MOVEN.
Zaterdag 29 Juli.
1899.
ScMom.
o Brauöflö,
Bto m iln StralBD.
Nieuws- en Advertentieblad voor Zuid-Holland en Utrecht
WUM.
Oficiëele Kennisgevingen.
an BON ge-
deze geeft
BINNENLAND.
■T ZOON,
A
DRINKWATER.
BUITENLAND.
Overzicht.
|f-olie, p. flesch
Prjjs-Courant van
ct.
Hennepzaad,
goede
6 stuks f »,M;
uterhuii.
3. W. N. VAN NOOTEN ti Schoomhovih,
Uitgeven.
Gemeente Schoonhoven.
t stuks r o,u.
Schoonhoven.
ThonMariné.
5 ons. (Winke-
2 bussen 32 J ct
A85
*80 et.
ntjes
j is om
als door
st Pont eni.
k op de OTerijjde der
Uit de
beste Fa
brieken.
80 en 35 ct.
0 ct
voorhanden.
oor f 1,-. (Zeer
t 30 en 85 ct.
voor 20 ct.
1,25.
15 en 20 ct
Comestibles
schüomoïïhsch courant.
- De Staatscour. (no. 174)
bevat de statuten van de vereeniging land-
bouwvereeniging .Stolwijk” te Stolwijk.
roer 8rog,
Advocaat,
voor Boerenjongen,,
Innaak,
Hirlgw en zalvardw,
LM
le flacons.
►EN.
i A». 1760.
lontiöle van Dr. VAN
3 ARMENS.
40 ct.
ct. p. pot (nieuwe).
85, 40 en 42 ct
je m geven dit af.
uti.
maar qualiteit,
an water houdendJ
n,25.
•1,45.
op sap en op
If pond A 21 ct
Ö”ct
en 250 ct
p. 5 ons 80 ct.,
en Telegraafkantoor.
im, vanaf de Renonstr.
tit, vanaf den SingeLj 'V'
en, van de overijjde
ven, met het Veer,
r rivier gezien.
lervormde Kerk,
mde Kerk.
oote Walnoten,
p. 5 pond 50 ct.
p. 5 pond f 1,10.
1 h 25 ct
30 voor 25 ct.;
De
weer eene vergddéi
besloten werd den i
door eene nóg groots
daad bij het woord
ook te Kopenhagen de kleedermakers en
wevers van de patroons gedaan, waardoor
het getal der uitgesloten werklieden tot
50.000 is gestegen. Timmerlieden en metse
laars hebben nu een eigen zaak opgericht
Van alle kanten stroomen geld en uit-
noodigingen voor de vrouwen en kinderen
der uitgesloten arbeiders. Een dame, die
buiten woont, zond een uitnoodiging voor
l KEUZE
floflertok
REUDERS,
61E8SENDAM.
>gsve.
Over rni-
vert quali
teit wordt
■2,26. XL
o, roemd.
O, 70, 80, 90 en
4 maal 18 kinderen, die (elke groep onder
leiding van een onderwijzeres) een week
op haar landgoed zullen doorbrengen.
En zoo beijvert ieder weldenkend mensch
zich ditór om op de beste wjjze het -er
schoons gebod van: „Hebt uwe naasten
lief als u zelf!” in toepassing te brengen.
Niet alzoo vader Milan in Berrie, die,
nog in de hoogste mate verontwaardigd
over den aanslag op zjjn leven, zijne
naasten niet in *t minst ontziet, maar
zelfs personen in hechtenis doet nemen,
die part noch deel hebben aan de geschiede
nis. Zyn jongste stoutigheid is geweest open
lijk Vorst Nicolaas van Montenegro en
het Hof van Cettinje van medeplichtigheid
aan den aanslag te beschuldigen, eene
aantijging, die te hatelijker Is, wijl van
die z(jde een der eerste gelukwensch-
telegrammen aan Koning Alexander werd
gezonden. Een voornaam Montenegrin,
neef van den Vorst van Montenegro en
reeds jaren in Serviö woonachtig, werd
ook dezer dagen in hechtenis genomen,
doch gelukkig door tusschenkomst van
Koning Alexander losgelaten.
