dt
eDosito:
It op 8 pCt
24
rul,
1899.
Woensdag 6‘December.
N°. 2049.
Nieuws- en Advertentieblad voor Zuid-Holland en Utrecht
[aalscbapbij,
terdam.
ÜfflS,
e Staren, Kaas-
mz. enz.; ook
egentonnen en
ter.
5
m
ZESSEN,
ren.
NSEL,
KLEURSEL,
k van
Co.
een,
n puike kaas
isten bij we-
p.
Ier en
Ier
OWEN,
Ier
BUITENLAND.
Overzicht
Kiesrechtbeweging.
BINNENLAND.
Moordrecht.
Varkus en
x.aoozu.
ig op!
-dt betracht
3. &W. N. VAN NOOTEN n Sohoonhovïn,
Uitgeven.
MOHOffllfflE COURANT.
Deze Courant wordt des Woensdag s-
Franco
neeren
GOUDA.
e Woerden en
de Kaasmarkt
hand,
rruiVERS-
[ZEEPI
et al
vreugd
L
g
8
(schap
Drieton,
I.
nH.H MM.
:ember 1899.
weer aan,
le hand
eloont
ld paart,
dig ia
knecht
Jong, Tien-
Streefkerk;
k ad IJsel;
t; Muldrb,
a
KLER
verdam.
I DAM te
welk adres
TSTOFFEN
WIJNEN der
io-Belge.
af f 0,60.
0,80.
0,80.
1,-.
haren Agent
!RD
>rikaat).
Uniting der
November.
Deze Courant wordt des Woensdags- en des Zaterdags
morgens uitgegeven. Prijs: voor Schoonhoven per drie maanden ƒ0,75.
per post door het geheele rjjk 0,90. Men kan zich abon-
bjj alle Boekhandelaren, Agenten en Brievengaarders.
IS 2
1
l en Coupons.
an bezorgt
eopend
tot 8 uur.
kantoor.
5 DIRECTIE.
3HE
strekt zjjn de
tergde 4 pCt.
in stukken van
rerkitfbgaar bij
IRQ, Gommis-
loonhoven.
i BRUID-
het kilo.
ijkste en de F
Engeland en Transvaal. Het blijft op
het oorlogstooneel nog zoowat alles b{j
het oude. Dat Ladysmith zou zjjn „ge
vallen” blijkt onwaar te zijn. Het gerucht
kwam in de wereld, doordat een familie
in Den Haag beweerde een telegram te
hebben ontvangen van een familielid te
Pretoria, in overeengekomen taal: Alles
wel” of „ik ben gezond”, zou hebben mos
ten beteekenenLadysmith is gevallen”.
Het bericht werd naar Londen overgeseind,
waar het groote ontioering heeft teweeg
gebracht, gelijk later bleek noodeloos,
want nog steeds is de stad in handen der
Engelschen. „De gezondheidstoestand is
er goed en het garnizoen krijgt nog zijn
volle rantsoenen”, zoo luidt het bericht
van een op 25 November ontsnapten tele
grafist. „Het bombardement wordt nog
geregeld voortgezet; de Boeren brengen
steeds meer kanonnen aan en maken de
insluitings-linie hoe langer hoe nauwer.”
Generaal Sir Red vers Buller’s leger, waar
mede het ontzet van Ladysmith zal be
proefd worden, moet nu 18.000 man sterk
zijn. Het is maar de viaag, hoe hij over
de Tugala zal komen, nu de bruggen ver
nield zijn en de stroom gezwollen is.
Uit Mafeking een bericht, waarin Baden
Powell ons weer op het gebruikelijk
„alles wel” onthaald; Cronjé was weg
gegaan, echter twee commando’s achter
latende, die in last hebben het garnizoen
door bombardement tot overgave te dwingen.
