THBB.
Ndmaiotl Zonan,
DA, Markt, naast „De Waag",
n BOSKOOP, Voorkade,
men gelden h deposito:
dag opvragens h 2
iger termyn op overeen te komen
waarden en desverkiezende tegen
rpand in fondsen;
ÉllKllC BÉ
mtoiHMo:
r één jaar vast op 3 pCt.
igejaikekaasinaïBD?
lik dan steeds VKRBETERDE
88TREM8EL ea KLEURSEL, alom
ijgbaar, van
land- 81 Klanr.
Woensdag 7 Juli.
1897.
N°. 1797.
BRANDSMA,
AMSTERDAM.
Nieuws- en Advertentieblad voor Zuid-Holland en Utrecht
I
-
BUITENLAND.
Overzicht.
Uit Lekkerkerks verleden.
BINNENLAND.
geen
(Msfêaap
Meen!!!
De Nieuwe London
doet de grijs» haren binnen
A kale dagen rrrdwljnen, naakt
Wk bot hear glaneand an «achi, bo-
let het uitvallen en mat de
STE BRUIDSUIKERS,
35 Cte. per 5 ons, per kilo 65 Cta., -
Ügbaar bjj
CHR. RUPKE Co.,
Fabrikanten, Waddlnxveea.
H. T. VAN DEN BRAAK,
Apotheker, Schooahovea.
CREOLIN,
ST BESTE WASCHMIDDEL.
CARBOL)
C. VAN DILLEN Zonen.
wederverkoopeiw
dj«: 11,60
5) Boi
6) ld.
i
Coaptai.
bazorgt
i Dor-
huur-
en de
op 24
SITITIMHE COMT.
S. &W. N. VAN NOOTEN te Schoonhoven,
Q Uitgevers.
uit Noorwegen en vóór zijn Russische
reis, met de Keizerin een korten tijd in
Beieren doorbrengen.
De Keizerin van Oostenrijk keert den
8sten Juli uit Schwalbach terug naar
Weenen.
En President Faure hoopt in ’t najaar
of aan het eind van den zomer naar Rus
land te gaan. De crediet aanvraag van
500.000 francs, welke de reis zal kosten,
is bij de Franache Kamer ingediend.
Nu is de Koningvan Siam bij den Czar.
Nu we toch onze gedachten bepalen
bij den Keizer aller Rassen zij even aan
gestipt, dat deze waarschijnlijk de oorzaak
zal zijn van de bespoediging der Grieksch
Turksche vredesonderhandelingen. Hij
heeft n. 1. aan den Sultan van Turkije
weer een brief geschreven, waarin by een
beroep heeft gedaan op Abdul Hamid’s
liefde tot den vrede en hem vriendelijk
heeft verzocht, de vredesonderhandelingen
zoo spoedig mogelijk tot een goed einde
te brengen.
De Grlekscbe Regeering is op ’t oogen-
blik druk bezig allerlei bezuinigingen in
te voeren. Zoo heeft zij o. a. dezer dagen
ook besloten, de staatsambtenaren op half
traktement te stellen.
Torktye’s verliezen in den oorlog met
Griekenland worden door den Turkschen
Minister van Oorlog als volgt opgegeven
in Thessaliê 900 dooden en 2400 gewonden;
in Epirus 91 dooden en 264 gewonden;
totaal 991 dooden en 2664 gewonden.
Onder de dooden zijn 2 Pacha’s, 27 staf-
en 45 andere officieren, te zamen 74, of
bijna 8 pCt. een verhouding, die pleit
voor de persoonlijke dapperheid der Turk
sche officieren.
De heer Numa Droz is nu benoemd tot
gouverneur van Creta. Voorloopig zal zijn
werk bestaan in het herstellen van de orde.
Nu, dan heeft hij de handen meer dan vol!
De rivier de Timok, een tak van den
Donau, vormde tot dusver voor een deel
de grens tusschen Serviö en Bulgarije.
Maar door de jongste overstroomingen
heeft die rivier haren loop zoodanig
veranderd, dat nu een nieuwe grensregeling
tusschen die beide landen noodig is. Er
zal eerstdaags een commissie daarvoor
worden benoemd.
In de overstroomde stad Kilia (Rusland),
zijn niet minder dan 400 huizen ingestort.
Het water staat in verscheidene straten
wel twee meters hoog.
