1
Uit ons Regeeringshuis
Moet gij
fraai briefpapier
S. W. N. van Nooten
Lotgevallen van Samfoo en Jacka
(Avondvergadering.).
VBRKEERSFONDS.
Landwegen.
BIJ de af deeling „Landwegen" verklaar
de de heer EBELS (VJD.) met belang-
atelling te hebben kennis genomen van
het voornemen der Regeermg om in 15
Jaar tijds het Rijkswegennet te voltooien.
Hij ging er mee accoord. evenals met de
door de Regeering aan te leggen normen.
HU blijft 't betreuren, dat het Noorden
des lands er bU de wegenvoorziening nog
altUd zoo slecht afkomt.
De heer i r. VOS (S.D.) betoogde uit
voerig, dat de urgentie van een spoorweg
tunnel bU Velsen even sterk is als de ur
gentie van een verkeerstunnel daar onder
*t Noordzeekanaal.
De heer MES (R.K.) vroeg inlichtin
gen over den voorgenomen bouw van een
brug tusschen Noord- en Zuid-Beveland
over de Zandkreek.
De heer J. TER LAAN (SD.) was
voor een tunnel onder het Noordzee-ka
naal. HU drong aan op spoedige verbete
ring van den geheelen weg Rotterdam-
Hoek van Holland en wenachte zooveel
mogelijk fietspaden langs de wegen.
Vervolgen^ besprak" hU de wegverbin
dingen beoosten Lelden tusschen Amster
dam en Rotterdam via Ypenburg. HU
meende, dat de weg no. 1 (Bodegraven
Amsterdam) het eerst aangelegd moet
worden, omdat anders het verkeer ln d»
richting van den tunnel te Rotterdam te
«waar belast zou worden.
Antwoord van don minister.
De MINISTER VAN WATER
STAAT, de heer Van Buuren, is het er
tnea eens, dat er achterstand ln Gronin
gen is.
De minister vond bU zUn optreden, dat
rijn voorganger had beslist ten gunste
van een verkeerstunnel bU Velsen.
BU den aanleg van den weg Rotterdam
—Hoek van Holland zal de aanleg van
rUwielpaden overwogen worden. De we
gen beoosten Lelden, tusschen Rotterdam
en Amsterdam, verschillen niet veel ln
lengte, doch ln verband met de economi
sche belangen en de elschen van de vei
ligheid is de weg langs Ypenburg het
meest urgent, urgenter dan de weg Am
sterdam—Bodegraven.
De tunnel te Rotterdam zal op den
duur geen groote beteekenis voor het
doorgaand verkeer hebben, wanneer (over
10 Jaar) de brug in den Stormpolder
wordt gebouwd. De tunnel heeft hoofd-
■akeUJk plaatseUJk belang. Vandaar, .(lat
het RUk niet alle kosten op zich kanfie-
men en volstaan moet met het renteloos
verstrekken van het kapitaal.
De af deeling werd hierna goedgekeurd.
Daama werd de begrooting van het
▼erkeersfonds zonder hoofdelijke stem
ming aangenomen.
(Vergadering op VrUdag).
Pensioenkorting spoorweg
personeel.
Oestemd werd over de motie-Van Hou
ten, om de korting op de pensioenen van
het spoorwegpersoneel te doen vervallen.
De heer HERMANS (R.K.) ver
klaarde, dat zUn fractie deze motie on
doelmatig vindt Wel is sU van oordeel,
dat onbillUkheden moeten worden opge
heven. ZU zal tegen stemmen.
De heer OUD (VD.) xeide, dat de me
thode van deze motie onjuist is; ook zUn
fractie zou tegenstemmen.
De heer BIEREMA (L.) legde een
verklaring ln gelUke zin af.
De motie-Van Houten werd verworpen
met 58 tegen 25 stemmen. Vóór: de 8J>.
A*, de CP, de N.S.V. en de C D U.
ONDER WIJ SBEG ROOTIN G.
Laffer Onderwijs.
Daama werd het debat over dè afdee-
ling Lager OnderwUs van de OnderwUs-
begrootlng voortgezet.
M«vr. DE VRIES—BRUINS (SD.)
beq»rak de wenschelUkheld van huishoud
onderwUs voor meisjes in het zevends
leerjaar en drong aan op een betere re
geling van de uitbetaling van de salaris
sen bU «lekte van onderwUzers.
