f0,50
otschaD,
'attei.
1897.
Zaterdag 18 September.
N°. 1818.
’.iDSiCtS,
rkunst-Vereeniging,
xan tot het geven
retisoh
no-onderwys.
Nieuws- en Advertentieblad voor Zuid-Holland en Utrecht
D.
ót van het
NDSCH
>ven en om-
svestigd in
lel van
NOOTEN.
R GRAAF Kz.
KERKERK.
ngeboden:
IKAR,
LINE.
BUTTENL
Overzicht
BINNENLAND.
SpoedI
LEERPLICHT.
i-Chemiaeh
Boer
r. VAM MOOTIN'
MOOWHISCH! GOURAWT.
S. W. N. VAN NOOTEN ti Schoonhoven,
Uitgaven.
msterdam.
1,50 en f 2,25;
toez. van het
voor vracht, of
ct. verhooging.
herige
hoeren
E STAND.
F«f-
Nieuwkerk.
1 September,
iria, d. ran A.
b, oud 80 j. en E,
aarsgraaf.
8 September.
I. van B. Tukker en
vaa 8. A W. N.
Schoonhoven zijn
mtoonstelling van
Dordrecht.
werp ter waarde
rschillende prijzen
0,-, f 500,- enz.
1 gedaan en in-
•rden bij
als nieuwe
>este TREKHOND.
N, Mr. Bakker, te
ddel tegen
E K T E.
r Maogolins en
inden beterschap
icht u openlyk
en.
P. JANSSEN.
97.
ikerstraat A 417,
erk a/d Usel.
10 September.
I. van J. L. Bob en
A. van Leeuwen en
Anna Maria, d. van
Weerd. Cornelia,
in E. de Koster.
A. Dijksman en P.
an A. Pronk en S.
irsun.
1 September.
an J. Kreukniet en
stond voor de arrond.-
Lotterdam in de eerste plaats
vissoher te Berg-Ambacht,
den 19 April, ’s avonds te
f te Pernis te
loor, die hem
Prijs der Advertentiën: Van 1 tot 5 regels f 0,50. Iedere regel
meer f 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzending franco
uiterlyk tot Dinsdags- en tot Vrijdags-namiddags 4 uren.
Alle binnenlandsche Advertentiën, voor 3-maal plaatsing opgegeven,
worden slechts 2-maal in rekening gebracht.
Het is weer geheel en* al mis met de
vredes-ondei handelingen te Cönstantinopel
(Tarkge), natuurlijk een gevolg van het
optreden van Duitschland, dat, zooals men
weet, in de jongste bijeenkomst van de
gezanten der Mogendheden nog geen in
structies aan ztfn getant had gegeven.
Deze Mogendheid heeft, van af het oogen-
blik dat ook hare bemiddeling werd in
geroepen, deze gelegenheid aangegrepen,
om oude flnanciöele grieven te luchten
en zoo mogelijk te regelen. Daarom kwam
zij telkens en telkens weer met bezwaren
voor den dag, als door eene der andere
Mogendheden voorstellen waren gedaan
in het belang van den vrede. Duitsch
land verzet er zich nu sterk tegen, dat
de leening, waaruit de oorlogs schadeloos-
stelling zal worden voldaan, eene bevoor
rechte zal wezen. Het wil alleen dan
hierin berusten, als Griekenland waarborg
geeft voor de afdoening van het geheel der
interesten, die nog verschuldigd zijn aan
de houders van obligation van vroegere
leeningen. Het is zéér natuurlijk, dat
al die tegenwerpingen, al dat oprakelen
van oude grieven, de vredes-onderhande-
lingen ten zeerste belemmeren. En wat
de andere Mogendheden betreft? Deze
hebben zich indertijd geschikt, er in
berust, toen datzelfde Duitschland met
het voorstel voor den dag kwam, dat
Thessaliö eerst zou ontruimd worden eene
maand na de vaststelling van het bedrag
van den eersten stortings termijn der
oorlogsschatting, maar of zij ook nu
weer zoo onderworpen zullen zijn, nu
Duitschland met deze nieuwe bedenkin
gen voor den dag komt, is zéér sterk te
betwijfelen. Integendeel, het zou wel eens
kunnen zijn, dat zy de zaak met elkaar
gingen regelen en op practische wijze een
eind maken aan al dat gehaspel. Duurt het
echter w'eer te lang, dan*zou het er wel
eens op kunnen uitioopen, dat Griekenland
leukweg de Mogendheden bedankt voor
eene vrede-bemiddeiing, die nog tot niets
anders dan tot nieuwe verwikkelingen
leidde. Mogelijk, dat men op zekeren dag
nog eens te lezen krijgt, dat Turk en
Griek flinkweg elkaar de hand hebben
gereikt en de zaak voorgoed is uitgemaakt,
want werkelijk z{j schreeuwt om afdoening.
