Goedewaaaen&ZoDBn,
IUDA, Markt, naast „De Waag”,
en BOSKOOP, Voorkade,
nemen gelden k deposito:
t 1 dag opvragens k 2
langer tennfin op overeen te komen
oorwaarden en desverkiezende tegen
nderpand in fondsen;
N°. 2061.
1900.
Nieuws- en Advertentieblad voor Zuid-Holland en Utrecht
fwasche,
p A
Woensdag 17 Januari
JROÜNSEPARATOREN”
lijn de beste Melkontroomers voor
isndkracht. Ajent voor Zuid-Holland:
i EIJDERLAAN, Stalwgk
iven-Borst-Honig.
WAARSCHUWING.
i
LEESBIBLIOTHEEK
van
BUITENLAND.
Overzicht
normaal
ondergoederen
E. HOOGENDIJK A‘.
BIN NKN LAND.
4*
it
(SS.
I
8. 4 W. N. VAN NOOTEN in Schoonhoven,
Uitgeven.
hier en
i zouden
koop, elegant, van echt linnen niet
raschloon voor linnengoed.
het Magazijn „DE FAAM”.
&W. N. van NOOTEN, Schoonhoven.
lesgeld 5 Cts per deel. Catalogus 5 Cts,
SCHOÜfflOVfflSCHi GOnRAÏÏT.
stuk. Men
kelgk:
verder,
naamde
het beste voorbe-l
hoed middel tegen
tegen onvoldoende
huiduitwaseming.
Alleen echtwanneer
met nevenstaand I
waarborgmerk ge-1
stempeld met hetl
‘opschrift
W.BengerSUhntl
Igven,
in het levei
seen. Daarom
i dit goed
'ooral man;
Vraag uitsluitend het zuivere merk
„KBOOH” Zakjfl Blanw,
or het doo; halen der wasch. En gros
rkrfigbaar in het Magazijn van Poets-
Iddelen, Lucifers en Waschartikelen van
XANDVOORT, Nieuwe Haven, Gooda.
1,— en 65 cent, te Schoonhoven by
i; Qorinchem b(j A. Ph(jffirniMen:
terk bij de Wed. C. v. d. Wende-
g; Stolwijk by 0. G. van den Berg;
kerk by M. A. van BeekumKrimpen
bjj E. de Jong, voorheen J. Verburg.
Ie Firma H. SARDEMANN t.
Eocolaod en TrmvaaL
Spaarzamer dan ooit is het oorlogsnieuws
der laatste dagen. Na die zoogenaamd
.schitterende” overwinning door de En-
gelschen onder Generaal White by Lady
smith behaald, is er geen enkel oorlogsfeit
van eenig belang te melden. Berichten,
welke de laatste dagen Europa bereikten,
houden niets in, dan herhalingen van wat
b. v. gebeurde bfi bovengenoemde over
winning en hoe zulks in détails in zfin
werk ging. Ook beslaan zy eene meer
uitgebreide lezing van het ongeluk, bfi
Colesberg aan Generaal French o vei komen
en schilderen in breeds trekken, hoe de
Boeren het Suffolk-regiment, onder Overste
Watson, een gevoeligen slag toebrachten.
Nu, van deze beide wapenfeiten is ons het
voornaamste bekend. Alleen diene nog tot
nadere toelichting van de laatstgenoemde
gebeurtenis het volgende: .Toen Overste
Watson gewond neervie|, doorboord met
kogels, werd op hetzelfde oogenblik, evenals
by Magersfontein, door een onbekend geble-
vene tqt de Hooglanders, naar men vermoedt
door de Boeren, geroepen.Terugtrekken!”
wat natuurlijk beschouwa werd door hen
als een bevel hunner officieren. En
daarom ondernamen zy haastig den
aftocht, hals over kop van den heuvel
afsnellende onder het vuren der Boeren.
De officieren bleven echter stand houden
en verdedigden zich met leeuwenmoed.
