i
f
al
iLEN
1917.
Vrijdag 9 Maart
N°. 3844
ilcft:
Eerste Blad.
.4-
jf
Nieuws- en Advertentieblad voor Zuid-Holland en Utrecht.
t
8?
ON 1.
BW
i' I
1
rasser,
e,
a 500 liter.
4
■I
'%T7vS' I
11
NIGING
waard”,
>11 ECHT.
ne,
I,
I
0 OM
te welden.
lie.
afbraak:
JIS,
EBODEN:
ikrtooiMii
eel Lange Wei-
■oveu.
eau van dit Blad.
ingebadea:
VAN
ie ven,
SOA en f 1OO
an 09
Nederl. Staatsspoorwegen. Dienstregeling Winterdiensl 1 Maart 1917.
EKKING
(HAAT. Land-
Ze ven ii uizes
op alle werk-
Ewart-wltvoet
irger Ntam-1 n
BINNENLAND.
r
Intercomm. Telefoon-nr. 20.
Dit ■•■nier besktaat alt 8 bladen.
werkelijkheid
daarover oog
van N. van
en
reau van dit Blad.
van
berichtgever op en
Gouda—Utrecht—Amsterdam.
Schoonhoven—Gouda.
Gouda—’s-G ra venhage.
•6.54
7 26
Dinsd
853
8.10
9^4
9.21
8.48
8.43
825
7 40
•1034
1104
10.13
9.28
335
3 45
••2.15
3.—
7.10
7.25
•6.40
•5 12
5.31
4.45
•5.19
5.45
4
•7.17
7.36
•7.20
746
7.02
6 17
11.53
11.39
10.45
•11.06
•10.28
10.47
10.—
9.15
Gouda—Schoonhoven.
Rotterdam! Maas) Gouda.
AmsterdamUtrechtGouda.
1
W. P.
van
ügje
10 20
9.35
925
•8 53
•l
2.10
1.25
•12 52
1.11
5.05
-4.20
•3.02
3.21
6.40
533
5.55
4 50
4.54
528
•4.47
517
8 45
8.—
•7.35
7 54
5.14
6.23
•6.45
11.35
10.50
925
1008
10 42
8.15
•10 09
D
B.
oud IS m.
(6.33)
8.04
■Dinsd. (5.58)
7.30
ZOOf,
mini
de l
lam
van
o in
isel;
i overige pro-
Vertrek
Schoonhoven.
Aank.
Gouda.
Aank.
Utrecht.
10.03
(•10.42
Vertrek
Gouda.
10.46
1108
II 21
12.08
11.37 l
1 10DJ
314
Vertrek
Gouda.
Vertrek
Rotterd.
Aank.
Gouda.
11.20.
11 58
Vertrek
Gouda.
Vertrek
’s-Hage.
Aank.
Utrecht.
avond I
was met
tweeden
902
1*11.06
Vertrek
Gouda.
10.38
11.20
9.54
11.39
10 09
11.35
(5.-)
6.35
6
8 21
8.48
10.58
1149
2.—
3 57
442
Aank.
's-Hage.
715
10 41
Aank.
Rotterd
(5.45)
7.20
Uü
voor 15000 pond s
ratten verloren gaat.
4.—
5 27
5 46
6 27
8,09
10 34
7.34
829
919D
10 541
12 57|
406
9.35
10 54
11 35
voor 1«
t groote
530
"'8 30
Vertrek
Utrecht.
(4 40.
6 37
Aank.
Gouda.
(5 48)
7.24
•7 08
f8.03
(•8 53
10 II
•4231
323
im.
S.
8.40
•11.04
•12 40
"2 42
fll
1 «1139
"3.16
f 10.06
1027
f 11 04
•12.35D
12.43
••4.21
5.10
7.45
8.13
10 25
10 56
1.27
3.22
4.12
•7 43
[••8.34
9 24D
•10 34
"4 50
f7 30
f"7 56
•10 07
10 40
••1 12
f3 07
("357
•719
•■8.06
•8.56
7 38
8‘25
91511
12
1 24
1.56
5.10
•6 31
”7.11
•9 44
Aank
Schoonh.