Met weinig gevolg woid-t nu voortgegaan
met bombardeeren. Geen dooden of ge
wonden. Nu rest nog de derde belegerde
stad, namelijk Kimberley, voor welker
ontzet Lord Methuen met zijn vliegende
colonne bezig is alle krachten in te
spannen, tot nog toe echter met niet
veel werkelijk succes. Hij is nu genaderd
tot de Modder-rivier, maar veel cavalerie
en rijdende artillerie zal er voor hem
noodig zijn t ot open houdin g der ver bindings-
linie en bovendien brugmaterieel om de
rivier over te trekken. De vliegende
colonne moet nu. tot verder oprukken on
bekwaam, vast liggen aan genoemde
j rivier, omzwezmd en vastgedreven, want
zjj kan niet heen of weer. Wat geeft
het nu of zij eenige dagen te voren eene
volgens Lord Methuen schitterende over
winning behaalde op de Boeren eene
volkomen overwinning? Lord Methuen
zou van het gevecht, hetwelk deze zege
voorafging, verklaard hebben, dat het
medetellen zal in de jaarboeken van het
Engelsche leger, als een der grootste, die
ooit geleverd zijn. Wat er dan wel ge
beurd is? Wel, Dinsdag j). ontmoette de
colonne, noordwaarts rukkende tot ontzet
van Kimberley, bij Modder-rivier de hoofd
macht der Oranje Vrij staters. Een gevecht
van 10 uur volgde en laatstgenoemden
werden genoopt hunne stellingen te ver
laten. Maar Lord Methuen voegde er
niet bij, dat het verlies van Engelsche
zjjde aan dooden ditmaal zéér groot was.
Men spreekt van 1500 dooden, terwijl
daartegenover het Boeren verlles slechts
400 zou bedragen. Een duur gekochte
overwinning dus! Lord Methuen hield
na afloop een toespraak tot zijne troepen,
waarin bjj hen gelukwenschte met het
volbrachte goede werk, doch tevens ook
daarin prijzende de bewonderenawaardige
dapperheid en taktiek dar Boeren, hen
alleen verwijtende hun vuren op de am
bulancea en het gebruik van dum dum-
kogels! Wel een beetje verdacht vriendelijk,
dunkt ons! Uit Kimberley, over Klok-
fontein ontvangen berichten melden, dat
de bevolking en het garnizoen van Kim
berley met groote vreugde de nadering der
zoogenaamde ontzet-colonne begroetten.
Tevens werd daarin kenbaar gemaakt,
dat onder de Boeren groote bedrijvigheid
heerscht. Op de spoorwegen naar Spijt-
fonteinniet ver van Rifle Buttshadden
zij twee duikers laten springen. Om Kim
berley worden niet veel Boeren gezien.
De meesten, vermoedt men, zijn naar
Spijtfontein gegaan en daar zou het dan
ook zijn, dat naar alle waarschijnlijkheid
het tot een treffan zal komen, tenminste,
als de „colonne” het bereiken kan. Reeds
loopt het gerucht, dat Lord Methuen, we
gens bovengenoemd samentrekken der
Boeren te Spijtfontein, zijn plan wel eens
zou kunnen wijzigen en zich op Bloem
fontein werpen. Daartoe zou hij echter
weer de medewerking moeten hebben van
de Generaals Fiench en Gatacre, maar
dezen zijn weer belemmerd in hunne be
wegingen wegens de vijandige houding
der bevolking in het Noordelijk gedeelte
der Kaapkolonie. Dus nu maar weer
kalmpjes afgewacht wat volgen zal.
Een gepantserde trein, in de richting
van Dronfidd op verkenning uitgegaan,
werd door den vijand (die dus, schoon
verminderd in aantal, nog zeer waakzaam
bleek) aanstonds uit zijn cordiet kanon be
schoten en keerde diensvolgens na het
vijfde schot naar Kimberley terug.
Ia Engeland ontbreekt het niet aan de
noodige critiek over het beleid van het
samentrekken
tigen van een
bepaald actueel doel
tegenstanders van verschillenden aard er
op te werken, dat in ons parlement binnen
korter of langer tyd de grondwet zal worden
veranderd in dien zin, dat wat nu in den
weg staat aan de politieke gelijkstelling
van de verschillende klassen der maat
schappij daaruit verdwyne. Ons uitge
sproken doel is, dat het mingegoede deel
der maatschappij in dezelfde mate als
het meergegoede invloed behoort uit te
oefenen op de wetgeving. Wij trachten
alle democratische krachten uit het volk,
allen die willen, dat de invloed op de
wetgeving onafhankelijk moet zyn van het
bezit van meer of minder geld, te doen
samenwerken tot wyziging van de grondwet,
tot verwydering uit de grondwet van de
bevoorrechting der bezittende klasse, wat
betreft het kiesrecht.”
