let nieuwe Costuum
L
VRAACT SMITS'
SCHOENWERNII
Willem Smits,voorh.C. Smits,
VËRKÖÖPiNOflflRDEN.
1
.Ij u
HET BESTE ADRES
NATIONALE EER
KROESKOP SHAMPOO
BAEELAARS
=HAARWATBR.=
pLm. 120 PAARDEN
„Markgraaf".
Ie HYPOTHEEK.
N°. 3962.
Vrijdag 26 April.
1918.
Meuws- m Advertentieblad voor Zuid-Holland en Utrecht
Tweede Blad.
„MODEL".
„CONGO".
HET BESTE!!
J. H. OBENHUYSEN, Arnhem.
Meubelen, Spiegels, Schilderijen, Taoijten, Gordijnen. lH
Bedden, Matrassen, Ledikanten. Wiegen enz, enz.
Lopi kerstraat 27-29,
SCHOONHOVEN.
De Gebroeders OSKAM te
„Modello".
STAAN WEDEROM TER DEKKING
W. ROUS Wzn.,
GOUD en ZILVER,
Als gij begint
te vermageren,
M'j"hardt's Levetogen.
uit het van ouds bekend Schoenenmagazijn
KLEIWEG 48, GOUDA.
Bij alle bovenstaande adressen
Schoenen op Bons verkrijgbaar.
WILLEM SMITS, Kleiweg 48, Galt
is dan eerst waarachtig, wanneer ook
nationale nijverheid wordt gesteund en
voorgetrokken boven buitenlandsche fabri
katen.
KROESKOP SHAMPOO is Nederlandsch
fabrikaat en veel beter dan alle andere
buitenlandsche merken.
KROESKOP SHAMPOO is de eenige
shampoo, die zoo vetrijk is, dat het ge
bruik van haarolie na de hoofdwassching
volkomen onnoodig is.
I is hij alle Drogisten en Parfumeriezaken
in pakjes van 10 en 15 cent verkrijgbaar.
Eenige fabrikant
IUU Üiunnuuuiuiu, UU
Effecten, Coupons.
Deposito'sProlongaties
Rekening-Courant.
Brand-, Ongevallen-, Inbraak-,
Transpnrt-, Levensverzekering.
Molest.
Telegram-Adres„EXTENSO".
C. BOUWMEESTER,
Schoonhoven, Haven W.-Z. 72.
Vraagt het beroemde
„ooSioS,
ANTON COOPS, Drogist, GOUDA.
L IJ D E R S h
AMERICAN PETROLEUM COMPANY.
I
te ROTTERDAM.
BROODKAARTEN.
BINNENLAND.
De Schoanhovensche Arcadia
Plooien gameering, afstekende kraag en manchetten, zijden
borduursel, zie daar de hoofdkenmerken der nieuwe mode.
Als bijzonder smaakvol noemen wij slechts beige laken
costuums met bleu garneering, of bleu met beige, lichtgrijze
fantasie»costumes met bleu kraag en manchettra, veelal rijk
geborduurd
Natuurlijk brengen wij deze nieuwe costuums in schier onbe
perkte variatie tegen zeer lage prijzen.
VOORI
Linschoten bij Weerden,
•tellen ter «*e**kti»tc den elk Jwnr
bekroonden Fo»henfi»t
Oekgeld f 80,— en de blauwe
Stamboek bengiit
ltefcgeld f 15.-. Gatate üferrlën
op oude eonditles-
bij den Fokker en Eigenaar
C. DE JONG Tz. te ARKEL,
Huize .Klooster":
I>e donkerbruine Oldeoburger
HES GUT
Dekgeld 16 Gulden, bjj eerste dekking te'
voldoen; en
de zwarte Oldenbnrger WTAM-
KOEK- en PREMIEHENG1T
Dekgeld 20 Gulden, ^enrvene 50 cent voor
bet Stamboek, «Hes inbegrepen, bjj de eerste
dekking te voldoen-
Gebruikt Orgel ef Pt»n« te
koop gevrAitgd; met opgave van
merk en aantnl regieter».
Br., onder no. 6, aan bet Bureau dezer
Courant.
SCHOONHOVEN,
koopt, verkoopt eu ruilt alle soor
ten van
betaalt hooge prijzen voor oude Bloed
koralen. Meubelen en Porceleln.
als Uw lichaam gaat verzwakken,
als rn lijdt aan bloedarmoede,
gebruik dan
Bjj het gebruik hiervan kunt gjj
van succes verzekerd zijn
Bussen van 90ct.fl.75 f4,25 f£25
Fabrikant A. M IJJVH ARI>T»
Pharmac Fabri-k, ïlelot.
Rij k eatliekerair Proglw'ew
(OPGERICHT 187».)
Tevens verkrijgbaar ba:
JOH». VAN VLIET te Bertncliwp. J. BLEUIJEN te Driebragge.
