Binnenland
De gestolen
broche
„De gestolen broche"
GemengdnjeTxwTj
Waarom de Polen zoo
snel terugtrokken.
Binnenland
LICHTDOOVING.
WEK UW LEVER GALOP
FEUILLETON.
TKIJDAG 8 SEPTEMBER 1939.
BETUIGINGEN VAN TROUW.
Aan Frankrijk en Engeland.
De Sultan van Marokko heeft de vol
gende boodschap gericht tot president
Lebrun„In deze uren van beproeving,
welke de wereld doormaakt, wenschen
wij de onwrikbare gevoelens te uiten
welke ons bez.elen en de trouw van al
onze onderdanen jegens Frankrijk. Van
ganscher harte staan wij aan zijn zijde
en zonder beperking brengen /y
onze hulp. Wij hernieuwen\onze ver
zekering van onze persoonlij kk vriend
schap."
De aigemeene mobilisatie in Kameroen
heeft zich volkomen rustig en ordelijk
voltrokken. De inlandsche hoofden Heb
ben hulde betuigd aan Frankryk en zich
ter besch.kking gesteld van het Moed<*-
land.
Ook uit alle deelen van het Britsche^
rijk stroomen de betuigingen van trouw
binnen. Noord-Rhodesia heeft alle
Duitsche inwoners geïnterneerd. De wet
gevende vergadenng van Gambia heeft
eenstemmig besloten Engeland allen
steun te verleenen; zoo ook de regeering
en de bevolking van de Bahama-eilan-
den en van Santa Lucia.
De Indische liberale leider Tejbaha-
doer Saproe te Alahabad, heeft het En
gelsche persagentschap, een oproep tot
Indië gericht om onvoorwaardelijk ach
ter Engeland te staan.
Het Joodsch agentschap gaat voort
met het recruteeren van valide mannen
en vrouwen en met de opleiding van mi
litaire organisaties. De opperrabbijnen
Hertzog en Ouziel hebben een telegram
gezonden aan minister-president Cham
berlain, waarin hem wordt verzocht den
Koning de beste wenschen van het
Joodsche volk voor de overwinning te
overhandigen.
Een delegatie van prominente Arabie
ren uit Jaffa, dat de voornaamste plaats
vormde der rebellie, die in 1936 ls be
gonnen, heeft een bezoek gebracht aan
den waarnemenden districtscommissaris
teneinde kennis te geven van het vaste
besluit „om skmen te werken met En
geland en Frahkrijk" en nadrukkelijk
te doen uitkomen, dat de Arabieren
vrienden van Engeland zijn. Gelijke ver
klaringen zijn uitgesproken door de 2
voornaamste rabbijnen van Palestina.
DE EERSTE SLACHTOFFERS VAN DE
MIJNEN.
In het Engelsche mijnenveld op de
Noordzee is een Deensche visschersboot
met vier man vergaan.
Vier schepen van de Amerikaansche
kustwacht hebben bevel gekregen geen
geheim gehouden posities in de Atlan
tische Oceaan te betrekken. Deze sche
pen hebben een vliegtuig aan boord en
dienen om slachtoffers van torpedo's of
mijnen hulp te verleenen.
Naar de Belgische kustwacht mede
deelt, is een Engelsche drijvende mijn
gesignaleerd in het Kanaal. De Belgi
sche lichtschepen zijn teruggetrokken,
terwijl twee radio- en lichtbakens hun
werkzaamheden hebben gestaakt.
DE ECONOMISCHE OORLOG.
Volgens een Woensdag door het Brit
sche ministene voor de voorlichting uit
gegeven bulletin zal het nieuwe „mi
nisterie voor economischen oorlog" in
groote trekken overeenkomen, met het
ministerie voor de blokkade, dat tijdens
tie vorige oorlog in het leven was ge
roepen. Het doel van het nieuwe minis
terie ls, het economisch leven van den
vijand te desorganiseeren, hem te ver
hinderen de oorlog doeltreffend voort
te zetten. Het werk van het ministerie
1 zijn het ontwerpen van alle maatre
gelen op economisch, financieel en in
dustrieel gebied.
De economische oorlog moet be
schouwd worden als een vitaal offensief
wapen, dat de drie diensten aanvult. De
activiteiten van het ministerie zullen
van de breedste omvang zijn. Terzelfder-
tijd zal alles In 't werk gesteld worden,
om rekening te houden met de recht
matige handelsbehoeften der neutrale
landen. Het ministerie zal in zeer nauw
contact werken met de overeenkomstige
Fransche autoriteiten, tot welk doel een
deskundige Fransche delegatie reeds in
het ministerie werkzaam is.
HET BOMBARDEEREN VAN BURGERS
DOOR DE DUITSCHERS.
Londen niet overtuigd.
In antwoord Op een vraag van het la-
bourlid Henderson heeft Butler in het
Engelsche Lagerhuis geantwoord, dat de
door Halifax ontvangen inlichtingen ten
aanzien van het bombardeeren van bur
gers en open steden in Polen door de
Dultschers niet overtuigend waren. Zij
hebben de strekking aan te toonen, zoo
zeide hij, dat de Duitsche vliegtuigen in
het algemeen doelden op militaire objec
ten en niet zonder het maken van on
derscheid op de burgerbevolking als zoo
danig. hoewel onder haar veel slachtof
fers gemaakt zijn.
Butler verklaarde eveneens, dat Hali
fax geen officieel rapport had ontvan
gen, waarin het gebruik werd bevestigd
van mosterdgas, door de Duitschers, zoo
als in dt pers was gemeld.
GEEN VREDE VÓÓR HITLERS VAL.
Donderdag schreven de ochtendbladen
te Londen dat Engeland en zijn bondge-
nooten hebben besloten de oorlog tegen
Hitier tot de eindoverwinning voort te
zetten. De bladen veronderstellen, dat
Hitier het plan koestert voorlooplg in het
Westen in het defensief te blijven. Zij
achten het niet onmogelijk, dat Duitsch-
land later Engeland en Frankrijk „be-
driegelijke vredesvoorwaarden" zal stel
len. doch. zoo zeggen zij, dat plan zal
worden verijdeld. De geallieerden zullen
pas van wapenstilstand willen hooren,
als het Hitlerbewind verslagen zal zijn.