Vraag en antwoord: Beteekenis van «sterke
arm” en van Hermandad; Geschiktheid
onbez r.v.w. Ingezonden: Onze Com
missarissen, door een C. v. p. Sprok
kels. Advertentiën.
Op de gisteren te Utrecht
gehouden paardenmarkt werden aangevoerd
382 paarden en veulens. De paarden wer
den verkocht van f 40 tot f 600, de veulens
van f 100 tot f 250.
Te Zutfen en te Enschedé zijn
door den raad de schoolvergaderingen
voor hoofd en personeel verplichtend gesteld.
Ds. H. L. Oort, die den 2den
Augustus 1848 de evangeliebediening in
de Nederduitsche Hervormde Gemeente
te ’s-Gravenhage aanvaardde, heeft ontslag
aangevraagd, dat hem natuurlijk na
meer dan drie en zestigjarigen dienst, te
Eemnes buiten, Hoorn, Delft en 's-Gravén-
hage achtereenvolgens vervuld op de
meest eervolle wijze op 1 Juli werd
verleend. Bij het einde zijner ambtsbe
diening richtte hij in druk niet in den
handel een afscheidsgroet tot de ge
meente, dewijl hij aan het uitspreken
van eene afscheidsrede niet kon denken.
-Op de classicale vergadering
te Dordrecht werden al de orthodoxe can-
didaten gekozen: tot lid van het prov.
kerkbestuur Ds. D. Van Popta, pred. te
Papendrecht; sec. Ds. J. Kromsigt, pred.
te Dordrecht; tot scriba en quaestor van
het class, bestuur Ds. A. W. L. Talma, pred.
te Doidrecht; tot assqpsor Ds. A. Feykes,
pred. te Dordrechttot lid ouderling de heer
G. Plaisier te Ridderkerk; tot secundi de
leden van het class, bestuur: Dr. A. J.
Th. Jonker, pred. te Dordrecht; Ds. W. C.
Barbas, pred. te Dubbeldam; Dr. E. J. W.
Posthumus Meyes, pred. te Heinenoord;
Dr. H. J. Hulscher, pred. te Nieuw Lek-
kerlandde heer A. Visser, te Zwjjndrecht
J. Eringa, pred. te Gorinchem.
De vergadering werd bijgewoond door
81 predikanten en 27 ouderlingen.
Ds. W. ZJjlstra te Waddings-
veen heeft bedankt voor het beroep naar
Nieuw Loosdrecht.
Indien werkelijk het plan beeft bestaan,
om de Zeió-Afrikaansche quaestie maar
te «begraven”, dan is dat plan toch mees
terlijk mislukt. Dank zij de vele booze
tongen en booze pennen, waarvan enkele
de handelwijze der Regeering ten zeerste
laakten (n.l. het zoo vroeg sluiten van
het onderzoek), had er Vrijdag j.l. weêr
eene vergadering van het «Zuid-Afrika-
Comité” te Londen plaats, waarin tien
der veelbesproken telegrammen van de
dagbladscbrijfster Flora Shaw aan Rhodes,
z(jn overgelegd. Het zijn de dépêches
van 10 tot 81 December. Dr. Harris, die
ook opgeroepen was als getuige, verscheen
echter niet. Men zegt, dat hij «zoek” is!
Engeland vermeerdert nog steeds zijne
troepen in Zuid-Afrikaeen deel is saam-
getrokken op plaatsen aan de Transvaal-
sche grens, natuurlijk zéér tot verontrus
ting van de Afrikaanders. Er schijnt een
klein geschil gerezen te zijn tusschen
den President van de Transvaal en den
Volksraad en wel over eene tramquaestie.
Johannesburg heeft eene tramweg-maat
schappij, die sinds jaren lang bet mono
polie heeft voor een paardentram in de
stad en de voorsteden. De heeren Lombard
en De Beer hadden nu concessie aange
vraagd voor een electrischen tramweg
buiten de stad; de Regeering stemde toe,
maar de Volksraad weigerde met 40 tegen
9 stemmen zijn toestemming te verleenen,
als reden opgevendedat electriciteit
als trekkracht, in plaats van paarden,
nadeel zou berokkenen aan de land
bouwende en paardenfokkende Boeren.
Er is echter sprake, dat de Volksraad
zijn besluit nog wel zal intrekken.
In Britscb-ladlt gaat bet weer erg
oproerig toe en nog steeds naar aanleiding
van den gezondheidsdienst tegen de pest.