Mevr. B A K K E R—N O R T (VD.)
vroeg aandacht voor het bestaan van on
hygiënische toestanden in particuliere be
waarschooltjes en voor de slechte betaling
van de leerkrachten bU het voorbereidend
onderwUs.
De heer TIL A N U S (OMi) besprak de
toepassing van het ontslag aan de ge
huwde onderwUseres.
De leerlingenschaal bU het L. O. is h e t
punt der begrooting geworden Hoe is dal
zoo gekomen? Door de actie van de on-
derwUzersbonden? Doordat misschien
door den minister op audiënties zekere
verwachtingen zUn gewekt? Citaten uil
rapporten van de onderwUs-lnspectie zUn
verkeerd gebruikt en stellen aldus de
aaok 4n een etfjuist licht.
Over den nood der Jonge, werklóme on
derwijzers is men f algemeen eens, doch
het gaat nu om de vraag hoe men hen
moet helpen. I* he; dan wel verantwoord
onder deze omstandigheden de
opleiding aan de kweekscholen
te laten doorgaan? Wordt het niet hoog
tUd een „numerus clausus" voor de kweek
scholen ln te stellen?
Wat nu de leerlingenschaal betreft,
wees spr. erop, dat ln bepaalde gevallen
meer leerkrachten mogen worden aange
steld, als het leerlingenaantal boven het
qormale groeit. Laat de Regeering dan
in die gevallen kweekeiingen "met akte
aanstellen op een salaris van f 50 per
maand. Vele jongelui zullen bUJ zUn, als
zu een zoodanig bedrag kunnen verdie
nen.
Spr. bepleitte vervolgens een eenvoudi
ge wettelUke regeling voor het voorberei
dend onderwUs dat beter eigenMJk
kleuteronderwUs zou moeten heeten
waarbU gelUkstelllng van het bUzonder
met het openbaar onderwUs moet worden
verkregen; veel geld is daarmede niet ge
moeid.
Spr. wilde invoering vart godsdienston
derwijs op de kweekscholen.
De heer WIJNKOOP (CP) ging het
standpunt der verschillende partijen ten
aanzien van de leerlingenschaal na. Hij
kwam tegen het streven der rechterzUde
op. om hoe langer hoe meer openbare
scholen te laten verdwUnen.
Spr. zelde vervolgens zich af te vragen
wat de houding der katholieken inzake de
leerlingenschaal zal zUn e*» hU achtte de
R.K. fractie voor een groot gedeelte de
schuld van den tegenwoordlgen slechten
toestand op onderwijsgebied.
De heer WOUDENBERG (NBB.)
zeide dat de aandacht wel eens gevestigd
mag worden op een boekje van den heer
K. DUkstra, dat op de scholen wordt ge
leien, in welk boekje de NBB. een on-
Nederlandeche beweging wordt genoemd.
De heer OUD (VD.): Een goed boek
je! (Gelach).
De heer DE VISSER (CP.): Dat Ie
het beste deel van Je redevoering! (Ge
lach).
De heer WOUDENBERO (NSB.)
betoogde vervolgens, dat alle critiek neer
komt op het hoofd van dezen minister
van OnderwUs. die, goedig als hU is,
slechts een klein stukje kabirietspolitiek
verdedigt. De N.SJB. zal tegen de begroo
ting van OnderwUs stemmen.
De heer VAN HOUTEN (CD.) be
twist de berekening van den minister van
de kosten van verlaging der leerlingen
schaal. Spr. vreeat, dat de berekening van
den minister geen vergissing was, doch
een consequentie der militaire lasten. De
Kamer heeft sich ten opzichte der defen
sie zoo vrUgevig getoond. Laat haar thans
de afbraak van het onderwUs eens onge
daan maken.
Spr. richt sich tegen de dankbeelden
van den heer Til an us, die de aanstelling
van kweekeiingen met akte wenachte.
Dan sou het loon dalen tot het pell van
een Jeugdloon.
De heer KROL (CB.) «egt, dat de
moeilijkheden van de werklooze Jonge on
derwUzers te groot zUn, om door het Ini
tiatief van de maatechappU te worden
verholpen.
