, althans voor het oogenblik.
Voor later behoudt hij zich voor zoodanig
krachtig een algemeen beroep te doen tot
het verkrijgen van betere toestanden.
Namens de geheele Fransche pers (1500
dagbladen) zal den Czar van Rusland en
diens gemalin eene schilderij worden aan-
gebodöft, voorstellende de revue te Chalons
van 9 Oct. 1896. Het stelt juist het oogenblik
voor, waarop de Czar te paard het vaandel
salueert van het regement jagers, dat
voor hem defileert.
Dezer dagen ontving Z. M. ook eene
heel aardige teekening ten geschenke van
zijne gemalin. De Keizerin van Rusland
heeft n.l. van kindsbeen af veel talent
gehad voor het teekenen van caricaturen.
De Czar had haar lang tevergeefs ver
zocht, ook eens een caricatuur van hem
te teekenen. Onlangs gaf zij eindelijk
aan dien wensch gehoor. Zij maakte in
een oogenblik eene schets, waarop men
den Keizer zag, in plechtgewaad, met
kroon en mantel, maar als kind, ondanks
zijn baard, en op een kindertabouret ge-
Gemeente Berkenwoude.
n 80 November tot 81 December.
ren: Adriana, d. van T. Markus en
i. Hubartus, van W. Molenaar en
edeljjkheid.
leden: C. de Bruin, oud 66 j., eoht-
ran N. Sujjkor.
Gemeente Bleskensgraaf.
Tan 1 tot 81 December.
i: Johanna, d. van
JRGERLIJKE STAND.
(Vervolg van Pag. 8).
Gemeente Berg-Ambaoht.
fan l Deo. '96 tot 1 Jan. '97.
ren: Neeltje Maria, d. van K. Mak
M Speksnijder. Pieter Elisa, s. van
slugs en M. van der Hee Cornelia,
A. Castelnjjn en N. Anker. Thomas,
Slingo land on ML do Jong. Adriana
1. van H. van den Hoven en G. van
Jan Hendrikus, l. van C. Kok en E. Mujjs.
leden: M Tempelman, oud 84 j., we-
C. Koudstaal. T. Kastelein, oud
iwe van F. de Brujjn. A. Oskam,
Prijs der AdvertentiënVan 1 tot 5 regels f 0,50. Iedere regel
meer f 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzending franco
uiterlijk tot Dinsdags- en tot Vrijdags-namiddags 4 uren.
Alle binnenlandsche Advertentiën, voor 3-maal plaatsing opgegeven,
worden slechts 2-maal in rekening gebracht.
Gemeente Lekkerkerk.
Van 1 tot 81 December.
iron: Jan, s. van M. Viever en M. de
-Cornelia Jacobus, a. van L. Littel en
Beoenbeek. Bastiaan, a. van L. van
[h en T. Boon. Hugo, a. van C. Ligt-
ihenk. Adriana Neeltje, d. van C. J.
in A. Broere. Arigje, d van W. van
G. Stoppelenburg. Marinas Adrianna,
B. Mudde en N. de Groot Anna, d.
Boeeberg en W. Honkoop.
ouwd: A. Broere, oud 22 j. en H. de
id 23 j. P. Geluk, oud 25 j. (van Goes)
rerwant, oud 26 j.
J 1. Rietveld, oud 61 j., eohtge-
tger. J. W. de Jager, oud
oud 6 m.
Gemeente Lopik.
Van 16 tot 81 December.
ren: Johanna Cornel.a, d. van P. M.
rd en J. A. Mujjzert. Gerrit Johannes,
AT. van Baaren en A. 8traver. Floren,
C. de Gier en W. Lekkerkerker.
d. van A. Aantjea en M. Hakkesteegt.
rieden: Een levenloos aangegeven
H. van den Hoek, oud 7 m.
emeente Nieuwerkerk a/d IJsel.
Van 18 tot 31 December.
iren: Neeltje, d. van A. Teerde en H.
ries. Elisabeth, d. van J. Beele en G.
er. Matthjje Hermanus, a. van L. van
ot van Vliet en A. van den Dool.
t. on Jobanna, d. van O. Kok en T.
i Pieter, s. van P. van Stein en A
Gemeente Ottoland.