De berichten uit Brltscb Indie worden
er ook niet beter op. Wat voorspeld werd,
is gebeurd. Tegen half September zouden
de Afridis zich weer eens laten gelden
en ziet, de 16de was nog niet daar, of
ze hadden zich al weer meester gemaakt
van Sarhargasti, een politie-post aan de
grens Bovendien werd nog een aanval
gedaan op de Samana-forten. De Generaals
Blood en Ellis trokken met hunne troepen
macht op naar Mohmand-land.
In de haven van Calcutta ligt thans
een merkwaardig schip, de Amerikaansche
stoomboot „City” of „Everett”, dat een be
zending koren voorde hongersnoodlijdenden
in Britsch-Indié heeft aangebracht. In de
Vereenigde Staten zijn namelijk inzame
lingen voor de noodlijdenden gehouden,
waarbij vooral de landbouwers uit den
vruchtbaren staat Illinois en de lezers
van de „New Yoiksche Christian Herald”
milde gaven schonkente zamen ongeveer
250.000 dollars (f 625000).
De Hertogin van York zal, ten behoeve
van de met hongersnood bedreigde be
volking van eenige districten van Ierland
een beroep doen op de openbare liefdadig
heid, evenals de Prinses van Wales het
destijds deed voor de Londensche armen.
Het bezoek* heeft dus eene goede uit
werking gehad!
Op ’t oogenblik vettoeft de Koning van
Siam in Frankryk. Te Parijs aankomend,
werd hij aan ’t station verwelkomd door
den heer Faure en de Ministers. De eerste
sprak hem beleefdheidshalve in het En-
gelsch aan en vergezelde den Koning
naar diens hötel in de Avenue Hoche.
Z. M. verleende aan Frankrijk’s President
de hoogste Siameesche orde. Met veel
eerbied werd het graf van Napoleon I
bezocht en ook eene wijle vertoefd op
den Eifföltoren.
En Keizer Wilhelm is sedert Zondag 11.
te Totiss, in Ilongartye, zooals men weet,
om de manoeuvres bij te wonen. Door
de bevolking werd hij luide toegejuicht
en door Keizer Frans Jozef recht hartelyk
ontvangen. Verdere bjjzondei heden om
trent dit bezoek zijn nog niet bekend.
Het getal der spoorwegongelukken in
Doltochtend is weer met twee vermeerderd,
een by Keulen en een bij Barmen, waarbij
eenige personen omkwamen en groote
schade werd aangericht. Er is een offi
ciéél© statistiek opgemaakt van al de
spoorwegongelukken, die er geschied zijn
in de maand Juli, op Duitsche spoorwegen.
Alleen in die maand ontspoorden er 35
treinen; er kwamen 18 treinbotsingen en
173 andere ongelukken voor. Daarbij
werden 60 menschen gedood en 154
gewond. De staat van de wegen en
van het rollend materiaal moet heel
ir Koog, oud 85 j.,
an Lange (van Rot.
jo, oud 81 j.
nen, oud 77 j., echt-
schillende zijden is dan ook aangedrongen
op verbetering en herziening van het een
en ander. Zooals reeds vroeger werd ge
meld, is voor die regeling eene commissie
samengesteld.