Hierover schrijft de „Times": „Het is
voldoende te zeggen, mét den minister
president, dat het voortbestaan van het
Hitlerdom voor de wereld alleen zoube-
teekenen. dat zij van de eene crisis in de
andere vervalt. Eens en vooral moet er
dus een eind gemaakt worden aan dit
bewind.
DUITSCHE JODEN OPGEROEPEN
De Berlijnsche correspondent van de
..Berlingske Tidenke" meldt, dat den
Dultschen Joden bevel is gegeven zich
onmiddellijk aan te melden voor dienst
bij de cieviele luchtverdediging.
DE „BREMEN" NOG ZOEK.
Twee boeien gevonden.
Nog steeds is er niets met zekerheid
bekend over het lot van het Duitsche
s.s. „Bremen", dat volgens een radio
bericht uit Parijs Maandag door een
Engelsch oorlogsschip is buitgemaakt.
De kustwacht van Kaap Cod (Massa
chusetts) heeft twee reddingsboelen van
de „Bremen" gevonden, eenige uren
nadat het schip was uitgevaren. Zij ver
klaren evenwel, dat de boeien door het
zeewater ten zeerste bleken aangetast,
zoodat zij van meening zijn, dat het
sch p deze boeien met in de laatste da
gen verloren kan hebben.
GEREDDEN OP NEDERLANDSCHE
SCHEPEN.
„Bilderdijk" heeft 35 man
Het s.s. „Bilderdijk", van de Holland-
Amerika Hjn, heeft op de Atlantische
Oceaan, bewesten de ingang van 't Ka
naal. de bemanning gered van het En
gelsche s.s. „Pukkestan". De kapitein
heeft van deze redding telegrafisch be
richt gezonden aan zijn reederij.
Hoewel nog niet met volle zekerheid
kan worden gezegd, dat het Éngelsche
schip is getorpedeerd, is dit toch wel zeer
waarschijnlijk. Het aantal geredden, dat
de „Bilderdijk" aan boord heeft genomen
is 35.
De geredden zullen vermoedelijk in
Engeland aan wal worden gezet. Op het
oogenbiik worden vrijwel alle schepen op
zee aangehouden en voor onderzoek mee
genomen naar een Engelsche haven, waar
eventueel goederen voor Duitschland be
stemd, dan moeten worden gelost. Ver
wacht mag worden, dat ook de „Bilder
dijk" zal worden doorzocht.
Dertig man op de „Mars".
Voorts is het Nederlandsche stoom
schip „Mars" van de K.N.SM, te Lissa
bon binnengeloopen met dertig overle
venden van de getorpedeerde „Manaar"
aan boord.
Het Portugeesche schip „Carvalho
Araujo" heeft 16 overlevenden aanboord,
zoodat er van de bemanning van 89 per
sonen (71 Engelschen en 17 Indiërs) nog
42 vermist worden. Volgens het verhaal
der overlevenden viel de duikboot zonder
waarschuwing aan, zoodat het niet mo
gelijk was ook maar iets mee te nemen.
Een geheelen dag lang hadden de gered
den in de reddingsbooten zonder voedsel
en water rondgedreven. Eén Ind!ër was
gedood en drie waren er gewond dooreen
granaat, die de duikboot had afgescho
ten.
DE DUITSCHE OPMARSCH.
Krakau genomen.
Het Duitsche hoofdkwartier deelde
Woensdagavond mede, dat de Duitsche
troepen die middag zonder strijd de
stad Krakau zijn binnengerukt.
De commandeerende generaal en de
divisie-commandant hebben de mili
taire eer bewezen aan het graf van
maarschalk Pilsudski. Bij het graf is een
eerewacht geplaatst.
De bruggen over de Welchsel zijn niet
vernield.
Die avond ontkende intusschen de ra
dio van Warschau, dat Krakau zou zijn
gevallen. De omroeper verklaarde, dat
Duitsche vliegtuigen een raid op Kra
kau hadden ondernomen. Vijftien dezer
Duitsche toestellen zouden zijn neerge
haald.
DE CORRIDOR DOORBROKEN.
Woensdagavond heeft de opperbevel
hebber van het Duitsche leger, von
Brauchitsch een dagorder uitgevaardigd
bestemd voor de troepen, die aan het
Oostelijk front strijden. Deze luidt als
volgt:
„Krakau, Bromberg en Graudenz zijn
in onze handen. De Corridor scheidt
Oost-Pruisen en Danzig niet meer van
het Duitsche moederland. De vijand is
over het geheele front teruggeworpen
vx op d» terugtocht. Zoowel oudstrijdew
uit de wereldoorlog als Jonge soldaten
hebben een geiyk aandeel ln de succes
sen, die in korte tijd behaald zijn."
VORDERINGEN IN HET ZUIDEN.
Donderdagmiddag maakte het opper
bevel van de Duitsche weermacht o.m.
bekend
De terugtocht van het Poolsche leger
hield op 6 September langs het geheele
front aan. Krachtig gesteund door het
vastberaden gebruik van het luchtwapen
bleven de troepen van het leger in het
oosten dsn wijkenden vijand scherp op
de hielen volgen en dwongen zij hem op
verschillende plaatsen tot de strijd.
In Zuidelijk Polen werd Neu-Sandez
ingenomen en aldaar ten noorden daar
van trokken de troepen over de Dunajec.
Na de inneming van Kielce naderen
onze troepen snel de steden Tomaszow
en Lodz.
In het Aoorden is de Tucheler Heide
ten N.W. van Graudenz thans gezu verd
van de verspreide resten van het Pool
sche corridor-leger.