J. F. BOUWER te Klenwerbrng. W. PLA ATENBURG te Woerden.
J. M. GELIJK te Waddtoiveen. JAC t. d. STARRE te Waddlnzveek.
M. v. d. SCHANS to Krimpen a/d IJ «nel. M. t. d. BERG te llalpwUL
J. J. r. d. HEUVEL, Onderk. a/d IJ»»el. G. SCHMIDT, Berkenweudo.
A. v. d. BOS te Willige-Langerak. II. H. VIS te Zeetermeer-SegWMrd.
D. BALLERING te Reeuwt)*-
ENZ. ENZ.
Waar nog niet vertegenwoordigd flinke Depdthouders gevraagd.
Uitsluitend vaklieden!
Minzaam aanbevelend,
ROTTERDAM,
Nieuwe Haven 70a.
Telefoon l»17»1217*.
GOUDA,
Kleiweg 84.
Telefoon 168.
Geld be.et>lkba»r .p UNDKKIJK* r«n,e-
Agentschap Handel»- en Landbanwbnnk.
HAAR. Geneest alle Haarziekten.
Prijs per flacon f 1,50.
Verkrijgbaar i>u «mink
0.0 bronchitis «O locütpSp.ooco.niogeD, probeert ono onfeilbaar
BAKELAARS ASTHMAMIDDEL, prijs per flacon f 165,
bg ANTON COOPSDreglut. OOPP*.
Voortzetting van de verkooping op
1>INADAG 3® APRIL 1818, telken» voor-
D1NNDAG 7 MEI 1818, jo uur,
DINSDAG 14 MEI 1818,
lederen rerkeepdag ven
i-i-ni>a,i,.iHHirut. invane Bad»traa(,
io haar atallen lVlgrIm»«tr«aI, ionaog Itrartatr«lat
00 ook morgens
't
1
SGHOOIHOT
OIIMIT.
Drroin Tl» S. A W. N. VAN NOOTEN t» Schoohhotbi. Intercom». Teletoon-nr. «0.
Gemeente Hcüeon heven.
De BURGEMEESTER laat bekendmaken:
dat volgen» ingekomen circulaire van den
Minister van Laudbouw, Njjverheid en
Haodat met ingang van 87 April a.a.
de broodkaart een geldigheidsduur zal heb
ben van 7 diageu, met dien verstande,
dat van het op de bona dar kaarten aan-
Ïegeven gewicht aan brood slecht» de helft
an worden gekocht of verkocht.
Schoonhoven, 26 April 1918.
c De Burgemeester voornoemd,
VAN KEMPEN.
De Minister van Landbouw,
heeft aan de Wouinginspacteur» meegedeald,
dat er plannen in voorbaraidmg zijn tot het
obaken van een regeling ouj te komen tot
beschikbaarstelling van goedkoope ateenen
voor den woningbouw mat voorschot, inge
volge de Woningwet. Daarom verzaebt de
minister hem in kennis te stellen, welke
hoeveelheden eu welks soorten ateen voor
dit doel noodig zouden zjjn.
De woninginspecteurs hebben zich gewend
tot de burgemeesters in hun gebied om de
noodige opgaven te verkregen. De minister
en de inspecteurs dringen op een zeer spoedig
bericht san. (Hdbl.)
Om ssn de bezwiren imki
levensmiddelenverstrekking aan centrale
keukens eenigsrmate te voldoen, zou, naar
de Minister van Landbouw mededeelt, van
de, zjj het ook geringe, voorschotten die
■a iedere vierwekeigkscbe periode in de
gemeente aanwezig zijn, een naar verkiezing
grooter of kleiner gedeelte ter besckikking
van de centrale keuken kunnen worden
gesteld. Ook de hoeveelheid levensmiddelen,
die eventueel in een gemeente in bezit
worden genomen en die niet zóó groot zijn,
dat zjj voor distributie onder alle ingezetenen
in aanmerking komen, kunnen bestemd
worden voor de centrale keukens.
Het Volk meldt, dst de leider
ven de onderhandelingen over de nieuwe
economische overeenkomst tusschen Neder
land en Duitscbland, de heer von Goeist,
naar Berlin is vertrokken. De Nededand-
sche gezant te Berljjn, de heer Gevers, is
onderweg naar Den Haag.
De Miniatar-presidant heeft medegedeeld,
dat de regeering vau plan is, de Kamer op
d» hoogte van de gerezen moeilijkheden te
brengen, doch daarmede wacht tot de heer
Gevers in Nederland is aangekomen. Ver
wacht mag dus worden, dat in bet eind
der week ven de zjjde der regeering aan de
Kamer mededeeling zal worden gedaan hier
omtrent en van den stand der kwestie.
Volgens de N. R. Crt. zullen
maximumprijzen voor naaigaren worden
vastgesteld.