(7-)
832
omen li(|
ul-liumer.
land.
le-
lit
vet
en zal
817
904
9 54
11.04
11 40
1.08
1 36
454
ur i>U
ESSEN,
OVEN.
SCHOOÏfHOVENSCHE CÖIIRAIT.
4
W. Oudyk, oud 16 j.
e bedragen)
■ris, i
met
6.57)
7.37)
,1010
Geheel Eur<
irgang. Nog
is een taak
f 16 55
*11 42
••3.19
’s-G ravenbage—Gouda.
Aank.
Gouda.
Aank. Amsterdai
W- P. - C.
8.25
8.52
9.19
van
116
winst f 4-0
berekent f
13.5 cent.
Leden -
hun melkvee niet dekken,
de melkpr
nog. Laat
volgenden i
werd, dat
onthoudt,
verdedigen
Vertrek
Utrecht.
731
f815
•8.46
in de Times,
opeten
stuiver
t er
sterling graan
naby station de
anbiedingen vóór
UIN, PoLSBHOEI.
idres te
"een zakdoek by je?"
jongetje met het vieze
leen ik niet aan vreemde
S. W. N. VAN NOOTEN te Schoonhoven,
Uitgevers.
•lit koperen
’lampen.
onder letter H,
Hardiuxveld.
Prijs der Advertentiën: Van 1 tot 5 regels ƒ0,50. Iedere
regel meer ƒ0,10 Groote letters naar plaatsruimte. Inzending
franco uiterlijk tot Dinsdags- en tot Vrijdag s-namiddags uur.
Alle binnenlandsche Advertentiën, voor 3-maal plaatsing opge
geven, worden slechts 2-magl in rekening gebracht.
InduNtrie-
Hen,
lyke zekerheid.
Gouda:
raat 38. Tel 308.
Uterdag 9—12.
•3 30
(••457
516D
539
(••7.39
flOOl
•10.12
id-Holland jareo
inderscheidingei
ikpremiën als in
Van 1 28 Febr.
:ona, d. van J. C. van
Holten. Betje, d. van
Verlek. Nys, z. van
van Buren. Cornelis
Hakkesteegt en C. M. de
van A. van Resteren
P. de I
aar, oud 40
C. Kantel
en: J.
s d e n w_,
md 67 j., weduwe van V.
De tusschen vermelde treinen loopen alléén Dinsdags.
De met een gemerkte treinen zyn sneltreinen.
twee gaan niet op Zon- en Feestdagen.
Gouda—Rotterdam (Maas).
Stolwijk. 6 Maart. Toen Zoudagmorgen
de melk verkooper A. de Borst per hondenkar
zyn melk gfug halen, alvorens zyn klanten
te bedienen, brak plotseling de as van zyn
wagen, waardoor de bussen met hunkoste-
lyken inhoud ovifr den grond gingen en
het grootste gedeelte der melk verloren
ging? Voor den melk verkooper was dit een
groote schade, voor zyn klanten een groote
last, daar de meesten* dien morgen maar
een gedeelte van hun gewone hoeveelheid
melk konden krywen. (G. Ct.)
INGEZONDEN.
(BUiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
S c h o o n h o v e n, 4 Maart 1917.
Geachte Redactiej
Beleefd verzoek ik u opname van het
n.v. in uw blad, waarvoor by voorbaat
myn dank.
Afschaffing van den Hakkera-
nachtarbeid.
De afschaffing van den nachtarbeid, die
wantoestand in het bakkersbedrijf, verdient
zéér zeker ons aller sympathie. Met louter ,1
sympathie- alléén wordt echter het doel
niet bereikt, wanneer men, zoo dit eenigs-
zins mogelyk is, géén daadwerkelyken
steun verleent.
Is deze hier mogelyk?
Wis en zeker en wel
De klanten van de
Vertrek Amsterdam
C. S.
■Is soorten van aard-
)t nadere aankondiging,
irkrjjgbaar gesteld voor
Q
Neeltji
van Kersbergen.
den Dool en L. Kok.
Getrouwd: J. Neerfcout en E. N. van
den Berg.
O v e r 1 e d
J. Kley, oum
Bruin.
Wil|eHkop. Febr.
Geboren: Anthonia Elizabeth Chris
tina, d. van J. H. Vendrig en A. Bijman.
