f0,50 otschaD, 'attei. 1897. Zaterdag 18 September. N°. 1818. ’.iDSiCtS, rkunst-Vereeniging, xan tot het geven retisoh no-onderwys. Nieuws- en Advertentieblad voor Zuid-Holland en Utrecht D. ót van het NDSCH >ven en om- svestigd in lel van NOOTEN. R GRAAF Kz. KERKERK. ngeboden: IKAR, LINE. BUTTENL Overzicht BINNENLAND. SpoedI LEERPLICHT. i-Chemiaeh Boer r. VAM MOOTIN' MOOWHISCH! GOURAWT. S. W. N. VAN NOOTEN ti Schoonhoven, Uitgaven. msterdam. 1,50 en f 2,25; toez. van het voor vracht, of ct. verhooging. herige hoeren E STAND. F«f- Nieuwkerk. 1 September, iria, d. ran A. b, oud 80 j. en E, aarsgraaf. 8 September. I. van B. Tukker en vaa 8. A W. N. Schoonhoven zijn mtoonstelling van Dordrecht. werp ter waarde rschillende prijzen 0,-, f 500,- enz. 1 gedaan en in- •rden bij als nieuwe >este TREKHOND. N, Mr. Bakker, te ddel tegen E K T E. r Maogolins en inden beterschap icht u openlyk en. P. JANSSEN. 97. ikerstraat A 417, erk a/d Usel. 10 September. I. van J. L. Bob en A. van Leeuwen en Anna Maria, d. van Weerd. Cornelia, in E. de Koster. A. Dijksman en P. an A. Pronk en S. irsun. 1 September. an J. Kreukniet en stond voor de arrond.- Lotterdam in de eerste plaats vissoher te Berg-Ambacht, den 19 April, ’s avonds te f te Pernis te loor, die hem Prijs der Advertentiën: Van 1 tot 5 regels f 0,50. Iedere regel meer f 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzending franco uiterlyk tot Dinsdags- en tot Vrijdags-namiddags 4 uren. Alle binnenlandsche Advertentiën, voor 3-maal plaatsing opgegeven, worden slechts 2-maal in rekening gebracht. Het is weer geheel en* al mis met de vredes-ondei handelingen te Cönstantinopel (Tarkge), natuurlijk een gevolg van het optreden van Duitschland, dat, zooals men weet, in de jongste bijeenkomst van de gezanten der Mogendheden nog geen in structies aan ztfn getant had gegeven. Deze Mogendheid heeft, van af het oogen- blik dat ook hare bemiddeling werd in geroepen, deze gelegenheid aangegrepen, om oude flnanciöele grieven te luchten en zoo mogelijk te regelen. Daarom kwam zij telkens en telkens weer met bezwaren voor den dag, als door eene der andere Mogendheden voorstellen waren gedaan in het belang van den vrede. Duitsch land verzet er zich nu sterk tegen, dat de leening, waaruit de oorlogs schadeloos- stelling zal worden voldaan, eene bevoor rechte zal wezen. Het wil alleen dan hierin berusten, als Griekenland waarborg geeft voor de afdoening van het geheel der interesten, die nog verschuldigd zijn aan de houders van obligation van vroegere leeningen. Het is zéér natuurlijk, dat al die tegenwerpingen, al dat oprakelen van oude grieven, de vredes-onderhande- lingen ten zeerste belemmeren. En wat de andere Mogendheden betreft? Deze hebben zich indertijd geschikt, er in berust, toen datzelfde Duitschland met het voorstel voor den dag kwam, dat Thessaliö eerst zou ontruimd worden eene maand na de vaststelling van het bedrag van den eersten stortings termijn der oorlogsschatting, maar of zij ook nu weer zoo onderworpen zullen zijn, nu Duitschland met deze nieuwe bedenkin gen voor den dag komt, is zéér sterk te betwijfelen. Integendeel, het zou wel eens kunnen zijn, dat zy de zaak met elkaar gingen regelen en op practische wijze een eind maken aan al dat gehaspel. Duurt het echter w'eer te lang, dan*zou het er wel eens op kunnen uitioopen, dat Griekenland leukweg de Mogendheden bedankt voor eene vrede-bemiddeiing, die nog tot niets anders dan tot nieuwe verwikkelingen leidde. Mogelijk, dat men op zekeren dag nog eens te lezen krijgt, dat Turk en Griek flinkweg elkaar de hand hebben gereikt en de zaak voorgoed is uitgemaakt, want werkelijk z{j schreeuwt om afdoening. De berichten uit