Hier hebben wy dus niet te doen met
hel klasse-belang, dat in bovengenoemde
meeting door den heer Troelstra zoo sterk
op den voorgrond werd gesteld en waar
door de beweging, waarvoor hy zich vol
strekt niet schaamde, van de zijde der
arbeiders zou krijgen een egoïstisch karak
ter, maar wel met de opheffing van een
klasse-voorrecht, opdat, zooals de heer
Troelstra zich terecht in de Kamer bij de
behandeling zyner motie uitdrukte, het
kiesrecht een middel zou zjjn «om de
arbeidersbeweging in de gelegenheid te
stellen zich vryuit te ontwikkelen, opdat
zjj, in plaats van zich zelve en de maat
schappij t-e vernietigen, door organisatie
en invloed op de wetgeving een normaal
stuk groei en leven in de maat-
schappy zjj.”
Na net slot van zjjn rede omschreef de heer
Troelstra dit nog duidelijker, toen hy zeide:
«Het groote doel van de bewe
ging is te zorgen, dat de politieke
invloed der arbeiders even groot
zal zyn en aan dezelfde voorwaar
den zal zjjn gebonden, als die vah
de andere klasse."
Dit is dus volkomen een streven naar
het verkrjjgen van gelijke rechten en
gelykon invloed, opdat men naast elkan
der zou kunnen samenwerken aan den groei
en het leven der maatschappij An niet »een
stryd van niet-bezittenden tMMh bezitten-
den” zooals Mr. Troeistra in HuwTlgenoemde
meeting de beweging voor algemeen kies
recht noemde een stryd, die dus een
geprononceerd egoïstisch karakter moet
dragen en, oin met de woorden van Van
Houten le spreken, tot einddoel zou hebben
de heerschappij der «pauperocralie” over
da plutocratie.”
Prjjs der Advertentiën: Van 1 tot 5 regels 0.50. Iedere regel
meer 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzending franco
uiterlyk tot Dinsdags- en tot Vr jjdags-namiddags 4 uren.
Alle binnenlandsche Advertentiën, voor 8-maal plaatsing opgegeven,
worden slechts 2-maal in rekening gebracht.
een aom van 300 pond sterling (f 8600)
gegeven voor de gezinnen der naar Zuid-
Afrika vertrokken onderofficieren en
manschappen van dat regiment.
Te Weenen (Oostenrijk) is Donderdag
jl. de zitting der Delegation geopend. De
Oostemijksche koos tot voorzitter den
heer Vetter, de Hongaarscbe Graaf
Szapaiy. Beide Presidenten hielden toe
spraken, waarin zij deden uitkomen hoe
de staatkunde van Oostenrijk Hongarije
bij uitnemendheid vredelievend is. Het
droevig einde van Keizerin Elisabeth werd
nog eena in herinnering gebracht en met
een Hoch! op den Keizer werd besloten,
waarin de leden met geestdrift instemden.
Vrijdag jl. ontving de Keizer de Delegatien
ten gehoore.
Er dreigt een conflict tusschen Rostand
en Japan, wegens het elkaar betwisten
van grondgebied.
Op het congres der «Sociaal-Democra-
tische Arbeiderspartij”, dat den 2den en
8den April van dit jaar te Leeuwarden
werd gehouden, werd aan het einde van
den laatslen dag een door het Kamerlid
Troelstra voorgestelde en toegelichte reso
lutie aangenomen, waarin aan het partijbe
stuur werd opgedragen alle arbeidersorga-
nisatiën op te roepen, om zich met de
vereenigingen, die voor grondwetsherziening
wilden- ijveren, tot een comité voor alge
meen kiesrecht te verbinden, teneinde de
propaganda in deze zoo krachtig mogelyk
te doen zyn.
Hoewel nu van resoluties op congressen
wel eens getuigd wordt, dat zy worden
genomen om niet te worden uitgevoerd,
bevreesd behoefde men niet te zyn, dat
dit in deze zaak het geval zou wezen, want
genoemd door den beer Troelstra uitgelokt
besluit was kennelijk een “gë volg Van zijne
op den 30sten November van het vorige
jaar in de Tweede Kamer ingediende motie
»0e Kamer, zich in beginsel verklarende
voor de invoering van algemeen kiesrecht,
gaat over tot de orde van den dag.”