Het aantal buitgemaakte kanonnen is
tot 90 gestegen. De 9e en de 27ste Pool
sche divisie, een pantserba^aljon, twee
jagerbataljons en de cavalerie-brigade
Pomorska zijn vernietigd. Slechts res
ten ervan hebben zich zonder wapens
en materiaal zwemmend over de Welch
sel gered.
REEDS 25000 GEVANGENEN.
ONDER WIE EEN GENERAAL
Donderdagavond meldde het Duitsche
Nieuwsbureau, dat de Poolsche generaal
Gosiorowski, commandant van de ze
vende divisie, in Duitsche gevangen
schap is geraakt.
Generaal Gosiorowski is tot 1936 chef
van de generale staf onder maarschalk
Pilsoedski geweest. Hij was een der oud
ste medewerkers van den maarschalk.
Volgens de jongste berichten van het
opperbevel bedroeg de bult de Duitschers
in Polen tot Donderdagavond: 126 stuk
ken geschut, vele vecht- en pantserwa
gens en een aantal mitrailleurs, geweren
en pantser-afweerkanonnen, dat voor
looplg nog niet bij benadering kan wor
den geschat.
Het aantal krijgsgevangenen bedraagt
25.000.
Donderdagmiddag hebben de Duit
sche luchtstrijdkrachten de bruggen over
de Weichsel ten zuiden van Warschau
vernield. Het terugtrekken van het ver
slagen Poolsche leger is hierdoor aan
zienlek bemoeilijkt.
FRANCTIREURS IN POLEN.
Naar het Ö^B. meldt, zijn te Katto-
witz twee sdnOdwachten voor het ge
bouw van den wojewode, waarin thans
de Gestapo gevestigd is, Woensdagnacht
doodgeschoten. Op het dak van het ho
tel Monopol werden dertig opstandelin
gen, onder wie ook vrouwen, aangehou
den, die op de Duitsche troepen gescho
ten hadden. Wat met deze gevangenen
gebeurd is, meldt het Duitsche Nleuws-
Bureau niet.
De Westerplatte geeft zich over.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldde
Donderdag:
De Poolsche bezetting van de Wester
platte in de haven van Danzig, welke be
zetting tot nu toe dapper had stand ge
houden, heeft zich vanochtend om 11
uur, op grond van de algemeenen mili
taire toestand van Polen, overgegeven.
TWEE DAGORDERS AAN HET
LUCHTLEGER.
Van Smigly-Ryd*.
Maarschalk Smigly-Rydz heeft Don
derdag van het groote hoofdkwartier uit
de volgende dagorder gericht tot de Pool
sche luchtmacht.
„Vliegers! gij zijt soldaten van groote
waarde.. Ondanks de meerderheid der
vijandelijke strijdkrachten strijdt gij met
een heldenmoed, welks glorie steeds in
de herinnering van Polen zal blijven".
Van Görinr.
Ongeveer tegelijkertijd vaardigde de
opperbevelhebber van het Duitsche lucht
wapen, generaal-veldmaarschalk Goring,
de volgende dagorder uit:
„Soldaten van het luchtwapen. Na
snelle vernietigende slagen ls de heer
schappij in de lucht aan het Oostelijke
front aan u. Geen vijandelijk vliegtuig
vermocht de verdediging van het Duit
sche luchtruim aan te tasten. In trouwe
verbondenheid in de strijd en gereedheid
om te handelen, hebt gij een belangrijk
aandeel gehad in het snelle voorwaarts
dringen van het Duitsche leger. Gij hebt
het recht op de suceessen trotech te zijn.
Ik dank u en met mij het Duitsche
volk dat meer dan ooit in onwrikbaar
vertrouwen den blik vestigt op zijn lucht
wapen. Onze Führer en opperste bevel
hebber is bij u aan het Oostelijk front.
Onder zijn oogen voorwaarts."
DE BOMMEN OP ESBJERG.
Britsche regeering betuigt haar
spijt.
Naar aanleiding van het laten vallen
van bommen op Esbjerg hebben de Brit
sche regeering tegenover de Deensche
Jilting gegeven aan haar diep leedwezgr*"
De Deensche regeering verklaart, dat de
bommen van Engelsche makelij waren
en de Britsche regeering heeft deze ver
klaring als Juist aanvaard.
Een uiterst streng onderzoek is inge
steld door het ministerie voor luchtvaart
ij een raid op Duitsche oorlogsschepen,
WK?8 Z!6r SlCeht weer- Blaakte de
luchtmacht verwikkeld in een gevecht
boven de wolken. Er werden bij de ope-
ie «enige verliezen geleden en het is
mogelijk, dat een toestel onklaar ls ge-
raakt. ult den koers ls gevlogen en bom
men heeft gelost boven Deensch gebied
in de meening, dat het boven zee was.'
de ONDERGANG VAN DE „ATHENIA".
Wel degelijk getorpedeerd.
gezagvoerder van het gezonken
"Athenia"' James Cook, is aan
Doora van een Noorsch stoomschip te
Galway in Ierland aangekomen.
Hy verklaarde aan den correspondent
van Havas. dat er niet de minste twijfel
over kon bestaan, dat het schip getorpe
deerd was De keukens en andere inrich
tingen werden vernield door een projec
tiel, dat de machinekamer binnendrong.
Een der officieren rapporteerde, dat hij
den periscoop van den onderzeeër had
gezien, eenige oogenbllkken voordat de
torpedo werd afgevuurd. Daarna kwam
de duikboot aan de oppervlakte en werd
een granaat afgevuurd, waarschijnlijk om
de radio-antenne onklaar te maken. Het
projectiel raakte een mast. die over boord
ging.
Goud aan boord?
Volgens de „Daily Herald" ls thans ont
huld. dat <^e „Athenia" voor vyf millioen
pond sterling gouden staven aan boord
had. Men gelooft, dat de staven die
meer dan 30 ton wogen, door de 'sche
pen, die ter hulp zyn gesneld aan boord
zUn genomen.