Willige-Laagerak. Febr. i
Geboren: Hendrik, z. van J. Kooiman
en A. Vermeulen. Anthonia, d. van B.
Damsteeg en M. J. Boer.
O v erj eden: C. Vonk,
DE OORLOG.
De Europa bedreigende
hongersnood.
Men schrijft aan de N. R. Ct.:
Het is reeds eenige maanden geleden,
dat steller van deze regelen betoogde dat
by voortzetting vn den oorlog Europa
y den eersten
er blijkt dat de
IO,-.
rden beschouwd
't
Deze Courant wordt des Dinsdags- en des Vrijdags
avonds uitgegeven. Prys: voor Schoonhoven per drie maanden
ƒ0,75. Franco per post door het geheele rijk ƒ0,90. Men kan zich
abonneeren bij alle Ek ekhandelaren, Agenten en Brievengaarders.
GEMENGD NIEUWS.
Db zakkenrollers hvltben op
de Jaarbeurs te Utrecht en in de overvolle
treinen huu slag weten te slaan. Ver
schillende personen hebben Vrijdag tot een
waarde van totaal f 13090 als vermist by
de politie aangegeven.
Verdunde petroleum. Wy
lezen in „de Rott.”: Een lezer verzocht
ons een recept voor verdunde petroleum,
die goedkoop en b^st licht gaf, te publiceeren.
We deden het.
Echter blyken nu de resultaten omgekeerd
evenredig aan het oogenschynlyk mooie
bericht.
Van drie zijden vernemen we, dat bet
recept oudeugdelyk is. Het mengsel brandt
niet, maff slechts de petroleum ervan en
als deze „op” is, gaat gewoon de lamp of
het komfoor uit en blijft het onbrandbare
sodawater over.
We belden onzen
BURGERLIJKE STAND.
Al hlaNHerdam Febr.
Geboren: Gerrit Jan, z. van 1. van
Wingerden en J. van Elburg. Gerardus
Jan Wilhelm Pieter, z. van W. Schmidt
en B. Verwey. Fiorus, z. van J. v. d.
Rhee en G Stam.
Getrouwd: P. de Koning, oud 41 j.
en J. Korevaar, oud 40 j R. Ansink,
oud 23 j. en C. Kanters, oud 19 j.
Overleden: J. de Jong, oud 33 j
ecbtgenoote van J. Timmer.
Ameide Van 1—28 Febr.
Geboren: Teuntje, d. van A. Verwplf
eu M. Versluis. Gysbert Bernardus, z. van
C. van der Velden en M. van Mourik.
Christiaan, z. van J. van Bruggen en C. van
Kekem. Pieter, z. van G. van Kekem en
K van der Gryn.
te Nieuwp*
O verlet
A. van Vei
Liiiigeruigeweide. Febr.
Getrouwd: C. Boer en J. Verweij.
Llnaehoten. Febr.
Overleden: W. van Etteren, oud
79 j., weduwnaar van L. Berghoef.
S. Kortenoeven, oud 79 j., echtgenoote van
E. Legemaat. A. de Haanj oud 70 j.,
echtgenoot van J. Kersbergen.
Loplk. Febr.
Getrouwd: T. Klever, oud 29 j. (won.
te Benschop) en p. de Vos, oud 28 j.
C. Byman, oud 28 j. en M. Jaarsveld, oud
26 j. E. Ruven, oud 43 j en H. M. van
Beek, oud 29 j. H. van Beek, oud 23 j.
(won. te Willige-Langerak) en M. de Lange,
oud 26 j. v
Overleden: H. Kuyf, oud 71 j., echt
genoot van B. v. d Hoek. M. de Bruin,
oud 47 j., echtgenoot van A.-Lakerveld.
Nieuwpdtort. Van 1—28 Febr.
Geboren: Neeltje, d. van C. K.
Harten en J. A. Dogterom.
Overleden: A. van der Pyl, oud 59 j.,
ecbtgenoote van C. Gelderblom.
Oad-Alblaa. Van 1-28 Febr.
Geboren: Neeltje Maria, d. van A.