7 Augustus is nu weer ,de datum
van de krygsraad-zitting te Rennes
(Frankrgk). Dat verandert nog al eens.
Men is er op ’t oogenblik bezig met het
maken van een plankengang van de ge
vangenis naar de gerechtszaal, opdat de
beschuldigde of liever gezegd de „be
schuldiger” zonder opzien kunne komen
en gaan. Zaterdag 11. heeft Dreyfus zijn
nieuwe uniform ontvangen en vast aan
gedaan tegen dat hij daarin voor den
krijgsraad zal hebben te verschijnen. Als
getuigen zullen daar verder gehoord
worden: de oud President der Republiek
Casimir Périer, de vijf oud Ministers van
Oorlog, de gewezen Minister van Buiten-
landsche Zaken Hanotaux, de oud-Minister
van Koloni&n en de in-de-boeien slaander
Lebon, de gezantschaps attaché te Berlijn
met z(jn twee schildersnamen. Delaroche-
Vernet, de weduwe Hemy en de schrift-
experten van 1894.
De Fransche Ministerraad heeft nu eenige
besluiten genomen aangaande zekere mili
tairen. Zoo wordt Generaal De Pellieux
als commandant van de stelling Parijs
door een ander vervangen en overgeplaatst
naar Normandie.
Kapitein Guyot de Villeneuve, die een
wegens politiseeren gestraft lyceum-leeraar
openlijk heeft gelukgewenscnt, onder aan
bieding eener geldsom, ter vergoeding van
ingehouden traktement, wordt gestraft met
zestig dagen arrest. En Generaal Négrier,
die tydens eene inspectie verklaarde, dat
het leger niet voldoende door de Regeering
beschermd werd, is nu ontheven van zjjne
function als lid van den Hoogen Krijgs
raad. Het begint dus al goed!
Een der militaire veroordeelden, aan wie
President Loubet ter gelegenheid van den
grooten nationalen feestdag kwijtschelding
van straf en nog wel van de doodstraf
verleende, de soldaat Pierron, heeft, toen
hij voor den krijgsraad werd gebracht, om
het desbetreffend besluit te hooren voor
lezen, den gesp van zijn gordel afgerukt
en dien den voorzitter van den krijgsraad
naar het hoofd geworpen. Hjj werd nu
deswege opnieuw ter dood veroordeeld.
Het Hoofd van ’t Fransch Gemeenebest,
President Loubet, zond een zilveren
lauwerkrans voor het graf van den Rus-
sischen Kroonprins, welk huldeblijk daar
door een specialen afgezant zal worden
nedergelegd. Op wensch van den RumI-
sehen Czar werd het stoffelijk overschot
van den overleden Kroonprins met grooten
eenvoud bijgezet.
Niet minder dan zes mannen tegelijk
z(jn nu weder te Tallulak, een kleine stad
in Louisiana (Amerika) door eene onbe
voegde menigte zonder vorm van proces
ter dood gebracht of zoogenaamd „ge
lyncht.”
Een algemeen bemind geneesheer,
Dr. Hodges aldaar, is door een Italiaan,
met wien by twist had, met een revolver
aangevallen en bedenkelyk gewond. Daarop
heeft een verontwaardigde volksmenigte
zich meester gemaakt van dien Italiaan
en v(jf zijner vrienden en die allen aan
boomen opgehangen, waarna hunne licha
men met kogels werden door boord.
De Tarksehe Regeering heeft nu den
losprys van f 180.000 betaald, welke ge-
eischt werd voor den Franschen ingenieur
Chevalier, die in Chalcidis door Turksche
roovers weid gevangen. Het hoofd der
bende, Yorgaki een roover van de oude
romantische soort zond van dat geld
f 6000 aan de weduwe en kinderen van
een soldaat, die sneuvelde by het verde
digen van den heer Chevalier, en aan
mevrouw Chevalier, die flauw gevallen
was bij de gevangenneming van haren
man, zond hy f 200, „om champagne te
drinken, ten einde wat van den schrik
te bekomen..”
Prys der Ad verten tien.’ Van 1 tot 5 regels f (X50. Ieder® regel
meer f 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzending franco
uiterljjk tot Dinsdags- en tot Vrjjdags-namiddags 4 uren.