De broodkurl nn hnt 47ste
tijdvak is geldig van 27 April lót en met
3 Mei. De bons dar broodkaarten geven
recht tot koop en verkoop van de helft van
bet broodgewicht, dat hg de bons ia aan
gegeven. v
Den cacaofabrikanten i9 ver-
boden eacao af te leveren voor vervaardi
ging van chocolade en bsnbons, terwgl het
bewerken van cacao tol genoemde versna
peringen "tevens verboden is Vervoer van
cacao in gesloten verpakking en geheel
geread voor 't verbruik is alleen toegestaan.
De kapt. paardenarts H. Ver-
berne te Breda schrjjft aan de N. Crt.:
Het distribueeren van het vleescb der
Btierkaiveren, komt mg voor, niet dat nut
sf te werpen, voor de voeding der menschen,
hetgeen men er zich van voorstelt
De voedingswaarde van dit vleescb is
over bet algemeen genomen nihil, daar
nuchter kalfsvleeseh onrjjp vleesch is, daar
enboven is het vlug aan bederf onderhevig,
waartoe ook het vervoer bijdraagt, waar
door veel van dit vleesch voor de con
sumptie verloren gaat.
Uit een hygiënisch oogpunt beschouwd,
is onrjjp v'eesch ren niet aanbevelens
waardig voedingsmiddel en is het de vraag
of het veelvuldig gebruik daarvan te ver
dedigen is.
Zaak zou zjjn: De stierkalveren opfokken,
j k°eMn oodermelk daarvoor reven
gedurende 10 k 12 weken, alleen dut voor
deze kalveren, waardoor nog een groote
hoeveelheid ondermelk overblijft voor da
consumptie der menschen.
Dan zal met den weitjjd er bh een kudde
kalveren ontstaan, waardoor na eenige
maanden, das tegen September, het vleesch
daarvan veel grooter voedingswaarde
heeft daar het vleesch van deze opgefokte
kalaer.n ag.n. rjjp ia ,0or de roeding der
menschen.
De voorraad vleesch zal dan van dien
aard zgn, dat men niet genoodzaakt is, m
masaa de groote beesten te slachten, en kan
de veestapel ruim boven het peil gehouden
worden.
Er worden aan het Departe
ment van Juatitie maatregelen voorbereid
ter beteugeling van de in den laatsten tjjd
steeds meer voorkomende rijwieldiefstallen.
Aan procureurs-generaal en officieren
van Justitie heeft de Minister een srhrjjven
gericht, waarbij wordt aangedrongen op
««n gestreng optreden tegen rjjwieldieven.
Wellicht zullen alle rijwielen moeten worden
geregistreerd ten name van een bepaalden
eigenaar en zal een kenmerk van rgkswege
worden aangebracht, waaruit dan dadelijk
zou kunnen blgken of iemand die in het
bezit van een rjjwiel wordt gevonden, daar-
al of niet de wettige eigenaar is,
*Albla»nerwaard en YKJfheeren-
landen, 2ff April. De handel in kaas ia
deze waak, bij eenig ruimer aanbod redeljjk,
prjjs iats stijver, boter met goede vraag en
toenemend aanbod zeer vast in prjjs; men
besteedt tbans in deza streken voor kaas
f 67 a f69, eerste kwaliteit» en zware partij
tjes tot f 71,50 per 50 kilo: Góaboter f 1.70
4 f 1,75, weiboter f 1,56 a f 1,62' t per l j kilo.
De weai «gesteldheid was de laatste week
zeer afwisselend; zwara nachtvorst met
dichtgevroren slooten an zomertemperatuur
wisselden elkaar af; da boven den grond
gegroeide vroege aardappelen zjjo vrjj alga-
meen afgevroren, an veel in bloei staande
steenvruchten zqu erg benadeeld; gelukkig
■tonden de Meikeraan nog nist in bloei
'Amelde, 26 April. Met ingang van 1
Mei a a is tat rjjkspostbode alhier benoemd
de baer A. van Gelderen, thans hulpbode
alhier.
'Anseide en Tienhnveu, 26 April.
Ds Emmabloem-collecte in deza gameenten
heeft opgebracht ruim f86, de jonge damaa
die ze verkochten, hebban ook dit jaar weder
voldoening van bun werk.
'Glesnendaaaa, 26 April. De verkoop
van de Imma-bioempjes beeft in deze ge
meente f 94,62 opgebracht.
'BrmndwUk, 26 April. Ook in deze
gemeente is ren commissie gevormd, be
staands uit de heeran A. van de Giessen Lzu
C. Korevaar an P. Goedhart, respestievelgk
als voorzitter, secretaris en lid, welke tot
taak baeft ta beoordeelen, wie in den aan
staanden herfst van de distributie vsn
aardappelen, boonen enz. divnen te worden
uitgesloten en dus op eigen verbouw zgn
aangewezen. Tevens zal deze commiasie
een ieder van advies dienen, wat den ver
bouw van verschillende gewassen, alsmede
den aankoop van zaaizaad, pootaardappelen
enz. betreft.
