De oorlog woedt weer over Europa
Londen en Parijs hakken de knoop door.
Hitler's eerste oorlogsdaad: Vluchtelingenschip getorpedeerd.
„ZOO ZIJ HET OORLOG!”
I
I
Engelsch passagiers
schip getorpedeerd.
voor de oorlog.
De laatste uren
MAANDAG 4 SEPTEMBER 1H9
71e JAARGANtk
rF.MBER 1939
0
AAA
139
van
75.
elefoon 2165.
nada
%ou geven.
zK.
regeering.
De Brltsche
B Bo. 6 Coo.nhaaen
het
V
I860
3611
6428
8006
10121
12872
15673
17339
18786
20864
61 nx
der
tot
dan
hun
gege-
wordt
uit
ge-
zal
en
i van
tel.
luisteren
en* noodig te hebben. Ik dank u, Duce, ook
voor alles, wat gij in de toekomst zult
doen voor de gemeenschappelijke zaak
van fascisme en nat.-socialisme.
w.g Hitler.
kele uren vernemen van de jonge
die met honderden en duizenden
maakt zullen worden, ter wille
machtsbegeerte.
ia GARANT-
REN, geheel
lerwoestbaar,
speciaal ver-
:werk, prima
electr. lamp,
i achterlicht,
-deellge jas-
den, het kan
nis enz.
komen naar
ig. Ditzelfde
ties, om zijn paspoort te vragen.
In dit geval zijn wij gereed.
De toestand is in alle richtingen veel-
gunstlger en geruststellender dan in
1914. Achter de strijdende diensten heb
ben wij een ultgebrelde organisatie voor
civiele defensie opgebouwd.
Het voornaamste en meest bevredigen
de om op te merken is. dat het niet noo- T
dig is in algemeenen zin een oproep uit tlng een wét was aangenomen betreffen-
te vaardigen voor recruten, gelijk door de de vereenlglng van Danzig met het
Kitchener 25 jaar geleden gedaan werd. Rijk. De internationale status van Dan-
Er zal een wetsontwerp worden Inge- zig als Vrije Stad werd bepaald bij ver
diend. dat voor alle practische doelein- drag, hetwelk de Brltsche regeerinf on-
Blokkade van de Duitsche kust.
Engeland heeft onmlddelUJk na het in
gaan van de oorlog, een blokkade van
de Duitsche kust ingesteid. Omtrent de
verdere methqde, die Londen en Parijs
bij hun oorlogsvoering zullen volgen, Is
nog niets bekend.
De Fransche kuststations voor de
scheepvaart hebben in de afgeloopen
nacht de koopvaardijschepen op de
Noordzee medegedeeld, dat zij ter wille
van hun veiligheid rekening dienen te
houden met het passenten van onderzee-
booten boven Terschelling.
Ook? voor onderzeeërs en mljntn bij de
Canarische eilanden werd gewaarschuwd.
De Engelsche regeering heeft aan de
scheepvaart dpen mededeelen, dat een
In bewoordingen, die als geeselslagen
door de aether striemden, legden Cham
berlain en Halifax, Daladier en Herriot,
de volle verantwoordelijkheid voor de
verschrikkelijke beteekenis der besluiten,
die Engeland en Frankrijk motsten ne
men, op de schouders van Hitler en zij
kondigden met volle overtuiging aan, dat
deze oorlog tot de volkomen vernietiging
van het nationaal-socialistisch bewind
moest leiden.
de Inlijving van Danzig
by het Duitsche rijk had afgekondlgd en.
tevens de intrekking van de grondwet en
dat in cjk Vrijdag gehouden rijksdagzit-
Verachljnt Maandag, Woensdag
en Vrijdag. Prijs bij vooruitbeta
ling: voor Schoonhoven per 3
maanden 1.25; per post 1.50.
Met verzekering 15 cents meer.
val kunnen zijn met een schip, dat naar
Engeland reisde en niet een, dat van
daar vertrok.
Deze perste „oorlogsdaad" is ontzfettend
van wreedheid en onmenschelljk en doel
loosheid. Het eenlge nut. wat .Dultsch-
Duitschiand’s eerste oorlogsdaad.