Alle binnenlandsohe Advertentien, voor t-maal plaatsing opgegeven,
worden slechts 2-maal in rekening gebracht.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van Schoonhoven herinneren de ingeze
tenen aan de verplichting tot het
Schoonhoven, den 27. Juli 1892.
De Secretaris, De Burgemeester,
GEELHOED. LA ZONDER, L-B.
II. (Slot.)
Het is niet te verwonderen, dat het
Hygiënisch Congres niet tot eenstemmig
heid is kunnen komen over de vraag, of
de verstrekking van zuiver water, als
onderdeel van Staatsplicht, kosteloos be
hoort te geschieden; men zou kunnen
zeggen Jat deze quaestie veeleer de Staat
huishoudkunde dan de gezondheidsleer raakt.
Even aannemende, dat watervoorziening
overal mogelyk is, dan zouden wy haar
toch veeleer tot de bemoeiingen van de
gemeenten dan tot die van den Staat
moeten rekenen. Eerstgenoemden kunnen
te rade gaan met plaatselyke behoefte in
verband met de gesteldheid van den
bodem en van de omgeving.
Aanvankelijk zjjn alle waterleidingen
particuliere ondernemingen geweest, en op
enkele uitzonderingen na zyn zy het nog.
Een maatschappij kreeg concessie, geheel
op haar eigen risico, onder zoodanig® voor
waarden, dat de gemeente niet aansprakelyk
kon worden gesteld voor eventuëele verliezen,
maar v»el eenig aandeel verwierf in de winst
zoodra deze zeker percentage te boven ging.
Daar is niets tegen te zeggenhet komt
overeen met een voorzichtig financiëel beleid.
Ais de onderneming werd op touw gezet
bestond er nog niet de minste zekerheid
van welslagen; men moest niet de macht
gering schatten van het vooroordeel, de ge
hechtheid aan oude dingen, ook al waren
zy verkeerd. In de Zaanstreek by voorbeeld,
waar men tegenwoordig met de meeste
ingenomenheid de werking van de duin-
watergeleiding gadeslaat, ontmoette het plan
aanvankelyk niet weinig tegenstander werd
door velen gezegd, dat men met de bestaande
regenbakken best tevreden was, en de ge
meenteraden hadden slechts nauwkeurig de
hand te houden aan de bepaling dat by
ieder particulier woonhuis, by elk openbaar
gebouw, een regenbak aanwezig moest zyn
van een inhoud, overeenkomende met de
grootte van het gebouw of met het aantal
personen die het gemiddeld bevatte, dan
zou men daar nooit over schaarschte be
hoeven te klagen. Die ondernemer zou er
niet veel zyde bij spinnen. Eerst toen eenige
groote fabrikanten er de schouders onder
zetten, en hun mede-ingezetenen voorgingen,
werd de deelneming algemeener.
Toen later bleek, dat er aan de zaak
niet alleen hygiënische maar ook geldelyke
voordeelen verbonden waren, werd er den
gemeentebesturen een verwyt van gemaakt,
dat zy het heit uit handen gegeven hadden.
Dat was niet billyk; de concessionarissen
hadden gewaagd en gewonnen, een open
baar lichaam moet zoo min mogelyk wagen.
By den tegenwoordigen stand van het
watervraagstuk wordt het anders; men
heeft ondervindingen opgedaan die tot
leiddraad kunnen strekken en is in staat
juiste berekeningen te maken. Nu zou het
geen aanbeveling verdienen, daar waar met
den aanleg een begin moet gemaakt worden,
particuliere tusschenkomst aan te nemen.
De kosten zyn zeer verschillend; deze
zullen hoog zyn als de prise d’eau op
grooten afstand moet gezocht worden.
