STUIVERSZEEP
■Mil t HUSHR
■mmmm
Ie
Huishoudster,
E.Br^ndsm^
STUIVERSZEEPPOEDER.
,M3l jmiftl
feestgebakIe# 5 4+ts,
Bekroond
drijvers, graveurs
Smidsknecht.
■XXair brie'en
Rietstroo te Koop,
Schoonhoven.
ZILVEREN-
GOUDEN
MEDAILLES,
EEST,BANKE
KROHINGSFEESfEN
kJLBBDM' Drift' "«Et
EN ZILVERSMEDEN.
Met
kans om RIJK te worden,
ROTTERDAM.
op DONDERDAG 1 SEPTEMBER 1898, 's namiddags 2 uur,
een 1ste en 2dc voor Heeren en Dames.
KOEK- ei BANKETBAKKERIJ,
GOUD, ZILVER
EN UURWERKEN.
A. KRUIJT.
ADAM VAN VIANEN.
MET DE
Kaas- en Boterkleuifel.
Door Kaasmakers, die zeer bo|ge prijzen
maken, geregeld gebruikt JF
Generaal-Agent J. DE GRöUTER,
Schoonhoven.
CHR. RUPKÉ Co.,
Waddinxveen. FaVrikanran.
Wederverkopers Qevraep.
S. W. N. VAN NOOTEN te
Schoonhoven worden 100 Naam
kaar^jea, op helder wit carton,
in net étui, voortaan geleverd
voor slechts 75 CENTS. Op ftjn
bristol carton in luxe étui fl,—
f In den iJBoekhk
AN NOOTEN te
mjgbaar:
Vrouwenarbeid.
Ut. Pril»: EEN JUWEELEN SIERAAD,
ter vaarde van f ioo«,-
Prent.: EEN DAMES RIJWIEL.
1ST Op elke 10 Lette Ma prjje.
Prjje par let f 0,58. Trekkieg I November 1808.
bekwame
hu^n FttANKENT Mr. Smid te H...tnwkt
b(J Qoüda, vraagt tegen 1 Oct. a. a. een
Brieven banco.
Een burgerman vraagt tegen 1 October
een
Er biedt zleb an, voor dadelijk, een
P. 8., 28 jaar lietat ln een klein gezin,
fr. br., lett. G, aan W. DUEL, Ck>urantier,
Schoonhoven
Steenfabriek .DE VALK",
LANGERAK b./z. de LEK.
AMSTERDAM.
Alléén in verzegelde pakjes, voorzien
van bovenstaand gedeponeerd handelsmerk,
verkrijgbaar te Schoonhoven bij
E. 0. VANGER ENDE.
Nieuwpoort, 0. Spilt.
NoordeloosJ. G. van der Rest.
Ouderkerk old IJiel, M. Pannekohk.
a G. DB JONG CZN.
Krimpen a/d Lek, A. J. Dogtkrom.
A. Dekker,
Moordrecht, J, van Gennep.
Berkenwoude, Z. Vink.
Berg-4mbacht, Wed. D.
K. v. Di
BtreejkerkE. Hilgi
BleekemgraaJF. van
Vuilendam, M. van
In het bijzonder wordt de aandahht geves
tigd op SOUCHON THEE, h 1130ji)er6ons.
N.B.
zijn de beste voor alle doeleinden.
DE DERDE VERLOTING SLUIT SI DECEMBER A a.
Belangstellenden zenden wij gaarne, Eoolaog de vborraad strekt,
op franco aanvraag, een exemplaar vaR den fraai bewerkten
uitslag der TWEEDE VERLOTING, gratis en franco toe.
Naamlooze Vennootschap Vereenigde Zeepfabrieken,
op den Lizewegom zeer' fraaie prijzen
Verdachte.: Kr wordt gereden op de voorwaarden, die da Feestcommissie vaststelt.
N.B De tweewielige tijtuigen moeten zijn naar genoegen der Commissie; de
paatden getooid met Oranje.
Aangifte voor de Riogr(jderü op 1 SEPT. 1898, van voorm. 11-121 «W,
ten huize van A. SCHOUTEN.
INLEOOELD PER PAAR f 0,50.
HOFLEVERANCIER,
Ba W. N.
re» zijn ver-
verkiijgbaar bij B. NOORLANDER,
■rnjgambacb'.
Haven, over *t Stadhuis, Schoonhoven.
Wjj moenon te handelen in den geest ran
de Hg verheids-Yereeniging van Oond- en
Zilversmeden, wanneer wjj in onse stedeljjke
Courant een kort overzicht geven van den
hoofdpersoon van de groep der Goud- en
Zilversmeden in den optocht op 81 Augustus
ft. s, nameljjk Adam Van Yianen.