Van de elf keerde slechts één terug; de
anderen werden gedood, gewond of ge
vangen genomen. Eindelyk is nu toch
het aantal Engeische dooden en gewonden
bekend in het jongste gevecht bfi Lady
smith. Dat Generaal White natuurlyk
weer dienaangaande gebluft heeft, wisten
en begrepen we al dadelijk toen hfi be
kend maakte, dat de verliezen der En-
gelschen zéér gering waren In vergelijking
met die der Boeren. Het gewone pi aatje I
En wat is nu aan *t licht gekomen? Dat
het verlies aan dooden 149 man en aan
gewonden 271 bedraagt, te zamen dus de
respectabele som van 420 man. Van de
Boeren schijnt het verlies nog niet bekend te
zfin. Na deze openbaarmaking zfi gemeld:
dat het totaal bedrag der verliezen van
Britsche zyde nu gestegen is tot over de
zeven duizend. En wie weet, hoeveel
daar nog bfi komt, eer de oorlog geëindigd
is. Ten minste, ais *t onder de nieuwe
Generaals Roberts en Kitchener niet beter
gaat, wat niet te veronderstellen is, dan
ziet het er recht treurig uit voor de .rooi
neks”. Lord Roberts of Candehar en Lord
Kitchener of Khartoum zyn nu op Afd-
kaansch grondgebied aangekomen. Vol
gens geruchten zou de eerste voorloopig
m de kaapkolonie blijven, terwijl Generaal
Kitchener naar het kamp by Fiere zou
gaan, om zich op de hoogte te stellen van
den toestand by Colenso en Ladysmith.
Uit het kamp bfi Modderrivier, waar de
geheele Britsche troep werkeloos om den
naar lichaam en ziel gebroken Lord Methuen
schijnt neder te liggen, geen ander bericht,
dan dat af en toe met den vijand eenige .doel-
looze” kanonschoten gewisseld worden.
In een bericht aan de Londensche bladen,
spreekt Lady Methuen tegen, dat haar man
gewond of ziek zou zijn. Zou het bericht,
uat dienaangaande verspreid wordt, niet
moeten worden opgevat in dezen zin, dat
.mooie Paul” misschien eerstdaags wel
naar Engeland zal teruggeroepen worden
Hij ligt nu met zijn geheelen staf overhoop
en de soldaten nebben niet het minste
vertrouwen meer in hem. Het gaat daar
een mooi gangetje!
Met het oog op al die tegenvallers en
al de geleden verliezen, gaat, zooals reeds
meermalen gemeld werd, het Ministerie
van Oorlog steeds voort met het zenden
en uitrusten van nieuwe troepen. Zater
dag j.l. ging het detachement Londensche
City-Vrijwilligers scheep naar Afrika. Door
Generaal-Majoor Trotter werden ze ge
ïnspecteerd. Ook Princes Beatrice, Gou
verneur van het eiland Wight is aan
het inspecteeren geweest van vrijwilli
gers en wel van Wight’s contingent
voor de Yeomanry, waarvoor zich
velen aanmelden. Men is streng by de
keuring. Ongeveer 20 percent werden
afgekeurd wegens lichaamsgebreken, maar
van de overigen getuigde de plaatsver
vangende inspecteur-generaal, dat het in
één woord prachtige kerels waren. Geen
ander land ter wereld zou zulk materiaal
kunnen leveren. Het helpt wat die schoone
lichaamsbouw, als die .prachtige” kerels
met kunnen schieten en daar komt het
toch maar op aan. Neen, dan de Boeren I
Een Bulgaarsch officier, die in het leger
der Verbondenen is, zegt van hen: .Hun
leuze is als de onze: .Eendracht maakt
macht”. (De briefschrijver schiyft het
als „magt magt cragt!”) Allen zyn zfi
goede schutters, goede ruiters en goede
Christenen.”
En. een Fransch Kolonel, Villebois-
Mareull, die aan de Transvalere zijn degen
is gaan aanbieden, schryft van de Boeren:
„Dat zfin soldaten van een geheel bul-
actueele
economische
schriften,
komt het
Bch
(d.
Deze Courant wordt des Woensdags- en des Zaterdags
morgens uitgegeven. Prjjs: voor Schoonhoven per drie maanden ƒ0,75.
Franco per post door het geheele rfik f 0,90. Men kan zich abon-
neeren bfi alle Boekhandelaren, Agenten en Brievengaarders.
RIJNLAND8CRE
«brothers vaa den alléén eohtoo
sedert 30 Jaren bekenden
moBsw,
lENHEIMER, te Mainz,
dat in .den laateten tyd veel namuk
HONIG en Mellanthe In den handel
onder de handteekening
Tegen namaak wordt dringend
gewaarechuwd.
pot bj W. BRANDWIJK,
s Schoenhoven, Leplkerelrnnt
nieta gemeen met den X—
nlven-Boret-Honlg en
thien, dus geen waarde, «T-
wanneer capsule en li®|
gedeponeerde tabrleks-
Aa
verkoudheden
strekken gelden op Effecten tegen
:en prolongatiekoers, volgens Amster-
amsche beurs voorwaarden;
isten zich met het koopen en verkoopen
■an Effecten, tegen een provisie van:
voor fondsen boven de 80
6°/. onder 80 (ook
oor loten).