Gemeenten, die aan een rivier gelegen
zyn, kunnen gewoonlyk volstaan met een
inrichting die het water oppompt, filtreert
en daarna door buizen naar de woningen
geleidt. Geschiedde de aanleg van Staats
wege, dan zou voor de eene gemeente in
evenredigheid tot het getal inwoners veel
meer dan voor de andere uitgekeerd moeten
worden, terwyl sommige, waar het gebruik
van te geringen omvang is om kostbare
werken 5e rechtvaardigen, misschien niets
ontvingen. Dit is nu wel het geval met
meer openbare werken door den Staat
aangelegd of gesubsidiëerd, maar dat is
geen reden om het Ryk te betrekken by
zaken, die minstens evengoed door lagere
besturen zyn tot stand te brengen. Wel
zouden wjj het wenschelyk achten dat
arme gemeenten, die ook van haar inge
zetenen geen kostbare offers kunnen
eischen, voor die watervoorziening eenige
hulp uit de schatkist konden ontvangen,
maar dat zou een voor ieder geval ge
motiveerde uizondering moeten blyven.
Wat nu betreft de quaestie der kosteloos
heid, men zou kunnen zeggen: water is
een gewoon verbruik«artikel, waarvoor be
taald moet worden naar gelang van de
consumtie. Die meening is echter niet
houdbaar. Het gebruik van zuiver drink
en reinigingswater is een zaak van alge
meen belang; waar het ontbreekt kunnen
epidemieën zich gemakkelyk verspreiden,
en dat behoort te worden tegengegaan
met middelen, die de gemeenschap be
kostigt. Wordt evenwel het water kosteloos
verstrekt, dan is er ook geen enkele waar
borg tegen waterverspilling, hetgeen, met
het oog op den toestand van de gronden,
aan welke het water wordt onttrokken,
geenszins zonder gevaar is.
Oppervlakkig bezien doet het er weinig
toe of de kosten gevonden worden uit af-
zonderlyke bijdragen van de gebruikers, of
uit de belastingen, die toch door dezelfde
personen worden opgebracht. Doch waar
de gemeenten een bepaalden dienst be
wijzen, die ook bewezen zou kunnen worden
door private inrichtingen, daar is het toch
een eisch van de billykheid, dat men
daarvoor ni|t alleen volgens den maatstaf
van de linanciëele draagkracht, maar ook
volgens dien van het gebruik betaalt. Het
kan zoo worden ingericht, dat de gemeente
niet of slechts een weinig meer heft dan
den koetenden prys, het laatste omdat er
altyd nog eenige indirecte uitgaven zyn te
dekken, als salaris van ambtenaren die
tegelyk in andere diensttakken werkzaam
zyn, kosten van stratenonderhoud, slytage
van materieel.
Met zekerheid ieders gebruik constateeren,
schynt niet gemakkelyk; men beweert dat
geen enkelen watermeter lang vertouwbaar
blyft, dat alle na eenigen tyd onjuist gaan
aanwyzen. Dat is dan in het belang van
de gebruikers; oorzaak is de aangroeiing,
die by het zuiverste water niet te ontgaan
is en de bewegingen van het raderwerk be
lemmert. Toch zouden wy meenen, dat
elk gebruiker een meter moest hebben,
hem kosteloos door de gemeente verstrekt,
terwyl er een voldoend aantal vborhanden
moest zyn om ze af en toe na te zien en
te controleeren. Voorts zou het billyk zyn,
het tarief zoo in te richten, dat voor on
en minvermogenden een maximum gebruik
kosteloos kon zyn, dan hadden wy tegelyk
ook voor deze betaling een soort van pro
gressie. Geheele vrystelling voor groote
gezinnen met geringe inkomsten zou ook
in ernstige overweging zyn te nemen.
Onze conclusie neigt alzoo naar een
gemengd stelsel: watervoorziening door
en op kosten van de gemeente met, zoo
noodig, subsidiering door den Staat;
als regel betaling van het water volgens
gebruik, met dien verstande, dat voor
mingegoeden een groote mate van vrij
gevigheid wordt toegepast.
Wordt het een en ander by plaatselyke
verordening geregeld, dan kan eenige speel
ruimte worden gelaten in verband met het
verschil in omstandigheden. Wat in de
eene gemeente tot kostelooze verstrekking
aanleiding zou geven, is in eene andere
niet aanwezig, maar daar heeft men mis
schien weer andere factoren, die op het
tarief van invloed zyn, en waarmede een
Rykswetgever moeielyk rekening kan houden.
