u
IDRAAT,
SAKKER,
OVEN,
bekende geurige
reder bijzonder
1809.
Zaterdag 4 November.
ÏT. 2040.
Nieuws- en Advertentieblad voor Zuid-Holland en Utrecht
riNG
*cum.
ster,
ISO KIM,
Eerste Blad.
GBMEBNTE-GA8FABRIEK.
J
AAS.
I
kunnen
ant een
-11
i
Officiöele Kennisgevingen.
BINNENLAND.
De „Gezondheidswet".
Herhalings-Onderwijs.
SCHOOMOVENSCHE GOURAKT
lerverkoopers.
Moordrecht.
het
en
100 ct. «n
ven hunne
3. W. N. VAN NOOTEN n Schookhovb»,
Uitgeven.
Gemeente Schoonhoven.
öt.
0D8 10 Ct.
I
i
ten spoedigste
uwer. Fr.br.,
Zoctermecr.
5 ct.
b 22} ct.
35 ct. de 5 ons.
iOO, 110 ct.
randewün.
stibles bij
joseerd Eusebius
Irnbem.
1,- in den Boek-
VAN NOOTEN
U.GB:
idster,
A 40 jaar, by
Vliet.
i en O, elk tien
irLoi; elke Serie
>5, 60 en 75 ct.
luiting.
beste merken.
lik.
pond 21 ct.,
Deze Courant bestaat uit Twee Bladen-
en, van 16,20,
'an 16 en 20 ct.
ichtig gerookt,
heeft waarde.
60ct.(pieuwe).
en bekendste
lik.
Soeptabletten.
Liebig's zelf
als:
1 pak a 20 ct
jzfln 32} ct.
A 87}
de WIJNEN der
ndo-Belge.
an af f 0,60.
0,80.
- 0,80.
j haren ’Agent
Qjallteit is
dtstekend en
vordt door ie-
Ier verbruiker
;eroemd.
lei, p. flacons
ct.
Bokking.
Eng. Sprot.
5 ons 18, 15
Aangenomen het beroep bU
de Remonstrantsche Gem. te Dokkum
door den heer K. F. Sparnaay, proponent
te Gouda.
••fiorlnehi
Prp8 der AdvertentienVan 1 tot 5 regels f 0,50. Iedere reg#
meer f 0,10. Groote letten naar plaatsruimte. Insendlng franeo
uiterlijk tot Dinsdags- en tot Vrjjdags-namiddaf4 uren.
Alle binnenlandsche Advertentien, voor S-maal plaatsing opgegeven,
worden slechts 2-maal in rekening gebracht.
By Kon. besluit is D. S. Lan-
gedyk, essaieur van den waarborg en de
belasting der gouden en zilveren werken
te Leeuwarden, uit 's r(jks dienst ontslagen.
De kapitein C. Hoekwater
van het 3de regiment vesting artillerie te
Gorinchem wordt eervol ontheven van
zyne betrekking van kapitein voor speciale
diensten en als zoodanig vervangen door
den kapitein J. A. De Bruyn, van het korps.
Naar men verneemt hebben
B. en W. van Amsterdam besloten den
heer F. Van der Goes toe te laten tot
privaat docent aan de gemeente-universiteit
aldaar, in de leer van het socialisme.
Een heftig incident heeft
zich te IJselmonde in den Raad voor
gedaan. By de onlangs gehouden ver
kiezingen, waarby de burgemeester, de
heer Van Slype, als voorzitter van het
stembureau fungeerde, plaatste een der
nadsleden, Van Immerseel geheeten, doch
die geen deel van het stembureau uit
maakte, zich achter den voorzitters-stoel
en keek in de stembiljetten. Op de vraag
van den voorzitter waartoe dit diende,
luidde het antwoord: ,U controleeren”,
waarop de heer Van Slüpe hem opmerk
zaam maakte, dat er hoogere autoriteiten
waren om hem te controleeren en hit
indiscrete raadslid liet verwyderen naar
de ruimte voor het publiek bestemd.
In de dezer dagen gehouden raads
zitting interpelleerde een der leden, de
heer De Jongh, over voornoemd incident
en was het antwoord van den interpellant
na de inlichtingen van den zeer beminden
burgemeester gehoord te hebben: dat het
te betreuren was dat dergeiyke personen
als v. I. lid van den Raad van IJsel
monde waren.