Hnnrnaar, 26 April. In dn vacature,
ontstaan door het vertrek van mej. H. Hun-
talman naar Leiden, is uaet ingang van
1 Mei als onderwijzeres aan de Chr. School
alhier benoemd mej Goote van Oud-Beier
land, thans tjjdelgk werkzaam te Rotterdam.
"Molenaarsgraaf, 25 April. De alhier
samangastelde commissi» bestaande uit de
heeren T. van TJzeren, voorzitter; C. Var-
hoef, secretarie en J. Boon, lid, heeft tot
taak, vast ta stellen, wie in den a s. berfat
van de distributie van voedingsgewassen,
als aardappelen, bonnen enz. dieaen te
worden uitgesloten. Teveoa .verstrekt deze
cominisaie alle gewenschte mlichtinge».
Montfoort, 26 April. De beer J. van
Iteraon albier, slaagde te Utreskt voor het
acte-exameii L.O.
'Kleuwerkerk a/d IJnsel, 25 April.
De jaarlgksche graserpacktiog van de
IJaseldgkeu dsor de heeren kerkvoogden
der Ned. Herv. Gem albier heeft opge-
braebt f 997, tegeu f 483 in hst vorige jaar.
In memg opzioht ia bat vroege voor
jaar nog al meegeleopen Uitgezonderd
enkele dagen ia het nog al zonnig geweest,
hetgeen Voor den warmoezier mei glas van
groot belang ia. Kou met zoouescbjjo is
met erg, maar wanneer het doorloopend
betrokken waer ia, dan groeit het onder
het glaa niet, aoodat van da vroege groen
ten met het voordeel getrokken wordt, *1$
bij helder waer. Ook de landbouwer heeft
geen klagen. Door het zachte weer van de
maand Maart waren de weiden al heel
vroeg groen en bet gras aau 't groeien.
Wanuèar nu April zich maar goed hield,
dan kondaai de koeien vroeg naar buiten,
wat met bet oog op bet weinige hooi en
het luttele krachtvoeder zeer wslkom zou
wezen. AI heeft April nu wel eens een
witte hoed en eenige nachtvorsten gegeven,
te klagen beeft men toch sist gehad. Op
een paar uitzonderingen na, zgn alle koeien
vroeg naar buiten gegaan, vroeger dan het
vorige jaar, toen het weer zoo tegenliep.
Vond men la vroeger jaren alleen ge
scheurd of gespit land voor de tuinderijen,
thaus ziet men heele stukken bestemd voor
aardappelen, bruine boonen of andere ge
wassen, zoodat ook te dezer plaatse wel wat
gedyin wordt voor de voediDg van mensck
en dier.
'NlenwLekkerlsnd, 26 April. Al»
leden van de cultuur-commissie, belast
met de ontginning en verdare exploitatie
van 6Vs H.A. grasland, welke door den
gemeenteraad zgn gehuurd van de diaconie
der Ned. Herv. Kerk, zgn aangewezen de
heeren P. G. Hegnis, J. de Jong, D. de Haan
en A. Verbaar. Reeds is een aanvang ge
maakt met het scheuren van het land.
De verkoop van de Emma-hloempjes
hééft alhier f 20 opgebracht. Bovendien
ia op een lijst, welke bg de ingezetenen
heeft gecirculeerd, eveneens voor een bedrag
van f 50 geteekeud.
'Ottaland, 25 April. De alhier in deze
gemeente door aebt meisjes ten verkoop
aangeboden Emma-bloempjes ten bate van
het Sanatorium-fonds voor minderjarige
tuberculoselijders heeft opgebracht f 21.
Oudewiater, 26 April. De firma van
der Lee albier heeft voor het personeel
van haar touwslagerjj één H.A. öouwland
beschikbaar gesteld voor tuingrond. De
perceelen worden verdeeld naar de grootte
van het gezin. De bewerking van het land
geschiedt op kosteg der firma.
'Beenwük, 26 April. DeEmmablnem-
verkoop, Maandag j.l. gehouden, heeD in
deze gemeente f 8150 opgebracht Het
bestuur van de afdeeliog Reeuwjjk en
Omstr. van de Zuid-Holl. Ver. „Het Groene
Kruis", waarvan deze verkoop uitging, kan
niet nalat»n ook van deze plaats een har
telijk woord van dank te betuigen aan
allen, die e<n gift afstonden en aan de
dames, die haar tjjd en moeite voor het
inzamelen der geld-n beschikbaar stelden.
Zg allen, hebben hiermede een steentje
bijgebracht om Ijjden te verzachten en in
vele gevallen te voorkomen, daar de op
brengst ten goede komt aan de Nederland-
sche Centrale Vereeniging tot bestrhdini
der Tuberculose.
W add lux veen. 26 April. In de j.l.
Vrijdag-avond gehouden jaarvergadering
▼an de PropsgaDda-club bleek uit het jaar
verslag van den secretaris, de» heer Joh.