Wanneer wy verder de stellingen nog eens
overlezen, die het Congres heeft aange
nomen, dan zal tegen de eerste wel geen
bezwaar bestaan; elke woning moet een
voldoende hoeveelheid zuiver water hebben.
Doch als we het uit de rivier moeten
halen, en onze buurman bederft het terwyl
wy er bystaan door er vuil en fabrieksalval
in te laten loopen en ook onreinheden van
een soort, die we hier niet noemen willen
er in kwistige hoeveelheid in uit te storten,
wat dan?
Eigenlyk staan wy toch nog op een laag
standpunt van sociale ontwikkeling, dat
zooiets geduld moet worden. Een Ryks-
commissie is bezig om een middel te
vinden dat de verontreiniging kan doen
ophouden; men zal ons niet van overdreven
pessimisme beschuldigen als wy beweren
dat onze verwachtingen in deze niet heel
hoog gespannen zyn.
’tls ook eigenlyk een monsterachtigheid.
Gesteld, gy wilt gaan eten en men werpt
op uw bord een handvol vuil, waarop
aanstonds weer de voedingsmiddelen zullen
worden gelegd. Zoudt gy daarmede tevreden
zyn? Welnu, zooiets geschiedt thans ook
met de onontbeerlykste aller voedings
stoffen. Gemeenten langs de rivieren hebben
gewoonlyk geen andere bron dan deze, en
zoo de verontreiniging kon worden tegen
gegaan, zoo men er de riool- en fabneks-
stoffen uit kon houden, dan zou eenige
filtratie voldoende zyn om in de behoefte
te voorzien. Thans is daar geen denken aan.
Bevredigend is in het algemeen de
toestand niet. In tal van kleine plaatsen
laat het drinkwater veel te wenschen
over. Daarom zou het niet kwaad zyn,
als men eerst goed wist hoe het overal
is, dat ware de aan vang van pogingen
tot verbetering. Laat in elke gemeente
zonder onderscheid, waar men nog
geen leidingwater heeft, de Raad een
Commissie benoemen, met een geneesheer
natuurlyk er in, om vast te stellen wat er
Deze Courant wordt des Woensdags- en des Zaterdags
morgens uitgegeven. Prjjs: voor Schoonhoven per drie maanden f 0,75.
Franco per post door het geheele ryk f 0,90. Men kan rioh abon-
neeranbjj alle Boekhandelaren, Agenten en Brievengaarders.
kan de kans van teleurstelling niet wagen.
Daarom, medeburgers, laat het niet aan
U liggen als deze goede zaak niet zoo
spoedig tot stand komt als wenschelyk is.
Komt voor den dag, steunt, ih uw per
soonlijk belang, een publieke onderneming,
die voor de volksgezondheid van zoo
onberekenbaar nut is!
Engelaad en Transvaal. Eindelijk dan
tocluoens een meer'waardeerend woordje
vanjfchamberlain, in zake de Transvaalsche
stemrecht-quaestie en toch onzes inziens nog
lang niet waardeerend genoeg. Méér geest
drift, méér blijde toon had hier op z|jn
plaats geweest, waar President Kiüger met
zulke verzoenende voorstellen voor den
idag is gekomen. Immers door den Volks
raad z(jn nu zulke veranderingen in de
kieswet aangebrachtdat het geheel nu
op eenige kleinigheden navrij woi
overeenkomt met Sir Milner’s voor
stellen op de Conferentie te Bloem
fontein. Wat wil men dus nu nog meer?
Eukel in plaats dat, na vijf jaar verblijf
in de Transvaal het stemrecht verleend
wordt, zooals Sir Milner oorspronkelijk
wenschte, is die termijn van vijf jaar op
zeven jaar gesteld, terwyl de onkosten
der naturalisatie van twee pond sterling
tot vijf shillings zijn verminderd. Boven
bidden en denken ii aldus op vredelievende
wijze een crisis opgelost, die hevige gevol
gen na zich had kunnen sloepen en had
kunnen uitloopen op een oorlog, die
wederom schatten had verslonden en wie
weet hoeveel menschenlevens had gekost.
Daarom ware een blij en dankbaar woord
hier zoo recht op zijn plaats geweest.