Spr. vraagt vrijstelling van «egel voor
sollicitaties bU het L.O. Elke sollicitatie
kost den sollicitanten bUna f L
De heer OUD (VD.) «egt dat op het
gebied der wenschen ten aanzien van het
onderwUs men zich beperkingen moet op
leggen om financieels redenen. Zooals
thans de toestand bU ons onderwUs is,
ls hU niet bevredigend. Het is dwaas el
kander of den minister verwUten te doen.
Het probleem der jeugdige aktebezitters
mag niet worden vereenzelvigd met dat
van de leerlingenschaal. Ook voor andera
gediplomeerden doen zich moeilUkheden
▼oor. De kwestie der leerlingenschaal
moet alleen met het oog op het onder
wUs worden beoordeeld.'Ook de zaak der
kweekeiingen met akte moet men bezien
ln verband met den bestaanden toestand.
NatuurlUk heeft spr. veel liever een an
dere leerlingenschaal, doch da Kamer
doet practischer werk door te trachten de
bestaande schaal te verbeteren. De oor
zaak van de moeilUkheden ligt ln de de
fensie-uitgaven. Spr heeft bU spe alge-
meene beschouwingen gewaarschuwd te
gen de defensie-uitgaven ln deze mate,
omdat hU voorzag, dat volksbelangen ln
het gedrang zouden komen. Nu de katho
lieke fractie de^éefensie-ultgaven heeft
aanvaard, heeft zU ook de consequenties
te aanvaarden.
De heer KERSTIN '(8.0.) meent,
dat voor de werklooze onderwUzers iets'
gedaan moet worden. Er moet. naast da
defensie-uitgaven, ook ruimte zUn voor an
dere doeleinden. De kloosterscholen die
nen om met staatsgeld het roomache ge
loof te*verspieden. Een korting op de
salarissen van kloosterlingen verdient
aanbeveling en het verbod van klooster-
llngen-onderwUzers zou een einde maken
aan de werkloosheid. Van de kweekeiin
gen met akte mag geen blUvenc} instituut
worden gemaakt. Het onderwUs moet be
ter op de practUk zUn gericht. Spr. dringt
aan op krachtiger houding Jegens de ge
huwde onderwijzeressen. Een verlenging
van den leerplicht keurt spr. af.
De heer MOLLER (RJC.) heeft uit
de aanhaling van den heer Woudenberg
niets gehoord, wat het bewusts geschie
denisboekje discrediteert. Willen de vrien
den van den heer Woudenberg niet on-
Nederlandsch worden genoemd, dan moe
ten zU niet zoo dlkwUls spreken van
„Germaansch" in plaats van JNeder-
landsch".
Spr. hoopt nog steeds den heer Kersten
tot betere gedachten te brengen. Met
precies hetzelfde recht of liever onrecht
als de heer Kersten het ontslag van
kloosterlingen-onderwUzers efacht, zou
spr. kunnen «lachen, dat de geestverwan
ten van da. Kersten van de scholen wor
den geweerd. Weder citeert spr. tegen
over den heer Kersten eenlge versregels,
die Vondel tegen geestdrijvende predi
kanten heeft gericht.
Antwoord van den minister
De MINISTER VAN ONDER
WUS. de heer Slotemaker de Bruine,
zegt, dat hU de positie der vakonderwU-
aers bU het L. O. bU de volgende wetswU-
zlging zal bezien.
Wat de sollicitaties betreft, de kwestie
van het zegel en die van het bewUs van
goed gedrag, behooren niet onder zijn
departement, doch spr. wil gaarne da
wenschen wenschen der Kamer aan «Un
ambtgenooten van financiën en binnen-
landache zaken overbrengen.
Ten aanzieh van de gehuwde onderwtj-
«eressen heeft de wetgever een ontzagge
lijken last tp de schouders van den mi
nister gelegd.
Somimge gevallen ztjn door den minis
ter nist afgedaan, omdat spreker een
aantal pUnlUke gevallen versameid heeft
om «a tegelijk en naar gelijken maatstaf
te bellissen.
Spreker kan niet antwoorden op ds
opmerking van den heer Woudenberg,
aangezien hU het verband van het citaat
niet kent. Xe dit au weer het eenlge ci
taat, waar de heer Woudenberg hier mee
kan komen. Spreker heeft den heer Wou
denberg reeds herhaaldelijk ultgenoodtgd
zUn klachten met gevallen te adstruoe-
ren, doch dit is niet geschied.