3y voortduring worden de Nummers
gekochte fondsen nagezien met het oog
uitlotingaflossing of conversie.
iverlangd worden orders in de meeste
ondsen verantwoord tot den eerstvolgen-
len middenkoers der Amsterdamschs
isurs;
iselen Coupons in boven de Amster-
lamsche beursnoteeringzonder bere
gening van provisie;
asten zich op voordeelige voorwaarden
net het incasseeren van wissels op
linnen- en buitenland. Tarieven op
tanvrage gratis verkrijgbaar;
vtrekkM geld op HYPOTHEEK.
ent voor Schoonhoven de Heer
A. VAN DEN HEUVEL, aldaar.
te Nieuwerksrk a/d Uasal
last zich met het horen en verharen,
open en verkoopen, taxeeren van
iNDERIJEN en HUIZEN j verstrekt
iden op billijke voorwaarden als 1ste en
e Hypotheek op Landcr|en en Hulken
k onder borgtocht, Bouwcredieten etc.
■T* Donderdags te spreken bfi C.
BEZEMER, aan het Veeistal te
t»uda, van 9-12 uur, en Dinsdags
Zaterdags te Rotterdam in Café
JNDEEL, Hoogstraat naast het Viaduct,
n 9—1 uur.
Prfis der AdvertentiënVan 1 tot 5 regels f 0,»0. Iedere regel
meer f 0,10. Groote letters naar plaatsruimte. Inzending franco
uiterlfik tot Dinsdags- en tot Vrydags-namiddags 4 uren.
Alle binnenlandsche Advertentiën, voor 3-maal plaatsing opgegeven,
worden slechts 2-maal in rekening gebracht.
het meest algemeene middel, tot verkrijging
van algemeene kennis. De gelegenheid, om
fc.-4.lw -Wv.lv» Wvkvu Ier— - -- L-A
door locale plaatseljjke) leesbibliotheken, is
dan ook «eer te waardeeres. Te batrearen is
het evenwel, dat van sulke gelegenheden (over
't algemeen tenminste) nog soo weinig gebruik
wordt gemaakt. Dit komt hierdoor, dat velen
han leegen tyd, na de dagtaak, liever aanvullen
met banale alledaagsohe, plat, gemeen)
kletspraatjes, dan dien nuttig te besteden aan
geionde, degelijke lectuur, om zoo hunne alge
meene kennis uit te breiden, en in staat te
worden gesteld van lieverlede hunne eigene
economische belangen te begrjjpen. Want zy,
het volk is nog niet rjjp, de bespreking van
aan de orde van den dag synde)
kwestie’s, in couranten, tjjd-
op meetings ens. te begrypen. Zoo
dan ook, dat men ’n verward ge
schreeuw van alle syden hoort, dat de essens
(d. 1. het wezenlyke; dat waar het op aan
komt) van de zaak niet raakt, en de ware
volksbelangen geen haar verder brengen, in
tegendeel den slakkengang bestendigt. Hoe
dikwyls boort men niet zeggen, .ja, ik zou
dit of dat wel lezen, maar om u de waarheid
te zeggen, ik begryp er niets van, het krioelt
van vreemde woorden en uitdrukkingen, die
boven m’n haren gaan.” Ik heb zelfs de ver
zuchting weleens gehoord: .men gebruikt al
die vreemde woorden maar, om het volk dom
te houden.” ’t Eerste gezegde wyst op gebrek’
aan algemeene kennis; ’t laatste ia, behalve 't
eerste, 'n comisoh lachwekkend) dwaal
begrip. ’n Feit is het, dat 't in onze moderne
couranten-lectuur wemelt van vreemde woorden,
maar die zyn nu eenmaal in onze taal (door
allerlei invloeden) ingeslopen, en we bedienen
er ons van, omdat ze dikwyls 'n bepaald be-
beter uitdrukken, of ons gevoel beter ver-
Want men gebruikt heusoh die vreemde
niet, om loeken niet-kundigen
w wjjden) to plagen, of om dom te houden,
tegendeel, vreemde woorden kunnen ge-
ikt worden:
tengewoon soort. Toen ik herwaarts
kwam, dacht ik een zeer schoone, maar
tamelijk wanhopig staande zaak te komen
steunen. Maar sedert heb ik gezien, dat
wjj staan tegenover een kolossus, doch
met ieemen voeten, dien de Boeren bezig
z(jn op een dreigende manier aan het
wankelen te brengen en die zy beat in
staat zyn omver te werpen.”
Nu, ait ia heel wat anders, als Minister
Balfour in verschillende redevoeringen te
Manchester tot zyne kiezers heeft gezegd.