Men meent thans, dat de doodengst
van de AtheniA 108 namen omvat, doch
voedt nog een geringe hoop, dat eenige
vermisten opgepikt zyn dcor kle ne sche
pen, zonder draadlooze installatie, die
van Engeland weggevarenzijn.
(Zie voor Telegrammen bladz. fl.)
NEDERLAND EN DE HANDELSOORLOG
In verband met de Britsch-Fransche
plannen, inzake de economische oorlog,
meldt men van zeer bevoegde zyde te'
Londen, dat het Vereenlgd KoninkrUk
in het algemeen de invoer van levens
middelen uit het buitenland, met name
uit Nederland, wenscht voort te zetten.
De Directie van den Lapdbouw te
's-Gravenhage heeft reeds telegrafisch
bericht van het gezantschap te Londen
ontvangen, dat de con tingen teering van
den invoer van bactJn, melkproducten en
aardappelen in Groot-Bnttann.e is op
geheven.
NEDERLANDSCH SCHIP AANGE
HOUDEN.
Na twee en een halve dag in Het Ka
naal te zyn opgehouden, hebben de pas
sagiers van het Nederlandsche s.s. „Ja
gersfontein" 41 Brittefl en één
Franschman Donderdag verlof gekre
gen. aan land te gaan.
De passagiers werden te Ramsgateaan
land gezet door een sleepboot, die in een
inham voor anker ging. In twee auto
bussen zyn zy naar Folkestone vervoerd,
waar het douaneonderzoek en de passen-
controle plaats hadden.
De „Jagersfontein" is op weg van
Kaapstad naar Rotterdam met 42 passa
giers eerste klasse en vrachtgoed. Het
schip deed enkele tusschenhavens aan.
Sedert Maandagmorgen vroeg heeft de
„Jagersfontein" op bevel van de Engel
sche marine-autoriteiten voor anker ge
legen.
NOORDZEE-VLOOT WERKELOOS.
Hoorstens kustviweherij.
De geheele Noordzee visschersvloot
heeft het bedrijf thans stopgezet, zoodat
in de eerstvolgende tyd de aanvoer van
NoordzeeviSch vrywel uitgesloten ls.
Wanneer het weer gunstig blijft, kun
nen de kleine kustvisschersvaartuigen,
die binnen de driemyisgrens visschen,
zoo dus nog een buitenkansje hebben,
[NIEUW FEUILLETON
Na de vele en gevaarlijke
avonturen in ons vorig feuille
ton beginnen we heden met
'n rustiger, maar niet minder
boeiende roman, getiteld:
door Reinhold Ortmanr
omdat de vischhandel zal zUn aangewe
zen op de aanvoer door deze kleine
schaepjes.
HET VERKEER EI8CHT ZIJN TOL.
Slachtoffers van verduistering
Te Finsterwolde is tydens een luchtbe
schermingsoefening Woensdagavond een
doodeiyk verkeersongeval gebeurd. In 'n
bocht is de 18-jarige motorryder A. Dam
mer, uit Winschoten, in botsing geko
men met een auto, bestuurd dóór den
heer W., uit Oostwold. die in verband
met de oefeningen met gedoofde lichten
reed.
De motorryder en een duo-passagier,
de 18-Jarige J. v. d Laan, eveneens uil
Winschoten, werden tegen de grond ge
worpen en ip zorgwekkende toestand
naar het ziekenhuis te Winschoten over
gebracht. De heer D., die een schedelba-
slsfractuur had bekomen, ls spoedig na
aankomst overleden.
De toestand van den duorijder. diee°n
§ehedelfractuur had opgeloopen, ls zee?
ernstig.
Door autobus overreden
De zeventig-jarige heer J. Gerbers ge-
pensionneerd commies der directe belas
tingen. Is Donderdagmorgen te Veendam
door een autobus overreden en op slag
gedood. Het ongeluk ls vermoedelijk te
wijten aan het onvoorzichtig oversteken
van de weg door het slachtoffer.
Auto grijpt jong meisje.
Wopnsdagavond werd de 13-jariga
Joukje de Jong, die met twee vriendin
netjes op de straatweg te Oranjewoud
wandelde, gegrepen door een haar ach
terop rijdenden auto uit Hilversum. Het
meisje kwam in de berm terecht. Jïoewel
de toestand zich aanvankelijk niet ern
stig Het aanzien er werd een lichte
hersenschudding geconstateerd ls hel
meisje later aan de gevolgen overleden
POPPENFABRIEK IN DE ASCH
GELEGD.
Donderdagmiddag omstreeks één uur
is door onbekende oorzaak brand ont
staan in de poppenfabriek van de firma
G. J. Morselt aan de Monnikstraat te
Oldenzaal. Het vuur greep snel om zich
heen, zoodat het pand in een ommezien
in lichter laaie stond. De brand, welk»
met een enorme rookontwikkeling ge
paard ging en zich aanvankeiyk zeei
ernstig liet aanzien, kon tot het bran»
dende gebouw beperkt biyven.
De brandweer kon niet verhinderen,
dat het pand met de geheele voorraad
goederen en materialen in vlammen op
ging. Slechts het muurwerk bleef over»
eind. Verzekering dekt de schade.
OP AMBTENAAR INGEREDEN.
Op de Laan van Nieuw-Oost-Indië te
's-Gravenhage was Woensdag een «amb
tenaar der belastingen bezig met 't con
troleeren van de papleren der wegenbe
lasting van automobilisten. Tot dat doel
gelastte hy o.a. den 22-jarigen L. V., uit
Wageningen te stoppen. Aanvankeiyk
voldeed deze aan het bevel, doch ln de
nabyheid van den ambtenaar gekomen,
wierp hij het stuur om, zoodat de amb
tenaar. om niet overreden te worden,
haastig op zy moest springen. Een agent
van politie, die daarvan getuige was,
hield den automobilist aan; tegen hem
is op het hoofdbureau van politie proces
verbaal opgemaakt wegens poging tol
doodslag of zware mishandeling. In de
loop van de avond ls hy op vrije voetep
gesteld.