Het huishoudonderwUs ln het zevende
leerjaar moet nog in voorontwerp van
een rapport worden besproken, zoodat het
voorbarig is hierover veel te zeggen. Er
is op dit oogenblik een strooming, welke
gaat ln de richting van invoeging van
het huishoudonderwUs in het zevende
leerjaar. De minister was verplicht dit
streven in de hand te nemen, hetsU om
het te keeren, hetzU om het te regularl-
seeren. Vandaar de instelling eener com
missie.
In de kweekscMblen «al het godsdienst -
ondenrijs als normaal vak worden opge
nomen volgens het ln voorbereiding zUn-
de wetsontwerp op de kweekscholen.
De tuchteloosheid is aan andere oorza
ken toe te schrijven ,dan aan de leerlin
genschaal, o m. aan den toestand ln de
gezinnen tengevolge van de crisis. Spr.
beeft reeds uitvoerig verklaard, dat het
tuchtrecht van den onderwUser niet be
twistbaar ls. Een wet zou discutabel stel
len, of het tuchtrecht van den onderwU
ser wel vaststaat. Het zal zeer netelig
voor den wetgever zUn zich hiermede te
bemoeien en aan den rechter da beslis
sing ln bepaalde gevallen te geven.
Wat de positie van het schoolhoofd be
treft. deze ls veelal een kwestie van per-
soonlUkheid. Nu vaststaat dat tuchtoefe
ning mogelijk is, zal het aan het school
hoofd liggen de tucht te handhaven.
De vergadering wordt verdaagd tot
Dinsdag.
(Vergaodering oml^lnsdag).
ECONOMISCHE ZAKEN.
Aan de orde was de behandeling van de
begrooting van,Economise he Zaken
De heer v. d. PUTT (RJC.) zeide, dat
de devaluatie ons gebracftt heeft, wat de
voorstanders daarvan hadden verwacht,
d.w.z. aanpassing van ons land bU de we
reldhuishouding Nipts meer. maar ook
niets minder. Of men tegenover de huidi
ge wereldconjunctuur nu pessimistisch óf
optimistisch staat, doet Weinig af aap het
feit, dat ons land na de devaluatie weer
is opgeleefd.
Spr. opperde eenlge bezwaren tegen de
samenstelling van de Kamers van Koop
handel, doch had lof voor de werkwijze.
HU besprak vervolgens de nadeelen van
het cadeaustelsel en bepleitte spoedige
maatregelen daartegen alhoewel hU be
greep dat de minister ook met daarbU be
trokken Industrieele belangen rekening
Wil houden.
Tenslotte betoogde spr., dat een dlstri-
butieraad, waarin de middenstand en de
kleinere winkeliers elkander kunnen ont
moeten, nut zou kunnen hebben en
wenachte hU den minister toe, dat hU
góed koers zou kunnen houden.
De heer v. d. HEUVEL (AH.) wees er
op, dat er in het kabiiiet geen agrarisch
deskundige i* opgenomen en critlseerde
het beleid ten aanzien van het departe
ment van Landboew gevoerd. Daarmede
ls «onderling omgesprongen. Thans Is het
afzonderlijke departement Weer opgehe
ven. Het la noodlg, dat een landbouwdes-
WOENSDAO tl DECEMBER ffjf
kundige
de landbouwzaken
behartigt Daaraan wordt te weinig aan
dacht besteed.
Er is groot verschil tusschen de beloo
ning, welke de werkgevers in het land
bouw- en in het IndustriebedrUf ontvan
gen. Het is niet de taak van de overheid
om aan alle menschen gelijke Inkomens
te bezorgen, doch zU moet wel rekening
houden met bedrijven, waarin achterstand
is, bU voorbeeld in den landbouw. Dit leidt
tot schade voor de volkswelvaart.
Er zijn geen maatregelen tot verlaging
van d4waste lasten te verwachten, doch
er zUn nog hooge renten ln het bedrijfs
leven, veel hooger dan die van de publie
ke schuld.