Van 1 tot 81 December.
iren: Jasper, a. van G. Terlouw en L.
jk. Grietje, d. van G. Spek en G.
Grietje, d. van H. Slob en G. Slob.
Gemeente Reeuwijk.
Van 1 tot 81 Deo- mber.
iren: Margaretba Catharina, d. van G.
en G. ven der Wolf. Johannes, s.
•O vei dam en 8. Rademaker. Jan, a.
Btowhurt en A. Verburg. Gerrit, s.
ran den Heuvel en A. van Spangen.
ms, a. van T. Groenendijk en A. Krook.
d. van B. Perridon en L. Belt
Ihristoffel Tennis, t. van J. Kapteynen
renborst. Wilhelmina Johanna, d. van
Multam en A. Boom.
ouwd: G. J. Grootendorst en E. P. Boef,
leden: A. van der Starre, oud 86 j.
Dam, oud 74 j. G. J. Schouten, oud 5 m.
Gemeente Streefkerk.
Van 1 tot 81 December.
iren: Jannigje,
van den Heuvel.
m den Berg en W. Brand. Jannigje,
J. Stam en L. Versluis. Jannigje
d. van P. Boel en C. Sprugtenburg.
as, s. van A van Houwelingen én
be.
rieden: W. Kortland, oud 68 j.
Hartog, oud 8 j.
Gemeente Willige-Langerak.
Van 16 tot 31 December.
ren: Aagje, d. van P. Endeveld en T.
Roelof, s. van D. Borst en A. Stark.
ouwd: W. den Hoed en N. Oosterling,
leden: W. van der Pgl, oud 79 f,
ot van A. Rietveld. P. -J
I-
leden: A. Verhoef, oud 8 j.
Gemeente NIeuw-Lekkerland.
Van 9 tot 31 D.oember.
ren: Baartje, d. van C. van der Graaf
wtjnenburg. Pieter, s. van G. Nieuw-
i J. Berkouwer. Maarten, 8. van M.
af en M. Klomp. Aartje, d. van A
1 en A.G.Klomp. Arie, 8. van E. Jansen
Mom.
ouwd: J. de Haan en C vanLutyken.
ihoor en N. van As.
leden: T. Bcheffe, oud 2 m. A
o, oud 80 j. A. Verkerk, oud 71 j.—
r, oud 90 j.
Gemeente Woordeloos.
Van 1 tot 81 December.
iren: Jannigje, d van A. Blob en A.
der Haven. Jannigje, d. van P. Bikker
Ie Jong.
'leden: M. Kars, oud 57 j., echtge-
tn J. Buizerd. P. Rietveld, oud lm.
Ier Leeden, oud 72 j., weduwnaar van
i zeten. Om hem heen zag men een kring
i van bloedverwantenGrootvorsten en
I Grootvorstinnen, die allen, met veel ijver
den en zorg, met een kopje, een lepel of een
oiwen, grozen versnapering in de hand den Jongen Vorst
hebben hooren spreken. Dezer dagen echter ^«e»4 uitnoodrgen, hun soep, vlefflch
“s h7t weer eens geschied en wel bij ge “f lekke» aan te nemen; maar het kind
legenheid van Mevrouw Gladstone’s 85sten I
veijaardag. Haar werd op Harvarden door
eene deputatie der Anglo-Armenische Ver- l
eeniging een geschenk aangeboden, ver
gezeld van eene allerbeminnelijkste be
groeting. Dit gaf haar echtgenoot aan
leiding tot het houden eener toespraak,
waarin hij nog eens naar
lostrok op den Sultan van
door hem het liefst betiteld met den
„grootsten moordenaar der
Gladstone gaf zjjn gevoelen
Boeken, gedrukt in het klooster
„Den Hem” bij Schoonhoven,
(Vervolg van No. 1736.)