In Spanje worden eenige wijzigingen
in het Ministerie aanstaande geacht, doch
niet van ingrijpenden aard, zoodat Generaal
Uzcarragua in elk geval Premier blijft.
Op Cuba wordt Generaal Weyler als com
mandant gehandhaafd; de expeditie, door
hem uitgerust om „Victoria de la Tunas”,
dat door de opstandelingen veroverd was,
weer te heroveren, mocht daarin niet
slagen. De insurgenten moeten nu wer
kelijk een Regeering geproclameerd hebben
met den advocaat Domingo Mendez Capote
als President der Republiek.
Als iets zeer buitengewoons wordt uit
Pretoria (Transvaal) gemeld, dat Dr. Leyds,
by zijn terugkomst aldaar, aan het spoor
wegstation opgewacht werd door President
Krüger, gelijk mede door den Britschen
agent en de vreemde consuls.
De Johannesburger „Star”, welker anti-
Regeerings-gezindheid bekend is, verklaart,
dat President Krüger, ingeval van her
kiezing, slechts een jaar of korter zal
aan bljjven en dan plaats maken voor den
heer Wolnjarans.
Den 9den September 1.1. heeft weder
een geweldige orkaan gewoed over een
gedeelte van Japan, nieuwe overstro
mingen en groote schade veroorzakend,
en ook helaasweder verlies van menschen-
levens. In de haven van Yokohama liep
een Duitsche kruiser aan den grond, die
echter weder is vlot geraakt. Maar een
Noorweegsche bark verging bij Tokio met
verlies van 10 man.
By Kon. besluit is, met in-
gang van 1 October, opgeheven het ont
vangkantoor der directe belastingen en
accijnzen te Ouderkerk aan den Usel, en
is een kantoor dierzelfde middelen inge
steld te Lekkerkerk, omvattende de ge
meenten Lekkerkerk, Ouderkerk aan den
Usel, Krimpen aan den Usel en Krimpen
aan de Lek; en zijn benoemd: tot ont
vanger der directe belastingen, invoer
rechten en accijnzen te Brouwershaven c.a.,
C. Overdorp boekhouder der 4de categorie
ten kantore derzelfdb middelen te Goriïi-
chem; tot ontvanger der directe belas
tingen en accijnzen te Diever c a, H. R,
Grootenhuis, boekhouder der 3de categorie
ten kantore derzelfde middelen te Gouda
tot ontvanger der directe belastingen en
accijnzen te Lekkerkerk c. a., C. P. Vogelen
zang, ontvanger derzelfde middelen te Wil
lemstad c. a.
De Tweede Kamer der Staten-
Generaal zal hare eerste vergadering in
het nieuwe zittingjaar houden op Dinsdag
21 dezer, des namiddags te drie uur.
De 1ste luit. V. A. J. Bloem,
van het 4de reg. vest.-art. te Helder, wordt
1 November voor zes maanden gedeta
cheerd bij de rijschool der bereden artillerie
te Bergen op Zoom.
Vergund om wegens ziekte te
repatrieeren, aan den off van gez. 2de
kl. Dr. T. Bijleveld.
Met ingang van 10 Septem
ber zijn o. a. benoemd tot klerk-telegrafist
3de klasse bij de Staatsspoorwegen, de
surnumerairs: D. Verbeek te Bodegraven
en J. J. Koch te Gouda.
Mr. J. Van Kuyk, kantonrech
ter te Gorkum, is Dinsdag na een lang
durige ziekte overleden.
Dinsdag-nacht overleed te
Rotterdam de heer Gerard Hendrik Lam
bert, oud burgemeester van Kralingen, in
den leeftijd van ruim 80 jaar.