De inlanders achten zich daardoor in
hunne godsdienstige gevoelens gekwetst
en doen allerlei geweldenarijen. De Re
geering heeft daarom de stad Poonah
doen bezétten door eene straf expeditie,
die de bevolking in bedwang moet houden.
De pest neemt overal af, dank zij de
krachtige maatregelen der Regeering.
Doch «ondank is ’s werelds loon!” Dat
wordt ook hier weer bevestigd.
Nog een naproeQe van de jubileum
feesten werd verleden week Donderdag
gehouden te Aidershot, waar Koningin
Victoria eene groote revue heeft gehouden
over de troepen. De parade liep uitmun
tend af en leverde een schitterend schouw
spel op. 's Avonds werd een taptoe
gehouden met fakkellicht. Koningin
Victoria’s gezondheid heeft volstrekt niet
geleden onder de feestdrukte der laatste
dagen.
Keizer Wilhelm van Daitsehland, die
eenlge zéér aangename dagen te Kiel door
bracht, gaat nu weer een reis naar Noorwe
gen doen, volgens gewoonte. Is het wonder,
dat men hem den naam van Reise Kaiser
geeft?
Wat een wijzigingen in het Pruisisch
Ministeriel Posadowsky is in plaats van
Von Bötticher tot Minister van Binnen-
landsche Zaken en plaatsvervangend riks
kanselier benoemd; Miquel wordt vice-
President van het Staatsministerie en
Generaal Podbielsky toch Minister van
posterijen, in plaats van den overleden
Stephan. Men vermoedt, dat hieruit ook
nog volgen zal, dat de Rijkskanselier Von
Hohenlohe zal aftreden. Immers zijne twee
eenlge medewerkers, Von Marschal en Von
Bötticher zijn heengegaanDat heengaan
van bekwame en vrijzinnige mannen als
bovengenoemde, wordt ten zeerste be
treurd. Verschillende bladen verzekeren,
dat de sympathie der meerderheid van
den Duitschen Rijksdag met hen is. Men
verwacht, dat by deze stemming onder
het volk met de eerstvolgende verkiezingen,
de radicalen eene groote meerderheid zul
len hebben.
Zaterdag had de laatste zitting plaats
van den Duitschen Bondsraad, gepresideerd
door den nieuwen voorzitter, Posadowsky
en bijgewoond door den oud-Minister Von
Bötticher, die van alle leden recht harte
lijk afscheid nam. Zeventien jaar lang
heeft hfi het ambt van Minister bekleed
en hij was het eenige lid van de Regeering
uit den tijd van Keizer Wilhelm I.
De Vorsten zyn, als gewoonlijk ’s zomers,
druk aan het reizen en trekken.
De Koning van Denemarken, die vqor
zijn gezondheid te Wiesbaden is gewM&t,
gaat naar Gmunden, in Opper-OostenfQk,
om daar eenigen tyd door te brengen bij
den Hertog en de Hertogin van Cumber
land, op hun /raai landgoed aan het meer
Traun, waar Koningin Louise reeds drie
weken verblijf houdt.
Vorst Ferdinand
zich naar Rumaniö,
van Bulgarije begeeft
-om een bezoek te
brengen aan Koning Karei.
De Koningin-Regentes van Spanje is
met den jongen Koning en de Prinsessen
naar San Sebastian vertrokken, waar het
Hof tot half October zal blijven.
f'izer Wilhelm zal, na zijn terugkeer
HISTORISCHE STUDIE
DOOR
Dr. L. A. VAN LANGERAAD.
IV.
Het heden met zyn woeling en strijd, heeft
▼oor een wyle de gedachten aan het verleden
verdrongen, doch nu rust en kalmte zijn
wedergekeerd, kan ook nauwgezette en ern-
I stige studie weer tot haar recht komen en om
j verder brengen op den eenmaal ingeslagen weg.
opstel mot de
irdige stuk van
"eheel door ons is afge-
,/uggekomen. Dit willen
ons zoo goed mogelgk
Bij Kon. besluit is G. B.
Fortuyn benoemd tot burgemeester der
gemeente Zwammerdam.
In verband met de in den
laatsten tijd veelvuldig voorkomende klach
ten over beschadiging van pakketten met
sigaren, is door het hoofdbestuur der
posterijen en telegraphie bepaald, dat in
het vervolg, ten opzichte van het verleenen
van schadevergoeding wegens bescha
diging, gewone kistjes sigaren voor de
verzending met de pakketpost niet als
voldoende verpakt zullen worden be
schouwd als zij eenvoudig in papier
gepakt en met touw omwonden zyn. In
voorkomende gevallen zal de aandacht
van de afzenders hierop gevestigd en hun
het gebruik van een houten raam of van
hoekiatten bij de verpakking aanbevolen
worden.