Brltscb Indie worden er ook niet beter op. Wat voorspeld werd, is gebeurd. Tegen half September zouden de Afridis zich weer eens laten gelden en ziet, de 16de was nog niet daar, of ze hadden zich al weer meester gemaakt van Sarhargasti, een politie-post aan de grens Bovendien werd nog een aanval gedaan op de Samana-forten. De Generaals Blood en Ellis trokken met hunne troepen macht op naar Mohmand-land. In de haven van Calcutta ligt thans een merkwaardig schip, de Amerikaansche stoomboot „City” of „Everett”, dat een be zending koren voorde hongersnoodlijdenden in Britsch-Indié heeft aangebracht. In de Vereenigde Staten zijn namelijk inzame lingen voor de noodlijdenden gehouden, waarbij vooral de landbouwers uit den vruchtbaren staat Illinois en de lezers van de „New Yoiksche Christian Herald” milde gaven schonkente zamen ongeveer 250.000 dollars (f 625000). De Hertogin van York zal, ten behoeve van de met hongersnood bedreigde be volking van eenige districten van Ierland een beroep doen op de openbare liefdadig heid, evenals de Prinses van Wales het destijds deed voor de Londensche armen. Het bezoek* heeft dus eene goede uit werking gehad! Op ’t oogenblik vettoeft de Koning van Siam in Frankryk. Te Parijs aankomend, werd hij aan ’t station verwelkomd door den heer Faure en de Ministers. De eerste sprak hem beleefdheidshalve in het En- gelsch aan en vergezelde den Koning naar diens hötel in de Avenue Hoche. Z. M. verleende aan Frankrijk’s President de hoogste Siameesche orde. Met veel eerbied werd het graf van Napoleon I bezocht en ook eene wijle vertoefd op den Eifföltoren. En Keizer Wilhelm is sedert Zondag 11. te Totiss, in Ilongartye, zooals men weet, om de manoeuvres bij te wonen. Door de bevolking werd hij luide toegejuicht en door Keizer Frans Jozef recht hartelyk ontvangen. Verdere bjjzondei heden om trent dit bezoek zijn nog niet bekend. Het getal der spoorwegongelukken in Doltochtend is weer met twee vermeerderd, een by Keulen en een bij Barmen, waarbij eenige personen omkwamen en groote schade werd aangericht. Er is een offi ciéél© statistiek opgemaakt van al de spoorwegongelukken, die er geschied zijn in de maand Juli, op Duitsche spoorwegen. Alleen in die maand ontspoorden er 35 treinen; er kwamen 18 treinbotsingen en 173 andere ongelukken voor. Daarbij werden 60 menschen gedood en 154 gewond. De staat van de wegen en van het rollend materiaal moet heel ir Koog, oud 85 j., an Lange (van Rot. jo, oud 81 j. nen, oud 77 j., echt- schillende zijden is dan ook aangedrongen op verbetering en herziening van het een en ander. Zooals reeds vroeger werd ge meld, is voor die regeling eene commissie samengesteld. In Spanje worden eenige wijzigingen in het Ministerie aanstaande geacht, doch niet van ingrijpenden aard, zoodat Generaal Uzcarragua in elk geval Premier blijft. Op Cuba wordt Generaal Weyler als com mandant gehandhaafd; de expeditie, door hem uitgerust om „Victoria de la Tunas”, dat door de opstandelingen veroverd was, weer te heroveren, mocht daarin niet slagen. De insurgenten moeten nu wer kelijk een Regeering geproclameerd hebben met den advocaat Domingo Mendez Capote als President der Republiek. Als iets zeer buitengewoons wordt uit Pretoria (Transvaal) gemeld, dat Dr. Leyds, by zijn terugkomst aldaar, aan het spoor wegstation opgewacht werd door President Krüger, gelijk mede door den Britschen agent en de vreemde consuls. De Johannesburger „Star”, welker anti- Regeerings-gezindheid bekend is, verklaart, dat President Krüger, ingeval van her kiezing, slechts een jaar of korter zal aan bljjven en dan plaats maken voor den heer Wolnjarans. Den 9den September 1.1. heeft weder een geweldige orkaan gewoed