Hij behoorde tot een oud Kralingsch
geslacht. H(j werd reeds op jeugdigen
leeftijd tot lid van den raad dier gemeente
gekozen, en tijdens het bestuür van den
burgemeester Oudorp Kortebrand, trad hij
op als wethouder, tevens ambtenaar van
den burgerlijken stand en president van
het burgerlijk armbestuur. Vooral in
laatstgenoemde betrekking maakte hij zich
zeer verdienstelijk.
In Juni 1874 volgde hij burgemeester
Oudorp Kortebrand op.
Hy was burgemeester in het moeilykste
tijdperk der ontwikkeling van Kralingen.
Onder zijn bestuur verdubbelde het aantal
inwoners. Bij de annexatie van Kralingen
werd hy benoemd tot ridder in de orde
van Oranje-Nassau.
Ter kennis van belangheb
benden wordt gebracht, dat, tengevolge
van het inhangen van nieuwe sluisdeuren
in de ryksschutsluis te Werkendam, de
vaart door die sluis van 20 tot en met
27 dezer zal gestremd zyn.
Dinsdag
rechtbank te Rc
terecht W. K., 28 j
Beklaagde gaf op
10 uren, op den openbaren weg
hebben ontmoet Leendert Verschc
bg de keel pakte en naar ign naam vroeg.
Hg had toen om hulp geroepen en xyn mes
gegrepen om sioh te rerdedigen. Hg heeft daar-
I. trekt de ’s-HER-
LOTING met ruim
als hoofdprijs een
met t PAARDEN
middellijk f »OOO
tvangen. Pry's per
f 10, - 25 loten
t van het bedrag
toegezonden door
oerden.
na de trekking
geiyat.
om, weduwe vanH.
uwijk.
ugustus.
ran J. Plak en M.
Ldriana, d. van A.
osen. Keeltje, d.
lonselaar. Jaooba,
en J. Schouten. -
»n H. Ballering en
n J. van der Hegden
i. van Schalk-
endrioa, d. van A.
lerarda, d. van N.
- Franoiaoa, d. van
xinendjjk.
an A. yan Winger-
M. Kersbergen.
rger.
t, ond 71 J.
luinan.
September.
n A. van der Zgden
I pakte en
Hg had toen om hul]
«»U i»w». «VUUMW Ma—- aaawa aawa gnjjropvu vw awu av TUuvutgvu. aaj, wwwa- j ---
veel te Wenschen overlaten. Van ver- mode toen eene beweging gemaakt in de rioh- oO kilo. Handel vlug.
Deze Courant wordt des Woensdags- en des Zaterdags
morgens uitgegeven. Prys: voor Schoonhoven per drie maanden f 0,7o.
Franco per post door het geheele ryk f 0,90. Men kan zich abon-
neeren by afie Boekhandelaren, Agenten en Brievengaarders.
ting van Verschoor.
De verwonde verklaarde dat beklaagde hem
tegen hef Jpf liep. Hp had hem toen hg de
keel gegrepen en naar zgn naam gevraagd,
waarop deze hem met een mes eene snede in
het aangezicht heeft toegebracht.
Het O. M. kwam het voor dat beklaagde in
deze niet heeft gehandeld tot noodzakelgke zelf
verdediging en eischt slechts veroordeeling tot
14 dagen gevangenisstraf.
De verdediger, Mr. Jos. Van Raalte, deed
uitkomen dat beklaagde het feit heeft gepleegd
tot noodzakelpke zelfverdediging, althans in eene
gemoedsbeweging, waarom hg zal be
te worden ontslagen van alle rechtsver
volging. Subsidiair vroeg pleiter de oplegging
van eene kleine geldboete.
Te verantwoorden had sioh hierna P. T., 21 j,
koopman en uitdrager te Gouda. Beklaagde,
reeds vroeger wegeps mishandeling veroordeeld,
gaf op zóó dronken te zyn geweest, dat hjj zich
niet kon herinneren in den avond van den 24.
Juli te Gouda Johannes Tuinenburg tWee malen
gewelddadig te hebben aangegrepen en op den
grond geworpen. Evenmin weet hg dat hg zich
tegen de politie verset heeft, toen dese hem
naar het bureau wilde overbrengen om door
den commissaris gehoord te worden.