De besturen der liberale kies-
vereenigingen te Sneek en te Rauwer
derhem hebben by den inspecteur der
postei en te Zwolle een klacht ingediend
in zake een, naar men vermoedt, opzet
telijk gepleegd verzuim door den brieven
gaarder in ’t dorp Scharnegoutum, die
Donderdagmorgen 24 Juni een kleine
1000 verkiezingsbiljetten ontving en deze
eerst den volgenden dag, dus te laat,
heeft verzonden.
•—De uitvoering van Peter Benoit
kindercantate «De Wereld in” döor 8500
kinderen zal op Woensdag 7 Juli op het
terrein der Dordtsche tentoonstelling plaats
hebben.
De kinderen, die aan de uitvoering deel
nemen, zjjn leerlingen van openbare en
bijzondere scholen, en verpleegden van
het weeshuis in het kromhout. Ais plaats
voor de uitvoering is gekozen de dansvloer
rondom den muziektempel, waar voor dit
doel een tribune wordt opgericht.
De uitvoering geschiedt onder generale
directie van den beer E. Erdelmann met bege
leiding van de muziek van Hutschenruijter
uit Utrecht.
Sedert November reeds is de heer Erdel
mann met de voorbereiding voor de cantate
bezig, waarby steeds een krachtige steun
werd ondervonden van de onderwijzers,
die gedurende al dien tijd hunne vrije
Zaterdag-middagen opofferden om by het
instudeeren en de repetities behulpzaam
te zijn.
Op den nationalen zwemwed
strijd, Zondag te Amsterdam gehouden,
werden door den heer E. Douwes Dekker
van Bodegraven, lid van de «Leidsche
Zwemclub,” twee eerste prijzen behaald, n.l.:
lo. het kampioenschap van Nederland
op de lange baan (600 M).
2. de medaille, door de Koningin uit
geloofd op de baan van 240 M. (buik.)
Inhoud van het Juli-No. van
«de Politiegids”:
Hoofdaltikels: Op tijd; Politieke Politie,
beide door Jac. Van Waning. Bijdragen:
Italiaansche Politie, met aant. der Redac
tie; De Politie in de groote steden; In
een Londensch slaaphuis. Perskroqiek:
De hondsdolheid en de muilkorf in Enge-
land; Misdaden te LondenUitvoering van bezwaar opleveren. Zoo zullen de binnen-
strafvonnissen. Nieuwe uitgavenWet ---- -
op de Kamers van arbeid, handleiding, 1 Lw-'ï-
door H, Püttersen Ta. - Rechtspraak. - overgelaten.
RADE MARL
léén in verzegelde pakjes, voorzien
•ovenstaand gedeponeerd handelsmerk,
■ijgbaar te Schoonhoven by
E. C. VAN DER ENDS.
wpoort, C. Spilt.
ddoos, J. G. VAN DEB RsST.
rkerk ajd IJ eet, M. Pannbkoxk.
G. de Jong Czn.
A. J. Dogtebom.
A. Dekker.
J. van Gennep.
Nio. de Leeuw.
Z. Vink.
Wed. D. Blanken.
1 ApeUetJee van hot hoofd weg.
kJ “haff: g®*?**i
en f 0,85 per flacon-
rkrygbaar tyj, Mqjuffr. E. M. DRIESEN
ihoonhoven.
eciaal adres voor Tinctuur voorgrijxe
len i f 1,26 per flacon.
’Goadriaan, 3 Juli. By de gehouden
eind examens aan het gymnasium te Tiel
slaagde ook onze dorpsgenoot, de heer
J. C. Kars, voor diploma A.
*Hoog-BlokIand, 1 Juli. De hooibouw
is in vollen gang, en al is de opbrengst
niet overvloedig, de landlieden mogen er
toch mee tevreden zijn. Buitendien was
tot heden het weer voor het hooien gun
stig, zoodat het binnengebrachte van
uitstekende kwaliteit is. Dit is eene licht
zijde in het boerenbedrijf; jammer, dat er
een donkere kant tegenover staat, want
de prijzen van het zuivel zijn laag en de
handel is van weinig beteekenis. Buiten
dien heerschtook hier, gelyk overal elders,
het mond- en klauwzeer vrij hevig, tot
groot ongerief en ook groote schade van
den landman.