AUTO TEGEN LICHTMAST.
Een der inzittenden gedood.
Woensdagmiddag is 'n militaire vracht
auto tusschen Holwerd en Leeuwarden,
by het nemen van een scherpe bocht te
gen een lichtmast gereden en ver olgens
in een langs de weg loopende sloot ge
raakt. In de wagen bevonden zich drie
militairen, van wie een in de laadbak was
gezeten. Deze. zekere Jansen uit Utrecht,
was op slag dood. Een der anderen liep
ontvellingen op.
130 SCHEPEN WORDEN GELICHT.
De Spaansche regeering heeft een com-
m.ssie gevormd, die de schepen, die in
den burgeroorlog in den grond geboord
zyn, moet opzoeken en het l.chten van
die/ schepen moet voorbere.den. In de
van Barcelona is men nu al met
dit werk begonnen en er zyn reeds vijf
groote schepen gelicht. Daaronder be-
v.ndt zich ook het s.s. „Uruguay", dat
het vorig jaar gezonken is. Dit sch p
was als gevangenis ingericht en een g«
honderden soldaten werden als gevan»
genjjn in dit schip ondergebracht.
Later werden deze gevangenen naai
het vaste land gebracht en eenige ur<*n
nadat ze het schip verlaten hadden
werd het schip ln den grond geboord.
De meeste schepen bevinden zich op
de bodem van de haven van Valencia.
Volgens schattingen van officieele zyde
bevinden zich op den bodem van de
havens en langs de Spaansche kust on
geveer 130 schepen, die gedurende da
volgende maanden gebch* moeten wor
de;
3 tweede BLAD.
Vrees voor een Duitsche
omsingeling.
onze correspondent had een interes
sant onderhoud met een Poolschen mt-
T?n"Bhoehet hwam. dat het
Poolsche leger aan de Duitsche grens aan
de vilandelSJke troepen zoo betrekkelijk
weinig tegenstand had geboden, ant
woordde hij, dat volgens de meening van
alle strategen oorlogsoperaties aan de
Duitsch-Poolsche grens voor Polen on
gunstig Zijn. Polen was daar reeds bij
het begin van de vijandelijkheden om
singeld ill het bijzonder wijl de tegen
stander in Slowakije omvangrijke strijd
krachten had geconcentreerd-
Op de vraag, of het mogelijk zou zijn
geweest dat Polen bij het begin van den
oorlog zijn beste strijdkrachten in den
corrfdor zou hebben samengetrokken om
een aanval op Oost-Pruisen te onderne
men verklaarde onze zegsman, dat zulks
Mer gevaarlijk zou zijn geweest, wijl geen
enkel leger, zelfs wanneer het uit millioe-
nen manschappen zou bestaan, in staat
zou zijn zich lang in een smalle zone,
zooals de Poolsche Corridor ls, te hand
haven De Poolsche legerleiding had
daartoe dus slechts over kunnen gaan.
indien zij er vast van overtuigd ware ge-
weest dat Oost-Pruisen een gemakkelijke
bult zou zyn. Daar dit echter geenszins
het geval was. kon men zich met een
dergelyke onderneming niet inlaten.
Geen versterkte linie.
Op de vraag of Polen aan zyn grens
dan geen verdedigingswerken had liggen
van den aard van een Maginot-linie of
Westwai verklaarde de overste, dat Po
len aan de Duitsch-Poolsche grens slechts
op de belangrykste verkeersmiddelpun-
teu onderaardsche, door tankvallen be
schermde verdedigingswerken bezat. Voor
het grootste deel worden de grenzen im
mers beschermd door de natuurlijke hin
dernissen: de hooge bergen der Karpa-
VOOR ZUID-HOLLAND EN UTRECHT Schoonhovcnschc Courant
VRIJDAG 8 SErTEMBER 1939.
Het Poolsche wegennet.
De Poolsche wegen zUn op het oogen-
blik heel wat beter dan in 1914. Dit
maakt het natuuriyk aan de gemotori-
seerde afdeelingen van het Duitsche le
ger mogeiyk betrekkeiyk snel op teruk
ken. Anderzyds echter zal de opmarsch
worden onderbroken door het feit, dat
deze wegen over vele rivieren met be
trekkeiyk smalle bruggen loopen, die by-
na alle ondermUnd zyn en die de Pool
sche soldaten natuuriyk op het eerste
bevel in de lucht laten vliegen. Het snelst
zullen de Duitschers wel in de richting
van Lemberg kunnen oprukken, wyi hier
de wegen uitstekend zyn.
Op de vraag, in welke groote steden de
Polen hun beste infanterie-regimenten
hebben geconcentreerd, antwoordde on
ze zegsman, dat dergeiyke dingen over
het algemeen streng geheim worden ge
houden, maar dat, .voor zoover bekend is,
Klrakau en Lemberg over uitstekende gar
nizoenen beschikken, zoodat daar een
verwoede strijd te verwachten is.
Moderne wapens.
Op onze vraag, of het bericht van een
Amerikaansch blad, volgens hetwelk aan
de Poolsche soldaten slechts ouderwet-
sehe geweren ter beschikking zouden
SBERGfc.Nl
RENT—JfDlRSC
^•allenstein
RUISEN
GRAUDCNZ
KAUER
MLAWA
RACIA
ultKjsk
nesenYWocl
DWOH
JAROTSCHIN^ Vf \l
LI5SA_->-K^1\ /^fuRP -'lEC^YC'V^.