over een gedeelte van Japan, nieuwe overstro mingen en groote schade veroorzakend, en ook helaasweder verlies van menschen- levens. In de haven van Yokohama liep een Duitsche kruiser aan den grond, die echter weder is vlot geraakt. Maar een Noorweegsche bark verging bij Tokio met verlies van 10 man. By Kon. besluit is, met in- gang van 1 October, opgeheven het ont vangkantoor der directe belastingen en accijnzen te Ouderkerk aan den Usel, en is een kantoor dierzelfde middelen inge steld te Lekkerkerk, omvattende de ge meenten Lekkerkerk, Ouderkerk aan den Usel, Krimpen aan den Usel en Krimpen aan de Lek; en zijn benoemd: tot ont vanger der directe belastingen, invoer rechten en accijnzen te Brouwershaven c.a., C. Overdorp boekhouder der 4de categorie ten kantore derzelfdb middelen te Goriïi- chem; tot ontvanger der directe belas tingen en accijnzen te Diever c a, H. R, Grootenhuis, boekhouder der 3de categorie ten kantore derzelfde middelen te Gouda tot ontvanger der directe belastingen en accijnzen te Lekkerkerk c. a., C. P. Vogelen zang, ontvanger derzelfde middelen te Wil lemstad c. a. De Tweede Kamer der Staten- Generaal zal hare eerste vergadering in het nieuwe zittingjaar houden op Dinsdag 21 dezer, des namiddags te drie uur. De 1ste luit. V. A. J. Bloem, van het 4de reg. vest.-art. te Helder, wordt 1 November voor zes maanden gedeta cheerd bij de rijschool der bereden artillerie te Bergen op Zoom. Vergund om wegens ziekte te repatrieeren, aan den off van gez. 2de kl. Dr. T. Bijleveld. Met ingang van 10 Septem ber zijn o. a. benoemd tot klerk-telegrafist 3de klasse bij de Staatsspoorwegen, de surnumerairs: D. Verbeek te Bodegraven en J. J. Koch te Gouda. Mr. J. Van Kuyk, kantonrech ter te Gorkum, is Dinsdag na een lang durige ziekte overleden. Dinsdag-nacht overleed te Rotterdam de heer Gerard Hendrik Lam bert, oud burgemeester van Kralingen, in den leeftijd van ruim 80 jaar. Hij behoorde tot een oud Kralingsch geslacht. H(j werd reeds op jeugdigen leeftijd tot lid van den raad dier gemeente gekozen, en tijdens het bestuür van den burgemeester Oudorp Kortebrand, trad hij op als wethouder, tevens ambtenaar van den burgerlijken stand en president van het burgerlijk armbestuur. Vooral in laatstgenoemde betrekking maakte hij zich zeer verdienstelijk. In Juni 1874 volgde hij burgemeester Oudorp Kortebrand op. Hy was burgemeester in het moeilykste tijdperk der ontwikkeling van Kralingen. Onder zijn bestuur verdubbelde het aantal inwoners. Bij de annexatie van Kralingen werd hy benoemd tot ridder in de orde van Oranje-Nassau. Ter kennis van belangheb benden wordt gebracht, dat, tengevolge van het inhangen van nieuwe sluisdeuren in de ryksschutsluis te Werkendam, de vaart door die sluis van 20 tot en met 27 dezer zal gestremd zyn. Dinsdag rechtbank te Rc terecht W. K., 28 j Beklaagde gaf op 10 uren, op den openbaren weg hebben ontmoet Leendert Verschc bg de keel pakte en naar ign naam vroeg. Hg had toen om hulp geroepen en xyn mes gegrepen om sioh te rerdedigen. Hg heeft daar- I. trekt de ’s-HER- LOTING met ruim als hoofdprijs een met t PAARDEN middellijk f »OOO tvangen. Pry's per f 10, - 25 loten t van het bedrag toegezonden door oerden. na de trekking geiyat. om, weduwe vanH. uwijk. ugustus. ran J. Plak en M. Ldriana, d. van A. osen. Keeltje, d. lonselaar. Jaooba, en J. Schouten. - »n H. Ballering en n J. van der Hegden i. van Schalk- endrioa, d. van A. lerarda, d. van N. - Franoiaoa, d. van xinendjjk. an A. yan Winger- M. Kersbergen. rger. t, ond 71 J. luinan. September. n A. van der Zgden I pakte en Hg had toen om hul] «»U i»w». «VUUMW Ma—- aaawa aawa gnjjropvu vw awu av TUuvutgvu. aaj, wwwa- j --- veel te Wenschen