Volgens hem is er tot nog toe in Zuid-
Afrika nog geen oogenblik sprake geweest
van een nederlaag der Britsche wapenen.
Sterker nog, hy beweerde verder, dat hy
geen oogenblik bang was, dat Engeland
met eenmaal de overwinning zou beha
len, zoodat zulk een oorlog nooit meer in
Zuid-Afrika zou voorkomen.
Wat het regeeringsbeleid met het oog
op den oorlog betreft, heeft Balfour o. a.
ook nog gezegd: ,Men heeft niet
anders kunnen handelen dan gedaan is.”
Dit laatste gezegde heeft heel wat tongen
en pennen in beweging gebracht. Ten
scherpste wordt deze uiting door een
deel der Britsche pers gelaakt. De
.Times” oordeelde het ongepast en on
voorzichtig, dat de heer Balfour verklaart,
dat het Ministerie geen verdediging be
hoeft, het Ministerie, dat verantwoordelijk
is voor de tastbaar gebleken politieke en
militaire dwalingen. De Regeering is
daarvoor aan het Britsche volk wel dege-
iyk volledige opheldering schuldig en zal
daarmede de handen vol hebben, als het
Parlement byeenkomt. Dertig Januari
zal dit plaats hebben. De conservatieve
pers is ook ten zeerste verontwaardigd
over Balfour’s uitlatingen. Zij trekt tegen
het Ministerie te veine en verlangt af
treding daarvan of althans van eenige
der Ministers. De .Morning Post” wil
ook het tegenwoordig Kabinet vervangen
zien. .TimoS” on .OlaMtloxd” totwytuu
Balfour zfin luchtig opnemen van de
zoo ernstige quaesne. Met welk een
onbegifipelyke zelfverblinding, schiyft de
.Standaid”, ontkent Balfoui de nedeilaag
uer Britsche wapenen in Zuid-Afiika!
De Engelsche vrienden van den vrede
hebben te Londen zich ook eens doen
hooien. Ze hielden eene vergadering,
welke druk bezocht werd en waar veel
geestdrift heerschte. Twee resoluties wer
den daar aangenomen. De eene, voor
gemeld door den oud-eigenaar van de
„Echo”, hield in, dat de oorlog tegen de
Boeren eene ergernis voor de Christenheid
is en een schande voor de beschaafde
wereld. .Slecht is het een onrechtvaar-
digen ooiiog te hebben uitgelokt, maar
nog slechter dien voort te zetten.” Daarom
stelde spreker voor, de twee oorlogvoerende
partijen aan te spoien tot een wapenstil
stand, ten einde tot eene goede schikking
te komen, hetzfi door rechtstreeksche
onderhanüelingen, hetzfi door bemiddeling
van het beginsel der vredes-conferentie.
De tweede resolutie weid voorgesteld
door den heer Stead, die de redenen op-
somde, waarom nu eigenlfik deze oorlog
onrechtvaardig en nutteloos was en be
sloot met als zijne volle overtuiging uit
te spreken, dat het onmogelfik is den
vrede te herstellen in Zuid Afrika zoolang
de heer Chamberlain Minister van Kolo
niën is. Dat is nog eens flink gesproken
en goed uitgekomen voor zfine meening.
De Britsche Regeering heeft thans uit
gemaakt, dat levensmiddelen, op on
zijdige schepen vervoerd en bestemd naar
onzfidige havens, niet kunnen worden in
beslag genomen, behalve wanneer uit de
scheeps-papieren blijkt, dat zij voor den
vfiand bestemd zfin. Dan zullen zfi als
oorloga-contrabande worden beschouwd.
De lading van de „Bundesrath” wordt
te Durban zeer langzaam gelost. Men
heeft een zeer groote ruimte op de kade
afgezet, en daar binnen wordt de lading
aan wal gebracht en ondei zocht. Tot
dusver heeft men enkel rfist en bloem
gevonden. De timmerman en de beman
ning van de .Bundesrath” 'zfin in het
ruim werkzaam onder toezicht van zee
officieren, om de zwaardere kisten open
te maken. Men denkt dat er wel tien
dagen heen zuilen gaan met het on
derzoek.
De Duitsche regeering verbood aan de
fabriek van Krupp leverantie aan eene
der oorlogvoerende partyen. In de gege
ven omstandigheden doelt dit natuurlyk
op Engeland, dat op deze wijze nu ver
stoken blfift van de bestelde veelbesproken
stalen granaten. Ware de .Bundesrath”
daar, met die paar mannetjes in khaki er
op, door de domme dienstdoeners onder
de Britsche ambtenaren met aangehouden,
dan zou dit natuurlijk niet gebeurd zfin.