üït het getuigenverhoor bleek dat beklaagde
en Tuinenburg niets tegen elkander hadden en
dat tot de mishandeling niet de minste aanlei
ding bestond, terwgl hg bekend staat als een
groote vechtersbaas, nachtlooper en iemand die
veel misbruik maakt van sterken drank.
Een voorbeeldige straf kwam dan ook, volgens
het O. M., dezen beklaagde toe en wel zes maan
den gevangenisstraf.
Behandeld werd voorts de saak tegen A. U.,
53 j., bouwman te Stolwyk, die op 20 Juli aldaar
een schutting toebehoorende aan C. Van Mejjeren
en D. Reneman, heeft vernield, door die uit
planken en klampen bestaande schutting geheel
uit elkander te breken. Beklaagde scheen dit
feit uit wraak gepleegd te hebben tegenover
zgn buurman Van Meyeren, met wien hy niet
in de beste harmonie leeft.
Eisch f 25 boete, subs. 14 dagen hechtenis.
Aan T. B., 22 j., broodbakker te Benschop,
werd ten laste gelegd op 17 Juli aldaar den
ryks veld wachter Jan Hordyk, die hem op hee-
terdaad betrapte op een overtreding van hot
reglement op het ryden met hondenwagens in
de provincie Utrecht, 2 kwartjes te hebben aan
geboden, indien hg geen proces-verbaal opmaakte.
Beklaagde legde een volledige bekentenis af
en verklaarde niet te hebben geweten, dat hy
dit niet doen mocht. Eisch 7 dagen gevange
nisstraf.
Ten slotte werd nog behandeld de saak tegen
B. D., 27 arbeider te Gouderak, die op 81
Juli jl. te Gouda J. V. De Kwaadsteniet moed
willig met een boksbeugel herhaalde malen tegen
het hoofd sou hebben geslagen en daarna bloe
dend verwond. Beklaagde had dit feit bedreven
omdat by boos was dat de mishandelde niet
hebben wilde dat hy kermis hield met diens
meisje. Eisch 45 dagen gerangeniMtraf.
Uitspraak over 8 dagen.
Men verneemt, dat de ge
bouwen der tentoonstelling te Arnhem
by het Algemeen Assurantie-kantoor
A. D. Beerends Veeren verzekerd waren
voor een bedrag van f 107.275, waarvan
op het verbrande hoofdgebouw liep een
bedrag van f 82.000. Aan goederen van
inzenders had deze firma in totaal ver
zekerd eene som van f 108.000, terwfil
de machines, lampen, geleidingen en andere
apparaten der Maatschappij Phaöton, be
nevens haar machinehuis, te zamen voor
f30.000 verzekerd waren. De verzekeringen
liepen alle op beurs-conditiön.
Bodegraven, 14 Sept. Tot wethouder
in de plaats van Dr. W. H. Kapteijn, die
de benoeming niet heeft aangenomen, is
benoemd de heer 0. De Kruif.
Krimpen a/d Lek, 15 Sept Onze predi
kant, Ds. A. J. Van Wijngaarden, heeft het
beroep naar Katwijk aan Zee aangenomen.
'Nieowerkerk a/d Usel, 16 Sept. Woens-
dag-middag raakte het vijfjarig dochtertje
van den koopman H. De Leede te water,
hoe weet men niet. Het kind had er
nog geen vyf minuten in gelegen, toen
het door een der huisgenooten er uit ge
haald werd. Terstond werd geneeskundige
hulp ingeroependoch wat men ook deed,
alles was tevergeefsch, de levensgeesten
waren reeds geweken. De smart der
ouders laat zich niet beschrijven.
Gisteren-avond vergaderden de leden
der coöperatieve vereeniging in het café
„de Zwaan” van den heer G. Van Reeuwjjk.
