f'
LJit ons
Regeerings
huis
SPIRI
Duitsch offensief
op komst.
PIANO'S-VLEUGELS
C. QUISPEL
FEUILLETON.
VKIJDAG 10 NOVEMBER 193*
GELUK WEN SCR EN VAN KONINGIN
EN REGEERING.
Wejens mislukking van de
aanslag.
De Koningin heeft aan rijkskanselier
Hitler een telegram gezonden, waarin
HM den rijkskanselier geluk wenscht
met zjjn ontsnapping aan de aanslag te
München.
De Nederlandsche regeering heeft den
Nederlandschen gezant te Berlijn op
dracht gegeven, bij de Duitsche regeering
uitdrukking te geven aan haar voldoe
ning over het mislukken van de aanslag.
Voorts heeft Donderdagochtend de
minister van buitenlandsche zaken. mr.
E. N. van Kleffens, een bezoek gebracht
aan den Duitschen gezant, om hem de
voldoening der regeering over het mis
lukken van de aanslag op den rijkskan
selier kenbaar te maken.
BELANGSTELLING UIT HET BUITEN
LAND.
Washington wacht af.
Do Amerikaansche minster van bui
tenlandsche zaken, Cordell Huil, heeft
aangeduid, dat men wacht op 't officleele
rapport omtrent het gebeurde te Mün
chen, alvorens Hotler te fellciteeren. Hij
zeide, dat de regeering eerst de werke
lijke feiten wilde nagaan, alvorens te
handelen. De Amerikaansche zaakgelas
tigde te Berlijn, Kirk, heeft zich echter
wel naar de kanselarij begeven, waar hij
het register teekende.
Burggraaf d' Avignon, de Belgische
ambassadeur, heeft eveneens blijk van
zijn belangstelling gegeven, evenals de
Deense he gezant, Zahle.
De Hongaarsche minister van buiten
landsche zaken, Csaky, heeft een tele
gram aan Hitler gezonden. Ook Koning
Carol van Roemenie heeft telegrafisch
zijn sympathie betuigd.
DE VREDESOPROEP.
STAATSHOOFDEN DER OSLÓ-
GROEP BETUIGEN INSTEM
MING.
De regeeringspersdlenst meldt, dat de
koningen van Denemarken, Noorwegen
en Zweden evenals de president van Fin
land, aan de Koningin en aan Koning
Leopold telegrammen hebben doen toe
komen, waarin deze staatshoofden hun
adhaesie betuigen met het Initiatief ter
bevordering van het herstel van den vre
de, hetwelk door de souvereinen van Ne
derland en België ls genomen.
Het telegram van koning Haakon van
Noorwegen luidt als volgt:
„Ik betuig mijn warmste Instemming
met de vredesoproep, die u tot de regee
ringen van de oorlogvoerende mogendhe
den gericht hebt en uit de levendige hoop
dat deze oproep tot vriendschappelijke
onderhandelingen en een rechtvaardige
duurzame vrede moge leiden."
KONING CAROL SLUIT ZICH AAN.
Telegrammen aan drie staats
hoofden.
Koning Carol van Roemenië heeft be
sloten zich aan te sluiten bij het Ne-
derlandsch-Belgiische vredesinitiatief en
al het mogelijke te doen om het te doen
slagen. De Koning heeft telegrammen
aan den Engelschen Koning, den presi-
dent der Fransehe Republiek en den
Duitschen rijkskanselier gezonden, waar
in hij uiting geeft aan zijn oprechte wen-
achen voor het welslagen van het nobele
Njglsch-Nederlandsch Initiatief en het
van ganscher harte steunt.
De Roemeensche ministerraad ls Don
derdagavonds bijeengekomen voor een
langdurige beraadslaging over de houding
van Roemenië in verband met het
standpunt van den Koning in deze aan
gelegenheid.
CHAMBERLAIN NIET HOOPVOL.
Overleg met dominions en
Frankrijk noodig.
Aan het noenmaal van den lord-
tnayer van Londen, in Mansion House
beeft sir John Simon de redevoering voor
gelezen, welke minister-president Cham
berlain. die wegens Jicht Vterhinderd was,
had willen houden Over de boodschap
Van Koningin Wilhelmlna en Koning
Leopold wordt daarin gezegd:
Het UJ4t geen twijfel, dat gij *Uen de
mededeeling hebt gelezen, welke door
HH M.M Koningin Wilhelmlna en Ko
ning Leopold sljn gericht tot den Engel
schen Koning, zoowël als tot den presi
dent der Fransehe republiek en den Duit
schen rijkskanselier. Iedereen zal de ver
heven motleven waardeenen, welke d#
beide souvereinen er toe hebben gebracht
aldus hun goede diensten aan te bieden,
In de hoop, verdere uitbreiding van den
oorlog te voorkomen.
Ik geef toe. niet zeer hoopvol te zijn op
een bevredigend antwoord van den Duit
schen rijkskanselier, gezien de ondervin
ding.
Niettemin wenschen wij de oorlog geen
dag langer voort te zetten dan noodza
kelijk is, Indien op een andere wijze een
bevredigende regeling kan worden ver
kregen. Het zal lntusschen de plicht zijn
van de regeering. Zijne Majesteit een
advies te geven over de aard van 't ant
woord. dat hij dient te geven, doch wan
neer wij dat kunnen doen. zal het na
tuurlijk noodig voor ons zijn, overleg te
plegen met de dominions en onze vrien
den en bondgenooten, die ln de strijd
schouder aan schouder met ons staan.