De Duitsche kanonneer booten „Condoi”
en .Schwalbe” hebben last ontvangen de
Rykspostbooten vooitaan telkens te gemoet
te stoomen en hen te geleiden. Door dit
gelelde wordt het onderzoek en de beslag
legging voorkomen.
In de Fransche Kamer van Afgevaar
digden aanvaardde Donderdag jl. de heer
Dechanel het hem opnieuw opgedragen
Presidentschap met een toespraak, waarin
bfi een beroep deed op leden, om een
drachtelijk te streven EDAr eene verzoening
der Franschen ond&r^S^». Deze toespraak
maakte allerwegen een zéér gunstigen
indruk.
De werkstaking der wevers te Saint-
Étienne (Loire) duurt nog steeds voort.
Er wordt onder de werkstakers gesproken
van het oprichten van een coöperatieve
fabriek, waarbij de arbeiders voor eigen
rekening zouden werken. Ook in de
kolenmijnen, waar het werk sinds Maan
dag hervat werd, is de stemming nog niet
zooals zfi wezen moet.
De Berlfinsche bakkersgezellen (Doltoch
tend) hebben in eene groote vergadering
besloten, te zamen met vakgenooten van
andere steden, de patroons eenige eischen
te stellen tot verbetering van hun lot,
als: afschaffing van kost en inwoning
bfi den patroon, een minimum loon van
21 mark per week en betaling van over
werk met 50 pf. per uur. Wordt aan
die eischen niet voldaan, dan zal ook het
werk worden gestaakt.
Woensdag is te Weenen (Oostenrijk)
het eerste Hofbal na den dood der Keizerin
gegeven. Het was drukker bezocht dan
sinds jaren het geval was. Drie jonge
Aartshertoginnen deden daar haar .intrede
in de wereld”, namelijk de Aartshertogin
Elisabeth, dochter van wfilen Kroonprins
Rudolf, Aartshertogin Margaretha, derde
dochter van den Groothertog van Toscane,
en Aartshertogin Maria Anna, tweede
dochter van den Aaitshertog Frederik.
Keizer Frans Jozef was zeer opgewekt
en zag geruimen tijd toe bfi het dansen.
Te Anglesola, in de Spaansche provin
cie Gerona, is het eigenaardig geval voor
gekomen, dat de burgemeester, een wet
houder en twee nachtwachts, wegens het
aanstoken van oproer, gevangen weiden
genomen door de militaire overheid.
Uvt opivui nas guHCUL luguu au gouüat-
inerie, die zfi hadden opgesloten, om
haar te beletten dienst te doen.
INGEZONDEN.
Bxdten verantwoordelijkheid der Redactie.
Volksontwikkeling.
In Btoeda wyderen kring begint gelukkig de
meening veld te winnen, dat aan de behartiging
van ons volksonderwijs de giootste zorg moet
worden besteed. Een degeiykzoo aliydig
mogelyk, volkaonderwys tooh is de grondslag
Tan en waarborgt de moreele zedelyke)
kracht van onze toekomstige maatschappij.
Gtïuspireerd bezit ld) door het ernstig besef
hiervan, hebben onze onderwijsmannen (behou
dens enkele ongunstige uitzonderingen natuurlyk)
dan ook hunne hezte krachten gegeven, tot
volbrenging van hunne schoone taak. En zonder
de aanhoudende zorg van jaren, ware het
onderwys zeker niet tot de betrekkelyke vol
making gekomen, waarin we ons thans knnnen
verheugen. Ik zeg .betrekkeljjke”, want men
moet rekening houden met economische de
inrichting of toestand van den staat betreffend)
belemmeringen van verschillenden aard. Als
daar zyn lauwheid, ja dikwyls onverschilligheid
in zake onderwysbelangen (in N.-Brabant o. a.),
waar natuurlyk schoolverzuim en erger „in
't geheel niet schoolgaan” het gevolg van is.
„’(Weinig of geen geld in kas hebben,” van
sommige gemeentebesturen, om goed onderwys
mogelyk te maken (verondersteld dat de wil
goed is), daar is das ook onder begrepen, om
de onderwijzers op tyd uit te betalen (adres
aan Limburg, waar onderwijzers soms vier
maanden en langer op hun traktement moeten
wachten). Voorts doen sioh ook gevallen voor,
dat ’n gemeente wel geld genoeg in kas heeft,
maar 't noodige aan 't onderwys onthoudt.