Hogeoels, dat dit jaar weer flink ia gewerkt.
Het financieel verslag wees een batig aaldo
aan.
De aftredende penningmeester, de beer
H. Gerts, werd met algemeene stemmen
herkozen.
Daarna werd het verslag van dn gehouden
vergadering der Federatie uitgebracht.
Met een opwekkend woord van den voor
zitter om als propagandist ook io dit nieuwe
vereenigingsjaar de verplichtingen als lid
dar verenmging nauwgez«t te vervullen,
ward de vergadwring gesloten.
*WUngaard«n, 25 April. Alhier is
aan aommiasie samengesteld uit de heeren
J. vau der Vlist, J. Vink en J. Aanljes,
respectievelijk ala voorzitter, secretaris en
lid, welke tot taak heeft vast te stellan,
wie »n den a.a. herfst op eigen voeding is
aangewezen.
Tevens zal da commissi* een iedar va»
advias dienen, omtrent de teelt van ge
wassen.
KERKNIEUWS.
Bg de Ned. Herv. Gem. te
Groot-Ammera ia baroepen Ds. J. A. van
Bovan te Ede (G
Da. Anth. C. Enkelaar te
Jaarsveld is beroepen bg de Ned. Herv.
Kerk ta Ter Aar eu Den Ham.
o—
§Oud«rkerk a/d IJssel, 26 April.
Door de diaconie der Hervormde Gemeente
ia ovar 1917 o a. ontvangen: aan rante
f 1842,90; aan kerkcollecten f 2033,75; bus
op het kerkhof f 103,20.
Uitgegeven werd o.a. aan gewone hedeeling
f 3791,60; aan liefdegiften f 407,27; aan
kleeding, brood en brandstof f 853,43.
*tHslwi|k, 26 April. Zondag j 1. heeft
Ds. F. A. France, in tegenwoordigürid van
vele vrienden, zoowel uit Stolwgk zelf als
uit omliggende gameenten, afscheid van deza
gemeente genomes. Hg beeft dat gedaan
naar aanleidiog van de woorden uit bet
bekende verhaal der Emmaüsgangers„En
zg gingen samen denzelfdeo weg". Die twee
waren voor Da. France: de gemeeute Stol
wijk en bg *«lf. Achtereenvolgens schetste
hg su: de verwachtingen, waarmee hg 5
jaren geleden de reis met de gemeente was
begonnen en daarnawat er van die ver
wachtingen fsworden was. Veel goede had-
dan hg en de zjjnen hier ondervonden, maar,
zooals bjjna in elke betrekking, ook de te
leurstellingen bleven bem niet gespaard.
Toch had het goede de overhand en zeker
aou hij deze gemeente niet hebben verlaten,
indien de gezondheidstoestand van zgn oud
ste kind dat niet geboden bad.
Met onverdeelde aandacht werd de rede
van den scheidenden ieeraar aangeboord en
ieder was ar tan volle van overtuigd, dat
de woorden, door hem gesproken, oprecht
en eerlgk gemeend waren en dat er met hein
een waarachtig Christen ons ging verlaten.
Na de rede volgden du gewone toespraken
en vóór hot uitspreken van den zegen nam
Da. fiumink, de consulent, b'et woord om
Da. France de» dank der gomaeqte te bren
gen an er de aandaeht op te vestigen, dat
deze, ondasks de teleurstellingen, die hjj
in xgn ambt had ondervonden, toch altgd
met liefde zgt taak is bijj*aa vervullen;
volgens spreker wel een bewijs van zgn
edel karakter. Op verzoek van Da Immink
zong de gemeente toen den Ieeraar en zgn
echtgesoote toe: Gez. 224 1.
Moge het de familie France in hun Dieuwe
gemeente in alle oplichten wel gaan!
van
THOMAS DE MOOR
Het verhaal der lotgevallen van de stad
Schoonhoven is aan ieder wel het me*st
bekend uit Henricus van Berkum's „Be
schrijving der stad Schoonhoven". Maar
er bestaan meer werken, welke op de ge
schiedenis van Schoonboveu betrekking
hebben, zoo oudere als jongere, doch die
zich in eene veel geringere algemeene be
kendheid mogen verheugen.
Het oudste, mij bekende verbaal, is dat
van den beroemden monnik Cornelius
Aurelius, een vriend en tijdgenoot van
Erasmus. 't Is een, in Latyosch» verzen
geschreven geschiedenis van de be'egering
van Schoonhoven door de Geldérschen in het-
beg'in der 16» eeuw. Vervolgens gepft de
Italiaan Guicciardini in zgn in. 1582 ver
schenen werk over de Nederlanden eenige
bijzonderheden over de stad, alsook een
duidelijke plattpgrondleekening (1). In de
17e eeuw waren er verschillende schrijvers
die in hun beschrijvingen1"» van Nederland
eenige bladzijden wijdden aan Schoonhoven,
o. a. vinden we hij Boxhoorn, (lj en Junius (3)
verschillende merkwaardige feiten aange-
teekend.