Chamberlain echter vergenoegde zich, met
in het Britsche Huis der Gemeenten een
voudig het feit te constateeren, dat de
belangrijke wijziging in President Kiüger’s
voorstellengevoegd bij de reeds vroeger
aangebrachte verbeteringen, de Britsche
Regeering hoop gaf op eene schikking in
der minne.
De bekende radicale Afgevaardigde La-
bouchère zegt van deze verandering ten
goede. „Het verkregen result x
te wijten aan den heer Chamberk
wiens staatkunde van afsnauv
dent Kiüger vuurproef is gebit
is de Transvaalsche Volksraad
tegemoet kwam, en niet aan CL.
of aan Milner, maar aan de Hollanders in
Zuid-Afrika!” Zulk een woord pakt!
Maar nu verder! Heeft President Kiü?er
het in den Volksraad met zijne stemrecht-
voorstellen schitterend gewonnen, over de
veel minder belangrijke dynariiet-quae&tie
heeft hü het echt te kwaad gekregen met
de Vertegenwoordiging, zóó te kwaad, dat
zelfs een oogenblik sprake schijnt geweest
te zjjn van zjjn aftreden. Hjj dreigde
daarmede, namelijk, als de Volksraad bleef
weigeren hem de vrije hand te laten
tot oplossing der dynamiet quaestie. Drie
uur duurde de bespreking, waarvan de
uitslag met angst en spanning verwacht
werd door een buiten de gouvernements
gebouwen saamgestroomde groote menigte.
Dadeiyk echter bedaarde de opgewonden
heid, toen het bekend werd, dat de
Volksraad den President de verzekering
had gegeven van zijn onverzwakt ver
trouwen. En nu is alles weer goed
tusschen President en Volksraad. Het
verschil van gevoelen liep er over, dat
Joubert en de meerderheid van den Raad
het dynamiet-monopolie willen zien opge
heven, terwijl de President met eene
minderheid er de voorkeur aan geeft, de
maatschappij uit te koopen. Die crisis
is dus ook weer voorbij I En zoo lost
zich het een na het andere op.
Maar eene oplossing van de lang
durige werkstaking of liever gezegd het
gedaan geven van de patroons aan de
werklieden in Denemarken, schijnt nog
lang niet De „Kamer van Eenheid”
heeft na eenige dagen van ernstigen
arbeid de pogingen tot verzoening moeten
opgeven. Zoolang mogelijk nog werden
de werkzaamheden door haar voortgezet,
doch de leden konden het niet eens
worden. Toen kwam men tot de over
tuiging van het „doellooze” van de zaak
en de Kamer ontbond zich daarom. De
hoop op een spoedig einde van den stryd
is alzoo vervlogen en nu geraken de ge-
moedeien hoe langer hoe meer aan het
gisten. Zoowel patroons als arbeiders
hebben nu eene circulaire het licht
doen zien, betreffende hunne opvatting
van de zaak. De patroons hebben nu
1 gehouden, waar
Bd voort te zetten,
'uitsluiting. En de
tegend, kregen dan
gedronken wordt en welk water gebezigd
wordt voor reiniging van groenten en
vaatwerk; daarna. sB|m^'vet worden aan-
bevolen'wna een goetSiTtdhtand te krygen,
welke kosten daaraan zyn verbondeh» of
het mogelyk is de noodige werken aan te
leggen en de renten en aflossing van het
daartoe benoodigde kapitaal te bestrjjden uit
de vergoeding der ingezetenen voor water
gebruik, zonder dat zy daardoor op te zware
lasten gebracht worden. Eerst weten, dan
verder overleggen. Wy zouden wel een
Staatscommissie daarvoor aan het werk
willen zien, maar bekend is hoe langzaam
deze werkt, ook omdat zy haar onderzoek
van de eene plaats naar de andere zou
moeten overbrengen. Gemeentelijke com
missies hebben maar met één gemeente te
doen en kunnen ook den raad van des
kundigen inwinnen. In korten tyd zou
elke van haar den arbeid verrichten.