De vergadering werd bijgewoond door 15
personen. By de opening diukte de voor
zitter, de heer D. Vis, den wensch uit,
dat de vereeniging ook weder dit jaar,
evenals reeds de vorige drie, in het belang
van den landman mocht werkzaam zyn.
Na de lezing der notulen, die onveranderd
werden goedgekeurd, bracht de penning
meester verslag uit over den toestand
der kas. Daaruit bleek dat ontvangen
was f 689,13» en uitgegeven f 674,94»,
zoodat het batig saldo bedroeg f 14,19.
Hierna werd overgegaan tot het doen van
bestellingen. Staande de vergadering werd
besteld 24000 KG. lijnkoek, 28750 KG.
lynmeel in 2 soorten en 110 HL. haver.
Niets meer aan de orde, wordt de ver
gadering door den voorzitter gesloten.
Woerden, 15 Sept. Kaas. De aan voer
ter markt op heden bedroeg 174 partijen:
prijs van Goudsche 1ste soort f 23,- A
f 27,-, 2de soort f 18, - f 22, -. zwaardere
t Edammer 2de quat f mt
1 KA Mln WanSnl vin»
van onderwijs te dwingen, behoeft overi
gens niet meer te worden geleverd; we
hebben daarover onze vaste opinie, onze
tegenstanders aan de rechterzijde hebben de
hunne, en tot andere gedachten brengen zal
men niemand. -Er heeft uitzicht bestaan,
dat de anti-revolutionnaire party, welker
leden toch ook wel weten dat degelijk onder
wijs onmisbaar is, de invoering van den leer
plicht zouden bevorderen, als slechts op
het gebied van den schoolstrijd een schik
king werd getroffen, tot den vrede leidende;
en dit argument is meermalen gebezigd om
liberalen, die in beginsel tegen subsidiöering
van bijzondere scholen waren, te nopen
aan de schoolwetherziening van den Minis
ter Mackay hun stem te geven. De politieke
omstandigheden waren toen niet zóó, dat
men Onzerzijds bepaalde voorstellen had
kunnen doen, anders zou het wellicht
voorzichtig geweest zijn, een „gelijk over
steken” te bedingen, subsidiöering tegen
over leerplicht. Want, nu de „pacificatie”
eenige jaren gewerkt heeft, nu het bijzonder
onderwijs geregeld van Staatswege gesteund
wordt, ontmoeten we aan de overzijde,
althans zoo de anti-liberale pers getrouw
de daar heerschende meening weergeeft,
een beslist verzet, gegrond op den vaccinatie-
eisch en op het feit, dat niet alle kosten
van de „vrije school” voor openbare reke
ning zijn genomen. Het half gegeven 4oord
is teruggenomen en, gesommeerd om het
gestand te doen, zal men waarschijnlijk
antwoorden dat het zoo niet is bedoeld.
Zoodat we, vóór den leerplicht, geen
enkele stem by de oppositie kunnen ver
wachten
Nu, dat is misschien wat veel gezegd.
Het is mogeliJk, dat er katholieke of anti-
revolutionnaire Kamerleden gevonden wor
den, die, het belang der verwaarloosde
jeugd en der maatschappij hooger stellende
dan het partybelang, den maatregel zouden
willen ondersteunen. Doch het ware on
voorzichtig, daar al te vast op te rekenen.
Zal het gewenschte komen, dan moet het
verkregen worden van de gemeenschappe
lijke werkzaamheid der linkerzijde. Daarvan
kan geen enkel man gemist worden.
En dit is nu juist het moeielyke van den
toestand, een moeieltfkheid trouwens,
die zich zal voordoen bij elk ontwerp van
wetgeving, door deze Regeering aangeboden
Ook in de toekomst zal zij blijven bestaan
de opiniön van de kiesgerechtigden der
Nederlandsche natie, gelijk van alle andere,
loopen zoo wijd uiteen, dat éénheid van
politieke richting noch aan deze, noch aan
gene zyde van de scheidingslijn tusschen
regeeringspartij en oppositie lichtelijk denk
baar meer is.