De heer Troelstra, die wel kon verwachten,
dat de Kamer deze motie niet zou aan
nemen 54 ieden stemden tegen en 30
vóór kon er wel zeker van zyn, dat hy,
in den stryd, welke hy aanbond, en die
slechts een voortzetting is van den stryd,
lange jaren geleden door een comité voor
algemeen kiesrecht, te Haarlem gesticht,
waarvan de heeren Kerdyk, Domela Nieuwen
huis, Veegens, Heineken en anderen lid
waren, het eerst aangebonden, niet alleen
zou staan, waar oek niet sociaal-democra-
tische politieke vereenigingen algemeen
kiesrecht in hun vaandel voerden. De
groote vraag was echter, of men nu reeds
dadelyk zou streven naar herziening van
art. 80 van de Grondwet, of dat men een
nieuwe kieswet zou weten te verkrjjgen,
waarin het kiesrecht tot de uiterste grenzen
der grondwet zou worden uitgebreid, om
daarna te komen tot algemeen kiesrecht.
Men weet, dat het den heer Troelstra
op den 3den Mei j.l., toen zyne motie in
behandeling kwam, niet gelukt is om van
de 30 leden, die er vóór stemden, een
verklaring te erlangen, dat zij voornemens
waren om een volgend tydperk van wet
geving allereerst dienstbaar te maken aan
de herziening van de grondwet op het stuk
van kiesrecht; zy stemden vóór de motie,
omdat zy, zooals de heer Kerdyk zeide,
van huisuit voorstanders van algemeen kies
recht waren. Het was, meende hjj, een
even moeilyke als ernstige vraag van
politieke tactiek, of men beter deed te
trachten in één rit door te stoomen naar
het einddoel, dan wel of die rit zich aan
vankelijk zou bepalen tot een tusschen-
station, om juist daardoor meer kans te
hebben het einddoel te bereiken. De heer
Kerdyk oordeelde, dat de beantwoording
dier traag niet in de eerste plaats van de
zyde der gekozenen, maar wel van die
der kiezers, die hen afvaardigden, diende
te geschieden.
Dit antwoord schynt de heer Troelstra
verwacht te hebben en vandaar dat hjj,
na in November van het vorige jaar zyn
motie ingediend te hebben, in April van
dit jaar do resolutie omtrent algemeen kies
recht in het congres der S. D. A. P. deed
aannemen.
Het partijbestuur had onderwijl ter uit
voering der resolutie niet stil gezeten; het
had op een nader te bepalen dag alle
democratische arbeidersvereenigingen, poli
tieke lichamen, bonden ot plaatselyke
comités uitgenoodigd om te Amsterdam
een bijeenkomst van afgevaardigden te
houden en Zondag 12 November jl. kwa
men dan ook in het gebouw van Hand
werkers Vriendenkring” in de hoofdstad
afgevaardigden van tien landelyke bonden
of vereenigingen, van dertien plaatselyke
comités en van negentig plaatselyke ver
eenigingen, te zamen ongeveer 40.UUO leden
tellende, bjjeen, ten einde de oprichting
van een nieuw comité voor algemeen kies
recht te bespreken. Daaronder trad een
nieuw element op en wel dat der vrouwen,
Engelsche legerbestuur bij den veldtocht
in Zuid Afrika. Hel Engelsche weekblad
„Spectator" o. a. wijst terdege op de
vele fouten, die er bedreven worden, als
verbrokkeling der strijdkrachten en gebrek
aan cavalerie en bereden infanterie en de
daaruit vloeiende onmogelijkheid om de
Boeren te volgen. Waren de afdeeiingen,
die te Ladysmith, Eatcourt en Mooi-rivier
zijn, vereenigd, dan zouden zij een kiygs-
macht vormen, waartegen de Boeren niet
zouden zijn opgewassen, nu echter zijn
ze zéér kwetsbaar. Prettig vooruitzicht
voor de soldaten, die nog naar Zuid-
Afrika staan te worden ingescheept en
dat zjjn er weer wat.