Duitschland blijkt niets te hebben ge
leerd. In de vorige oorlog haalde het
zich de verantwoording van de geheeie
wereld op de hals, door het torpedeeren
van passagiersschepen, en |en slotte
heeft het daarmede ook Amerika tegen
zich in het harnas gejaagd. Nu begint het
de oorlog geheel op dezelfde wijze. De
beloften van Hitler, dat hij geen oorlog
tegen vrouwen en kinderen zou voeren,
is even spoedig vergeten als zijn belofte
na de bezetting ■van Tsjechië, dat htf
meer
den zal neerkomen op een uitbreiding
van de wet op de militaire oefening tot
alle valide mannen tusschen 18 en 41
jaar, welke onderhevig zijn aan militaire
dienst.
Mussolini’s vredeswerk.
Spr. uitte tenslotte zijn voldoening dat
gedurende deze laatste dagen van de
crisis ook Mussolini zijn best heeft ge
daan voor een oplossing (toejuichingen).
Wy zullen thans de worsteling ingaan
met een zuiver geweten en met de steun
van de Dominions en van het Brltsche
Rijk en tevens met de moreele goedkeu
ring van het grootste deel der wereld.
Het doel van de strijd.
Zoolang de nationaal-socialistlsche re
geering bestaat en de methoden gebruikt
die zij zoo hardnekkig in de afgeloopen
twee jaren. hettt toegepast, kan er geen
vrede zijn in Europa (toejuichingen). WIJ
zijn vast besloten dat aan deze methoden
een einde moet komen en wanneer wij
in de worsteling in de wereld Wederom
de wetten kunnen vestigen van goede*
trouw en afstand van geweld, dan zou
den zelfs de offers die dit voor ons met
zch mede zal brengen, hun meest- vol
ledige rechtvaardiging vinden (toejui
chingen). e
VEBGEEFSCHE VREDESPOGING
VAN MUSSOLINI.
In de grootste spanning volgde de we
reld de verdere loop der gebeurtenissen
en toen gedurende de geheelé Zaterdag
geen bericht was binnengekomen om
trent een gunstige wending in het con
flict, was die avond ieders aandacht ge
vestigd op een zitting van het Engelsche
Hoogerhuls. Daar sprak vijf minuten voor
half acht de minister van bultenlandsche
zaken, Lord Haltfax. HIJ zeide, dat tot
dusver het antwoord van den rijkskanse-
ller nog niet was ontvangen.
„Het is mogelijk”, zoo sprak Halifax”,
dat het uitstel geweten moet worden aan
een voorstel, dat inmiddels naar voren is
gebracht door de Itallaansche regeering,
inhoudende dat de vijandelijkheden zou
den worden gestaakt en dat daarna on-
middellljk een confefentie zou worden
belegd tusschen de vijf groote mogend
heden: Engeland, Frankrijk, Polen,
Duitschland en Italië.
Hoewel de Brltsche regeering de po
gingen van de Itallaansche regeering
waardeert, zou ze toch niet kunnen deel
nemen aan een conferentie, zoolang Po
len het slachtoffer is van een ivasie. zoo
lang zijn steden gebombardeerd worden
en zoolang over Danzig eenzijdig met ge
weld is beschikt.
De Brltsche regeering zal genoopt zijn
over te gaan, tenzij deDult-
sohe troepen van Poolsch gebied worden
teruggeroepen.
Indien de Duitsche regeering hierin
zou toestemmen, zou de Brltsche regee
ring bereid zijn de positie te beschouwen
als gelijk aan die welke er heerscfite
voordat de Duitsche tróepen de Poolsche
grens overtrokken. Dat wil zeggen, de
weg zou geppend zijn voor besprekingen
tusschen de regeerlngen van Polen en
Duitschland over de tusschen hen hang
ende kwesties, op de voorwaarde dat een
te bereiken regeling de vitale belangen
van Polen waarborgt en een Internatio
nale garantie verkrijgt.
Verder wees Halifax erop, dat Forster,
die op *$3 Augustus, in strijd met de
grondwet van Danzig, staatshoofd gewor
den is,
dag steden en dorpen gebombardeerd, en
vrouwen en kinderen met honderden ge
dood, en de eerste oorlogsdaad tegen En-
geland Is het torpedeeren van een schip
de strijd in het Westen begonnen vo2 met rustige burgers en vrouwen en-
kinderen, die zich naar Amerika en Ca
nada wilden begeven. Duitschland kan
zich er dus zeker niet op beroepen, dat
het meende, dat dit schip munitie aan
boord had, want zulks zou alleen het ge-
Advwtentlën: 16 regels f 130,
elke regel meer f 020; derde
plaatsing halve prijs. Adver-
tentlën worden gratis ge
plaatst In „De Gorcumer”.
r(Jie. De lek
en P.K. geeft
een kenmerk
having. P.K.
are uitkomst
hen die veel
nkele pakjei
i paar bU de
de kinderen,
1 genot voor
No. J3«S ACHT BLADZIJDEN.