Op den leerplicht zal alzoo een ontwerp
moeten worden samengesteld, waarmede
vooruitstrevende en conservatieve liberalen,
radicalen en democraten zich kunnen ver-
eenigen. Geen geringe taak voorwaar, en
zü wordt een ónmogelijke, als elke groep
blijft vasthouden aan haar eigen wenschen,
zonder te bedenken dat een wijs beleid
vordert, alleen naar het verkrijgbare te
trachten. Bij de Regeering onderstelt die
arbeid een nauwkeurige kennis van die
onderscheiden groepen, van haar punten
van aanraking, van de concessies, die zij
geneigd zouden zyn elkander te doen om
een gemeenschappelijke zaak tot een goed
einde te brengen. Zy moet weten, hoe
ver zy gaan kan, zoowel naar rechts als
naar links, om het gevaar te ontgaan,
stemmen te verliezen en alzoo op een
hoofdpunt van haar beleid een nederlaag
te ondervinden, die al hetgeen bij de
stembus van dit jaar is verkregen, weer
zou doen verliezen.
En de vrijzinnige fracties behooren dit
gevaar ook steeds voor oogen te houden.
Laat het haar nooit uit de gedachten
gaan, dat elke afbrokkeling, aan welken
kant ook, een zegepraal wordt voor de
rechterzijde, die, als er een opening mocht
komen in onze gelederen, als een goed
georganiseerde, aaneengesloten phalanx er
tusschen zal dringen. Er is aan onzen
kant, indien men het wil, een meerder
heid, sterk genoeg om regeeringspartij te
zyn, maar te zwak om tegen een stoot
bestand te zijn.
Deze algemeene beschouwingendie
eigenlijk van toepassing zijn op geheel
den toestand, en op ieder belangrijk on
derwerp van wetgeving, ontnemen niets
aan onze bawering, dat de tijd gekomen
is om een wetsvoorstel tot invoering van
den leerplicht aan de beslissing der Volks
vertegenwoordiging voor te leggen, juist
omdat men aan de linkerzijde zoo vast
en stellig van de noodzakelijkheid over
tuigd is. Hier kan inderdaad de Regee
ring een nederlaag op wagen, want als
voor deze regeling geen meerderheid is
te vinden, waarvoor dan wel? Tegelijk
zal dat dan een krachtmeting der partijen
en partygroepen zijn, die van waarde is
voor verdere stappen op het gebied der
sociale wetgeving, tot welke de leerplicht
onbetwistbaar behoort, die er eigenlijk
de grondslag en het uitgangspunt van
moest zijn. Van onderen op worde het
huls gebouwd.
Vrü Algemeen is de yjrwachting, dat
onder de eerste belangrijke zaken, die de
Regeering zal ter hand nemen, behoort
een wettelijke regeling van den leerplicht;
zelfs zou het voor zeer velen in den
lande een teleurstelling zijn, indien niet
in de eerstvolgende troonrede het voor
nemen daartoe werd aangekondigd.
Er zijn voor die meening verschillende
redenen aan te voeren.
In de eerste plaats mag het wel bekend
geacht worden, dat reeds sinds vele jaren
op deze hervorming is aangedrongen; ja,
verreweg de meeste onzer landgenooten zul
len wel geen heugenis meer hebben van den
tijd, waarin deze „quaestie” nog niet aan
de orde is geweest. Wy zijn er als het
ware mee geboren.
Ten tweede is de hedendaagsche politieke
toestand van dien aarddat wij wel
kunnen zeggen: nu of nooit. In het
programma van urgentie van de „Liberale
Unie” staat daidelyk: „Invoering van
leerplicht, ook voor voorigezet of voor
herhalingsonderwijs.” De talrijkste groep,
in beide deelen van ons Parlement, be
staat uit voorstanders van dat programma
de party die door haar getalsterkte in de
Tweede Kamer richting geeft aan het
regeerings beleid, heeft hetonvoorwaardelyk
aanvaard, terwijl de twee of drie groepen,
die met haar de meerderheid vormen,
öf er alleen het bindend karakter aan
hebben ontzegd, doch in hoofdzaak al de
punten aanvaard hebben, öf verklaarden
er zich bij aan te sluiten als zijnde het
de vervulling van een deel hunner wenschen.