Generaal Wolseley heeft dezer dagen
aan een feestmaal te Londen gezegd, dat
nu vast besloten is tot het vormen eener
zesde divisie, welke binnen eenige dagen
naar Zuid-Afiika zal vertrekken. Uit
Bombay vertrekken eerstdaags ook weer
600 man en 40 paarden naar Durban.
Engeland’s booze geest, Chamberlain,
is ook weer eens aan ’t spreken geweest,
namelijk te Leicester. Niet over koloniale
zaken, als zijnde „v-ljn” terrein, maar
over de buitenlandsche politiek liep zijn
toespraak en ditmaal vond bij zich daarin
nog veel meer dan anders, meenende,
dat hij het woord moest doen voor den
nog steeds ongesteld zijnden Lord Salisbui y.
Daily News” zegt karakteristiek„Niets
doet ons altijd sterker naar eene uiting
van Lord Salisbury verlangen dan een
toespraak van den heer Chamberlain I”
Wat hij nu weer te vertellen had?
Het leek veel op een troont ede. „Men
mocht er zich oprechtelijk piade geluk-
wenschen,” zeide hjj, „dat Engeland’s
betrekkingen met de vreemde landen zoo
bevredigend waren. Bijzonder vooral was
de vriendelijke betrekking tusschen de
twee groote vertakkingen van het Angel
saksische ras. - De verstandhouding met
de Vereenigde Staten is werkelijk esn
waarborg voor den wereldvrede. Maar
ook van groot belang,” ging hjj voort,
„was het dat Engeland niet alleen stond
op het vasteland van Europa Immers
de natuurlijke bondgenoot van Engeland
is het Duitsche Rijk! - Groot-Brittannié
wordt sedert eenigen tijdzoo ver
volgde hij„in de buitenlandsche pers
gesmaad, zoo zelfs, dat „de heilige per
soon der Koningin niet is gespaard
Natuurlijk kan daaruit veel onaange
naams voortvloeien als Engeland’s na
buren hunne manieren niet veranderen.
Was het dus geen gelukwensch waard,
dat de ergste uitspattingen in deze niet
werden begaan door de Duitsche pers?”
Hij besloot met de woorden: „Het nieuw
Drievoudig Verbond tusschen Duitschland.
Engeland en de Vereenigde Staten zal
van grooten invloed zijn voor de toekomst
der wereld.” Zal de Doffsehe Regeering
zich deze opname in het verbond maar
kalmweg getroosten zoo Is natuurlijk
veler vraag? Tot nu toe gaf het niet
definitief zijne meening er over te kannen.
Alleen de „Kölnische Zeitung” zegt in
een artikeltje, het niet waarschijnlijk te
achten, dat een verbond tusschen Engeland
en Duitschland zal tot stand komen.
Daartoe vertrouwt men elkaar te weinig
en heeft men te veel zijne betrekkingen
tot anderen in ’t oog te houden. Da
„Parijsche Temps” weigert gewoonweg ooit
aan een verbond te zullen gelooven,
voornamelijk op grond van Keizer Wil-
helm’s bezoek aan Nederland. Immers,
het zou een wreed en onvoegzaam
spel zijn geweest, dus de toejuichingen
van het Nederlandsche volk en de be
leefdheden van Koningin Wilhelmina te
komen uitlokken, wanneer waarlijk de
Keizer daar juist met eigen hand het
doodvonnis zou hebben geteekend der bei
de Republieken in Zuid Afrika.
Van ’s Keizers gesprek met den Minister
Chamberlain weet de „Echo de Paris” „uit
authentieke bron” te vermelden, dat de
Keizer daarin ten strengste de staatkunde
van den oud schroevenfabrikant heeft ver
oordeeld en de onafhankelijkheid der
Boeren een „onvervreemdbaar goed” heeft
genoemd.
De „Gaulols”, besprekende wat Cham
berlain zeide over de beleedigingen, do
Koningin aangedaan, zegt hiervan: „Laat
ons voortaan de oude Koningin mot
vréde laten. Wanneer we onze min
achting aan Engeland willen toonen, laat
ons dan liever de huichelachtige brutal i
telt verpersoonlijken in een man!