overlaten. Van ver- mode toen eene beweging gemaakt in de rioh- oO kilo. Handel vlug. Deze Courant wordt des Woensdags- en des Zaterdags morgens uitgegeven. Prys: voor Schoonhoven per drie maanden f 0,7o. Franco per post door het geheele ryk f 0,90. Men kan zich abon- neeren by afie Boekhandelaren, Agenten en Brievengaarders. ting van Verschoor. De verwonde verklaarde dat beklaagde hem tegen hef Jpf liep. Hp had hem toen hg de keel gegrepen en naar zgn naam gevraagd, waarop deze hem met een mes eene snede in het aangezicht heeft toegebracht. Het O. M. kwam het voor dat beklaagde in deze niet heeft gehandeld tot noodzakelgke zelf verdediging en eischt slechts veroordeeling tot 14 dagen gevangenisstraf. De verdediger, Mr. Jos. Van Raalte, deed uitkomen dat beklaagde het feit heeft gepleegd tot noodzakelpke zelfverdediging, althans in eene gemoedsbeweging, waarom hg zal be te worden ontslagen van alle rechtsver volging. Subsidiair vroeg pleiter de oplegging van eene kleine geldboete. Te verantwoorden had sioh hierna P. T., 21 j, koopman en uitdrager te Gouda. Beklaagde, reeds vroeger wegeps mishandeling veroordeeld, gaf op zóó dronken te zyn geweest, dat hjj zich niet kon herinneren in den avond van den 24. Juli te Gouda Johannes Tuinenburg tWee malen gewelddadig te hebben aangegrepen en op den grond geworpen. Evenmin weet hg dat hg zich tegen de politie verset heeft, toen dese hem naar het bureau wilde overbrengen om door den commissaris gehoord te worden. üït het getuigenverhoor bleek dat beklaagde en Tuinenburg niets tegen elkander hadden en dat tot de mishandeling niet de minste aanlei ding bestond, terwgl hg bekend staat als een groote vechtersbaas, nachtlooper en iemand die veel misbruik maakt van sterken drank. Een voorbeeldige straf kwam dan ook, volgens het O. M., dezen beklaagde toe en wel zes maan den gevangenisstraf. Behandeld werd voorts de saak tegen A. U., 53 j., bouwman te Stolwyk, die op 20 Juli aldaar een schutting toebehoorende aan C. Van Mejjeren en D. Reneman, heeft vernield, door die uit planken en klampen bestaande schutting geheel uit elkander te breken. Beklaagde scheen dit feit uit wraak gepleegd te hebben tegenover zgn buurman Van Meyeren, met wien hy niet in de beste harmonie leeft. Eisch f 25 boete, subs. 14 dagen hechtenis. Aan T. B., 22 j., broodbakker te Benschop, werd ten laste gelegd op 17 Juli aldaar den ryks veld wachter Jan Hordyk, die hem op hee- terdaad betrapte op een overtreding van hot reglement op het ryden met hondenwagens in de provincie Utrecht, 2 kwartjes te hebben aan geboden, indien hg geen proces-verbaal opmaakte. Beklaagde legde een volledige bekentenis af en verklaarde niet te hebben geweten, dat hy dit niet doen mocht. Eisch 7 dagen gevange nisstraf. Ten slotte werd nog behandeld de saak tegen B. D., 27 arbeider te Gouderak, die op 81 Juli jl. te Gouda J. V. De Kwaadsteniet moed willig met een boksbeugel herhaalde malen tegen het hoofd sou hebben geslagen en daarna bloe dend verwond. Beklaagde had dit feit bedreven omdat by boos was dat de mishandelde niet hebben wilde dat hy kermis hield met diens meisje. Eisch 45 dagen gerangeniMtraf. Uitspraak over 8 dagen. Men verneemt, dat de ge bouwen der tentoonstelling te Arnhem by het Algemeen Assurantie-kantoor A. D. Beerends Veeren verzekerd waren voor een bedrag van f 107.275, waarvan op het verbrande hoofdgebouw liep een bedrag van f 82.000. Aan goederen van inzenders had deze firma in totaal ver zekerd eene som van f 108.000, terwfil de machines, lampen, geleidingen en andere apparaten der Maatschappij Phaöton, be nevens haar machinehuis, te zamen voor f30.000 verzekerd waren. De verzekeringen liepen alle op beurs-conditiön. Bodegraven, 14 Sept. Tot wethouder in de plaats van Dr. W. H. Kapteijn, die de benoeming niet heeft aangenomen, is benoemd de heer 0. De Kruif. Krimpen a/d Lek, 15 Sept Onze predi kant, Ds. A. J. Van Wijngaarden, heeft het beroep naar Katwijk aan Zee aangenomen. 