Dit is dan óf gedeeltelijke verwantschap met
de N.-Brabanters, èf verkeerd begrepen zui
nigheid. Dit zyn o. a. de meest prononoeerende
sterk uitkomende) belemmeringen, om niet
(o eprokon van do kleinere, sporaÜlBclio hio«
en daar verspreide), die moeieljjker zyn te
oonstateeren als waarheid of werkelijkheid
vaststellen; de Vlamingen zeggen: bestatigen).
Ik bedoel hier: niet-medewerking van ouders
(onder welk voorwendsel dan ook); slechte ge
legenheid tot schoolgaan voor k nderen, die
afgelegen wonen, of schipperskinderen; voor
den tyd .van school nemen” van kinderen, die
dan door de ouders geëxploiteerd in gebruik
genomen) worden, om in de stoffelyke behoeften
te helpen voorzien ens. enz. Tengevolge van
bovengenoemde beletselen zyn de resultaten
van het onderwys dan ook niet in overeen
stemming met de zorg er aan besteed. En te
kleiner zyn die resultaten, wjjl voor het gros
der leerlingen, die de lagere school verlaten
hebben, eene periode tydperk) aanbreekt,
waarin het meeste van het geleerde, zoo niet
alles (ik heb hier natuurlyk niet 't oog op ’t
werktuigelyk aangeleerd rekenen, lezen sohrjj-
ven ens.) vervloeit, 'n Miniem klein, gering)
deel beklyft. De oorzaak hiervan is niet ver
te zoeken: by de meesten nl. blylt de herha
ling van het geleerde achterwege. De herha
ling, die zoo noodig is, om de kennis, die de
leerling in de school heeft opgedaan, voor altyd
zyn eigendom te doen blyven, zoodat hy ze
telkens, waar dit noodig is, in het leven, in de
maatacnappjj kan toepassen. Daarom is het
herhalings-onderwys (als dit goed gegeven
wordt) soo nuttig. Vooral mangelt het den
meesten aan .algemeene kennis,” wat zoo
duidelijk blykt uit de omstandigheid, dat zoo
weinigen ’n courant b.T. goed kunnen lezen en
.begrypen”. Aan het .verstandelijk lezen”, in
de hoogste klassen, kan daarom niet genoeg zorg
werden besteed. Vooral moet de lust tot lezen
by de leerlingen reeds vroeg worden opgewekt.
Want zoo alzijdig mogelyke leotuur is later
grip
tolken,
woorden
niet ingewj
In tegendt
bruik. nv>
1°. (in gedichten) terwille van het rjjm of
de maat.
2°. Om niet telkens voor ’t zelfde begrip,
’t zelfde woord te gebruiken, dus ter afwisseling.
8°. Omdat we voor vele baarinpen in T Hol
landsen geen goea, oi in r5 geheel geen woora
hebben, uit taal-armoede dus.
4°. In gevallen, dat Hollandsche woorden te
plat klinken, of om er den neus van de jeugd
buiten te houden, wjjl men de wetenschap ervan
vojr haar onnuttig ot onnoodig oordeelt, enz. enz.
Ik wil eohter niet ontkennen, dat ook meer
malen vreemde woorden worden gebruikt, waar
Hollandsche evengoed op hunne plaats zonden
zyn. Dat is dan in min of meer bespottolyke
voorliefde, voor al wat vreemd is. Maar waar
is het, dat de meeste vreemde woorden en uit
drukkingen door hot volk niet begrepen worden,
wc-arvan ’t gevolg is, dat de grootste waarde
van de lectuur, waarvoor ze sioh dan noginteres-
seeron (d.i. die hun belang inboezemt) voor hen
verloren gaat. B.v. woorden als: eventueel
mogelyk, volgend)ultimatum laatste waar
schuwing, onejer bedreiging anders den oorlog
te verklaren); emancipatie (d.i. het zfch losmaken
van vroegere vooroordeelen, banden, beperkin
gen, enz.), conventie (d.i. dat wat als ’t ware by
stilswygende overeenkomst bepaald ie); routine
bedrevenheid; waardigheid); ironie fijne,
bedekte spot); petitie verzoek- of smeek
schrift; inz. verzookzohrlft van *t volk, aan de
regeering gericht); oonolndteren gevolgtrek
kingen maken; tot ’n besluit komen); om nu
maar eens eenige te noemen, worden niet be
grepen. Verkortingen als: t ministerie) d.i.
ad interim toet de voorloopige waarneming
belast); o. a. cum annexis met het
daar by behoorende; met den aankleve van dien);
0. s. cum suis met do zjjnenmet hen,
die dezelfde beginselen zyn toegedaan, b.v..*
Mr. Troelstra, c. s.; Dr. Kujper c. s verstaat
men niet. Ja zelfs wordt heengelezen over
Hollandsohe verkortingen, als: a. h. w. als
het ware); o. m. onder meer): m. i., o. i.