Ook Chamberlain’s eigenwijze tronie met
den verwaten meemoeialligen blik en den
tot het in andermans zaken steken als aan-
gepunten neus, er loopt hier iemand
rond, die precies op hem Ijjkt! is een
zeer dankbaar onderwerp.”
De Amerlkaanaehe gezant te Londen
heeft aan een feestmaal aldaar ook ge
sproken over de nauwe banden tusschen
het Teutoni&che ras (Duitschland) en de
twee groote vertakkingen van het Angel
saksische. Het is overerfelljk
De Keizer heeft voor zijn vertrek uit
Engeland aan den Kolonel van het regiment
dragonders, waarvan hij eerekolonel li,
daar behalve de «Vereeniging tot bevorde
ring van de belangen der Vrouw” en de
«Vrye Vrouwen-Vereeniging”, ook verte
genwoordigd waren acht afdeeiingen van
Vrouwenkiesrecht”.
Besloten werd tot de oprichting van een
»Nederlandsch Comité voor Algemeen Kies
recht”. Doel daarvan zai zyn:
a te yveren voor invoering van een
enkelvoudig en geheim kiesrecht voor alle
meerderjarige mannen en vrouwendat
zoowel direct als indirect los is van den
maatschappelijken welstand. Aan dezen
eisch kan alleen worden voldaan door wyzi
ging van art. 80 der grondwet;
b. voor zoover de vereenigingen, by het
Comité aangesloten, aan de verkiezingen
deelnemen, verbinden zy zich, zoolang
de grondwetsherziening, boven bedoeld,
niet heelt plaats gehad, bij de verkiezingen
voor de Tweede Kamer candidatendie
zich voorstanders van grondwetsherziening
verklaren, te steunen.
De bijeenkomst kenmerkte zich vooral
door de houding van den heer Troelstra,
waar deze in volksvergaderingenin de
lente van dit jaar gehoudeno. a. in een
meeting in >Maison Stroucken” te Amster
dam, onverholen den klassenstrijd op den i
voorgrond plaatste, en aan de beweging
van de zyde der arbeiders een sterk egoïstisch
karakter gaf.
Hy zeide zich daarvoor volstrekt niet te
schamen >omdat elk stukje voorrecht, aan
de bezittende klasse ontnomen, slechts een
afbetaling is op de groote ontzettende
schuld, die de bezittende klasse tegenover
de arbeiders heeft.” In de vergadering der
afgevaardigden van Zondag 12 November jl.,
sprak hy echter op een geheel andere wijze,
welke zeer zeker samenwerking met andere
partijen niet uitsloot.
nHet is,” zeide hy onggveer, >zeker van
het grootste belang vóór wy~beginnen
een beweging voor een groot en belangryk
doel op touw te zetten, waarvan althans
één zaak zeker is, dat veel kracht, op
offering en tyd eraan zal moeten worden
besteed voor na eenige jaren het doel zal
zyn bereikt, dat het karakter dier be
weging worde vastgesteld. Ik wil trachten
in korte woorden duidelyk te maken wat
de S. D. A. P. zich voorslelt dat de be
weging moet zyn. Voor ons is zy niet
allereerst een zaak van theoretische propa
ganda, maar van practische agitatie, het
van alle krachten, het ves-
organisatie, gericht op één
om tegenover de
Te verwonderen is het derhalve niet,
dat er bonden en vereenigingen in den
lande waren, die voorloopig een afwach
tende houding aannamen. Dat de »Roomsch-
Katholieke Volksbond” niet wilde meêdoen,
sprak vanzelf, waar het kennelyk blijkt dat
zyn geestelijke vaderen met de kieswet-Van
Houten tevreden zijn; dat zestien afdeeiin
gen van >Patrimonium” het door Dr. Kuyper
gepredikte huismanskiesrecht, dat ook
zonder grondwetsherziening, als men
het hoofdzijn van een huisgezin maar als
het eenige criterium van geschiktheid en
maatschappelijken welstand zou willen
noemen zou zyn te verkrygen, was te
begrijpen, maar ook het Algemeen
Nederlandsch Werkliedenverbond” had ver
klaard zich eerst na afloop van haar jaar
vergadering te zullen uitspreken, terwyl de
afdeeiingen der «Liberale Unie,” voor zoover
zij hadden geantwoord, eerst het rapport
wilden afwachten, dat in de jongste ver
gadering der «Unie” aan de afgevaardig
den der aangesloten kiesvereenigingen was
beloofd.