'Nieowerkerk a/d Usel, 16 Sept. Woens- dag-middag raakte het vijfjarig dochtertje van den koopman H. De Leede te water, hoe weet men niet. Het kind had er nog geen vyf minuten in gelegen, toen het door een der huisgenooten er uit ge haald werd. Terstond werd geneeskundige hulp ingeroependoch wat men ook deed, alles was tevergeefsch, de levensgeesten waren reeds geweken. De smart der ouders laat zich niet beschrijven. Gisteren-avond vergaderden de leden der coöperatieve vereeniging in het café „de Zwaan” van den heer G. Van Reeuwjjk. De vergadering werd bijgewoond door 15 personen. By de opening diukte de voor zitter, de heer D. Vis, den wensch uit, dat de vereeniging ook weder dit jaar, evenals reeds de vorige drie, in het belang van den landman mocht werkzaam zyn. Na de lezing der notulen, die onveranderd werden goedgekeurd, bracht de penning meester verslag uit over den toestand der kas. Daaruit bleek dat ontvangen was f 689,13» en uitgegeven f 674,94», zoodat het batig saldo bedroeg f 14,19. Hierna werd overgegaan tot het doen van bestellingen. Staande de vergadering werd besteld 24000 KG. lijnkoek, 28750 KG. lynmeel in 2 soorten en 110 HL. haver. Niets meer aan de orde, wordt de ver gadering door den voorzitter gesloten. Woerden, 15 Sept. Kaas. De aan voer ter markt op heden bedroeg 174 partijen: prijs van Goudsche 1ste soort f 23,- A f 27,-, 2de soort f 18, - f 22, -. zwaardere t Edammer 2de quat f mt 1 KA Mln WanSnl vin» van onderwijs te dwingen, behoeft overi gens niet meer te worden geleverd; we hebben daarover onze vaste opinie, onze tegenstanders aan de rechterzijde hebben de hunne, en tot andere gedachten brengen zal men niemand. -Er heeft uitzicht bestaan, dat de anti-revolutionnaire party, welker leden toch ook wel weten dat degelijk onder wijs onmisbaar is, de invoering van den leer plicht zouden bevorderen, als slechts op het gebied van den schoolstrijd een schik king werd getroffen, tot den vrede leidende; en dit argument is meermalen gebezigd om liberalen, die in beginsel tegen subsidiöering van bijzondere scholen waren, te nopen aan de schoolwetherziening van den Minis ter Mackay hun stem te geven. De politieke omstandigheden waren toen niet zóó, dat men Onzerzijds bepaalde voorstellen had kunnen doen, anders zou het wellicht voorzichtig geweest zijn, een „gelijk over steken” te bedingen, subsidiöering tegen over leerplicht. Want, nu de „pacificatie” eenige jaren gewerkt heeft, nu het bijzonder onderwijs geregeld van Staatswege gesteund wordt, ontmoeten we aan de overzijde, althans zoo de anti-liberale pers getrouw de daar heerschende meening weergeeft, een beslist verzet, gegrond op den vaccinatie- eisch en op het feit, dat niet alle kosten van de „vrije school” voor openbare reke ning zijn genomen. Het half gegeven 4oord is teruggenomen en, gesommeerd om het gestand te doen, zal men waarschijnlijk antwoorden dat het zoo niet is bedoeld. Zoodat we, vóór den leerplicht, geen enkele stem by de oppositie kunnen ver wachten Nu, dat is misschien wat veel gezegd. Het is mogeliJk, dat er katholieke of anti- revolutionnaire Kamerleden gevonden wor den, die, het belang der verwaarloosde jeugd en der maatschappij hooger stellende dan het partybelang, den maatregel zouden willen ondersteunen. Doch het ware on voorzichtig, daar al te vast op te rekenen. Zal het gewenschte komen, dan moet het verkregen worden van de gemeenschappe lijke werkzaamheid