Men kan dus op goede gronden beweren,
dat de linkerzijde het in haar hand heeft,
de totstandkoming van de hervormingen,
als „spoedeischend” aangegeven, binnen
een niet al te ruim tijdsverloop te be
werken, als zij slechts eensgezind op
treedt ter bevordering van de hooge be
langen, aan de zorgen der Staten Generaal
opgedragen. i
Doch op dat programma komen ook
andere punten voor, van evenveel ge
wicht. Alles tegelijk aanvatten, dat kan
niet. Er moet, het eene jaar voor, het
andere na, zoolang als een bitter kort
ministenëel leven duurt, een keus worden
gedaan: en inderdaad, ware het slechts
gedurende een kwarteeuw gelukt, elk
jaar één hoofdschotel op den politieken
disch te verorberen, wy zouden thans op
wetgevend gebied niet zoo onverzadigd,
laten wy zeggen zoo hongerende zyn,
als nu het geval is. Doch m dat opzicht
staan we niet alleen; in alle parlemen
taire staten wordt niet veel werk gedaan,-
wel veel gepraat. Hopen we op betere
tijden'en ernstiger opvattingen.
Waarom zou nu juist die keus, o. a.
moeten vallen op leerplicht, niet liever
op iets anders? Is het wel zoo nood-
zakelyk hiermede te beginnen?
Ons dunkt, ja, vooral ook omdat het
al zoo’n oude, en wegens de taaiheid
van haar bestaan, lastige quaestie is.
Die last zal wel te dragen zyn, als de
wet eenmaal is ingevoerd, want in de
meeste landen van Europa bestaat leer
plicht en wordt hy zonder groote bezwaren
gehandhaafd, - maar in den eersten tyd
zal veel moeten worden veranderd, ver
beterd en uitgebreid. Om geregeld te
kunnen werken zal deze wet, ook nadat
zij in het Staatsblad is verschenen, tyd
noodig hebbenom dien te kunnen vinden
is het wenschelyk, de eerste stappen niet
te lang uit te stellen.
Elke maatschappelijke hervorming on
derstelt by allen, die er in betrokken
zyn, zekere mate van verstandelyke ont
wikkeling, benevens een plichtbesef, sterk
genoeg om by toekenning van meer
rechten ook hetgeen er tegenover of er
naast staat, niet te verwaarloozen. Het
is daarom een vaste overtuiging gewor
den, dat de Staat meer invloed moet
krijgen op de opvoeding van het opkomend
geslacht, een invloed vooral dóér aan
te wenden, waar de zorg der meest be
voegden voor de bevrediging der eischen
van verstand en gemoed, nameiyk der
ouders, door onwil of onvermogen ge
ring is of geheel ontbreekt. Het beweren
van tegenstanders, dat het Staatsgezag
buiten zyn kring gaat, wanneer het als
opvoeder optreedt, is niets meer dan een
klank, een groot woord; de Staatsautori-
teiten zouden niets liever willen, dan die
taak overlaten aan degenen, die er het
eerst toe geroepen zyn. En wanneer zy
zich verplicht zien er de hand aan te slaan,
dan is het niet, om zelf dat werk te ver
richten, maar ofn waarborgen te hebben
dat het verricht wordt. Dat laatste is
noodig: het belang van den Staat eischt
dringend, dat onwetendheid geweerd zy,
daar zy de versterking van het Staats
leven verhindert en vele maatschappelijke
krachten, die voor het algemeen welzyn
benuttigd zouden kunnen worden, onge
bruikt laat
Een pleidooi, ten gunste van het goed
recht der olerheld, om tot het ontvangen