Eigenaardige drukten, verbonden aan onze
betrekking en die vooral gedurende de laatste
weken van het jaar nogal wat tjjd en inspanning
vorderen, zjjn oorzaak geweeat, dat ik mjjn
studie over bovenstaand onderworp een poosje
heb moeten staken; nu de meeste bezigheden
voorbjj zijn, kan weer met de behandeling van
het in mjjn oog niet onbelangrijke onderwerp
worden voortgegaan. Tot nu toe bespraken we
de Incunabelen, die in het bekende klooster
gedrukt zjju tot 1499; het eerste jaar der 16de
eeuw is ihans aan de beurt. Zeker 3, misschien
wel vjjf drukwerken, verlieten in gezegd jaar
de pers van het klooster „Den Hem."
Het jaar der verschijning van het eerst te
vermelden boek is onzeker, 't Kan 1500 zjjn,
maar ook 1604. De titel is (Campbell; a. w.
bl». 275. no. 988.) Horae et aliae Ora-
tiones. -Sohoenhoviae, in oon<entu ordinis rogu-
larium In den Hem, 1600, quarto ydus marou.
In 8°. Het boekje, met enkele houtsneden voor
zien, heeft 148 bla Izjjden en bevond zich eenige
jaren vóór Campbell zjjn An nales de la
typographic Neerlandaise au XVe Siècle
schreef, in het bezit van de heeren Asher te
Berljjn, terwjjl niet met zekerheid te bepalen
is, waar men het op dit oogenbLk zoeken moet.
De reden, waarom niet beslist kan worden
gezegd in welk jaar de Horae et aliae
orationes verschenen zjjn, zit in do komma
achter 1600. Staat deze goed, dan heeft het
eerste jaar der 16de eeuw dit werk zien ver
schijnen, maar moet ze geplaatst worden achter
quarto, dan is 1504 het juiste jaartal.
In de tweede plaats hebben we te vermelden
een geschrift van den man, wiens naam her-
haaldeljjk reeds in vorige artikelen werd ge
noemd n.l. van Bonaventura. De titel is:
Boecxken van den vier inwendighen
oefeningen der zielen. Buiten Scoenhoven
in den Hem. 1500 laetsten d. in Marcio. 88
bladzijden in 8°. (Campbell; a. w. bla. 98.
no. 846. Een exemplaar bevindt zich in de
Koninklijke bibliotheek te ’s-Gravenhage. Aan
de tiielopgave wordt deze korte besohrjjving
van het buek toegevoegd (C. t. a. p.) F. 1 recto
(titel): Hier beghint dat prologue van desen
boeoxke van den vier oefeningen bonauenture.
dat welke in latjjn is gehieten zoliloquium 1)
bonaventure. F. 1 verso, een houtsnee. F. 2
recto: Hier begint dat prologue van desen
boeoke van den vier oeftniughen bo. enz. F. 66
recto, 59 verso, 63 r^oto,^i6 reeto, houtsneden.
F. 87 recto: Hier eyndev'ien deuoet boecxken
van den vier inwendige oefeninghen der sielen.
welok genomen is ut een innich boeck dat
gemaeot heeft die denote heilige minnebroeder,
ende eerwaerdighe csrdinaal bonaventura vander
seben materën. Gheprent Inden oonuente buten
Sooenhouen. in den Hem Int iaer graoiën MCCCCC.
upten laets en dach in Marcio. Deo graoias F. 87
verso een houtgravure. F. 88 wit.
Behalve een uitgave in 't jaar 1484 te Gouda
van het besprokene boek van Bonaventura
in ’t Latyn, verschenen er van dit werk van
1479 tot 1600 niet minder dan 8 uitgaven in
onze taal, respectivelgk te Utrecht, te Antwer
pen (5), Leyden en Schoonhoven. Dit feit strekt
tot onlooch- nbaar bewgs, dat deze arboid van
Johannes Van Fidanz», zeerin den smaak
onzer voorvaderen viel. Het boek dat zich
aansluit aan Hugo De St. Victor's ge
schrift „De arrha animoe", wil in hoofd
zaak do ziel, door haar tot bewustzgn te brengen
van schuld en genade, trapsgewijze opvoeren
tot het genot der hemelsche vreugde.