Als verontschuldiging gaf v. I. op, dat
eenige kiezers hem opgedragen hadden
te controleeren of het eeriyk ging. De
verontwaardiging over deze excuses van
dit raadslid werd toen nog grooter.
By het hoofdcomité van het
Ned. Roode Kruis wordt naar men
verneemt ernstig het denkbeeld in
overweging genomen, een tweede Neder-
landsche ambulance naar het oorlogsveld
te zenden.
-De kosten van de Nederland-
sche ambulance van het „Roode Kruis”
worden geschat op ruim f 80.000.
Vergadering van de afdeeling
Alblasserwaard” der Hollandsche Maat
schappij van Landbouw, op Woensdag
8 November a.s., ’s voormiddags 10} uur,
ten huize van den heer A- De Jong te
Noor doloos.
Punten ter behandeling: 1. Ingekomen
stukken en mededeelingen2. Benoeming
van 8 bestuursleden, wegens periodieke
aftreding van de hoeren F. Den Hartog,
J. Kloek en K. Versteeg; 8. Voordracht
van den heer A. Bos over: „De winter-
voeding van vee”; 4. Gratis verloting;
5. Uitreiking aan de leden van eenige
drukwerken.
De uitgever F. B. Van Ditmar,
Rotterdam, heeft het voornemen, in verband met
de gebeurtenissen in Transvaal, een Gedenk
boek het lioht te doen alen, waaraan alle man
nen van naam en goiag in Nederland sullen
worden uitgenoodigd hun medewerking te ver-
leenen, om hun meening te «eggen over den
Engelsch-Transvaalsehen Oorlog. Do bedoeling
van den uitgever is, dit boek te makes tot oen
Standaardwerk, dat selfs in latere jaron hot ge-
uch op de i voeten aal weergeven vaa Nodrlaad’soorote mes
ten. welker aan ene Sanaa ramneallsea krir.
handhaving aan hun toezicht is onder
worpen; het aanteekenen van de verorde
ningen te dier zake in elke gemeente van
hun ambtsgebied: hl* '/verwegen van alle
klachten teF'Zfikd' van "5e toepassing difer
wetten en verordeningen; het aanwyzen
van maatregelen, van overheidswege te
nemen; het verrichten van onderzoekingen,
zelfstandig öf in opdracht van den Cen-
tralen Gezondheidsraad; het opmaken van
een jaarverslag en het verrichten van alle
werkzaamheden, hun door den Minister en
den Gezondheidsraad opgedragen.
De gemeentelyke gezondheidscommissies
zullen de plaatselyke organen zyn, die,
toegerust met nauwkeurige kennis van
plaatselyke toestanden en nauwkeurig op
de hoogte gehouden van de w’yze, waarop
de plaatselyke besturen de belangen der
volksgezondheid behartigen, voor die be
langen waken en alles wat uit dit oogpunt
voorziening eischt overwegen en aan het
licht brengen.
Uit dit overzicht van de voornaamste
bepalingen der voorgestelde regeling zal
blaken, naar wy vertrouwen, dat de Mi
nister van Binnenlandsche Zaken er in
geslaagd is, op betrekkelyk eenvoudige wyze
de behoefte aan een rneer afdoend hygië
nisch en sanitair toezicht te vervullen. Er
is een grondslag van samenwerking tus-
schen Ryks- en gemeente autoriteiten gelegd,
waarvan goede vruchten zyn te verwachten.
Vaststelling van deze wet zouden wy een
belangryke schrede in vooruitstrevende
richting mogen noemen.
sturen, van welke in dit opzicht het meest
is te verwachten. Hun kennis van locale
toestanden en van de schadelyke werkingen,
waardoor deze worden beheerscht, is van
uitnemende waarde voor de bestryding
van ziektebevorderende oorzaken. In onder
scheiden gemeenten heeft men dat ook zoo
begrepen en zyn plaatselyke gezondheids-
commissiën ingesteld, waarin zoowel genees
kundigen als vertegenwoordigers van de
technische bedryven zitting hebben. Indien
dit overal zoo was, en men had dan tevens
de gemeentelijke verordeningen ingericht
overeenkomstig de adviezen dier commis-
siën, dan zou voor de verdere tusschen-
komst van den Rykswetgever en van het
administratief gezag geen reden bestaan.