De werkzaamheden aan het nabij
gelegen station Arkel, bestaande in het
aanleggen van een los- en laadplaats voor
goederentreinen, zijn afgeloopen. Een zoo
genaamd dood spoor is aangebracht en
daarnaast een flink, breed bestraat ter
rein. Het geheel is goed opgelqverd en
doet den aannemer, den heer Brand,
van Giesendam, eer aan. De H. IJ. S.
heeft door den aanleg van dit werk in
eene ware behoefte voorzien, want van
ons station wordt een druk gebruik ge
maakt voor de verzending en ontvangst
van goederen.
‘Lekkerkerk, 2 Juli. Als candidates
voor het lidmaatschap voor den gemeente
raad zijn alhier gesteld voor vier te ver
vullen plaatsen, de heeren: L. Breedveld Az.;
T. Van Duijvendyk; A. Van der Graaf Mz.;
T. De Jong Jz.P, KleiburgT. Mudde TDz.
en J. A. De Vries Jz. Het getal kiezers
bedraagt 462, (38 minder dan voor de
Kamer en de Staten). De stemming zal
plaats hebben op Donderdag 8 Juli tusschen
8 uren voorm. en 5 uren nam.
Het mond- en klauwzeer onder het
rundvee neemt hier verbazend toe; schier
iederen dag worden nieuwe gevallen aan
gegeven. Had deze ziekte in het begin
een gunstig verloop, thans wordt het van
meer ernstigen aard, zoodat reeds eenige
runderen tengevolge der ziekte zjjn be
zweken. De groote temperatuurs ver
schillen der laatste dagen zullen daartoe
waarschijnlijk wel van invloed geweestzyn.
Sliedreeht, 1 Juli. Van het aanleggen
van een tramlijn door de Alblasserwaard
en de Vijfheerenlanden zal vooreerst weer
niet veel komen. De commissie, belast met
de opname enz. van de lyn, die zou loopen
van Vianen naar Dordt, langs Meerkerk,
Goudriaan, Molenaarsgraaf, Bleskensgraaf
enz., met een zylyn o. a. naar onze gemeente,
heeft hare werkzaamheden gestaakt, omdat
haar gebleken is, dat de technische moei
lijkheden, vooral in verband met de ont
zaglijk hooge kosten, een onozerkomelyk
bezwaar opleveren. Zoo zullen de binnen
landen van Zuid-Holland vooreerst dus
nog In hun geïsoleerden toestand blijven
mmrflNilAfan-
1) Het oorspronkelijke stuk heet «Koyen”.
Ongetwjjfeld moeten we daaronder «koeien’’
verstaan en niet «kooien”, d. w. i. het vangen
van vogels, voornamelijk eenden, in een kooi.
Het is niet ondienstig daarop te wysen. Het
verband brengt bet reeds mee en bovendien
was het woord «kooien”, naar ’t schijnt, toen
nog niet bekend. Immers zegt prof. Verdam
in het Middeln. Woordenboek, Dl. III,
afl. 14 en 16, ’s-Gravenhage 1893, l^ol. 1886,
dat tot nu toe het werkwoord oooyen (in een
eendenkooi sluiten of vangen) in ’t Middel*
nederl. niet is voorgekomen.
2) Vonden in de 18de eeuw een deel van
Lekkerkerks ingezetenen den kost met het
«dyoken”, de grondstof voor de dyken werd te
Schoonhoven verhandeld. In Januari toch van
het jaar 1681, toekent de geleerde en kundige
historiekenner Arent Van den B tichel (geb.
den 18den Maart 1666) in zjjn dagboek (0om
men tarius Rerum G uotidianorum, Dl. I,
f° 126 v’. Dit handschrift berust in de Univ.
Biblotheek te Utrecht. Zie Ga tal. Medio um.'