In de derde plaats hebben we Augustinus:
Boeo der inniger bobedinge. Item
Hantboec. Tractaetken ,va n den oer-
saeo der minnen Jesus uhristi. S. Ber
nardi Boexken van det enige sprake.
Buten Scoenhoven in den Hem. 1500, opten
24 dach in Octobi. 136 bladzijden (Campbell;
a. w. blz. 54. no. 208. Een exemplaar van dit
hoogst zeldzaam voorkomend boek mogeljjk
wel het eenige dat nog bestaat berust in de
koninkljjke-bibliotheek te ’i-Gravenha^e). Do
titel-opgave doet zien dat we hier feitelgk te
doen hebben met een bundeltje, dat uit vier
geschriften bestaat, waarvan er twee afkoms ig
zijn vau Augustinus, terwjjl het vierde van
de band is van den heiligen Bernard 2).
En dat bier werkelgk niet een doorloopend
geheel voor ons ligt, maar een samenvoeging
van verschillende gesebriftjes tot één boek,
blgkt uit hetgeen men leest op de keerzgde
van blz. 136: Hier in dessn boecxken salmeu
vynden dese navolgend* ruitenen. In den
eersten dat boec d'y< niger bediuge des heiligen
biscops Augustini dunende totten scouwende
le-en. Item. Dat hantbopo des selven leerairs
Augustini. Item een deuoet traotaetken
van den oersaec des minnen ous liefs heren
ih’u (Jesu) Chri (Christi). 'Ten laesten een
suuerlio boexken van der enige sprake des
heilighen leeraers Bernardi.
Ten vierden vestigen we d^ aandacht op een
aflaatbrief, door Campbell (a. w. blz. 318,
no. 1107) aldus beschroven: Lett re d’in dui
gen ces de 1’ année 1500. Feuillst in plano,
imprimé sur véhn d'un seul cóté. ir 17 lignes
longues sans indication- de liou ni d’imprimeur
(hors ka murs de la villa dj Schoonhoven,
par los ohanvines réguliers du monastère de
B. Mi oh el), 1500. Een exemplaar vau dezen
aflaatbrief bevindt zich in de komnkljjke-biblio-
theek te ’s-Gravenhage. Wat dit document
vooral merkwaardig maakt is niet alleen dat
het het afkomstig is uit Windesheim, maar dat
het zegel van de congregatie aldaar, er aanhangt.
Ten laatste heoben we nog een Horarium.
112 bladzjjden groeten gedrukt. Extra muros
Scoenbovae (d. i. buiten de muren van Schoon
hoven). Het jaartal waarin het werk versoheen
ontbreekt, maar Hes seis, de geleerde biblio
graaf, die den be efenaren dor Nederlandsche
kerkgeschiedenis een onschatbaren dienst heeft
bewezen 1 o. door de uitgave van het Register
of the attestations or certificates of
quilt,
■othals,
ireserred
i Triars,
membershep, confessions of
certificates of marriages, betri
publications of banns, etc. e:o. pr
in the Dutch reformed ohuroh, Austin
Londen 1568 tot 1872 en 2o. door de bemer
king van Ecclesiae Ldndino-Batavae
Arohinum. Tom us I. Abraham! Ortelil
et virorum eruditorum aveundem etad Jaoo-
bom Colivon Orcelianom Epistulae, 1524-
1628 enTomusII. Epistolae et Tractatos
cum Reformationis turn Ecclesiae Londino-
Batava Historiam illustrentes 1544-1622. En
autographit mandante Ecclesia Loodino-Batava
vermoedt dat het in 1500 gedrukt is, en zjjn
betoog daarvoor is ongetwijfeld zoo klemmend
geweest, dat Campbell (a. w. blz. 277, no.
995) geen bezwaar heeft gemaakt, er zjjn goed
keuring aan te hech en. Een exemplaar van
dit boek berust in de Universiteits-bibliotheek
te Cambridge.