De heer VANLIDTDE JEUDE (L.)
verklaarde ingenomen te zUn met de sa
mensmelting van Landbouw met Econo
mische Zaken. In deze*, tijd behoort de
leiding der economische departementen
in één hand te zUn, ook al zal niemand
van een bewindsman deskundigheid op elk
gebied verwachten. HU heeft zUn deskun
dige adviseurs en ik ben aldus de heer
Van Lidt de Jeude zooals men weten
kan, niet erg op vakministers gebrand.
(Deze toespeling op de gebeurtenissen bU
de kabinetsformatie verwekte nogal hila
riteit).
Wanneer de minister tot handelspoli
tieke maatregelen overgaat, zou het wel
eens kunnen gebeuren, dat deze zich te
gen onszelf keeren.
De heer VAN GELDEREN (SD.)
selde, er op wijzende dat de deflatiepoll-
ttek der vorige regeering ls mislukt, dat
de memorie van antwoord hem zeer had
teleurgesteld, omdat stelselmatigheid en
doortastendheid aan het beleid van den
minister ontbreken.
Alleen ln stelselmatig verband krijgt
ook d* handelspolitiek haar plaats. In
verband hiermede moet men de koop
krachttheorie bezien, waarmede het
vraagstuk der werkloosheid ten nauwste
samenhangt. Iz deze sociaal-democrati
sche politiek dan zoo fantastisch?
De heer WEITK AMJ» (CE.) wijdde
een critlsehe beschouwing aan het stre
ven naar ordening. HIJ wees erop. dat de
werknemers rich vroeger organiseerden
tegen de werkgevers, maar dat nu werk
gevers en werknemers zich organiseeren
tegen alle andere werkgevers en werk
nemers.
Vervolgens sprak hU over de loonsver-
houdlngen tusschen het agrarische en het
industrieele bedrijf. De landbouwer moet
2 4 3 uur werken om 1 uur stedelUk loon
te kunnen verdienen. Te lage belooning
van den boer weerspiegelt zich in zUn
meer dan eenvoudige levenswUze.
De landbouw vraagt niet heel veel; hQ
wil elechte naar denzelfden maatstaf
worden beoordeeld als de andpre takken
van volksbestaan.
Men kan zeker niet de schuld van de
hooge kosten van het levensonderhoud
wijten aan den landbouw. Spr. wees ln
dit verband op de zware eischen, welke
het grond- en het hypotheekkapitaal stel
len en op de overwegende beteekenis,
welke van de industrie ln de handelsbe
trekkingen met andere landen wordt toe
gekend. De Regeering voorziet zich thans
van meer afweermiddelen.
De heer DE MARCHANT ET D'
ANSEMBERG (NSB.) zegt, dat de
landbouw moet worden beschouwd als de
grondslag van het economische leven.
Een afaonderlUk landbouwmlnlsterie zou
de voorkeur hebben. Het gaat allen goed,
als het den boer goed gaat. De verlaging
van renten en hypotheken gaat te lang
zaam.
De heer VANDENTEMPEL (S D.)
vestigt de aandacht op het groote aantal
werkloozen. De opheffing van de werk
loosheid is het centrale probleem der eco-
namlsche politiek.
Eerfc krachtig initiatief echter tan den
staat zelf is noodlg. Men moet niet wach
ten op den particulieren ondernemer. De
maatschappij tot industriefinanciering
habben?
Vraag
dan eens
prijs bij
Schoonhoven
Gij zult verbaasd staan over prijs en
afwerkingj
kan de stichting van bedrUven niet zelf
ter hand nemen.
De regering moet weerstand bieden aan
het gevaar van een protectionistische po
litiek. Het Indienen van de wUziging van
de tariefmachtigmgswet was een gevaar-
UJke stap.
BU de ordening, zoolang die vrUwlllig
is, zal de wil en het belang der onderne
mers en niet het algemeen belang beslis
send zijn. De staat moet leiding geven.
Ook na de zoogenaamde opleving zUn
er 300.000 werkloozen. Ook al wordt ds
dreigende inzinking overwonnen, dan
moeten toch de bakens worden verzet.
Groot opbouwend werk moet de regeering
verrichten.
De heer ANDRIESSEN (R.K.) be
spreekt de mechanisatie in de sigaren-
industrie, waar nog steeds machines wor
den bU geplaatst.
De heer BAKKER (C.H.) kan zich
niet aansluiten bU de afgevaardigden, die
lofuitingen aan den minister hebben ge
richt. Een Kamerlid moet voorzichtig zUn
Spr. zal gaarne de daden van den minis
ter afwachten.