der linkerzijde. Daarvan kan geen enkel man gemist worden. En dit is nu juist het moeielyke van den toestand, een moeieltfkheid trouwens, die zich zal voordoen bij elk ontwerp van wetgeving, door deze Regeering aangeboden Ook in de toekomst zal zij blijven bestaan de opiniön van de kiesgerechtigden der Nederlandsche natie, gelijk van alle andere, loopen zoo wijd uiteen, dat éénheid van politieke richting noch aan deze, noch aan gene zyde van de scheidingslijn tusschen regeeringspartij en oppositie lichtelijk denk baar meer is. Op den leerplicht zal alzoo een ontwerp moeten worden samengesteld, waarmede vooruitstrevende en conservatieve liberalen, radicalen en democraten zich kunnen ver- eenigen. Geen geringe taak voorwaar, en zü wordt een ónmogelijke, als elke groep blijft vasthouden aan haar eigen wenschen, zonder te bedenken dat een wijs beleid vordert, alleen naar het verkrijgbare te trachten. Bij de Regeering onderstelt die arbeid een nauwkeurige kennis van die onderscheiden groepen, van haar punten van aanraking, van de concessies, die zij geneigd zouden zyn elkander te doen om een gemeenschappelijke zaak tot een goed einde te brengen. Zy moet weten, hoe ver zy gaan kan, zoowel naar rechts als naar links, om het gevaar te ontgaan, stemmen te verliezen en alzoo op een hoofdpunt van haar beleid een nederlaag te ondervinden, die al hetgeen bij de stembus van dit jaar is verkregen, weer zou doen verliezen. En de vrijzinnige fracties behooren dit gevaar ook steeds voor oogen te houden. Laat het haar nooit uit de gedachten gaan, dat elke afbrokkeling, aan welken kant ook, een zegepraal wordt voor de rechterzijde, die, als er een opening mocht komen in onze gelederen, als een goed georganiseerde, aaneengesloten phalanx er tusschen zal dringen. Er is aan onzen kant, indien men het wil, een meerder heid, sterk genoeg om regeeringspartij te zyn, maar te zwak om tegen een stoot bestand te zijn. Deze algemeene beschouwingendie eigenlijk van toepassing zijn op geheel den toestand, en op ieder belangrijk on derwerp van wetgeving, ontnemen niets aan onze bawering, dat de tijd gekomen is om een wetsvoorstel tot invoering van den leerplicht aan de beslissing der Volks vertegenwoordiging voor te leggen, juist omdat men aan de linkerzijde zoo vast en stellig van de noodzakelijkheid over tuigd is. Hier kan inderdaad de Regee ring een nederlaag op wagen, want als voor deze regeling geen meerderheid is te vinden, waarvoor dan wel? Tegelijk zal dat dan een krachtmeting der partijen en partygroepen zijn, die van waarde is voor verdere stappen op het gebied der sociale wetgeving, tot welke de leerplicht onbetwistbaar behoort, die er eigenlijk de grondslag en het uitgangspunt van moest zijn. Van onderen op worde het huls gebouwd. Vrü Algemeen is de yjrwachting, dat onder de eerste belangrijke zaken, die de Regeering zal ter hand nemen, behoort een wettelijke regeling van den leerplicht; zelfs zou het voor zeer velen in den lande een teleurstelling zijn, indien niet in de eerstvolgende troonrede het voor nemen daartoe werd aangekondigd. Er zijn voor die meening verschillende redenen aan te voeren. In de eerste plaats mag het wel bekend geacht worden, dat reeds sinds vele jaren op deze hervorming is aangedrongen; ja, verreweg de meeste onzer landgenooten zul len wel geen heugenis meer hebben van den tijd, waarin deze „quaestie” nog niet aan de orde is geweest. Wy zijn er als het ware mee geboren. Ten tweede is de hedendaagsche politieke toestand van dien aarddat wij wel kunnen zeggen: nu of nooit. In het programma van urgentie van de „Liberale Unie” staat daidelyk: „Invoering van leerplicht, ook voor voorigezet of voor herhalingsonderwijs.” De