Thans is dit wèl het geval, en het zyn
in de eerste plaats de mannen, die van het
Geneeskundig Staatstoezicht deel uitmaken,
die sinds lang op verandering hebben aan
gedrongen. Aan den eenen kant willen
zy meer centralisatie, door de instelling
van een met wettelyke bevoegdheden be
kleed orgaan, hetwelk leiding geeft aan al
de maatregelen op sanitair gebied, door
de Hooge Regeering voorgeschreven of in
den, vorm van wetsontwerpen aan de
volksvertegenwoordiging voorgelegdaan
den anderen kant zekere decentralisatie,
door by het werk de plaatselijke besturen
te betrekken, en hun de voorlichting te
verzekeren van daartoe aangestelde des
kundigen.
De Regeering heeft thans aan dien drang
gehoor gegeven, door de indiening van een
ontwerp onder den titel van >Gezond-
heidswet”, waarin de beide pas vermelde
beginselen zyn toegepast en uitgewerkt.
>Wyziging van den tegenwoordigen toe
stand,” zegt de Regeering in de Memorie
van Toelichting, »mag als een alge-
meene wensch worden beschouwd, in de
eerste plaats van hen, die van het Genees
kundig Staatstoezicht deel uitmaken. Ver
ruiming van de werkzaamheden van dat
Staatstoezicht kan niet volstaan. Een
nieuwe regeling is noodig, wat vooral
gebleken is by het samenstellen van het
reeds ingediende ontwerp-woningwet, een
krachtige deskundige centrale leiding door
een zelfstandig college, welks samenstelling
een veelzydige beschouwing der hygiënische
vraagstukken en een juisto waardeering van
de nieuwere inzichten in de toegepaste ge
zondheidsleer waarborgt, toegerust met de
werkkrachten en hulpmiddelen, noodig voor
onderzoek, voorbereiding en uitwerking.”
Dat is ter voldoening aan de eerstge
noemde behoefte. En voor de tweede:
>een tal van over het geheele land ver
spreide, deels technische, deels veelzijdig
samengestelde organen, geroepen tot doel
treffend onderzoek en een krachtig plaat-
selyk mede-arbeiden aan de belangen der
volksgezondheid, zoodat zij aan het leidende
centrale college geven wat dit noodig heeft
om het Staatstoezicht op de volksgezond
heid tot een levende kracht te maken en
voor een Regeering, die de belangen der
volksgezondheid wil behartigen, tot een
daadwerkelyken steun en raad te zyn.
Wy zullen dus krygen, volgens dit
ontwerp:
1°. Een Centralen Gezondheidsraad,
wiens zetel nader zal worden aangewezen,
bestaande uit ten minste drie, ten hoogste
vyf leden, door de Koningin te benoemen;
zy genieten vaste bezoldiging en vergoeding
van reis- en verblijfkosten, evenals de
toegevoegde secretaris.
2*. Voor het meer directe en deskundige
toezicht, zoo noodig beperkt tot een of
meer byzondere takken van gezondheids
belang of ook tot een gedeelte van het
Ryk, tydelyke of vaste inspecteurs, ge
nietende vaste bezoldiging en vergoeding
als voren, in door den Minister aan te
wyzen gemeenten.
3®. Voor elke gemeente, of voor een
deel van een gemeente, of voor twee of
meer in één provincie gelegen gemeenten
gezamenlyk, gezondheidscommissiën, be
staande uit 5 tot 45 leden, te benoemen
door den Commissaris der Koningin, ge
hoord Burgemeester en Wethouders. De
kosten dier commissies, welker leden hun
betrekking onbezoldigd waarnemen, komen
ten laste van de gemeente. Aan elke
commissie wordt een secretaris toegevoegd,
die een toelage geniet waarvan het ryk de
helft betaalt tot een maximum van f 200.
De werkkring dier collegiën en personen
wordt aldus omschreven:
De centrale Raad zal adviseeren op alle
stukken, de volksgezondheid betreffende,
hem door den Minister van Binnenlandsche
Zaken toegezonden; de aandacht vestigen
op te nemen Regeeringsmaatregelendoor
zyn leden of door een inspecteur de onder
zoekingen doen verrichten, die hem noodig
voorkomen; een jaarverslag uitbrengen en
overigens de werkzaamheden verrichten,
hem door den Minister opgedragen.