myns inziens, ons inziens)d. w. z. dat
wil zeggen); O. M. Openbaar Ministerie);
1. o. u. 1. o. en m. u. 1. o. lager-, uitgebreid
lager,-, en meer uitgebreid lager onderwijs);
ens. Tooh zou het, dunkt me, soo’n opoffe
ring niet zyn eens 'n gulden (menige gulden
Caat aan minder nutte zaken wea) uit ie leggen
voor ’n kanstwoordentolk (Kramers woorden
tolk, prjjs f 1,10, meen ik sou me in dit op
zicht geschikt voorkomen), als wanneer men
bjj s'n leotuur zelf de beteekenis der voo-ko
mende vreemde woorden en uitdrukkingen kon
opzoeken. Het ligt natuurlijk voor de hand,
dat het voor de uitspraak van een en ander
noodig is, goed toe te luisteren by eventuëele
vergaderingen, en overigens wanneer men met
personen spreekt, die kunstwoorden bezigen en
(dit niet te vergeten) ze „zelf” goed uitspreken.
Want wanneer men se gaat radbraken, maakt
men zich belachelijk en doet men beter er zich
geheel van te onthouden. En laten we ons
vooral nooit laten weerhouden, door valsohe
schaamte (d. i. schaamte, voor dingen, waarvoor
men zich niet behoeft te schamen), om inlich
tingen te vragen over zaken, die we niet be
grypen aan personen, die ons terecht kunnen
helpen. Want ook dit komt dikwyls voor cn
is zeer zeker ’n beletsel voor onze ontwikke
ling. Ik zeide boven reeds, dat tydens het
kind schoolgaat de leeslust moet worden opge
wekt. Daarom moeten vooral met zorg de
leesboekjes worden gekozen. Leerrijkheid en
onderhoudendheid moeten daarin samengaan.
Het lezen is op de lagere school het belang
rijkste vak, omdat het 't middel is, om tot
alle verdere kennis te komen. En in alge
meen voor hen, die na bun twaalfde jaar geen
eigenljjk onderwys moor ontvangen is het 't
geleidelyk middel om tot algemeene kennis te
komen. Het sou zelfs zeer wenschelgk zyn,
als de klasse-onderwyzers sioh na sohooltyd ('n
kwartier b.v.) dispomble beschikbaar stelde,
om de leerlingen der hoogste klasse gelegen
heid te geven, vragen te doen over zaken, die
ze niet begrepen hadden, in hun leotuur thuis.
Op die wjjze sou de grondslag gelegd worden
voor ijverig lezen in ledige uren en de invloed
op de latere algemeene ontwikkeling sou niet
nuttig?” matt ‘iWMÜgriKWÜ*.ja. jwtt
wezen b.v. twee avonden in ’n week to ge*
bruiken, die uitsluitend „algemeene ontwikke
ling” op het oog hadden. Ik stel mjj dit aldus
voor. De onderwijzer, met het herhalings-
onderwys belast, begint met het lezen van
eenvoudige leesstukken (want ook hier moet
gepaste opklimming zyn!) met de leerlingen,
waaruit hy alle vreemde woorden (en ook
natuurlyk Hollandsohe, die moeielyk bljjken)
verklaart en verder alles, wat verklaring blykt
te behoeven. Daarna moeten die woorden en
uitdrukkingen, met hun commentaar uit
legging, verklaring, opheldering) door den onder-
wyzer worden gedicteerd d. i. opgegeven, om
opgeschreven te worden) aan de leerlingen. Door
dezen moeten dan de aanteekeningen thuis in
’t net worden geschreven in ’n stevig cahier
schryfboekjsohrifi), welk cahier den volgenden
avond telkens moot worden meegebracht, ter
contröle toezichthoudiug, of allee geregeld
geschiedt). Ter afwisseling kon ook eens ’n
degelyke courant worden meegebracht, om daar
uit flink gestelde stukken te lezen. De onder
wijzer zou dan stof genoeg hebben, om ver
schillende vragen te stellen en verklaring be
hoevende zaken in den breede kunnen be
spreken. Om maar eens ’n voorbeeld te geven.