In het, in 1649 bij Blaeu verschenen,
groote werk evenwpl komt de eerste korte
beschrijving van Schoonhoven voor en wel
van de hand van den secretaris Straalen (4|
Ook de beschrijving is verduidelijkt door
een prachtigen plattegrond.
De achttiende eeuw eindelijk Kleef te
dezer opzichte in 't minst Diet bg haar
voorgangster achter.
Jammer is, dat van bronnenstudie meestal
gen sprake is; de eene auteur schreef
eenvoudig na wat vorige schrijvers reeds
verteld hadden. Uitvoerige berichten zgn
te vinden in de Kleefscbe en Nederland-
sche oudbeden, (5| in Smids' „Schatka
mer." (6) alsmede in de „Hedendaavsche
Historie". (71 Ook hét meest uitgebreide
werk. dat ooit over de stad is geschreven,
zag in deze eenw het licht, het reeds ge
noemde n.l van Henricus van Berknm. dat
in menig Scboonhovensch gezin nog aan
wezig is. (8)
Ongevepr twintig jaar na de uitgave van
van Berkum kwam opnieuw een werkje uit,
dat uitsluitend op Schoonhoven betrekking
had en dat denzelfdeo titel droeg als dit
opstel.
Aangezien dat werkje zoo weinig bekend
is, schtte-ik het wel van hsiang om er bier
een en ander van te vertellen.
Eén ding echter verge men niet van mjj,
n.l. dat ik het, evenals Thomas de Moor..in
zoetvloeiende rijmen doe.
Thomaa de Moor, een Schoonhovensch
notaris, noemde zgn werk, volgens de ge
woonte van zgn tgd, „Arcadia", een naam,
ontleend aan het klassieke land der herders
en herderinnen, gelegen in bet midden van
den Peloponnesus.
't Moet ons dus niet bevreemden, telkens
kennis te maken met een of andere Grieksche
godheid,en 't spreekt van zelf, dat de
stgl, in tegenwoordigheid van zulke Hoog-
Mogenden, eenigszins hoogdravend wordt.
Zoo is de heer de Moor om een voor
beeld te noemen niet tevreden, dat de
glorie van deze stad bekend zjj in ons land,
des noods daarbuiten, neen, hjj besluit zgn
gedicht aldus:
„Zo klinkt Schoonhoven» lof
Tot boven 't star gewelf, in't allerschoonste
[hof."
Doch hoe dit alles zg, wg zgn er den
sshrjjver dankbaar voor, dat hg ons een
beeld heeft nagelaten van bet Schoonhoven
uit zgue dagen; ware dit b.v. iedere vjjf
en twintig jaren door esn ooggetuige be
werkstelligd, wat zouden wjj dan nü een
duidelgken kgk hebben op de inrichting
van onze stad in vroeger dage»!
En laat ons nu iuiateren naar het verhaal
van de morgenwandeling, die onze hoog
gestemde dichter maken ging diir en óm
de stad van Schoonhoven op zekeren
scboonen lentemorgen.
„De blonde Auroor" en „de lucht" hadden
samen de natuur al netje» opgeredderd
voordat hjj uit bed was gestapt.
Hoor welk karwei ze al achter den rug
hadden: „De blonde Auroor dan had pas
de diamanten deuren oatgrendeld van het
licht, de luebt met gloeiende kleuren aa»
d' oosterkim bezoomd, met goud eu kar-
moagn zich rjjk'lgk opgetooid, de vale
nacbtgordgn bad ze, op haar bigde komst
zoo even weggeschoven, en 't maan en
siarrrenlicbt deed zjj allengs verdoven,
terwgl zg 'l half rond begoot met eenen
lach
't Scheen goed weer te zullen worden,
want geen wolkje was er aan de lucht te
zien en do vogels zongen vrooljjk tusschen
het jonge groen. Al lang had onze notaris zich
eens willen vermeien in een wandeling
dóór en ém de stad, maar het barre win
terweer en de drukta op zjjn kantoor had
den hem steeds weerhouden. Op dezen
mooien morgen echter liet hjj z'n testa
menten, inventarissen en cedelen voor
't geen ze waren en had 't er nu maar eens
vaa genomen. En maar pas op straat, was
hjj al dideljjk verrukt over den schoonen
morgen. Of 't waar is wat bg ons vertelt,
n.l. dat hjj zóó in de wolken was, dat hjj
li 1' improvista een lied begon te zingen, durf
ik niet verzekeren, maar mogen we
eigenljjk wel twjjfeien, waar hjj zoo stellig
man en paard noemt, ,'k Liet", zoo schrjjft
hjj, door dat schoon verrukt, aldus mjjn
zangstem hooren
„Bekoorljjk morgenlicht! Vol scboone da
geraad
Hoe heerljjk praalt ge althan» in glorierjjk
[feestgewaad
Hoe gadeloos, hoe groot, hoe rjjk is uw
[vermogen!