Voor wg hiertoe eohter overgaan, ook een
enkel woord OTer den grooten man, wiens
naam vermeld staat op de banier der Goud
en Zilveremeden van Schoonhoven, wjj ba-
doelen „öt. Eloy".
Wanneer wjj een terugblik werpen op het
Meroringisoh tjjdperk, dan sien wjj dien langen
donkeren nacht opeens verlicht door eon edele ver-
sohjjning: Sint Eligtns (in 't Fransoh „St.Eloy"),
geboren omstreeks 589 en overleden in het
jaar 663. Een groot man in den voluten sin
dee woorda, met verbeven verstand, een geniaal
kunstenaar voor sjjn tgd, goudsmid, munt
meester en schatbewaarder van den Franldschen
koning Dagobert en later bisschop van Noyon
in Picardiö. Hg predikte met Sint Armandus
het Evangelie aan de woeste kustbewoners van
Vlaanderen, soodat de bekeering der Zeeuwen
tot het Christendom hoofdsakeljjk aan desen
beroemden goudsmid te danken is. Hjj is de
grondlegger van de kerkelgke edelsmeedkunst
in noord-westeljjk Europa, want het is on-
loochenbaar, dat aUe kerkelgke voorwerpen,
tooals lampen, patenen, kelken, reliekdragers,
kruisen ens., ons bekend van vóór de 7de
eeuw, meer te beduiden .hebben om hunne
materie.!, weerde d«n wel om de fijnheid der
rersiering of beralligheid der vormen. Het
Sf. Bier kwftm piooeilng een groote rerbe»-
ring in de ,hieinknn«" (edehmeedhnnet).
D. efbeeldingen ra enkele «fleer werken
tonnen on. Makken ra. oogetwflfjld gratie.»
rerkoedingee, lerwfll d. «armring
t hoofdsakeljjk bestaat uit edel-
rebeakeo rra filigram, met toe-
roegtog ren getempte plaatje. eo l.lrflke
geemetrische figo.ee. Demi rer.iering.nfl»
bleef in rarrol gebrnlk gwinrnnd. nog rele
volgende eenwen en fit. Eloy heeft «fle roem
el. gondimid ongetwfl&id een de verbetering
en ralmnking der ndeUmendknnet te danken.
Z»r begrflpolflk 1. tml dei, d.t d» gond-
en itl«er»meden dar late» aanwen, dan Heiligen
Eligios ei. hun prttaoo of be»h«mheiUge
rerkoHD, en daerem ook prflkt in de banier
der Nflrerheiift-rercenlgieg ren gond- en ril-
ver .meden te Sohoonhoren *fln naam met
gouden lotton. Ook de .meden nebben St. Kloy
iu hnn beeobermheilige nitrorkoren, koewei
nimmer dn aaaim
flunmetknnst beeft
De oorreek bierran te Ie toeken In
do volgeed, legende, welke one ren St. Eligin.
woedt verheeld. Op inkeren dag meed hfl
ten een onhendelbnar paard, dot riek door den
boe&mid niet wilde loten beslaan, eenrondlg
den peel et, boveotifde teen het |j«er op den
hoef ee pteatete den efgenedee pont weer
sonder «enige moeite aan het lichaam en seo
besloeg hjj het paard aan de'vier poolen.
Een eenvoudig fabeltje, een gewone legende,
is dos oorsaak dat St. Eloy den patroon is ge
worden van de smeden en voorname!jjk van
de hoefsmeden.
Tan af St. Eloy werd de kleinkunst met
afwisselend snooee door verdere eeuwen heen
beoefend. De groote evolutie, welke op het
einde der 12de eeuw in de bouwkunst ontstond
door de toepassing van den Spitsboog (gothiek)
was oorzaak, dat ook de werken der edfl-
smeèkunst teerder en rjjsiger van vormen
werden en niet alleen was dit het geval met
de kerkelgke edelsmeéknnet maar ook de good-
en silverwerken voor profoam gebrnlk onder
gingen evenseer den invloed der nieuwe aiohitek-
tuor, soodat met de 18de eeuw een glorievol
tgdperk voor de goudsmeêkunst sich opent,
daar het aan sien der edele metalen en hunne
bewerking aanmerkeljjk steeg, doordat voor-
nameljjk in dien tjjd de goud- en silversmeden
een politieke en sociale rol speelde. Da Laborde
scbrjjft in zgn „Notioe des emaux du Louvre":
l'or et l'argont étsit tont l'avoir des reis, des
prinees et dee seigneur»!