Het woord „amandement” komt voor in ’n lees-
zegt dan, dat dit woord oorspron-
verbetering, wyziging beteekent en
dat onze Tweede Kamer het zooge-
„reoht van amendement” heeft, d. I.
het recht om wyziging in 'n wetsvoorstel te
brengen. Hierbjj sluit zich dan vanzelf aan
de bespreking van de andere rechten der
Tweede Kamer, als het „recht van interpellatie,”
d. i. het recht van de Volksvertegenwoordiging
om inlichtingen aan de regeering vragen, in sake
een of ander punt; het „recht van enquête,” d.i.het
recht tot het instellen van 'n onderzoek, naar een
of andere zaak; en „het recht van initiatief1”
d. i. het recht, uiu zelf ’n wetsvoorstel
te doen. Hierna kan dan nog besproken worden
hoe bv. ’n wet tot stand komt, en kon men
kortelyk de inrichting van ons regeeringslichaam
de revue laten passeeren (d.i. aan 'n beschou
wing onderwerpen). Natuurlyk laat men na de
-ucapiuaiu^ ut> luciuiigoïi Hut uvuaigu upieuKtflleu.
'n Op die wyze aangelegd cahier zou, dunkt me,
groote waarde hebben en ’n kleine vraagbaak zyn,
by eventuëele lectuur. Ik sprak aan ’t begin
over do belemmeringen, die ons volksonderwijs
in den weg staan. Die belemmeringen zyn
steeds te betreuren geweest. Het mag daarom ’t
verblijdend toeken des tyds worden geacht, dat
men allerwege de behoefte gevoelt aan Leer
plicht. Zander Leerplicht n.l. is de volksont
wikkeling niet voldoende gewaarborgd. Laten
we bedenken, dat ’t er nog soo heel gunstig
niet mee is(in 1896 waren op de 100Ü mensohen
in ons land 46 analpbabeten, dat zyn mensohen,
die lezen nooa sotiryven kunnen). En al sal
die Leerplicht nu in de toepassing f1
daar kleine bezwaren meebrengen en al
onze eerste onder wijsmannen er gaarne zorg
voor „kindervoeding en kleeding” in gewaar
borgd zien, wetende, dat het stoffeljjk welzjjn
ten nauwste in verband staat met het geestelijk
welzyn, dat het eerste het laatste moet steunen,
late men dan toch niet te lichtvaardig zyn, en
den Leerplicht willen afkeuren, omdat aan dien
laatsten eisoh voorloopig nog niet sal worden
voldaan. En immers de billykheid van dien
eisoh zal van zelve bljjken, wanneer we den Leer
plicht toegepast zien. Daarom: leve Leerplicht I
Y.
Bfi Koninklfik besluit is Jan
Smit Jzn., wethouder der gemeente Nieuw*
Lekkeriand, benoemd tot ridder in de orde
van Oranje-Nassau.
Bfi het departement van
koloniën is ontvangen het volgende van
12 Januari gedagteekend telegram van
den Gouverneur-Generaal van Nederlandsch
Indië betreffende eene aardbeving op het
eiland Sumatra:
In den nacht van vfif dezer vond eene
hevige aardbeving in de bovenlanden der
afdeeiingTebing-Tinggi (residentie Palem*
bang) plaats. Veertien kampongs zfin ver*
wucut-, -»»>:utarkinU fa Kenahiang zwaar
beschadigd. Omgekomen negentien in-
landeis, waaronder een fuselier. Te Ben-
koelen zfin vele huizen ingestort, twee
dooden en vfif gewonden.
De provinciale stierenkeuring
in het 5de district van Zuid-Holland zal
plaats hebben te Meerkerk op 22 Maart e. k.,
’s morgens elf ure. Alleen komen in
aanmerking stieren boven 1| jarigen en
pinkstieren beneden If jarigen ieeftfid. Be*
schikbaar zfin 1 premie van f 150 voor
een stier boven den ieeftfid van IJ jaren
en 3 premiën van f 100 of wel 2 premiën
van 1 100 en 2 van f 50 voor pinkstieren
beneden dien leefifii, die slechts werden
uitbetaaid indien de bekroonde stieren
van af de bekroning tot 1 September d. a. v.
in de provincie Zvid-Holland tegen een
springgeld van hoogstens f 1 beschikbaar
zfin geweest.
Het 5de district is samengesteld uit de
gemeenten Meeikeik, Arkei, KedLhem,
Heukelum, Asperen, Leerdam, Nieuwland,
Leerbroek, Schoonrewoerd, Hel- en Boeicop,
Gorinch^m, Schelluinen, Hoog-Blokland,
Hoornaar, Noordeloos, Goudriaan, Lan-
gerak, Tienhoven, Vianen, Hagestein,
Everuingen, Leksmond en Ameide.
Bfi den voorzitter-penning*
meester van het Nederiandsche Roode
Kruis is in de vorige week ingekomen
f 680,04makende met het reeds Inge*
komene f 175.487,62.