Het Congres wil een wettelyke regeling,
aan de gemeentebesturen de verplichting
opleggende te zorgen, dat alle woningen
voorzien zyn van zuiver water, zoowel voor
inwendig als voor huiselyk gebruik. Uit
muntend, maar eerst dienen wy te weten
of het overal kan. Anders zouden wy
gesteld dat aan het verlangen werd vol
daan, een wetsvoorschrift krygen met
de woorden vzooveel mogelyk”, en van
die uitdrukking in een wet hebben wy een
onge veinsden af keer. Als ge dat ergens
ziet staan, geloof dan maar dat de moge-
lykheid ver te zoeken zal blyven.
En dan, natuurlyk, moeten alle eigenaars
van woningen genoodzaakt worden, te
maken dat de watervoorziening in orde is.
Het ontbreken daarvan is een geldige
reden tot onbewoonbaarverklaring, een
dwangmiddel dat uitstekend werkt, als
men het maar flink en on party dig toepast.
Over de woningstoestanden in de steden
wordt veel gesproken en geschreven,
terecht, want deze ei<*?hen dringend ver
betering, maar over het platteland, waartoe
we verscheiden groote en kleine dorpen
kunnen rekenen, praat byna niemand,
ofschoon daar ook veel leelyks te zien is,—
vooral wanneer men zekere eischen van
zmdelykheid gaat stelleq.
Goede afvoer van schadelyke stoffen en
ruime aanvoer van zuiver water, ziet
daar twee zeer voorname dingen, die, als
men ze toepast, onze gemeenten nog niet
zullen maken tot modelplaatsen, maar
toch de eerste en noodzakelykste vereischten
zyn voor de gezondheid en de welvaart
der bewoners. Er zyn besturen, die in
deze zaken belang stellen met alleen, maar
flinke maatregelen nemen of voorbereiden,
om ze op bevredigende wyze te regelen. Maar
andere ook, die volstrekt niet begrypen
dat elke gulden, voor dat doel besteed,
ruime rente blyft geven, een onafzienbare
reeks van jaren lang. Zulke besturen
moeten eens aangespoord worden om het
onderwerp met aandacht te overwegen en
met yyer aan te pakken.
Ten slotte nog een woord tot onze
stadgenooten.
By den tegenwoordigen stand van het
vraagstuk der watervoorziening achten wy
het boven allen twyfei verheven, dat aanleg
en exploitatie in handen der gemeente
behooren te zyn; concessie aan particulieren
is niet meer in het algemeen belang. Welke
voordeelen het stelsel van eigen beheer
oplevert, dat zyn wy hier gewaar ge
worden aan onze gasfabriek, en naar wy
verwachten zullen de gasverbruikers het
in toenemende mate bespeuren aan ver
laging van den prys.
Ten opzichte van het water heeft onze
ijverige gemeenteraad, hiermede voldoende
aan een verlangen ifi adressen uitgedrukt,
ook in beginsel besloten tot aanleg van
een waterleiding; de plannen zyn gereed,
de voorwaarden zjjn vastgesteld, niet druk
kender dan in eenige andere gemeente,
zells wil men ze buitengewoon billyk
maken voor arbeiderswoningen, die 10
cents per week zullen worden aangesloten.
Men zou nu meenen, dat op de te dier
zake toegezonden circulaires, door welke
het gemeentebestuur heeft willen vernemen
of de belangstelling groot genoeg
de zaak te ondernemen, zoo goed s
ieder zou worden geteekend, opdat, hoe
eer hoe liever, de weldaden van goede
water verstrek king door onze mede-inge-
zetenen zouden worden genoten.
Dat valt echter niet mee. Het gaat
niet zoo snel als verondersteld mocht
worden. De toetredingen geschieden met
zekere aarzeling, zelfs van den kant
der vroegere adressanten.
Diezelfde aarzeling is ook indertjjd waar
genomen in gemeenten waar concessie
werd verleend, te Leiden, in de Zaan
streek, en vele andere. De particuliere
maatschappij stoorde zich daar met aan
en ging aan het werk, zeggende: De
aanvragen zullen wel komen. En zy zyn
ook gekomen, want het was ondenkbaar
dat men de noodzakelijkheid niet zou inzien.
Maar een gemeentebestuur, dat verant
woordelijk is voor het gebruik der open
bare middelen, mag niet op zien komen
spelen. Dat moet zekerheid hebben en