Ms. Bibl. Univ. Bheno Trajeotinae, door
Dr. P. A. Tiels. Utr. 1887, pag. 808, no. 798.
trekken gelden op Effecten voor:
en onder f 1000,— 4 'sjaara
en daarboven tot den prolongatie-
s, volgens Amsterdamsche beurs
waarden
n zich methetkoopenen verkoopen
Effecten, tegen een provisie van:
voor fondsen boven de 80
L onder 80 (ook
loten
langd worden orders in de meeste
sen verantwoord tot den eerstvolgen-
middenkoers der Amsterdamsche
en Coupons in boven de Amster-
.sche beursnoteeringzonder bere-
ng van provisie;
m zich op voordeelige voorwaarden
het incasseeren van wissels op
len- en buitenland. Tarieven op
rrage gratis verkrijgbaar;
Mm geid op HYPOTHEEK.
voor Schoonhoven de Heer
A. VAN DEN HEUVEL, aldaar.
zes maanden n‘
sertien dagen opvragens
ie
pt on verkoopt effecten
sueert Wissels en
assurantiën.
Het Kantoor is geopend:
i 9 tot 2 en van 7 tot 8 uur.
Zaterdagavond geen kantoor.
DE DIRECTIE.
J. 0. VAN VREUMINGEN,
Confiseur te Oadewater.
Op plaatsen, waar geen Depót*
itigd zijn, worden v-J-
tagd.
IRBOLZUUR ea CREOLINUM
ijgbaar by
ÏT BESTE ZUIVERINGSMIDDEL
voor vee, lijdende aan
IQND- EN KLAUWZEER.
rügbaar bij
GOUDA.
ze weer naar Zeeland en de
geroerd worden. In de
Van B ach el hier een
op. Menigmaal toch heb
waar is toch steeds de
ran daan gekomen roor de
luwsche en Z.-Holl. djjkenP En zie dit is
Deze Courant wordt des Woensdags- en des Zaterdags
morgens uitgegeven. Prijs: voor Schoonhoven per drie maanden f 0,75.
Franco per post door het geheele ryk f 0,90. Men kan zich abon-
neeren bij alle Boekhandelaren, Agenten en Brievengaarders.
\pen a/d Lek,
drecht,
wtein,
enwoude,
Ambacht,
«’t selre met garniooen beeet
belieft*poogde rerder eenige
Jaer omtrent leggende in te nemen,
dede, besonder nam hg in de schanse
dorp Crimpen gelegen was, de welke
>rk en met 2Ü0 soldaten bezet was 6)”.
Dat de Spanjaarden tjjdens de belegering ran
Sohoonhoren en later op hun tocht naar de
Schans te Krimpen a/d Lek, de naburige dorpen
niet ongemoeid lieten, ligt in den aard der zaak,
en Stolwgk, zoowel als Lekkerkerk, Krimpen
en Ouderkerk a/d IJsel, hebben in ruime mate
de treurige gevolgen daarvan ondervonden, of
schoon ongetwijfeld de pogingen, die in het
begin van 1676 door Willem van Oranje zgn
aangewend, om de Schans te Krimpen weer in
zjjn macht te krggen, ook niet ten goede zgn
gekomen aan laatstgenoemde plaats.
Prys der AdvertentiënVan 1 tot 5 regels f 0,50. Iedere regel
meer f 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzending franco
uiterlyk tot Dinsdags- en tot Vrydags-namiddags 4 uren.
Alle binnenlandsche Advertentiën, voor 3-maal plaatsing opgegeven,
worden slechts 2-maal in rekening gebracht.
▼oor sluis- en molesgeld, als er ten minste
niets bijzonders of buitengewoons zich opdeed,
wat alweer tot verhooging van lasten aanlei
ding geven zou.
Het verdient opme^iag, dat destgds ruim
een vjjfde gedeelte vair hei land, waaruit het
zoogenaamde ambacht van Lekkerkerk bestond,
in handen was van inwoners der steden
drecht, Schoonhoven en Gouda, dat de
prjjs gemiddeld 24 stuivers bedroeg
waarde van het land geschat werd
Rgnsebe guldens.
Wat aangaat de wjjze waarop de bewoners
van Lekkerkerk destyds in him levensonder
houd vóórzagen, dan mag al aanstonds worden
gezegd, dat deze voor een belangrijk deel gelyk
was aan die van deu tegen woord igen tyd. Een
hoofdbron toch van bestaan was de veeteelt 1)
en hooibouw. Verder was hier ook het
boerenbedrijf, in den trant waarop zulks tegen
woordig in Zeeland en een deel van de Zuid-
Hollandsche eilanden wordt gevonden, niet
onbekend, want er wordt gesprokez van dorschen
en wannen (wat toch kwalyk van hennepbouw
alleen kan zyn gezegd) en arbeiden met de
spa. Ook vogelen (en daaronder moet m. i.