Wat straalt van schitterpracbt door 's hemels
f ruime boogen
Wat stort ge al lieflijkheid op 't somber
[aardrjjk neer!
Hoe word uwe bigde komst bewelkomt
|keer op keer!
Door mensch en vee, om strjjd u zeeg'nen
(en begroeten
Wil ik u thans verheugd, al juichend meé
[ontmoeten,
U zijt op bigde tosn, mjjn morgengroet
[gewjjd,
Terwgl ge een balsemlicbt op bosch en
[velden spreid,
O levenswekkend licht! O bron van glaos
[en luister!
Wiens bigde komst allengs verdrjjft het
[ak'lig duister,
Wee» welkom! Weest gegroet! aan 's hs-
[mels heldre trans!
Deza notaris verstond dus méér d&n enkel
en alleen zjjn vak. Men staat echter ver
stomd over 't geen hjj ons verder vertelt.
Terwgl hjj vroolijk zjjn bovengenoemd lied
stond te ziogen was „Febus" met zjjn glans
reeds, als een moedig held, ter kimme
uitgerezen. „Men kon een bljjds dag als
in zjjn aanzicht leezen, hjj dreef de nevels
voor zich heen in 't blauw azuur en scheen
vroljjk op 't gezicht van dit bekoorlgk vuur."
Heeft een van mjjne lezers zoo iets wel
eens meegemaakt of zelfs maar hooren
vertellen? 't Doet werkeljjk denken aan
geesten-zienerjj!
Na zjjn hulde aldus aan de Natuur ge
bracht te hebben overlegt hö hjj zich zelf
wnar hjj 't best met zjjn wandeling zal kun
nen beginnen. Zijn keuze valt dan op de»
oever van de Lek.
Vol lof is hij over wat zjjn oogen nu zien.
Een rivier!, een hollandsche rivier! Blauw
is het water en groen zjjn de boorden. Hier
en daar spitst een toren door de boomen
heen, schepen komen statig aanzeilen en
zalmvisscht-rs werpen hun net (D)
Merkwaardig is 't boe een korten tgd in
den zomer, de oevers hier staosch overdekt
zjjn met een insect „haft", of „oeveraas"
genaamd. Bg zwermen vallen deze eendaags-
vliegjes ook in de rivier, waar ze door de
grage visschen terstond worden opgehapt.
Lang kan bij niet toeven op de Veer-
waard, want bjj heeft nog 'n heéle wandeling
vóór zich.
Over de fraajje houten brug met gzere»
leuningen komt hjj onder de Veerpoort
(10) door op den Wal. Pas onlangs zjjn
lands wallen weer beplant met een dub
hele rjj iepen, en het pad, dat daartusschen
ligt, is goed gezand.
In 1770 vielen alle boomen, die de wallen
sierden. Van uit de verte gezien lag de
stad toen kaal, als tusschen naakte dijken
Maar nu pluimen weer overal jonge boompjes
boven de wallen uit. Met behagen loopt
beer de Maor er onder. Voorbjj bet bastion
waar du de algemeene begraafplaats is
bljjft bjj even toeven em in de verte uit te
zien naar het stadje Nieuwpoort, dat daar
grimmig ligt tusschen zjjn booge vesting
werken.
Meer naar het Oosten ziet bjj den toren
en de vele boomen van Willige Langerak.
't Is dadr, dat de inwoners van Schoonhoven
veelal zich gaan vervrooljjken en verfrisschen
na gedanen arbeid of op feestdagen.
Om daar op Stichtschen grond te komen
moest men steeds door de Lopiker- of
Kruispoorten gaan. Want de Utrechtsche
dijk was door een steenen beer verbonden
met den Vestingwal. Wjj kennen dezen beer
enkel aan de binnenzjjde bellend terwjjl daar
voor een aarden dijk ligt. In den tjjd echter,
waarin deze „Arcadia" geschreven is, was
ook de buitenkant van den beer hellend, op
dezelfde wjjze als de binnenkant. Zoodoende
kon de vjjand nooit van dién kant op den
wal komen. En om dit gebèèl onmogeljjk
te maken was op den dubbel hellenden
muur een steenen pop gemetseld. Alzoo
werd de buitenkant van den beer bespoeld
door de Kil en bjj hoog water rechtstreeks
door de Lekwas de beer dus een water-
keering (tl).
Doordat dit muurwerk dikwjjls bloot stood
aan den druk van het buitenwater, waren
van tjjd tot tjjd belangrijke herstellingen
noodzakelijk, waarmede op den duur heel
wat geld gemoeid was.
Zjjn wandeling vervolgend, is de heer de
Moor de Lopikerpoort genaderd. Tien jare n
is zjj ouder dan de Veerpoort, maar zjj is
van veel geringere, bouwkundigs waarde.