NIEUWSBLAD VOOR ZUIDT10LLAND EN UTRECHT
SCHOONHOVENSCHE COURANT I
J Telef. 20. TeL-Adrea: Vannooten. S. ic W. N. VAN AlOTEN, SCHOONHOVEN, HAVEN 25. postrekening 13763. L
IBONNE'S die «fch aan onze administratie opgeven voor de verzekering, zijn volgens de vastgestelde bepalingen tegen ongevallen verzekerd voor bedragen, gewaarborgd door de NIEUWE HAVBANK te Schiedam, van
Qulden bil levenslange n n Gulden bij n n n Gulden bij verlies O ft ft Gulden bij verlies 1 ft ft Gulden by verlies z xi Gulden by verlies van De verzekerde moet in het
2000 ongeschiktheid. V V V overlijden. jUV rui hand ot voet. 4 U U van een oog.1 U W van <ten daim, O V een anderen vinger. bezit zijn van een polls.
en vrouwen
Stappen te Berlijn.
Chamberlain vervolgde:
ambassadeur heeft Beryjn medegedeeld,
dat, tenzy verzekeringen werden
ven, dat iedere aggressieve actie
opgeschort en de Duitsche troepen
Polen worden teruggetrokken, de Brit-
sche regeering zonder aarzeling hare
verplichtingen zal nakom an. Als het
antwoord van de Dultschtr regeering op
onze waarschuwing ongunstig Is (en (ik
kan niet veronderstellen, d'at het anders
„Athenta” van de Donaldllne uit Glas- zal zjjn) heeft de ambassadeur Instruc-
gow, metende ruim 13000 ton met 1400
passagiers aan boord in de Atlantische
Oceaan, 300 myi bulten de Schotsche
kust 1^ getorpedeerd. Om vijf uuc heden
morgen heeft het ministerie medegedeeld
dat het schip snel zinkende was, daarna
is niets meer van de getroffen boot ver
nomen. Het schip was op weg vla Liver
pool naar Canada en de passagiers wa
ren in hoofdzaak Canadeezen en Ameri
kanen op de terugweg naar Canada en
Amerika.
gedeelte van de Noordzee wegens mijnen
gevaarlijk is.
De Straat van Dover Is voor de scheep
vaart afgesloten.
ITALIË BLIJFT AFZIJDIG.
Vreugde in Italië.
De Itallaansche ministerraad, welke
Vrijdagavond bijeen is geweest onder
voorzitterschap van Mussolini, heeft in
een communiqué meegedeeld, dat Italië
geen enkel Initiatief tot militaire han
delingen zal nemen.
Onder de bevolking van Rome heeft
dit bericht groote voldoening gewekt.
HITLER DOET 'T ALLEEN.
Rykskanselier Hitler heeft een tele
gram gezonden aan den Duce, waarin
hij zegt;
„Duce, ik dank u zeer hartelijk voorde
diplomatieke en politieke hulp, welke gij
onlangs aan Duitschland en zyn goed
recht hebt verleend. Ik ben overtuigd,
met de Duitsche militaire macht de taak
te kunnen vervullen, welke ons Is opge
legd. Ik meen in de gegeven omstandig
heden de Itallaansche militaire hulp niet
Dan blijft alleen nog de weg door de
Middellandsche zee en door Roemenië.
Indien al dit land de zijde van Engeland
en Frankryk zou kiezen, zou in de rug
van de Fransche en Engelsche legers het
onbetrouwbare Italië liggen met zijn
sterk leger en wanneer dat tenslotte de
zyde van Duitschland zou kiezen,
zouden die entente legers ver van
operatiebasis door twee machten aan de
voorzyde en achterzijde worden vernie
tigd.