De inspecteurs hebben te adviseeren op
alle stukken, hun toegezonden door den
Minister, den Centralen Gezondheidsraad,
of het bestuur van een in hun ambtsgebied I
ingezetenen. En het is gelegen provincie of gemeente; i w- -
ihftd der plaaUelyke be- hoogte te houden van de wetten, welker 1 bm trw Soesa rampzalig*» Ml-
is voortgekomen, is gebleken niet voldoende
te zyn. In de eerste plaats zyn de per
sonen, waaruit die Raden zyn saamgesteld,
niet by machte, om dwingend op te treden
daar, waar de openbare gezondheidsbelangen
met eenige onachtzaamheid worden, behan
deld; ten tweede staan zy nielrin ge
noegzaam nauwe betrekking tot de ge
meentebesturen, om overal waar het noodig
is aanwyzing te doen van hetgeen verricht
kan worden in het belang tan het licha
melijk welzyn der inj
juist de werkzaam!
“Gerlaehem, 2 Nov. Op den 6den
November e, k. zal in „de Doelen” alhier
eene vergadering worden gehouden van
hoogingelanden van het waterschap „de
Overwaard”, ter verkiezing van een
heemraad ter vervulling der vacature,
ontstaande door de gewone aftreding van
den heer J. Aanljes Dz. te Ottoland.
‘Alblaooarwaard Vfjfheerealaadea,
3 Nov. De handel zoo in kaaa als boter
is deze week redelijk vlug, de prjjzen
zijn ongeveer gelijk aan die der vorige
week. Men besteedt thana in dese
•treken voor; kaaa f 22 A f 26,50 per
50 kilo, naar wicht en kwaliteit; goe-
boter f 0,65, weiboter f 0,55 per half kilo.
’Ameide, 1 Nov. Op de openbare en
de btfzondero school alhier is door de
leerlingen pl. m. f 10 voor Transvaal en
Vrijstaat bijeengebracht.
Da lijst onder de ingezetenen van
Ameide en Tienhoven circuleert nog.
Er wordt goed, algemeen en blijmoedig
op geteekend.
Ameide, 2 Nov. Tot tijdelijk onder
wijzer aan de school met den Bijbel
alhier ia aangesteld de heer F. De Jong
te Lekamond.
Bodegraven, 81 Oct. Da leerlingen van
de school 0 alhier hebben, geheel uit
eigen zak, de som van f 16,80 bijeen
gebracht voor Transvaal.
Bodegraven, 81 Oct. Kaaa. Aangevoerd
100 wagens, te zamen E&47 stuks,
wegende 24.481 kilo; late soort
Goudsche f 25,— i f 28,—, zwaardere
f 29,-; 2de soort f 22,50 f 24,—
Derby-kad* Is te soort f 28,50 f
2de soort f 24,— Edammerkaas 1ste
soort f 80,50 2de soort f 25,-. Handel
minder vlug.
ttleuMdam, 1 Nov. De collecte voor
het Roode Kruis heeft alhier opgebracht
f 276 85.
Hilllgersberg, 1 Nov. Tot candidaten
in de vacature voor den gemeenteraad,
in plaats van den heer M. W. Batenburg,
zijn gesteld de heeren C. Maaskant K.
Versloot en H. F. Hcfltnd.
g Jaarsveld, 2 Nov. Door het overleden
van den beer J. A. Van Hengst te eene
vacature ontstaan van hoofdingeland der
5 waterschappen onder deze gemeente.
De verkiezing door stemgerechtigde inge
landen van het waterschap „Batuws”,
ter voorziening in die vacature, te bepaald
op 28 November e. k.
Krlmpes a/d Daal, 1 Nov. Op de
scheepswerf van de firma 0. Van der
Giesen en Zonen, alhier, had de werkman
A. Maasdam het ongeluk met bet aan
hangen van het roar met zijn hiel er
tusschen bekneld te raken. Spoedig werd
hij uit zfln benarden toestand gered. De
hiel hing er echter geheel bij. De inmid
dels ontboden geneesheer hechtte dit
lichaamsdeel op verschillende [liatssn.
Per roeiboot werd de gekwetste naar hute
vervoerd.
Leerdam, 28 Oct. Woensdagavond gaven
onze vroegere stadgenooten, de heeren M.
Van Bonzel te Ameide (plano), B. W.