Korteland en P. van Bennekum. Pieter-
nelle Tannetje, d. van J. Gras en A. Lange-
dyk. Willemina Teuntje Adriana, d. van
P. J. Lucardie en M. Meerkerk. Ni col aas,
z. van P. Seton en F. M. Vos.
Overleden: W. de Groot, oud 86 j'.
P. J. Kaat. oud 35 j. J. Boer, oud 78 j.
Oudewater. Febr.
Geboren: Pieter Adrianus, z. van
M. J. van Oudenallen en C. A. Kruithof.
Getrouwd: G. van Dyk en G. Goedhart.
Overleden: L. v. d. Horst, oud 54 j.,
echtgenoot van W. C. Zoet.
Snelrewaard. Febr.
Overleden: C. Oskam, oud 78 j.,
weduwe van A. Lekkerkerker.
Stolwijk. Febr.
Geboren: Jacobus, z. van G. de
Vreugt en A. C. den Rrave. Jasper, z.
van T. Westerhoud'en H. W. de Kogel.
Cornelia, d. van K. van Wijngaarden en
J/ H. Bellink. Gerrit Pieter, z. van J. Soet
en H. J. Maedaniël.
petrouwd: M. Both en A. P. van Dam.
Overleden: M. C. Bogaerdt, oud
20 m. J. 04b>m, oud 80 j., weduwnaar
van A. Zuidbroek. P. Rietveld, oud 62 j.,
echtgenoot van J. Visser.
Tlenhoven. Vgp 1—28 Febr.
Geen aangiften.
Vinnen. Febr.
Geboren: Bastiaan, z. van D. van
Rooqen en E C. van Trotsenburg.
Wniiilinxveen. Van 22—28 Febr.
Geboren: Cornelia Johanna, d. van
van Velzen en P. Bunnik. Sygje
‘tje, d. van A. van Tienhoven en E. G.
Kersbergen. Arie, z. van P. van
Overleden: J. Blokland, oud 8 m.
M van Zanten, oud 76 j., weduwe van W.
Veldhuizen. T. Verwolf, oud 5 d.
Bergambacht. Van*26 Febr.—5 Maart.
Geboren: Gerrit, z. van A. de Groot
en A. Burggraaf.
Kerkenwonde Van 1 Febr.—1 Maart.
Geboren: Ljjbeth Aartje, d. van A.
Oudenes (overleden) en A. Molenaar.
Overleden: A. Oudenes, oud 50 j,
echtgenoot van A. Molenaar. W. Markus,
oud 76 j., weduwnaar van B Both.
A. Deelen, oud 64 j., weduwnaar
Dam. W. Nugteren, oud 15 j.
GleMHendam. Van 24 Febr.—2 Maart.
Geboren: Jan, z. van P. Schakel en
D. Kooyman.
Overleden: A. Kersbergen, oud76j,
echtgen. van A. Baan.
Groot-AmmerR
Jacoba,
van
B.
A.
Geboren:
Buren en H.
P. Mourik en
C. de Vos en
Marinus, z. van C.
Jong. Evarardus, z.
en A. de Koogel.
Overleden: C. van Oosten, oud 94 C
weduwe van P. van Roon. A. Verlek,
oud 72 j., weduwe van J. Mourik. G.
Frederikze, oud 1 j J. Benschop, oud
35 j., echtgenoote van W. Damsteegt.
J. de Grugter, oud 71 j., weduwe van
D. Ooms.
Krimpen »/d IJaael. 20 Febr.-l Maart.
Geboren: Geen en Klaas, zoons van
T. Lans en S. Groeneweg. Janna, d. van
G. Uittenboogaardt en J. Koolmees.
rBruin, z. van J Stolk en C. Twigt.
G e t r o u w d D. v. d. Heuvel, oud 27 j.
en A. de Graaf, oud 31 j. P. van Dam,
oud 26 j. en H. W. Boudesteyn, oud 22 j.
Langerak. Van 1—28 Febr.
Geboren: Adriaan Pieter, z. van P. de
Groot en A. M C. den Besten. Huibert,
z. van G. P. Maat en M. den Hartog.
Arie, z. van J. van Veen en J. Gelderblom.