KROTOSCHIN£«
rfOVf.V
PAB
PETRIK
RADOM
BRESLAU
X
TSCHENSTOpHA
ROW,
SNOWICE
N^UMARKT
yj A K ,J
VESTINGEN
SPOORWEGEN
1 PROVINCIALE HOOFDSTEDEN
9 STEDEN MET MEER DAN 100 000 INWONERS PROVINCIE 6RENZEN
O STEDEN MEI 50000 TOT 100000 INWONERS T XWALCN
m STEDEN MEI 20000 TOT 50000 INWONERS 100KM
STEDEN MINDER DAN 20000 INWONERS
staan, juist was. meende de overste, dat
deze melding niet in overeenstemming is
met de waarheid. De Poolsche infanterie
en cavallerie zyn uitgerust met geweren
van 1925 en later en leder regiment be
schikt over 200 lichte machinegeweren,
70 zware machinegeweren, 37-mm-tank-
afweergeschut en ook overigens is de uit
rusting modern en alleszins voldoende.
Op onze vraag naar de sterkte van het
Poolsche luchtwapen, verklaarde de over
ste, dat Polen 1800 vliegtuigen bezit. De
ze bevinden zich hoofdzakeiyk op de
vliegvelden in de omgeving van War
schau. Byzonder goed zyn de Poolsche
vliegtuigen van het type PZL 11. de ver
kenningstoestellen PZL 23 en de bom
menwerpers PZL 37.
Op de vraag, of de Poolsche cavallerie
voor den modernen oorlog beteekenis
De dikke zwarte lijnen geren aan, hoe verde Duitsehe troepen tn Polen zijn door-
gedrongen.
heeft, antwoordde onze zegsman, dat T
Poolsche leger in ieder ggyftï de beste rui
ters van de wereld bezit. t>e cavallerie
echter heeft volgens -de meeste militaire
deskundigen in onzen tyd geen groote
beteekenis Op dezelfde punten, waarop
zich thans de Poolsche ruiterregimenten
bevinden, bevonden zich in den wereld
oorlog de Russische rui tercorpsen. ZU
werden echter verstrooid en ln alle rich
tingen verdreven. Ook de leiding van 't
Poolsche leger mag van haar cavaleris
ten in den huidigen strijd geen wonderen
verwachten.
Op de vraag ten slotte, of de Poolsche
vloot de Oost-Pruisische kust niet kan be
schieten, meende de militaire deskundi
ge. dat de kleine Poolsche vloot zich aan
geen grooteren zeeslag kan wagen.
(Nadruk verboden).
NOG GEIN VERLOF AAN GEMOBILI-
TORDEN
OoV*x©en overplaatsing.
Taiiooae gemobiliseerden wenden zich
tot het departement van Defensie met
verzoeken to< het verkrijgen van verlof
jm hun studie in de burgermaatschappij
voort te zetten, of wel om zich te kun
nen of biyven voorbereiden voor
examens, of wel om weer terug te kee-
ren naar de fabriek, onderneming of
eigen zaak, waarin zy werkzaam waren
en waarin zy met of slechts moeilijk
i;unnen worden gemist, enz., enz.
Er wordt daarom met nadruk de aan
dacht op gevestigd, dat dergelyke ver
zoeken niet in behandeling genomen
,-unnen worden en zonder meer jer zy
de worden gelegd, terwyi dringend ver
zocht wordt, het zenden van telegram
men, brieven of requesten, alsmede het
brengen van bezoeken tot het verkrij
gen van zoodanige verloven, ach.erwege
t« laten, aangezien zulks geen zin heeft
en het departement van Defensie reeds
met werk overbelast is.
Uitsluitend in zeer byzondere geval
len waaronder b.v. te verstaan: on
dertrouw. huweiyk, ernstige zieki,e of
overlyden van naaste familieleden, be
valling van de echigenoole en het af
leggen van examens kan voor een of
voor enkele dagen bu.tengewoon verlof
worden verleend. De betrokken milita.r
moet zich, by het verkrygen van zooda
nig buitengewoon verlof, onder over
legging van een bewysstuk. wenden tot
zyn onmlddellijken commandant.
Mocht in de toekomst blijken, dat de
omstandigheden zulks toelaten, dan zal
n overweging genomen worden of, en
in hoeverre, verloven als in den aanhef
dezes bedoeld (dus studieverlof, zaken-
verlof, enz.) kunnen worden verleend.
Aan het treffen van een regeling dien
aangaande zal tijdig de noodige bekend
heid worden gegeven.
Het vorenstaande geldt evenzeer met
betrekking tot het indienen Van ver
zoeken tot overplaatsing naar een an
der onderdeel, korps, wapen of dienst
vak. of naar de gemeente van inwoning
van den gemobiliseerde.
MAATREGELEN TEGEN PRIJSOP
DRIJVING.
De minister van economische zaken
meldt, dat hem ernstige ber.chten be-
re.kten over verhoogingen van prijzen
niettegemtaande 't feit, dat tegen prijs-
v?rhoog ngen in het algemeen met na
druk is gewaarschuwd.
De minister vestigt er de aandacht op,
dat iedere verhooging van prijzen boven
het peil. dat voor de artikelen gold in
Augustus 1639, tenzij deze door een aan
toonbare verhooging van den kostprys
gemotiveerd is, wordt beschouwd als
prijsopdryving in den zin van de wet
van 24 Juli 1939 en derhalve is verboden.
By overtreding van dit verbod zal de
politie proces-verbaal opmaken, terwyi
de goederen in beslag zullen worden ge-
nun. die reeds te hooge offertes heb
ben gedaan, wordt in hun eigen belang
de dringende raad gegeven deze offer-
Men verzoekt ons te plaatsen:
Indien lichtdooving wordt gejast, ot
het verbod tot lichtuitstraling zou wor
den gegeven, beteekent dit, dat in elk
huis, winkel of bedrijf moet worden na
gegaan, in welke Vertrekken men des
avfcnds moet verbhjven. In deze vertrek
ken worden alle vensters, enz., waar
door licht naar buiten kan treden, af
geschermd met nlet-doorschynend ma
teriaal. In alle overige vertrekken waar
men dus by avond niet behoeft te zUn,
schroeve men de lampjes uit de fittings.