Duetz te Amsterdam (viool) en A. Fabrics
te Amsterdam (bariton), in de zaal Kunst
min een llefdadigheidsconcert voor hst
alhier op te richten ziekenhuis. Het was
een avond van kunstgenot De hesren
behaalden veel succes. Tot slot werd door
den heer Fabries het Transvaatech Volks
lied van C. F. Van Rees gezongen, dat
groote geestdrift verwekte. Het laatste vers
werd door de zeer talrijke schare staande
mcêjezongen. Een schaalcollecte voor de
Boeren b(j het uitgaan gehouden bracht
f 41 op.
'ZeveshsteM, 1 Nov. „De 4de uitvoe
ring van het kinderkoor in de kolfbaan
van den heer J. A. Vos was druk bezocht.
Geen wonder, want kindergezang wekt
altijd belangstelling bij de ouders en
andere volwassenen. De uitvoering werd
opgeluisterd door muziek van eenige leden
van ,de Kleine Trompetter". Vóór de
pauze werden ten gehoore gebracht eenige
stukjes uit Bender, Worp, De Groot e. a.,
na de pauze: „Klein Duimpje", een
sprookje, dramatisch bewerkt, met zang,
in één bedrijf. Daar de kinderen nog
onthaald werden, kan men wel nagaan,
dat ze schik hadden. Na afloop begon
de pret voor de grooten, want eenige
dansjes vallen altijd in den emaak.
Door een defect aan de machine
bad Vrijdag een trein uit Gouda een drie
uur vertraging. Den volgenden avond
elf uur had een andere machine vlak
voor het sta'ion hetzelfde gebrek, zoodat
de trein eerst te ruim één uur vertrekken
kon. Voor de reizigers was dat eene
teleurstelling, daar velen de aansluiting
misten. Uit deze ongevallen te weer ge
bleken, dat het noodzakelijk te, dat bet
personeel aan het station meteen wtesel-
wachter versterkt wordt De chef toch
kan toch niet alles doen aan 't station
en tevoM aan den weg zijn.
t niet genoeg roewen -.
Dr. O. Finach (Laidtn).
Naar men verneemt, is het
verzoek om gratie der officieren J. en B.
en van den ingenieur K., in zake het
voorgevallene te Beek (waar ze zich tegen
de politie hebben verzet) door de Koningin
van de hand gewezen, zoodat de officieren
8 en de ingenieur 14 dagen gevangenis
straf zullen moeten ondergaan.
Uit Rotterdam wordt ge
meld, dat de heer Bern. Diamant ontslag
genomen heeft als directeur van de zang-
vereeniging „Excelsior" aldaar en dat
zich niet minder dan 80 leden dientenge
volge hebben laten schrappen. Verleden
week werd „De Schepping” van Haydn
met veel succes door deze vereeniging
uitgevoerd.
- In de Kloosterkerk in Den
Haag is Dlnsdag-avond een bijeenkomst
gehouden ter herdenking van 81 Oct.,
den Hervormingsdag. Dr. J. A. Cramer,
predikant aldaar, hield eene rede en de
zangklasse van het diaconie weeshuis zong
eenige zeer schoone liederen, onder orgel
begeleiding van den heer J. A. De Zwaan.
Mej Marie Greup had haar medewer
king verleend voor de solo’s. Zjj zong
een drietal geestelijke liederen voor sopiaan'
van Frank, Mozart en Veïhulst. Zeer
schoon klonk haar stem door de kerk
ruimte en met groote aandacht volgde
men haar zang.
B|j bet heengaan werd aan de uit
gangen een inzameling gehouden ten
behoeve van de te zenden verplegings-
middelen naar Zuid Afrika. Zjj bracht
ongeveer f 150 op.