Marius, z. van D. B. C. de Jongb en E. de
Heer. Huibert, z van L. van Zessen en
J. Gelderblom.
Getrouwd: G. Slob, oud 20 j. (won.
wpoort) en M. de Haas, oud 20 j.
leden: L. van Zessen, oud 27 j.
Veen, oud 9 d.
leraige'
o u w d
en ook by ons tal vau personen heeft,
die reclame maken voor een steeds voort
zetten van den oorlog, zy er op gewezen,
welk beeld van „menschelykheid en be
schaving" in het verschiet ligt. Ook wy
neutralen Nederland, Scandinavië, Zwit
serland zullen dan aan net noodlot niet
ontkomen.
Lloyd George beeft in bet
Britsche Lagerhuis ineegedeeld, dat het
noodig is de boeren te bewegen bepaalde
voortbrengselen te teeléti. De regeering
zal bun daarom tot 1922 tarwepryzen
waarborgen, mioimuin-loonen voor veld-
arbeiders vaststellen en verbieden de pachten
te verkoopen. Door deze maatregelen kan
mettertyd een aanzienlijke tonnemaat worden
uitgespaard, maar voor het oogenblik is
alle beschikbare scheepsruimte dringend
noodig. De invoer van alle onmisbare
voedingsmiddelen zal onbeperkt biyven,
maar de invoer van papier moet tot de
helft worden verminderd, de invoer van
sommige vruchten óf verboden óf aanzienlijk
beperkt, de invoer van minerale wateren,
buitenlandsche thee verboden, die van
Indische thee tot een bepaalde hoeveelheid
beperkt. Daar er groote voorraden facao
en koffie in het land zyn, zal de invoer
daarvan voorloopig worden stop gezet.
Het land zal voortaan meer dan tot
dusver op het vleesch van eigen vee en op
andere eigen voedingsmiddelen aangewezen
zjjn.
Door al deze beperkingen hoopt de regee
ring meer dan 900,01)0 ton scheepsruimte
per jaar te kunnen uitsparen.
De invoer van eeu zeer groot aantal
fabrikaten moet worden stopgezet.
Indien dit program geheel ten uitvoer
wordt gelegd, kon Lloyd George met de
hand op zijn hart verzekeren, dat Engeland
het ergste wat de vyand kan uitrichten, tal
doorstaan.
- Vele kleintjes.... - &et o o r-
logsbureau voor vetten en olién in Duitsch-
land heeft bekend gemaakt, dat de regee
ringsharing voortaan zonder kop verkoch
zal worden. Daar de haringkoppen
stoffen bevatten, zullen zij verwerkt
het vet eruit gehaald worden.
Een rentmeester schrijft
dat de ratten veel van1 het graan
Hy wil, dat de gemeenten een
per rattekop uitloven. Hy schat, dat
dagelijks ‘cnAn-1 -
door de i
vroegen naar de resultaten. Vrouwlief
kwam aan de telefoon en zei: „’t Is niemen
dal, niks gedaan, meneer! Zet dat maar
gerust in de krant!”
Wat we thans doem Opdat niemand
meer er de lieve centjes aan verspillen gaat.
Een huismoeder vraagt aan de H.Ct."
wat ze moet doen, nu haar lamp, die den
eersten avond helder brandde nadat zy
gevuld was met petroleum en sodawater,
den tweeden avond niet meer wilde branden.
De redactie weet hierop geen beteren raad
te geven, dan de pit flink in warm water
uitwasschen, want deze is verzadigd van de
soda; is ze weder schoon, dan brandt ze
als voorheen.
Uit een Engelsch blad:
Een dame, in een trein van den onder-
grondschen spoorweg te Londen, tegen een
jongen naast haar, wiens onsmakelijke ge
luiden haar hinderen:
„Jongetje, heb jij geei
„Jawel," zegt het jon?
neusje, „maar dien
menschen.”
tppelen uit Groningen,
Overjjsi
b. zindaardappelen uit de
vincién;
c. Eigenheimers, Borgers en Industries
van kleigronden;
2o. den „inkoopsprijs gemeente" ingevolge
rt. 3 der Distnbutiewet 1916 voor voren
bedoelde aardappelsoorten bepaald als volgt
a. tand- en veenaardappelen uit Groningen,
Friesland, Drenthe eh Overysel f 615 per
10.000 KG.;
b. zandaardappelen uit de overige pro
vinciën f 665 per 10 000 K G.
c. Eigenheimers, Borgers en Industries van
kleigronden f 780 per 10 000 K G. (Stct.)