verstaan worden wat men thans «kooien”
noemt) leverde evenals de visohvangst (immers
ook heden ten dage nog) een middel van be
staan op, terwyl eindelyk nog gesproken wordt
van «dyoken”, waarmee naar 't my voorkomt be
doeld wordt het maken van dykon, d i. het aanleg
gen van nieuwe en het verzwaren of opwerken van
oude dyken 2). Eu op dezelfde wgze als ’t
ging in 1616 bleef het gaan, alleen met dit
onderscheid dat de rampen, veroorzaakt door
burgertwisten, sooal niet vergeten, dan toch
van lieverlede minder gevoeld werden. Helaas,
dat ook de eerste jaren van den tachtigjarige^
krjjg voor onse gemeente en voor de geheele
Krimpeuerwaard zoo ongelukkig moesten zyn.
Laten we, tot recht verstand der saken, eens
sien, wat in de «waard” gebeurd is, en zulks
aan de hand van Pieter Bor. De Gerefor
meerden dan (zoo deelt deze geschiedschrijver
ons mee) zetten de aanvankelijk in 1572
behaalde zegepralen voort, zóó, dat ze binnen
betrekkelyk korten tyd al de steden van Holland
bemachtigden, uitgezonderd Amsterdam, Woerden
en Schoonhoven, «derhalve de Grave Van der
Mark (d. i. Lumey) de stede van Schoonhoven
sterkelgk heeft beUgert^an met twe sttokeu
gesohuts beschoten, daor binnen lach een vaendel
Duitse soldaten, daer Hopman of was eenen
gebynaemt Losecoot, dese beroemde hem die
Stede wel te sullen houden, maer een bresse
geschoten wesende van omtrent twe roeden
wyto alleenlgk, is hem de moet ontsonken,
byzonder ook doordien by bevond dat de borgeren
niet seer gesint en waren haer leven te perioliteren,
sulx dat hy den eersten Octobris met syn
soldaten daeruit getrocken is, en hebben de
borgeren hen voorts onder sekere conditiën
opgegeven onder de gehoorsaemheid van de
Prince van Orangien, hier hebben sy de
Religieusen van het Glooster (o. 1. Den Hem)
van Reguliers daer buiten gelegen, die binnen
de stede gevlucht waren, ook quaelyken getrac-
teert, een van deselve genaamd Broeder Dirk
van de Goude doorsteken, twe andere aan een
Noteboom tegenover het Stedehuis staande ge
hangen 3)”. Zxi was dus de stad in 1672 aan
de zyde van Willem van Oranje gebracht,
doch drie jaar later, nL in 1675, werd se weer
door de Spanjaarden veroverd. Immers, nadat
de heer van Hierges 4), den 7den Augustus
1575 Oadewater had ingenomen, trok by, zonder
dat iemand er erg in had, met zyn leger naar
Schoonhoven, waar hy den 12den Augustus
aankwam. Wel werden nu, op last van den
prins, de dyken hier en daar doorgestoken,
om daardoor het land onder water te
zetten, ten einde op die wyse de Span
jaarden te noodzaken deze streken te verlaten,
wel wendde Willem Van Ranse alle pogingen
aan om de stad te versterken door 't zenden
van krygsvolk en amunitie, maar het een hielp
al evenveel als het ander, zoodat reeds 12 dagen
later, nJ. den 24sten Augustus „wesende S. Bar-
tholomeusdag, die de Gatholyken aldaer voor
Patroon van dier stad houden”, Schoonhoven
aan den vyand moest worden overgegeven 5).
Hierges nu
hebbende na syn beliefte, poo(
schansen daei
gelyk hy
die in het di
taemiyk ster.
igen, doch nu rust
ekeerd, kan ook nauw"
.adie weer tot haar rqch
verder brengen op den eenmaal
We eindigden het vorige
belofte, dat op het merkwaar
1614 en dat in zyn gel
drukt, zou worden teruj,o
we thans doen en ons zoo goed mogel
trachten te verplaatsen in de tijden en omsti
digheden, die besproken worden.