Voor zoover bekend is, zijn de 16 achter
eenvolgens door ons besprokene Incunabelen,
die van af 1495 in het klooster „Den Hem”
te Schoonhoven gedrukt zjjn, ook de eenige die
zijn verschenen. In de supplementen ten minste
door Campbell aan zgn Annales toege-
vo gd, komen geen nieuw ont lekte meer voor.
Zeker het aantal is niet zoo verbazend groot,
mair voor dien tgd zegt het veel, zeer veel, en
we aarzelen dan o ik geen oogenblik, om onder
de groo'e drukkerjjen, die in de 15de eeuw in
ons land bestonden, aan die in het klooster
„Den Hem" een eereplaats toe te kennen.
Verre zy het er vandian dat er destgds zoo
veel gelezen werl ah nu; het grootste deel der
toenmalige bewoners van ons land verstond de
leeskunst niet en daarom was er oneindig veel
minder behoefte aan boeken dan in onze dagen.
En wanneer men daarbjj nog let op het feit
dat het belangrijkst deel der toenmalige litera
tuur van godedienstig-m aard was en dat door
verschillende uitgevers dezelfde boeken werden
gedrukt, dan leidt ons dit tot deze slotsom, dat
waar uit één drukkerjj, in Geinige (6) jaren,
niet minder dan 16 boeken in het licht kwamen,
dit stellig een belangrgke most geweest zgn.
Nog zy nier vermeld dat aan de boeken, wat
het uit- zoowel als het inwendige aangaat, de
grootst mogelyke zorg is best ed geworden, al
’t welk eenmaal aanleiding gaf aan mjjn helaas
te vroeg gestorven, onvergoteigken leermeester,
prof. Dr. J. G. R. Aoquoy, te spreken van
de voortreffelijke drukpers van het 8. Miohaël
klooster in den Hem 8.)
1) Een handschrift van het Soliloquium
iren: Johanna, d. van A van Wijk
tbée
wd: J. Verhejj en B. Brandwgk.
leden: J. Boer, oud 69 j.
Gemeente Goudrlaan.
Van 1 tot 31 December.
ren: Ariaantje, d van F. Terlouw en
dwgk.
ouwd: P. den Toom en C. Blob.
leden: C. Terlouw, oud 76 j., eoht-
lan C. Broere.
Gemeente Hoog-Blokland.
Van 1 tot 81 December.
ren: Antonia, d. van C. A van Kekem
akerreld. Margaretha, d. van G Bos
e Jong. Marigje, d. van T. de Brujjn
leden: C z
m H. J. Papenhngien.
Gemeente Hoornaar.
Van 1 tot 81 December.
ren: Johannes, 8. van C Zuanen en
idwgk. Dirk, t. van C. Hakkesteegt
e Hoop. Kornelis, z. van T. Vink en
;erak.
ouwd: J. Timmer, oud 82 j. en A.
el, oud 26 j.
leden: T. Mets, oud 8 m.
Gemeente Jaarsveld.
Van 16 tot 8l December.
iren: Cornelia Daniel Matthys, s. van
M. Haars en J. J. van der Kwast.—
a. van A. de Bruin en A. van Tujjl.
k. van C. Achterberg en A. Rietveld.
ouwd: P. van Os en Z Verborg.
'leden: P. J. van den Berg, oud 7 j.
icbop, oud J j.
Gemeente Krimpen a/d IJsel.
Van 19 rot 81 December.
iren: Cornelia, 8. van L. C. Pols
juten. Arie, z. van J. Lujjten en
Vuuren. Katharina, d. van J. Oito
Blom. At ie, z. van J. Twigt en
Cornelia Adriana, d. ven E. Rook
i. Viseer.
leden: J. H. Krggsman Gd.,oud 8 m.
[graaf, oud 76 j., weduwe van H. Noor-
van Bonaventura is in het bezit van de Utr.
Universiteits-bibliotheek (Tiele; Catalogus
Codioum Manu-Scriptorum. Cet. Bibl.
Univ. Rhen. Traject. Utrecht. Den Haag. 1887,
p. 50. sub no. 166}.