Wat men thans aan eontsnt geld plaatst ia
fondsen en industriëele actiën, besaten de
middeleeuwsohe vorsten in gond- en silverwerk.
Wel is waar een dood kapitaal, maar dat
toch ln plaats van renten, hel genoegen schonk
ijjne rjjkdommen bjj de rele in swang sgnde
feeeten ten toon te spreiden, waarbjj de maoht van
menig vorst werd beoordeeld naar het gewioht
en de sohoonheid van sjjn goad en silver.
Wanneer er troebele tjjden aanbraken, konden
immers dese meubelen en vaatwerk van edel
metaal dienst doen, hetsjj als onderpand, hetsg
tot terkoop om de kosten van het oorlog
voeren te bestrjjden. Zoo bogrjjpt men de
bjjsondere sorg der groote heeren voor dese kost
bare sieraden; in vredettjjd waren het voor
ieder sinhtbare bewjjzen hunner vorstelgke
maoht en in slechte tjjden rjjke, nimmer
jolende hulpbronnen.
Sinds dien tjjd hadden de gondsmeden sioh
reeds te houden aan wetten of reglementen,
die veelal vareohillend, hoofdsakeljjk betrekking
hadden het gehalte en de keurteekenen en
evenala nu, da overtreders met aware straffen
bedreigden.
Zoo nadeit langsamerhand het gulden tgd-
pork voor de kleinkunst: da 17de eèuw.
Opmerkeljjk is het, dat dese kunst, meer
dan eenig ander, van vader op soon, van soon
op kleinsoon, ja selfs tot in '1 vierde gesiaoht
werd beoefend door mannen, wier kunst-*
voortbrengselen de bewondering afdwingt van
het nageeMiKjCBÉÉiH
Vinden wjj
Jjf b.v. in Frankrjjk de „Germain's",
waarvan Pierre Germain I geboren werd in
1645, wiens sonen, kleinsonen en aehter-
kleinsonen, gedurende meer dan een eeuw, de
kleinkunst met bjjsonder snee es beoefenden in
de glorietjjdperken der kunst onder LodewjjkXIT
en Lodewjjk XV, daar s(sn wjj ln Holland da
„Lntma's", waarvan de ondate, Janos Lutma, om
streeks 1650 te Groningen het beroep van goud
smid uitoefende en wiens beeltenis door niemand
minder dan door Rembrandt ia een ets is ver
eeuwigd in het jsar 1666. Omstreeks denselfden
tgd leefden in Holland de „Van Yurnen'»".
De oudste dezer beroemde meestem was Willem
Vso Yianen, die omstreeks 16Ó0 te Utrecht het
meesterschap uitoefende.
Van hem sjjn geen stukken bekend, alleen
weten wjj uit oade documenten, dat xjjne sonen
van hem het goudsmidsrak leerden.
Zjjne sonen, kleiosonen en achtorkleinsonen
hebben belangrgke werken nagelaten, thans in
vereohillende musea en versamelingen over de
geheels wereld verspreid.
De oodste sgoer sonen Adam I, in 1670 ga-
boren, vervaardigde op last ran hot domkapittel
te Utrecht een standbeeld van silver ut één
stak gedreven, van Prins Manrits, dat door bet
kapittel ten geschenke werd aangeboden aan
den Stadhouder Frederik Hendrik.
De stad Amsterdam is nog in 't besit van
era grooten gedreven schotel en tohenkkan
door denaelfden kunstenaar vervaardigd.
Een and «re soos van .Willem Van Yianen
was Paul Van Yianen, die als goudsmid in
dienst trad van den Duitscben Keizer Bodolphe II
en voor desen vorst vereohillende fraaie stukken
vervaardigde.
In het Unseam te Amsterdam Is van de
hard van desen kunstenaar een prachtig stuk
drjjfwerk, voorstellende „de Heilige Familie"
en vervaardigd in 1611.
Ook de hoor J. Enschedé te Haarlem is in
't besit van een gedreven schotel, in 1610
door Paul Yau Yianen vervaardigd en vergissen
wjj ons niet, dan is ook de heer J. ftohjjfsma
te 8 'tek in 't besit van een stokje vnn Paul
Yan Yianen.
De beroemdste der Van Vianen's ia ongetwjjfold
Adam II, de soon van Adam I, en te Utrecht
geboren in 1695. Het ia dese Yan Tienen, die
de hoofdpersoon is in de groep der goud- en
silvereineden bjj den optocht.