Teelt van vroege aardappelen.
Volgens ingekomen berichten zouden ver
schillende tuinbouwers eenigszins huiverig
zijn om over te gaan tot den verbouw vau
vroege aardappelen, in het bijzonder wat
betreft de z g. binnenlandsche soorten, zulks
in verband met de minder goede financieele
uitkomsten, die in het vorige jaar, als
gevolg van de maatregelen, beoogende de
beschikbaarstelling vau aardappelen voor
het binnenland, werden verkregen. Het
spreekt vanzelf, dat ook wat den oogst van
aardappelen van bet jaar 1917 betreft,
maatregelen om voldoende hoeveelheden
voor het binnenland beschikbaar te houden,
niet achterwege kunnen bljjven. Ter gerust
stelling van de verbouwers zij echter reeds
thans te hunner kennis gebracht, dat bij
de regeering bet ernstige streven voorzit,
om deze maatregelen op zoodanige wyze
toe te passen, dat de teelt behoorlijk loonend
blyft en dat er in bet bijzonder naar zal
worden gestreefd, den verbouw van de
igenaamde binnenlandsche soorten niet
nder loonend te doen zyn dan die van
soorten, welke gewoonlijk voor bet buiten-
id worden geteeld. (St.ct.)
Melkprijzen voorden
zomer van 1917.
De Bond van Melkveehouders in Nederland
heeft te Leiden een vergadering gehouden.
Mededeelingen werden gedaan over een
conferentie, die vertegenwoordigers van de
melkveehouders en melkverkoopers hebben
gehad met den Minister van Landbouw, in
zake de vaststelling van den melkprijs voor
den aanstaanden zomer, welke conferentie
ook werd bijgewoond door de zuivelconsu-
lenten in de verschillende provinciën. De
conferentie droeg een vertrouwelyk karakter.
Het bestuur heeft een berekening gemaakt
des productieprijs en deze bedraagt
Per 1*. Rekent men daarby als
per koe (de fiscus te Rotterdam
80), dan zou de prys komen op
van den Bond laten voorloopig
vee uiei dekken. Wordt met April
>rjjs bekend, dan kan het altyd
t men het na, dan heeft inert den
inden winter gebrek aan melk. Betoogd
’._t wanneer men den veehouder
t, wat hem toekomt, hy zich moet
;en.
1 op de volgende wyze:
drie bakkers, die het
met overgroote meerderheid door de buk-
ker-patroons genomen besluit, om vóór 10
uur ’s morgens géén brood te bezorgen,
gewoonweg aan hun laars lapten, vertikken
het langer om van hen vóór 10 uur brood
te ontvangen. t
Dit is een w’aardig protest, waardoor
niemand in zyn brood wordt benadeeld en
dat niet zal nalaten goede vruchten, in 't
belang der gemeenschap, af te werpen.
Hiertoe roep ik uw aller medewerking
in. Steunt de bakkers in hun stryd tot
afschaffing van den nachtarbeid!
PEER.
Gezouten vsrkensvleescb.
De Minister van Landbouw, Nijverheid en
Handel, overwegende dat het wenschelyk
is een tjjdeljjke voorziening te treffen ten
ssnzien van de verkrijgbaarstelling van
varkensvleesch voor gemeenten en de
■'Verkoonspryzeo van dat vleeschbeeft
bepaald
lo, dat, zoolang aan de gemeenten niet
zullen worden geleverd levende varkens,
noch aan gemeenten machtiging tot zelf-
aankoop van levende varkens zal worden
verstrekt, verkrijgbaar zal worden gesteld
gezouten varkensvleesch;
2o. dat de pros, waarvoor gezouten varkens
vleesch aan de gemeenten zal worden ge
leverd, is bepaald op f 0,85 per K G franco
station van bestemming of laatste veer, onder
verplichting voor de gemeentebesturen de
emballage franco aan den afzender t^rug
te zenden; wc
3o. dat de qiaxitnumprijs als bedoeld ia art. I Yï 'jf11'
2 der Distributiewet 1916, waarvoor voren"’! jg jat
genoemd gezouten varkensvleesch ten hoog- 1
ste aan den verbruiker mag worden te koop
aangeboden of verkocht, is bepaald op f0,55
per i/i K.G.