Nu ware zeker één ding te wenschen
geweest, en wel, dat de vergadering der
afgevaardigden zich bepaald tot de
enkele omschrijving van het doel, vermeld
sub a, dat alleen kan bereikt worden door
wijziging van art. 80 der grondwet, en
het sub b aangegevene had overgelaten aan
de prudentie der kiesvereenigingen.
Herhaalde malen is aangetoond, dat zelfs
de kieswet-Van Houten verder gaat dan
maatschappelijke welstand en nagenoeg
nadert tot de grens van armoede, het
tegenovergestelde van maatschappelijk wel-
staan.
De kiezersstatisliek over 1899, door den
Minister van Binnenlandsche Zaken, alsof
hy de beweging wilde steunen, twee maanden
vroeger dan verleden jaar ingediend, toont
aan, dat wy by een bevolkingscijfer van
5.084.076 mannen en vrouwen slechts
5b4.292 kiezers hebben en dat het aantal
dezer, dat zyn kiesbevoegdheid niet aan
het belastingbiljet ontleent, slechts 30.270
bedraagt.
In’'de Memorie van Antwoord over de
Begrooting deelt de regeering alleen mede
dat, wat betreft de kieswet, «het ontwerp
binnen eenige maanden gereed kan zyn’
waaruit wij moeten opmaken, dat niet aan
eenig beginsel in de wet-Van Houten zal
worden getornd.
Het terrein voor een beweging voor
wettige agitatie ligt dus voor alle demo
cratische partyen volkomen afgebakend,
maar in het bepaalde sub b, dat elke kies-
vereeniging zich moet verbinden ie deren
candidaat, die zich vóór grondwetsherziening
verklaart, te steunen, zien wy een grooten
hinderpaal voor het toetreden van politieke
vereenigingen tot het Comité voor Alge
meen Kiesrecht.
Het zou kunnen gebeuren, dat de Kamer
nog vóór de periodieke verkiezingen men
denke aan de Leerplichtwet werd ont
bonden en dan zou men een tegenstander
van leerplicht moeten steunen, mits deze
zich maar vóór grondwetsherziening ver
klaarde I
Volgens het verslag der vergadering,
voorkomende in De Sociaal-Democraat” van
14 November j.l., heeft Mr. Z. Van den
Bergh, afgevaardigde van den «Radicalen
Bond”, op het slot der omschr'yving van
het deel sub b, een amendement ingediend
en wel om daarachter te lezen «tenzy de
politieke omstandigheden een andere ge
dragslijn noodzakelyk maken.” Dit amen
dement werd met «Gejouw" begroet
het staat er en met groote meerderheid
verworpen.
De radicale afgevaardigden hielden rich
toen verder buiten stemming.
Is daardoor nu verder alle samenwerking
tusschen de partyen, die algemeen kies
recht en derhalve grondwetsherziening,
willen, maar die niet hun afgevaardigden
naar bovengenoemde vergadering hadden
gezonden, uitgesloten? De tyd zal het
moeten leeren; maar het gaat naar onze
bescheiden meening niet op, om onder
alle omstandigheden met gesloten oogen
en zwygenden mond een candidaat te moeten
aanvaarden, enkel en alleen omdat deze in
zake kiesrecht verklaart vóór grondwets
herziening te zyn.
Als du nu het «samentrekken van alle
democratische krachten" moeten heeten
dan heeft de heer Troelstra daarvan een
allerzonderlingst begrip, en maakt dit het
toetreden tot de beweging voor andere
politieke partijen dan de zyne zeer moeilyk,
zoo al niet onmogelyk.
Dit nesmt echter niet weg, dat wy het
nieuwe Comité geen kwaad hart toedragen.
Het moge groeien en bloeien en Wy hopen
zelfs dat zyn stem zoo machtig zal klinken,
dat de heer Kerdyk daarin zal zien het
antwoord op de vraag, welker beantwoor
ding hy met meende dat in de eerste plaats
door de Kamerleden moest geschieden.
BTATRN-aSNSRAAL.
H? HMdMI n> da hMna Pilttarea «a
<h twmWla na dw MUlitw na