De vele burgeroorlogen, die ons land in de
laatste helft der 16de eeuw teisterden, hadden
aan Lekkerkerk veel ellende, bangheid en be- i
nauwdheid gebracht. Door de stroopende en
plunderende benden van den Gelderschen hertog 1
was het dorp, dat destyds niet meer dan 160
haardsteden (d. i. bewoonbare huizen) telde,
nagenoeg geheel en al verbrand. Immers niet
meer dan een twaalftal was biyven staan. Het
was een nare tyd, waarin men byna geen rust
kende en die by voortduring vreezen deed voor
dreigend gevaar. Middelen om het verbrande
op te bouwen zooals het vroeger geweest was,
had men niet en met «halve huysen, keetkens
ende andere souyskens”, ten getale van ruim
100, hielp men sich zoo goed en kwaad als 't kon.
Dan sie, ternauwernood was men begonnen
sich eenigermate te herstellen van de onheilen,
door Gelderlands wilde horden teweeggebracht,
of opnieuw ontbrandden twisten van Utrechte
naren, Hollanders en de aanhangers van jonk
heer Frans van Brederode brachten
onheil en verderf voor Lekkerkerk. De wed
vaart week, met moeite verdiende men het
dagelyksche brood. Een zwarte hemel had
sich boven ons dorp gewelfd en wat Voppe
Aertsz. en zyn medeschatters ons over den
maatschappelyken toestand verhalen, is feitelyk
niets anders dan één jammerklacht. Het is
ons, hun relaas lezende, alsof ze zeggen wilden,
ochl vraag toch, nu er gelden voor de verpon
ding moeten worden opgebracht, van onze
plaats zoo weinig mogelyk, want niet onwillig
zyn we om in de nieuwe belasting by te
dragen, maar onmachtig.
De bewoners waren verarmd, de inkomsten
weinige, ja, wel zag het er zwart uit Hier
moest schatting betaald worden, elders accyns*
en kroongeld, zeker niet het minst te Dordrecht,
dat een soort suprematie over Lekkerkerk
uitoefende. En by dat alles kwam nog dat de
dyk, die de plaats tegen het rivierwater moest
beveiligen, groote scheuren had gekregen,
zoodat, indien deze niet spoedig gedicht werden,
groote onheilen voor de deur stonden. Die
dyken weer in behoorlijken staat brengen,
sou almee groote offers vorderen van de grond
bezitters, die zich bovendien nog bezwaard
zagen met een jaarljjksche uitgave van 8 10
stuivers per morgen voor djjkonderhoud, nog
vermeerderd met etuivers ook per morgen
Het eerste deel, groot 548 f° bladzyden, met
het daarby behoorende 2de deel, groot 473 fu
bladzyden, wordt door my voor den druk ge
reedgemaakt, om te verschynen in de uitgaven
van het Hiztorisch-Genootsohap te Utrecht*')
aan: «Circa hoe tempus Schoonhaaiam (quasi
pulcrum portum. Sic. n. scriptam, in diplomate
quodam Willemi Bauari Hol. Co) oppidam
non ades magnum sed propter situs ad Leccae
ripan oommoditatem satie populosum, perveni.
Mercimonia oespitum ibi vigent, qui ex pallu-
dibus Rhenensibus effosi, maxima multitudine
es oonvehuntur, et inde in Zelandiam vioinasque
insulas comportantur.” D. i. omstreeks dezen
tyd (Januari 1681) kwam te Schoonhoven (d. w. z.
Bohoone haven, zoo immers wordt het genoemd
in een diploma van den Holl. graaf Willem
Van Beieren) een niet groote stad, maar wegens
de goede ligging aan den oever van de Lek,
vry goed bevolkt. Daar bloeit de handel in gras
loden, die, gestoken uit de drassige deelen van
den Ryn, in groote menigte derwaarts worden
gebracht, vanwaar H
naburige eilanden
eerste plaats lost
raadsel voor me
me afgevraagd:
grasbedekking
Zeeu..._ï:
me nu duidelyker. Te Schoonhoven was de
marktplaats voor graszoden, daar werden ze
gebracht en verhandeld. Maar in de tweede
plaats is begrgpeljjk dat, waar uit deze plaats
een deel van de specie voor het aanleggen der
dyken gehaald werd, benevens uit omliggende
gemeenten (in deze ook uit Lekkerkerk) mee
gingen, om de aarde te verwerken, of zooals *t
heet, te «dyoken”.
8). Bor, Nederl. Historiën; DL I, Amst.
1679. f. 881.
4). Hierges, d. i. Gilles van Barlaimont
zoon van den welbekenden Charles v. B.
Hy sneuvelde in 1679, tydens de belegering
van Maastricht.
>r, a. w. f" 646 en 647.—
f" 647 en 648.—