Ook dakr was de toestand heel anders dan
wjj dien thans kennen. Een brug vormt de
verbinding van de stad met den singel. De
beere-gracht (12) staat in open verbinding
met de droge-gracht en aan den singel
grenst een hoogbewald raveljjn of halve
maan, 't welk dient om de stad aan de
Oontzjjde te dekken.
't Was in deze omgeving, dat in het jaar
1672, ten behoeve va» de versterking van
de stad, verscheidene huizen zjjn afge
broken (13).
(Wordt vervolgd.)
Aanteekenlngen bU dei Tekst.
1. L. Guicciardini. Description de touts
s Pays-Bas. Anvers 1582, chez Ch. Plantin.
2. M Z Boxhom. Tooneel ofte beschrjj-
vinge der ateden van Hollandt, Amsterdam
1614.
A. Junius. Tooneel der ghemuurde ende
onehftnuurde steden en vlecken van Hol
landt en Westvriesland. Amsterdam, 1646.
4. Tooneel der Steden van de Vprrenigbde
Nederlanden met hare beschrijvingen, uit
gegeven bij Joan Blaeu, Amsterdam 1649.
5. Kabinet van Nederlandsche en Kleefscbe
Oudheden, door M. Brouérius van Nideè en
Is la Long, Amsterdam 1727.
6. Lud. Smids. Schatkamer der Neder
landsche oudheden, Haarlem 1737.
7. Hedendaagsche Historie of Tegen
woordige Staat van alle volkeren, 1739-1803,
Amsterdam. (De 5 deelen over Holland zjjn
van de band van J. Wagenaar).
8. Henricus van Bsrkum, Beschrjjvjnghe
der stadt Schoonhoven vermeerderd door
J. A. B. M. D. (J. A. Block, Med. Dr.),
Gouda 1762.
9. De zalmviascherg bjj Schoonhoven, „De
Tempel" genaamd is zeer oud.
Reeds in de tweede helft van de 14« eeuw
lezen we van een geschil daaromtrent
tusschen Herbaren van liesveld en Jan
van Blois, Heer van Schoonhoven.
Vroeger werd beweerd, dat de zalm, die
omtrent Schoonhoven gevangen werd, de
beste en smakelijkste was, Die, welke
elders werd gevangen zoo zei men
vonden de liefhebbers óf te vet en tanig,
óf te droog en mager
Dat er voorbeen heel wat meer zalm op
de Lek werd gevangen dan tegenwoordig,
blijkt wel uit 't geen Jacob van Oudenhoven
aanteekent in z|jn „Out Hollandt, nu Zuyt-
Hollandt" (Dordt 1654, blz. 28) n.l.: „In
1648 werde met esn zegen, in eenén op-heel
arht-en-veertig salmen op den eersten worp
in de Leek, onder Nieuw-leckerlandt, op het
Landt getrocken Ende wort geseyt,
dat de Dienst-boden in haer Huyr plachten
te bedingen datse maer tweemael in de
weeclc Balm wilden eten."
10. De Veerpoort, in reoaissance-stjjl
gebouwd tjjdens bet burgemeesterschap van
Block en Iluyt vólgens haar opschrift
in 1601, kennen we gelukkig allen uit
dageljjksche aanschouwing Vóór 1601 (vol
gens de kaart o i. van Guicciardini) stond
de Waterpoort aan de Noordzjjde der
Scbeepmakersbaven.
11. Op den platte-grond van Guicciardini
is de toegang tot den Utrechtschen djjk
met een poort afgesloten. Door het toepazen
van een nieuw vestingstelsel, werd deze
poort bljjkbaar overbodig.
12. De gracht waaruit de steenen beer
oprijst.
13. De Vestingwerken van Schoonhoven
bestonden in 1672 slechts uit drie bastions
aan de oostzijde, zoodat de stad van achteren
geheel open lag. In de jaren 1672 en 1673
is zjj met 5 nienwe bastions en een diepe
gracht voorzien en dus geheel gefloten
geworden.
Uit brieven van Louvignies, Westerloo,
Paulus Wirtz e. a. bljjkt, dat de toestand
van de vesting Schoonhoven in het jaar
1672 zoó wanhopig waB, dat 't beusch niet
aan haar heeft gelegen, dat de Franschen
haar niet veroverd hebben.
Bjj een aanslag op groote schaal zou de
stad dan ook niet te houden zjjn geweest.
Einde 1672 kwam evenwel verbetering in
den toestand toen de markies van Westerloo
(die nk het vertrek van de Louvignies
kommandant van de stad werd) zich tot de
Algemeene Staten gewend had. Door de
Staten van Holland werden de gedeputeerden
te velde en de veldmaarschalken prins
Maurits van Nassau en Paulus Wirtz gelast
in slis behoeften te voorzien (Resolutie
Holland 6 December 1672).
(Zié „de verdediging van Nederland in
1672 en 1673", door Jbr. J W. Sjjpesteijn en
J P. de Bordes, 2de deel blz. 66 e v
's-Gravenh. 1850.