Aardappelen.
De Minister van Landbouw, Nijverheid en
Handel heeft:
le. aangewezen i
appelen welke, tot
zullen worden ver!
gemeentebesturen
a. zand- en veenaarda|
Friesland, Drenthe en
en niet speciaal Duitschland met hongers
nood werd bedreigd.
Nu dit .gevaar zich in
dreigend begint te verheffen,
het volgende:
Uit den aard der zaak staat in den regel
de jaariyksche productie van levensmiddelen
gelyk aan de consumptie. Intusschen met
zekere reserve. Er is in normale tijden
altyd eenig overschot. Op de magere jaren
wordt als in de tyden va» het Oude
Testament gerekend, zy het in veel
mindere mate, omdat anders dan vroeger,
de verschillende landen en werelddeeleh
elkaar te hulp komen.
Nu kan men rekenen dat door verhoogd
verbruik en vernietiging gepaard met
verminderde productie thans de reserve
van vóór den oorlog ongeveer is verdwenen.
De kwade dag breekt dus aan. De wereld
oogst van 1916 was slecht. Een groote
oogst is voor 1917 onwaarschijnlijk. De
oorlog treedt ook te dien opzichte storend
tusschen beiden. Verminderde arbeids
krachten en gebrekkige technische leiding
in de oorlogvoerende landen. Dan gemis
van de benoodigde meststoffen ook in de niet
oorlogvoerende landén. Ten aanzien van kali
beeft Duitschland ongeveer bet monopolie.
De entente-staten en ook Amerika moeten
ilantenvoedsel missen en bet gevolg
__t vele gronden belangrijk minder
produceeren. Hetzelfde geldt voor vele
landen ten aanzien van de stikstofvoeding.
Aan Chilisalpeter zal ook Nederland in
1917 een zeer veel grooter tekort hebben
dan in 1916. Daardoor o.a. een groote ver
mindering van de productie van aard
appelen, vooral in de veenkoloniën. Ge
heele schepen vol Chilisalpeter voor Zweden
bestemd, heeft Engeland in zyn havens
ten eigen bate gelost. Een ernstige be
dreiging van de Zweedsche volksvoeding.
In bet kort: minder productie over een
groot deel van de aarde, gemis van ge
legenheid tot vervoer, zoodat veel bederft.
Groote voorraden dagelijks naar den bodem
der zee wegzakkende in plaats van te be
landen in de graanpakhuizen van de spoedig
noodlijdende bevolkihg.
In Duitschland zyn het vooral de zwakkeu
en de kinderen, die aan ondervoeding lijden.
In Rusland, waar een groot déél vau den
veestapel reeds is geslacht, schijnt in som
mige streken de toestand hoogst ernstig.
Reizigers, die Rusland passeerden, spreken
van jammerfQke tooneelen van hongersnood.
Het Grieksche volk wordt met den honger
dood bedreigd.
Het is wenschelyk alles duidelijk onder
de oogen te zien. Geheel Europa wordt
bedreigd met ondergang. Nog is het tijd
veel te redden. Er is een taak voor allen,
die zich willen aangorden tot het redden
van „menschbeid en beschaving”.
Men meene niet, dat het bij de redding
daarvan in de eerste plaats de vraag geldt
welke groep in den oorlog zal overwinnen.
Komen zooals te vreezen is tyden
vair absoluut gebrek, dan verliest de vraag
van overwinning of nederlaag haar beteekeois.
Dan komt een noodtoestand, waarin de
eisch tot levensonderhoud alles overstemt,
waarin van „meuschelijkheid en bescha
ving", thans dikwyls zoo onjuist in de
debatten betrokken, niets overblyft. Van
voedsel verstoken schipbreukelingen plegen
dikwyls te eindigen in ouderlingen strijd
en de sterkeren slachten de zwakken en
worden menscheneters. En tot zoo iets
komen zelfs de meest vreedzame en idea
listische menschen. Waar men thans nog