De samenvoeging van de departemen
ten van oeconomlsche zaken en van land
bouw acht spr. gezien de tijdsomstandig-
heden Juist. Overigens erkent hU de voor
deden van een afzonderUJk departement
van landbouw.
In verband met de Industrialisatie
maakt spr. de opmerking, dat deze zoo**
veel mogelUk moet plaats hebben op het
platteland, ln verband met de rationali-'
satie in den landbouw.
De ordening moét nog groeien en men
kan haar eerst later beoordeelen. De or
deningskwestie ls het centrum geworden
van misverstanden.
De belangen van den middenstand be
hooren in de eerste plaats door de soli
dariteit van den middenstand te worden
verzorgd. De overheid zal ook hier moe
ten stimuleeren.
De heer EBELS (V.D.) meent, dal
bU de onderhandelingen met het buiten
land aan den tuinbouw de plaats moei ft
worden gegeven, die hU behoeft.
Sommige bevolkingsgroepen hebben hei
peil der belooning van hun arbeid door
organisatie kunnen verhoogen. Andere
groepen zUn daarin niet geslaagd, b.v. d«
landbouw. BU de oeconomlsche politiek
moet er rekening mee worden gehouden,
dat ln de opbrengst van het boerenbedrijf
de belooning van den arbeid moet zUn
begrepen. De regeeringsbemoeilng mei
den landbouw brengt ook de verantwoor
delijkheid mee voor deze belooning. Door
hoogere belooning van agrarischen arbeid
wordt gelUtanatiger verdeellng van koop
kracht bereikt Zelfs Indien men aan
neemt. dat de crisiswetgeving tot dit doel
niet kan worden gebruikt, zou de regee
ring hetzij «Stoor wUziging van de crisis-
Wetgeving, hetzU door nieuwe wetgeving
naar betere bëlooning van den agrari
schen arbeid moeten streven.
De vergadering wordt tot 8 uur ge
schorst
door Q. Th. ROTMAN
(Nadruk verboden)
Klets een-twee-drie—O, wee,
[daar tuimelt
De heel* dapp're heldenschaar!
Hun neuzen klett'ren op de kelen,
Ze liggen netjes naast elkaar:
De tram, die zooveel onheil zaait
Heeft hen als tarwe neergemaaidl
38. En zonder blikken, zonder blozen.
Vervolgt de tram haar woeste tocht
Totdat z' op een der stratenhoeken
Ontspoort en wegvliegt uit de bocht!
O wee! 't Gaat regelrecht raar 't huif
Des Burgemeesters. Wat een kruisl
Het Fritz Hirsch-gezelschap voert thans in den Princesseschouwburg te Den Haag de Mozart-operette op
«Ein veilchen aut der wiese stand», waarvan hierboven een aardige scène
He» praalgraf van Ertgelbecht H van Na««au an Cunenberg
van Badan in da Pimsenkepel van da Groote Keik ta Breda,
dat garastauraard wordt an waarpndar zich da örafkelder
bevind», waarnaar thans aan nadar ondersoek wordt ingesteld
Ha» Lorens-baVen me» Ja drie korte
golf-zandmarian voor blmdlandmg oo
hot vliegveld Schiphol ls gereed. Thans
worden proeven genomen
De Indische militair e wielrijders hebben fa Batavia
dan jongstan jaarlijkschen eorpswedstrijd hun
«ter deelnemers in actie
bil
westH^e q»tee»A
D. 56 fiamch, mllrtdko .hogtwgon, óm d.oln.moit .on d. m.no.u.,.. In d. kolom»*. I.ndi.n d.«. «ook op U
Bow got. waar da aqolpaga. aan p...id.ol l.bruo wa.dan ,oorg.»t.ld- - Eon o.a.alcht tljdon. da plachtlghtld
De Engelsche kanonneerboot beo» pion.
d<e bestemd Is om dienst te gaan doan
op de nvier de Yangtsadeze week
te Cowet te water .gelaten Het schip
verlaat de helling
Toilet njaken. Een waardig besluit van hef eerste trimester
kleuterschool bij het begin van de Karstvacantie
op de Het stoHolijlq, overschot van generaal
Ludendorft op het stetfbed in het
ziekenhuis «Josephinum» te München