Moge de stjji, waarin hg ajjne werken uit
voerde, een wenug „baroque" (grillig) sjjn, bet
aanschouwen ajjner meesterstukken geef» voor
den kunstkenner een seldssatn genot.
Door de goede sorgen van de uitgevers
firma Martinuu Nghoff te 'a-Gravenhage, is ia
1892 een pracht-nitgaaf verschenen van al de
bekende werken van Adam Tan Yianen, door
sgo soon Christiana Van Yianen in 't lioht
gegeten en op koper gegraveerd door Theodoor
Tan Kemel in 't jear 1650.
Dese firma heeft met dese uitgave een seer
nuttig werk verrioht. Slechts 200 exemplaren
sjjn in den handel gebracht, die thans over
geheel Europa verspreid sjjn. Hier te Schoon-
horen sjjn twee exemplaren voorhanden, één
in de bibliotheek van de Teekeosohoal der
Njjrerheids-Vereeniging en het tweede is in 't
besit van den heer H. Hoojjknas, fabrikant
van silveren werken.
irk bg de uitgave 50 franee
1 thans aanmerkelijk gestegen
mplasr, dat thans endar den
Hoewel dit werk bg da 1
kootte, is de prjje thans a
en bat enkele exemplaar,
hamer komt, wordt tegen goud betaald.
De kunstschatten van den bear A. Yoamaer,
welk» in 1800 te 's-Gravenbage publiek werden
geveild, bevatte niet srinder dan 16 authentieke
stukken van Adam Yan Vinnen.
Merkwaardig vooral om de prjjsao, waanseda
in 't begin deser eeaw de mem-
het bloeitijdperk der kleinkunst v
laten wg een overaioht volgea van de opbrengst
der ^authentieke stokken alt de oollaotfe van
Eea drinkbeker bracht op 16gnlden 15 stuivers.
Een grootere, iwaar vergalde bracht op 86 gU
16 st. Een reukvat, voorstellende een neer-
geharkte vrouw een schaal vasthoudende, «2 gld.
Een pendant van bet vorige 44 gld. Een reuk
vat, vooratellende een neergehurkte n
mand vasthoudende, 58 gld. 10 st. Et
met Bsochus en Ceres, 46 gld. 6 st.
koffiepot alt één stuk, met schelpvormige ver-
sieriog op het deksel, 53 gld. 10 st. Een
schaal, in den vorm van een sohelp, gedragen
door dolfijnen, 45 gld. 5 st. Een sauskom met
deksel 87 gld. 10 St., ens. ens.
Het wil oas voorkomen, dat ws
stukken no, Op bet einde der 19de
eenmaal onder den hamer kwamen, de meester-
stnkken der „Yan Vianen's" voorseker het
5-dubbele soaden opbrengen.
In da verkooping van de oollectie van Yan
der Marek te Ltidea, gebonden to Amsterdam
in 1778, kwamen de portretten run Adem Van
Vlaaen en sjjne vrouw onder den kamer.
In een der gevels vsn het Bgka-Mosenm to
Amsterdam vinden wg de beeltenis van Adam
Yan Yianen, in een medaillon gebeeldhouwd.
De soon van Adam II, insgelgks Adam ga*
heeten, hield sich ia 1651 te Utrecht besig
mot de vervaardiging van kunstvoorwerpen.
Als goudsmid if ons van hem niets bekend.
Hog een andere „Van Yianen", Ernst Jams.,
kennen wg ais een buitengewoon kunstenaar,
dia i»r 1604 de heerlgke Mar tin us-beker ver
vaardigde voor het Brouwersgilde en die thans
ojt het Stadhuis to Haarlem wordt bewaard.
Hog reet ons te noemen Christiana Yan
Yianen, die, «x*sla wg in dit opstel reeds
hebben aangestipt, de modellen Tan sgn vader
heeft uitgegeven. Hg werkte in Engeland, waar
hg omstreeks 1637 verblgf hield. De tolveren
kerksieraden, dis éénmaal da kapel tan fit. George
versierde, waren door desen kunstenaar ver
vaardigd op last van Karei L
Ec hiermede kannen wg dese kleine ver*
handeling besluiten, met de hoop hierdoor iet»
te hebben bg gedragen tot leering e» tevens
tot waardeering onzer groote mannen, die ge
leefd hebben voor de knnst eh wier namra
big ren voortleven met onstorfolgken roem.
ir.
Schoonhoven, 85 Aug. 1898.
pMRUH/l »JI Jf «ftfflWTu^oorato,.*,