2) Bernard of Bernhard, abt van
Clairvaux, behoorde tot de Cistercienser-
monnikorde (gesticht door den Benediktyner
Robert uit Champagne in 1098, in een woest
oord Citeaux [CisterciumJ bjj Dyon, en in 1100
bekrachtigd door Paus Paschalis II), werd
in 1091 geboren te Fontaines in Bourgondië.
Hjj had een verbazend grdpten hanhang en is
vooral bekend door zyn mondelinge en schrif-
teljj ke bestrjjding van den Soolasticus A b 1 a r d,
en door zijn geschrift de consideratione,
waarin hg krachtig optreedt tegen het zede-
bederf, dat destgds heerschende was in de
kerk. Hg stierf in 1153 en werd reeds in 1174
gecanoniseerd (d. w. z. heilig verklaard). Een
uitnemend artikel over hem, meer dan eenig
ióiir geschikt tot kenschetsing van zjjn
mystieke beschouwingen, geeft Wilhelm Preger
in zgn Gesohichte der deutschen Mystik
Theil I. Leipzig 1374.
gegeven, welke aan elk muziekliefhebber,
die er om vraagt, gratia wordt toegezonden
’t Ia een lijvig boekje van 160 pagina’s
druk met prachtigon omslag in fraaien
kleurendruk uitgevoerd, en die het werkje
zeer aantrekkelijk maakt. Behalve den
gewonen kalender-inhoud, bevat het boekje
een eeuw-kalender, 12 Notitie-pagina’a
een Uittreksel der Post-, Telegraaf en
Zegelwet met tarieven, een Toonkunste
naarskalender, waarvan elke datum de
namen der op dien dag geboren toonkun
stenaars aangeeft, alsmede de plaats hun
ner geboorte, 22 Portretten met Biografische
schetsen onzer eerste Nederlandsche
Toonkunstenaren met de Heeren Rich.
Hol en Dan. De Lange aan het hoofd, en
Mededeelimzen over 225 in Nederland
geboren of verblijf houdende Toonkunste
naren en Toonkunstenaressen. Daaren
boven vindt men in het kostbare werkje
de uitspraak der Italiaansche muzikale
uitdrukkingen, met beknopte regels. Muzi
kale verhalen en Anekdoten, en ten slotte
12 bladzijden allerliefste en gemakkelijke
muziekstukjes voor Piano. Het zal dus
voldoende zijn, het tyoekje bjj zich te
dragen, om, waar men ook gaat, altoos
muziek bij de hahd te hebben, ten einde
in gezelligen kring <^f elders iets te
kunnen spelen. Zooals we reeds hier
boven zeiden, is het boelqe gratis ver
krijgbaar; wie echter toezending per
post verlangt, zende aan genoemde firma
5 cents voor de frankeering. Wij kunnen
ieder muziekliefhebber sterk aanraden,
dezen gewis interessanten muziek kalender
aan te vragen.
Op 1 Januari waren er btf de
Ned. Herv. Kerk 331 predikantsplaataen,
die vacant waren, of in het begin van
dit jaar vacant zullen worden, als: in
Gelderland 28, Zuid Holland 55, Noord-
Holland 32, Zeeland 44, Utrecht 18,
Friesland 59, Overysel 16, Groningen 88,
Noord Brabant 25, Limburg 7 en Drente 14.