- Da. P. M. Keiler van Hoorn,
sedert 1860 predikant te Dordrecht en
aldaar de oudste der dienstdoende predi
kanten, zal 25 Nov. den dag herdenken,
waarop hij vóór 50 jarsn bet leeraarsambt
te Baunbmgge wuivwdds,
Het beschavingspeil van een volk teekent
zich ook af in de mate waarin de alge-
meene gezondheidsbelangen worden be
hartigd. Als wij vernemen, dat in eenig
land een besmettelyke ziekte slechts be
hoeft te verschynen om onmiddellyk een
gunstig terrein van uitbreiding te vinden,
dat de artsen, die al hun werkkracht
geven en hun feven in gevaar brengen om
door het nemen van voorbehoedmaatregelen
het kwaad in zyn voortgang te stuiten,
bloot staan aan mishandeling door het
gepeupel, dan kan zulks geen hoogen dunk
geven van de ontwikkeling, door de be
volking van dat land bereikt Natuurlyk
brengen dergelyke maatregelen eenige be
perking te weeg in het vry verkeer, en
zyn dus schadelyk voor de stoflelyke be
langen van sommigen; wil men zich dat
niet laten welgevallen, verzet men zich er
gewelddadig tegen, dan blykt hieruit, dat
het openbaar welzyn lager wordt geschat
dan de zelfzuchtige bemoeiingen ten bate
van eigen voordeel.
Individueel kunnen we verstoringen van
de gezondheid, elk voor zich, niet altyd
ontgaan; er zyn omstandigheden en in
vloeden, aan welke wy steeds blootstaan,
ondanks de grootste voorzichtigheid, en het
is niet denkbaar dat wy er ooit toe zullen
komen, de overheid voor alle nadeelige
uitwerkingen verantwoordelyk te mogen
stellen. Doch er zyn oorzaken van ziekte,
welker wegneming niet door particuliere
zorgen mogelyk is te maken en waartoe
een gemeenschappelijk handelen wordt ver-
eischt, oorzaken, gelegen in den toestand
van lucht en bodem, in den aard der te
koop aangeboden voedingsmiddelen, in den
staat van woningen, in de wateren, die de
plaats van inwoning doorloopen of om
sluiten; en aangezien daartoe maatschappe
lijke samenwerking moeielyk te verkrygen
is, behoort de Overheid zich dat aan te
trekken.
Zulks wordt ook meer en meer ingezien,
en sedert lang leveren de verordeningen
van onderscheiden gemeenten van dat in
zicht de duidelijkste bevvy zen. De gevolgen
blyven niét uit; in de laatste vyf-en-
twintig jaren is de sterfte aanmerkelijk
afgenomen, is de gemiddelde levensduur
niet onbelangrijk verhoogd.
Om vast te stellen, wat te dien einde
dienstig is, hebben de besturen voorlichting
noodig van de mannen der geneeskundige
wetenschap, die teveps met zeker gezag
behooren te zyn bekleed om te zorgen dat
de op dat punt beslaande wetten ook uit
gevoerd worden. Dat is de taak van het
Geneeskundig Staatstoezicht, hetwelk in
ons land hooldzakelyk bestaat uit de
Provinciale Inspecteurs en de Genees
kundige Raden in de verschillende ge
westen.
Deze regeling, hoeveel goeds er ook uit
Van af 1 November 1899 is de
prjjs van de COAK8:
Afgehaald a/d Fabriek 60 cents per Hectoliter.
Kloploon 5
Beetelloon 6
Wegens den geringen voorraad alleen
verkrijgbaar bij partijen van hoogstens
10 Hectoliter en uitsluitend voor Stad
genooten.
Aangifte voor het volgen van het
HERHALINGS ONDERWIJS op Woens
dag 8 November 1899, tusschen 12
2 uur, op de Gemeente Secretarie.
SchoonhovenS November 1899.
De Secretarie, De Burgemeester,
H. G. GEELHOED. Mr. A. D. H. KOLFF.
Deze Courant wordt des Woensdags- en des Zaterdags
morgens uitgegeven. Prjjs: voor Schoonhoven per drie maanden ƒ0,75.
Franco per post door het geheele ryk f 0,90. Men kan zich abon-
neeren by alle Boekhandelaren, Agenten en Brievengaarders.
O.a. werden reeds bijdragen ontvangen van:
Mr. J. L. Levy, G. J. Doiy, Joh. H. Boen, Elise
Boer, Taco H. De Beer, Ds. Lion Cachet, Dr.
E. LanrUlard, H. C Loffelt, Prof. L. W. C. Van
den Berg, Johan Gram, Dr. J. H. De Ridder,
Johanna A. Wolters, R. A. Koelewjjn, Dr. Hts-
seling, Soera Rana, Generaal Seyfiardt, Dr. Lud
wig Keller, P. Heering, Dr. A. 8. Kok, Dr. L.