Men moet dan teirens zorgen dat geen
licht by het open)en van deuren of ra
men naar buiten straalt, en dat indirect
geen licht wordt weerkaatst door op den
grond liggende voorwerpen, gebroken
glas. spiegels of waterplassen.
Men bereikt d|t op eenvoudige wUze
door neerlaten van alle rolgoidynen,
bl.nden en jaloezieën; dichttrekken of
neerlaten van gordynen (aan alle kan
ten over de raamomhjsting heen vast
maken met punaises of op andere ge-
schik e wyze. afdekken van bovenlich
ten, dakvensters) e.d. met ondoorschy-
nend zwart papier, karton, triplex-pla
ten; aanbrengen van afschermkapjës
om elec.r.sche peertjes, of het aan
brengen van pfeertjes, die zeer weinig
l.cht verspreiden, n mmer deuren of ra
men van een Wrlicht vertrek openen
(eerst l.cht uitdjoen).
L!chldooving in deze tyden is niet
meer een oefening voor een ge uren, die
men ontgaan |kan, doch zy kan een
maatregel zyn) voor zeer vele dagen
achtereen. Men zal in huis licht noodig
hebben (verzorging van kindereu, zieken
of gebrekkigen en ongevallen). Een elec-
trische handlapip of zaklantaarn imet
blauw afgeschermd licht) kan van groot
nut zyn.
en u zult 's morgens uit bed springen,
gereed om bergen te verzetten.
lederen dag moet uw lever een liter lever-
fal ln uw ingewanden doen vloeien. Wanneer
eze Stroom van iever-gal onvoldoende ls. ver
teert uw voedsel niet. het bederft. U voelt u
opgeblazen, u raakt verstopt. Uw lichaam is
vergiftigd, u voelt u beroerd en ellendig, u
ziet alles zwart.
De meeste laxeermiddelen zijn slechts lap-
midde'enf U moet CARTER S LEVER-PIL»
LETJES nemen om deze liter lever-gal vrU ta
doen vloeien en u zult u een geheel ander mensch
voelen. Onschadelijk, plantaardig, zacht, on
overtroffen oib de lever-gal te doen vloeien.
Eischt Carter s Lever-Pifletjes bij apothekers
en drogisten, f. 0.75.
tes alsnog te herzien.
Afnemers wordt verzocht prysverhoo-
guigen hunner leveranciers terstond
schriftehjk mede te deelen aan het mi
nisterie van economische zaken, Bezui-
denhout 30, Den Haag.
EXTRA VLIEGTUIG NAAR INDIE.
Zeer veel passagiers.
De K.L.M. is van plan, om, in verband
met de grooten toeloop van passagiers en
het groote aanbod van goederen, mor
genochtend een extra-vliegtuig naar In
dië te doen vertrekken.
Voor deze extra-vlucht werd aangewe
zen het vliegtuig „Pelikaan" met ala
eerste bestuurder den heer Scholte. De
„Pelikaan' zal Vrijdagochtend te halfze
ven van Schiphol vertrekken. Het toestel
zal ook post meenemen.
IE SEfTOLEN BROCHE.
door
REINHOLD ORTMANN
l
HOOFDSTUK I.
Het bureau van den pandjeshouder
August Imberg lag in een van die stil
le zijstraten, waar gedurende den avond
het verkeer bUna geheel ophield, en
waar de spaarzame verlichting de wei
nige voorbygangers nauweiyks in staat
stekle, elkander te herkennen. Dit bu
reau bevond zich daar reeds meer dan 30
jaren.
In de buurt ging het gerucht, dat de
oude Imberg door zijn zaak een welge
steld man was geworden. In ieder geval
was zyn cliëntèle zeer talrijk en wanneer
een nauwkeurig opmerker zich de moei
te getroost had in het halfdonker onder
de poort van het oude huis een paar uur
lang op de loer te staan, dan had hy
stellig zeer veel personen van lederen
stand en leeftyd voorby zien gaan. zy
wierpen meestal schuwe blikken om
zich heen, alsof zy zich op verboden pa
den bevonden om dan vlug door de op
een binnenplaats gelegen ingang van de
winkel van Imberg te verdwynen.
Vooral Zaterdagsavonds, of wanneer
de eerste van de maand voor de deur
stond, wa# er een groote toeloop van
memchen, en August Imberg. die nog al
tijd net als 30 jaar geleden alle voorko
mende werkzaamheden van zyn beroep
alleen voor zijn rekening nam. wist on
dank» zijn wonderbaariyke beweeglijk
heid soms de overstelpende drukte nau-
»*l#i Ie owtWiwGn.
Zulk een drukke dag was het ook
thans. Het was de laatste van de maand
en sedert de schemering was ingevallen,
had de deurbel, welker helder geluid
telkens de komst van een nieuwen be
zoeker aankondigde, nauweiyks een
minuut lang stilgestaan. De kleine
ruimte voor de toonbank, die het kan
toortje in tweeen verdeelde, was van
tyd tot tyd gevuld met bezoekers van
beiderlei kunne.. Het kostte den pand
jesbaas, een klein manneke met een
goedmoedig gelaat en lichte, verstandige
oogen, dan ook dikwyis geen geringe
moeite de ongeduldigen te bevredigen,
van wie een ieder het eerst geholpen
wilde worden.
Een ander ln zyn plaats zou by al die
dingen van allerlei aard, die hem als
pand werden aangeboden en die toch
alle onderzocht en naar waarde ge
schat moesten worden, by zulk een
drukte het hoofd kwyt raken. Maar
August Imberg had in zyn lange prac-
tyk zooveel ondervinding opgedaan, om
meestal met een enkelen blik te kunnen
taxeeren hoeveel hy zonder schade te
ïyden op een onderpand kon uitleenen
en bovendien gingen sieraden, horloges
en kleedingstukken immers niet voor de
eerste maal door zyn hand. Boven het
bod dat hy eenmaal had gedaan ging
hy nooit en als een of andere nieuwe
ling trachtte de afwikkeling van een
zaak door een hoogeren eisch te ver
tragen, dan schoof hy hem zyn eigen
dom stilzwygend weer toe. Het onder
zoek naar het bewys van herkomst van
het pand. dat hy volgens de wetteiyke
voorschriften vpn ieder moest vorderen,
ging even snel als de invulling van
het pandbriefje, dat hy.met een kras
sende pen op een oerouden, wormsteki-
gon w maar in orde maakte. In de
geweldige yzeren geldkast echter sche
nen de uit te betaien bedragen voor eik
pand afzonderiyk reeds afgeteld klaar
te liggen, want August Imberg behoefde
slechts een enkele greep te doen. om
de benoodigde meestal vrij geringe som
in de hand te nemen.