talrijkste groep, in beide deelen van ons Parlement, be staat uit voorstanders van dat programma de party die door haar getalsterkte in de Tweede Kamer richting geeft aan het regeerings beleid, heeft hetonvoorwaardelyk aanvaard, terwijl de twee of drie groepen, die met haar de meerderheid vormen, öf er alleen het bindend karakter aan hebben ontzegd, doch in hoofdzaak al de punten aanvaard hebben, öf verklaarden er zich bij aan te sluiten als zijnde het de vervulling van een deel hunner wenschen. Men kan dus op goede gronden beweren, dat de linkerzijde het in haar hand heeft, de totstandkoming van de hervormingen, als „spoedeischend” aangegeven, binnen een niet al te ruim tijdsverloop te be werken, als zij slechts eensgezind op treedt ter bevordering van de hooge be langen, aan de zorgen der Staten Generaal opgedragen. i Doch op dat programma komen ook andere punten voor, van evenveel ge wicht. Alles tegelijk aanvatten, dat kan niet. Er moet, het eene jaar voor, het andere na, zoolang als een bitter kort ministenëel leven duurt, een keus worden gedaan: en inderdaad, ware het slechts gedurende een kwarteeuw gelukt, elk jaar één hoofdschotel op den politieken disch te verorberen, wy zouden thans op wetgevend gebied niet zoo onverzadigd, laten wy zeggen zoo hongerende zyn, als nu het geval is. Doch m dat opzicht staan we niet alleen; in alle parlemen taire staten wordt niet veel werk gedaan,- wel veel gepraat. Hopen we op betere tijden'en ernstiger opvattingen. Waarom zou nu juist die keus, o. a. moeten vallen op leerplicht, niet liever op iets anders? Is het wel zoo nood- zakelyk hiermede te beginnen? Ons dunkt, ja, vooral ook omdat het al zoo’n oude, en wegens de taaiheid van haar bestaan, lastige quaestie is. Die last zal wel te dragen zyn, als de wet eenmaal is ingevoerd, want in de meeste landen van Europa bestaat leer plicht en wordt hy zonder groote bezwaren gehandhaafd, - maar in den eersten tyd zal veel moeten worden veranderd, ver beterd en uitgebreid. Om geregeld te kunnen werken zal deze wet, ook nadat zij in het Staatsblad is verschenen, tyd noodig hebbenom dien te kunnen vinden is het wenschelyk, de eerste stappen niet te lang uit te stellen. Elke maatschappelijke hervorming on derstelt by allen, die er in betrokken zyn, zekere mate van verstandelyke ont wikkeling, benevens een plichtbesef, sterk genoeg om by toekenning van meer rechten ook hetgeen er tegenover of er naast staat, niet te verwaarloozen. Het is daarom een vaste overtuiging gewor den, dat de Staat meer invloed moet krijgen op de opvoeding van het opkomend geslacht, een invloed vooral dóér aan te wenden, waar de zorg der meest be voegden voor de bevrediging der eischen van verstand en gemoed, nameiyk der ouders, door onwil of onvermogen ge ring is of geheel ontbreekt. Het beweren van tegenstanders, dat het Staatsgezag buiten zyn kring gaat, wanneer het als opvoeder optreedt, is niets meer dan een klank, een groot woord; de Staatsautori- teiten zouden niets liever willen, dan die taak overlaten aan degenen, die er het eerst toe geroepen zyn. En wanneer zy zich verplicht zien er de hand aan te slaan, dan is het niet, om zelf dat werk te ver richten, maar ofn waarborgen te hebben dat het verricht wordt. Dat laatste is noodig: het belang van den Staat eischt dringend, dat onwetendheid geweerd zy, daar zy de versterking van het Staats leven verhindert en vele maatschappelijke krachten, die voor het algemeen welzyn benuttigd zouden kunnen worden, onge bruikt laat Een pleidooi, ten gunste van het goed recht der olerheld, om tot het ontvangen

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Schoonhovensche Courant | 1897 | | pagina 1