Knappert, Dr. D. C. NjjhofF, Prof. P. J. Blok,
M. Leopold, P. D. Cbantepie de la Saussaye, J.
0. Orervoorde, Molatti van Java, Dr. G. J. Voe
Aa., J. F. Van Bemmelen, Salverda de Grave,
Dr. J. Aleida Njjland, Virginis Loveling, Paul
Fredericq, A. De Cock.
De omslag van Nederland—Transvaal is fraai
gekleurd in pasteltinten, symbolisch voorstellend
het oorlogswee en het Roode Kruis.
Teneinde de waarde van het werk te verhoogen,
sullen de bijdragen behoudens enkele die te
groot ven om vang mochten bljjken te sfjn
niet in druk worden weergegeven, doch het
origineel handschrift langs fotografischen weg
worden gereproduceerd. Op elke pagina van
het werk sullen, op seer swaar kunstdruk papier,
hoogstens drie k vier bydragen worden opge
nomen in een toepasselijke, artistieke omlijsting.
Het Gedenkboek aal op het formaat Neder
landLombok worden uitgevoerd en voorsien
syn van een fraai geillustreerden omslag, terwjjl
de helft van het netto provenu aan de Neder-
landsoh—Zuid-Afrikaansche Vereeniging aal wor
den uitgekeerd.
De bekende Duitsehe aardrijks
kundige en kartograph Paul Langhans te Gotha,
wiens uitstekende nieuwe „Staats-en krijgs
kundige kaart van Zaid-Afrika” (Gotha,
Justus Perthes; prijs 65 cents) nu juist te pas
komt, geeft ook eene goede vertaling van ver-
•cheidene plaatebeschrgvende woorden, welke
tegenwoordig in de oouranten-beriohten soo dik
wijls gebesigd worden en van sulver „Afrikaan-
schen” oorsprong seifs voor Hollanders niet
altyd duideiyk »yn. Zoo b. v.: aar: een onder-
aardsche waterloop of watergang; dam: niet
alleen de dam tot opstuwen van water, maar
ook dit opgestuwde water self; drift: veer,
doorwaadbare plaats; doorn: een botch van
Acacia's in een rivierbed; gravwater: eene diepte
in de rivier; kop, kopjt: kruin van een berg,
heuvel; laagte: een wjjde rivier-valtei; modder;
een moeras; oogaan waterput; pan: soutpan,
uitgedroogd brakwetermoer; poortnauwe door
gang door gebergte; spruit: beek, ri»iertje;
atraat: vlakte «onder vegetatie; vlei: verdie
pingen in den grond gedurende dan rogentyd
vol water; werft: woonplaats, volkplanting ena.
Het doet ons genoegen bjj dese gelegenheid
op de bovengenoemde kaart te mogen wy«en,
sonder twjjfel de beste, en onmisbaar voor ieder
een die aioh met de gebeurtenissen op het kr|jge-
tooneel op de hoogte houden wiL De hoofdkaart
(op de groote auhaal 1 4.000.000) reikt tot do
Zambeel, geeft o.a. nauwkeurige opgaven van
de geheele militaire organisatie der Engelsohen
on die der Vry staten, alle spoor-, stoomboot-
on telegraaflijnen ens., buitendien ifln er twee
apeoiaalkaartjee aan toegovoegd: de goudmyn-
distrikten in Transvaal en de hoofdtrekken der
Boeren (sedert 1885), welke tot de vestiging
van de Vry«tatan leidden, met opgaaf der kerken
on der sendelings-verbiyven. Verder uitvoerige
statistiek nopens de bevolking en talen, de weder-
sydsche legermacht met de sterkte en verdeeling
der verscheidene wapens. Het welgelijkend por
tret van President Kruger en de wapens der
beide republieken verfraaien de kaart.
De menigte nuttige informaties maakt do Lang-
hans’sohe kaart dus tot een vertrouwbare bron
om den uitgebarsten oorlog nauwkeurig ta kunnen
nagaan en tot een hulpmiddel dat van alle
syden gewaardeerd wordt. Zoo sohryft Dr. Leyds,
de bekende bekwame vertegenwoordiger der repu
blieken te Brussel: „de Langhans’sohe kaart
van Zuld-Afrika is voor ons gosantochap van
buitengewoon nut en wy kunnen dit uitvoerige
on nauwgesatte work niet genoeg roemen".