Juist had hy een bleeke. ziekeiyke en
armoedig uitziende vrouw enkele cen
ten uitgeteld, die de Zondagsche Jas
van haar man na welwillende taxatie in
ieder geval nog waard kon zyn, of an
deren drongen zich reeds weer in haar
plaats. Imberg echter richtte zich op en
keek over de hoofden der aanwezigen
heen naar het achterste gedeelte van
het vertrek, zyn scherpe oogen, waar
aan ondanks de grogte drukte, niets
scheen te ontgaan hadden daar een jong
meisje ontdekt, dat reeds lang met ang
stig gebogen hoofd dicht by de ingang
stond alsof het haar aan moed ont
brak dichter by de toonbank te komen.
„Als u altijd achteraan blijft staan,
mUn beste kind. sprak hy op zyn vrten-
deiyk-jovialen toon. waarom rijn klan
ten hem zoo graag mochten, „dan kunt
ge wel den heelen avond wachten, voor
ge aan de beurt komt. Laat maar eens
kyken, wat voor moots u voor me hebt."
Het jonge meisje (want alleen »U kon
naar haar slank, sierlijk figuurtje te
oordeelen de aangesprokene zijn) na
derde aarzelend. Bereidwillig hadden de
anderen plaats voor haar gemaakt en
alle blikken waren nieuwsgierig op haar
gericht.
Men hield 'haar klaarblijkelijk voor
iemand uit de betere standen, hoewel
de donkere regenmantel, die het kleine
figuurtje nauw omsloot, de kleeding
daaronder geheel bedekte en hoewel zij
in plaats van een hoed een roode om-
slagdoek m* nrtlrfO*
als de dames ze dragen die uit den
schouwburg huiswaarts keeren. Dat zy
haar gelaat met dezen doek zooveel mo-
gelyk trachtte te bedekken, verwonder
de niemand, de plaat-s waar men zich
bevond in aanmerking nemende. Ieder
een zou immers het liefst met een too-
verkap hierheen gekomen zyn, die hen
behalve voor August Imberg onzichtbaar
maakte.
Een allerliefst recht neusje, een klein,
kersrood mondje en een paar ronde,
angstige rondblikkende oogen ontwaar
de men echter al te goed, ondanks de
dichte omhulling, en vermoedeiyk was
niet in het minst aan haar aardig ge
zichtje toe te schrUven, dat de pandjes
houder het jonge meisje het aarzelend
overgereikte kleine pakje met zulk een
beminneiyk lachje uit de hand nam.
Hy ging naar den door twee gaslam
pen helder verlichten lessenaar en maak
te het pakje los.
Een étui van rood leer kwam er uit te
voorschijn en toen hy dit losmaakte,
fonkelde op een witeyden iets geelach
tig geworden kussen, een groote, ouder-
wetache broche hem tegen, die een uit
brlllanten en kleunge edelsteenen be-
staanden vlinder voorstelde.
August Imberg, wien zulke kostbare
voorwerpen slechts zelden als onder
pand werden aangeboden, liet geduren
de eenige seconden de lichtstralen op de
steenen schitteren.
Toen richtte hy zich weer tot het jon
ge meisje en vroeg: „Is dat van u, juf
frouw'"
„Ja," klonk het zacht terug. „Het is
afkomstig uit de nalatenschao van myn
moeder
„Zoo? En hoeveel geld verlangt u
daarop?"
.Dpimd gulden - het lun."
„Hm! Dat is een heel bedrag en ik
werk niet graag met zulke groote som
men. Hebt u dan wel een voorstelling
van de waarde van dit sieraad?"
„Neen, dat weet ik niet."
„En waarom moet u juist duizend
gulden hebben?
„Omdat ik deze som noodzakelijk noo
dig heb."
Augustus Imberg draaide het étui be
sluiteloos naar links en naar rechts.
Toen, daar hy bemerkte, dat de overige
klanten, die zulke lange onderhandelin
gen by hem niet gewoon waren, teekenen
van ongeduld gaven, sprak hU: „Als ik
u er een genoegen mee doe, en wanneer
u over uw persoon behooriyke ophelde
ringen kunt geven, dan wil ik de zaak
misschien in orde maken. Maar ik moet
eerst de echtheid der steenen onderzoe
ken, en daarvoor heb ik, zooals u ziet,
op dit oogenbiik geen tyd. Een kwartier
tje ongeveer zult u geduld moeten oefe
nen. U kunt wel, indien u lust hebt,
hiernaast in myn huiskamer wachten.
Zeker van haar toestemming, sloeg
hy een klap van de tafel opzy, om de
jonge onbekende door te laten en deed
de deur naast de groote geldkast voor
haar open.
„Ah, myn u)on is reeds thuis," zei hij,
nadat hy een blik in de aangrenzende
kamer had geworpen. „Nu, dat maakt
ook feiteiyk niets uit. Ge zult elkander
wel niet storen."
Hy noodigde haar met een handbe
weging uit binnen te treden, aan welke
uitnoodiging zy gevolg gaf waar
schijnlijk omdat haar werkeiyk ieder
ander gezelschap, dan dat ln den win
kel wenscheiyker voorkwam, doch mis
schien ook, omdat zy in haar verlegen
heid alles gedaan zou hebben, wat men
van haar verlangde. (Wordt vervolgd).