Er Is echter nog een andere oorlog
denkbaar: de oorlog van df radio en de
economische. Gisteren waren nauweiyks
de besluiten van Engeland bekend ge
maakt of reeds volgde een mededeeling
dat de Dultsch Amerikanen in Cleveland
gingen beproeven hun landgenooten in
Duitschland met de radio aan te sporen
een einde te maken aan het Hitler-be-
wind en daarmede aan de oorlog. Wel is
in Duitschland op zware straffen, zelfs
op doodstraf, verboden om te
naar bultenlandsche radioberichten
die te verspreiden, maar hoe inquisito
riaal en streng de vrijheid daar ook on
derdrukt wordt, het is niet mogelijk om
by elk toestel een S.A. man te plaatsen
om de hoorders te controleeren. Er moet
dus daar wel iets bekend worden van
hetgeen bulten Duitschland omgaat, van
de pogingen die gedaan zyn om deze
oorlog te voorkomen en van hetgeen het
Duitsche volk wacht Indien het zijn
Führer blijft volgen. Het begin van de
oorlog is reeds heel anders dan voor 25
jaar, toen laaiende geestdrift, bloemen
op de geweren, toejuichingen en troepen
die lachend en zelfverzekerd ten oorlog
togen. Nu sombere stilte, starende blik
ken, in zich zelf gekeerde toeschouwers
en bedrukt voortschrijdende soldaten.
De economische oorlog de insluiting
van Duitschland, zal ditmaal minder vol
komen dan In 1914, omdat Italië en Rus
land voorraden blijven toevoeren, maar
als die voor voorlooplg al voldoende zUn, geen verder grondgebied In Europa
het Is onzeker of de toevoer alleen door zou verlangen. In Polen worden dag aan
die twee staten voldoende zal blijven,' J----a
terwijl bovendien, zoowel Italië als Rus
land twee onzekere factoren zijn.
We zullen binnen enkele uren weten,
waar
zal worden en we zullen ook binnen en-
levens
afge-
van
Op 3 September elf uur heeft de ramp
een aanvang genomen, waarvoor de we
reld reeds zoo lang vreesde. Geen
vele aanbiedingen tot bemiddeling,
het uitstellen van wapengeweld, tot sa
menkomen, tot overleg heeft Duitsch
land willen' aanvaarden. Alle pogingen
van president Roosevelt, van koningin
Wilhelmina, konlng Leopold, van Musso
lini, van den paus, van Mackenzie, den
premier van Canada, heeft dat land
in overweging willen nemen. Oorlog
moest het zyn en oorlog Is het geworden
Weer zal de haat tot deugd worden
verheven, doodslaan en verscheuren van
zijn medemenschen zal beloond en
prezen worden, het brandstichten
worden toegejuicht, alles, wat laag
gemeen is in de mensch, wordt aange-
moedigd en een onmetelljke woeste
stroom van ellende, leed en Jammer
stort zich over de ongelukkige mensch-
heid, omdat één land, misschien één
enkele man, dat verlangt terwllle
zij‘.i .zinnelooze eerzucht”, zooals Cham
berlain het teekende.
Engeland en Frankrijk hebben zich in
de strijd geworpen. Hoe zal die gevoerd
worden? Voor de ondeskundlgen is dat
alsnog een open vraag. Polen zelf Is voor
die twee landen onbereikbaar. De eenlge
weg, die buiten Duitschland om naar
Polen voert, is de Oostzee, die echter
door oorlogsschepen en mynen scherp Is
aêgesloten. Frankrijk en Engeland kun
nen Duitschland aanvallen op zyn
Westgrens, maar daar is de onneemba
re Siegfried linie en als de troepen die
zouden kunnen doorbreken, staan zij
voor de gebergten langs de Rijn, die door
een groot leger niet kunnen worden over
getrokken. Noordelijk ligt de weg meer
open, maar dan moeten de Fransche en
Engelsche legers eerst de onzijdigheid
schenden van België en Néderland, wel
ke zy toegezegd hebben te zullen eerbie
digen en waardoor zij twee nieuwe vij
anden zouden moeten bestrijden.
Een andere mogelijkheid is het for-
ceeren van de Duitsche bocht bij Helgo
land en een landing In Noord-Duitsch-
land, maar daar heeft Duitschland ook
enorme versterkingen aangelegd en de
zee met schepen, mijnen en duikbooten
beschermd, terwyi bovendien een lan
ding een uiterst hachelijke onderneming
zou zijn.
Door Denemarken zou de toegang ge
makkelijker zyn, maar ook aan dat land
heeft Engeland eerbiediging beloofd.
DE OORLOGSVERKLARING.