'Haastrecht8 Jan. De heer J. Brouwer
de Koning, landbouwer alhier, heeft in de
jongste vergadering van de Holl. Maatachappg
van Landbouw, afdeeling Gouda en omstreken, in
geleid hot onderwerp: „Kwjjnt de landbouwP”
De inleider zei het volgende: „Alji mjj de
eer gegeven wordt het ter sprake brengen
van den kwjjnenden toestand van den land
bouw, zoo zal ik mjj hoofdzakeljjk tot eenige
vragen bepalen, die ik hoop dat eenige be
spreking zullen uitlokken. Allereerst wil ik u
in herinnering brengen dat wjj niet alleen
staan, inaar nog eene nieuwe vereeniging is
opgerioht, n.l. do Christelijke Boerenbond, welke
vereeniging tooh niet zal kunnen optreden tegen
de Holl. Maatschappij, die reeds ongeveer
50 jaar bestaatneen, ik heb gehoopt, dat ieder
onzer moer kracht zal aanbrengen om de Hol-
landsche meer in bloei te doen toenemen en
van haar een flinke kracht te doen uitbaan
en dat ieder vau deze lid zal worden, ten einde
do oude spreuk „Eendracht maakt macht" te
dben bewaarheid worden. Deze maatschappij
heeft reeds lang hare sporen verdiend om als
eene onnutte vereeniging te worden besohoawd
of voorbijgezien. Het doel der nieuwe ver
eeniging kan en mag toch niets anders zjjn
dan het waarachtig belang der landbouwers te
bevorderen daarom, geachte leden, laten wjj in
onze af.'eeling geen krachten verspillen, maar
elk het zjjne zeggen en er toe bgdragen om
de benarde toestanden van den landbouw te
verbeteren. In de eerste plaats wjjs ik op de
post-administratie, daar wij maar eens per dag
onze brieven ontvangen, al wonen wjj aan de
grens eener stad, en ze in de steden 4 of 5 malen
worden besteld. Hoe gebrekkig zgn sommige
wegen, enkele zelfs onbegaanbaar of onberijdbaar,
evenals de tollen en bruggen, die den land
bouwer ergernis geven, als hjj daar moet offeren.
Ook denke men aan het leggen der rails voor
trams langs en op de openbare wegen, zoodat
het bjjna onmogelijk is de wegen te berjjden,
b.v. tussohen Gouda en de Waaiersluis; de
uitwijkplaatsen heeft men by de veraooging
maar heel leuk weggelatenmen moet maar zien
hoe men er heen komt, indien de tram ons
voorbg of togen komt, wat daar zeer gevaar-
lyk is. Hoe staat het met de veiligheid ten
platten landeP Worden wjj niet overstroomd door
landluoperH en bedelaars, die het ons zeer
lastig maken P Hoe staat het met den vleesoh-
aooynsP B daalt de landbouwer niet feitelgk
al de opgelden of sou het vee niet in waarde
rgzen als die accgus werd opgeheven; en dan
komt da>tr nog bg, dat een boer, die zelf kan
slachten, nog een tiende penning daarvan moet
betalen. Hoe staat het met het pachtstelsel F Is
het niet een feit, dat de pachten te hoog zjjn, en
is het ook niet waar, dat dikwijls tusschen
boer en landheer een rentmeester staat en is
die daar wel juist op zgn plaats? Hoe staat
het met die nieuwe paardenkeuringwordt de
landbouwer voor zgn tgd, dat hjj van huis
moet, schadeloos gesteld? Wat dunkt u van
al die aanhoudings-premiën voor paarden, mer-
riön en hengsten, en voor het vee wordt
niets uitgeloofd. De grondlasten, grgpen die
niet tot in het hart van den boer; in de eerste
plaats die schatting der huurwaarde, is die niet
te hoog met de iunerlgke waarde, naar het mg
voorkomt zgn zij drie-vierden te hoog. De
herziening van de gebouwde eigendommen laat
zich ook nog altgd wachten. Is er nog iets
te wachten van een laudbouw-ministerie en zou
het niet beter zjjn tot afgevaardigden ter
Tweede Kamer te kiezen, mannen, wien de
landbouw ter harte g'aat, dan mannen van
politieke richtingen, die onze belangen niet
kunnen verdedigen.
De heer Van Dantzig bracht hulde Mn den
spreker, beantwoordde enkele der vragen en ft
nog andere redenen ter overweging.
Het is langen tfjd geleden, dat we
.ouden, grijzen Gladstone” (Engeland)
- j
is het weer eens geschied en wel bfl ge
geoa
uitn<
ander
lystk
im Mittelalter.
8. 218—227.
8) Dr. J. G. R. Acquoy; Het Klooster
te Windesheim. Dl. II. Utrecht 1876,
blz. 48.