Wat bij de verschijning van ohs vorig
hummer nog een bedreiging was, een be
dreiging zoo afschuwelijk en wreed, dat
niemand zich kon indenken,, dat ze tot
uitvoering sou komen, is thans bittere
werkelijkheid: Het is oorlog in heel
Europa.
Hitler hééft geweigerd te voldoen aan
de Brltsche eisch tot terugtrekking der
Duitsche strijdkrachten uit Polen, ten
einde in omstandigheden als voor het
uitbreken der vijandelijkheden een door
Mussolini voorgestelde conferentie te
houden, dan alles zou hebben opgeioat.
Zondagmorgen herhaalde Londen die
eisch in de vorm van eeh ultimatum op
korte termijn van een uur: Duitschland
weiferde.
In overleg met Londen, had Parijs een
tuimere termijn gekozen. Het gaf Duitsch-
l*nd tot 5 uur bedenktijd, doch ook die
gelegenheid heeft Hitler niet benut, zoo-
dat om 11.20 uur Nederl. tijd Engeland
en om 5.20 uur Frankrijk zich met
Duitschland in staat van oorlog bevon-"
den.
Staking dér vijandelijkheden
geëischt.
Chamberlain heeft Vrydag in het La
gerhuis een verklaring afgelegd, waarin
hy Engeland's bereidheid om de oorlog
te aanvaarden, mededeelde. HU sprak de
eerste woorden van zyn rede op byna
onhoorbare toon uit. Die waren:
„Ik ben niet voornemens hedenavond
veel woorden te zeggen. De tijd is ge
komen voor daden (toeju.chlngen) veel
eer dan voor woorden. Achttien maanden
geleden bad ik dat de verantwoordeiyk-
iieid niet op mij zou mogen vallen om dit
huls te vragen, het vreeseiyke gericht
van een oorlog te aanvaarden. Ik vrees
dat Ik niet in staat zal zyn, die verant
woordelijkheid t$_yërmyden. Ik zou ech
ter geen duidelijker omstandigheden wen-
schen, dan zich vandaag voordoen ten
aanzien vart de vraag, waar myn plicht
Is gelegen (toeju.chingen).
Nu alle desbetreffende documenten ge
publiceerd zyn, aldus Chamberlair^ ver
der, zullen wij voor de rechtbank der
historie staan, wetende, dat de verant
woordelijkheid voor deze verschrikkelijke
rampspoed Egt op de schouders van één
man (luide toejuichingen). De Duitsche
rljkskanselier heeft niet geaarzeld om de
wereld te dompelen In ellende om zffR’
eigen zinnelooze eerzucht en ambities te
dienen (lulde toejuichingen).
Duitschland gaf geen antwoord.
Een passage in deAnededeeling d.d. 3t
Augustus toont, hoe gemakkelijk een ult-
eindeiyke botsing zou hebben kunnen
zyn vermeden, als daartoe het geringste
verlangen had bestaan aan de kant van
de Duitsche regeering. In dit document
zelden wy: „De Engelsche regeering er
kent ten volle de noodzakeiykheid van
spoed .by ’t In gang brengen van bespre
kingen en zij deelt de ongerustheid van
den RykskanseHer, voortvloeiende uit het
in elkanders nabyheld staan van twee
gemobiliseerde legers, tegenover elkan
der. Dienovereenkomstig zou zij op de
sterkste wijze er bU be de pariyen op
willen aandringen zich te verplichten, dat
gedurende de onderhandelingen geen ag-
gressleve mlllta're bewegingen zullen
plaats vinden. De Brltsche regeerng
heeft het vertrouwen dat zy een derge
lijke verplichting van de Poolsche re
geering kan verkrijgen, wanneer de Duit
scheregeering soortgeiyke verzekeringen
V)u geven*
OnmlddelUJk antwoordde He Poolsche
dat zy bereid was op basis
van wederkeerigheld. die garantie te ge
ven. "Wij hebben nooit een.fe antwoord
ontvangen van de Duitsche regeering op handelen
land er mede bereikt 18. dat een Engel-, dit voorste’
sche stoomvaartmaatschappy een schip
mist en dat een verzekeringsmaatschap
pij de kosten moet dragen. Daarvoor of
fert Duitschland 1400 menschen op. daar
voor schendt het de pas gedane belofte
van Hitler, daarvoor doet het de geheeie
wereld zich vol afschuw van Duitschland
afwenden.
Het elgeniyke bericht laten we hier
volgen.
Het Engelsche ministerie van voor
lichting deelt mede, dat het stoomschip