PERSSTEMMEN GEVEN GEEN HOOP.
Frankrijk sceptisch gestemd.
Ook de Franschs bladen bespreken
uitvoerig 't vredesinitiatief. De „Temps"
schrijft: Al kan men uit zuiver Belgisch
en Nederlandach oogpunt het initiatief
der beide vorsten verklaren .en al zijn de
redenen welke hen er toe gebracht heb
ben respectabel, van algemeen standpunt
moet men sceptisch staan wat 't nuttig
effect van het initiatief op dit oogenblik
betreft. De oorlogsdoeleinden van Frank
rijk en Engeland zijn nauwkeurig door
Daladier en Chamberlain omschreven. De
„Temps" besluit: Er kan geen rechtvaar
dige en duurzame vrede bestaan, welke
gevestigd ls op de verloochening en de
oneer van.de vrije volkeren.
De „Intransigeant" schrijft: Zoolang
de oorlogsdoeleinden niet bereikt zijn,
kunnen wij niet denken aan het staken
der vijandelijkheden. WIJ zijn het niet
die tot oorlog besloten hebben: het ia
Hitler.
Ook „Paris Solr" verklaart, dat thans
een rechtvaardige vrede slechts mogelijk
ls na de nederlaag van Duitschland.
De Italiaanêcbe bladen
geven aan het Nederlandsch-Belglsche
Initiatief een eereplaats. ZIJ publlceeren
het op de eerste pagina met foto's van
Koningin Wilhelmlna en Koning Leopold
doch zij onthouden zich van rechtstreek-
sche commentaren.
Instemming van het Vatikaan.
In Vatlc&ankrlngen verklaart men, dat
de Heilige Stoel eerst uit de pers van de
stap kennis heeft gekregen en het Initia
tief succes toegewenscht, evenals iedere
andere stap, die beoogt de vrede ln de
wereld te herstellen op de grondslag van
gerechtigheid.
Zweden vol belangstelling.
De Zweedsche pers heeft met groote
belangstelling kennis genomen van het
nieuws over de stap van de vorsteh van
Belgle en Nederland. Zij publiceert het
communiqué op de eerste pagina's Stock
holm Tldningen doet uitkomen, dat Ne
derland en België even vastberaden zijn
als de andere staten van de Oslogroep
hun neutraliteit te handhaven en zoo
noodig te verdedigen. De beide groepen
Oslomogendheden treden parallel op. ZIJ
zoeken onderling contact met het doel de
samenwerking te consolldeeren.
Uitvoerige Duitsche commen
taren.
De Duitsche pers komt algemeen tot de
conclusie, dat het Belgisch—Nederland
sche vredesinitiatief, gezien de houding
van Engeland, maar ook van Frankrijk,
geen kansen op succes heeft.
De stap tot bemiddeling, zoo schrijft
de Berlijnsche correspondent van het
„Hamburger Fremdenblatt", die een nieu
we en hoogst opmerkelijke keer ln bet
Europeesche conflict heeft doen ont
staan, heeft een snelle beantwoording
gekregen van de kant van de Westelijke
mogendheden. De handteekenlngen der
belde souvereinen onder de aan Engeland
Frankrijk en Duitschland gerichte nota's,
waren nog niet droog of reeds zijn stem
men uit hét kamp van de Westelijke mo
gendheden vernomen, die op een vler
kante sabotage van de neutrale vredes
bemiddeling neerkomen.
De correspondent wijst er op, dat men
bij het bemiddelingsaanbod te doen heeft
met een diplomatiek offensief, dat onge
twijfeld ontspringt aan een eerlijke
woftKh tot hersttl Tan die Europeeeche TlMWe. 'dat de
wede, waarop de welvaart der kleiner. yniMchen „ch hrtben laten verleiden
naties berust. Het welbegrepen eigenbe
lang van België en Nederland is dus sa
men gegaan met het wijd verbreide In
zicht ln de zlnnelooeheid van de door.
TABLETTEN
land, moesten de actie der beide soeve
reinen doen voorkomen als een afgedwon
gen gebaar.
De correspondent zegt, dat de rede
voering van Halifax ook de laatste twij
fel aan de juistheid van de Duitsche stel
ling wegneemt, dat de vernietiging van
het Duitsche rijk en het terugdringen
van dat Rijk in de rol van een tweede
rangs mogendheid het eigenlijke oorlogs
doel van Groot-Brlttannie vormt.
Het Innerlijke standpunt van vele neu
trale staten en hun besluitelooze af-
weermanoeuvres tegenover de Engelsche
blokkade vormen een factor, die bij de
Engelsche oorlogsopruling en bij de En
gelsche oorliogsverlenging mede een be
vorderend element vormde.
Oqk de „Deutsche Allgemeine Zeitung"
vindt het kenmerkend, dat Engeland op
dezelfde dag, waarop Belgie en Neder
land hun bemiddeling aanboden voor de
derde maal de handschoen der veete
wierp. Halifax kent als vertegenwoordi
ger van de Britsche regeering alleen het
vernietlging8doel. dat hij tegenover
Duitschland opnieuw heeft afgekondigd.
CHAMBERLAIN LIJDT AAN JICHT-
AANVAL.
Simon leest zijn rede voor,
In verband met een ongesteldheid, was
de Britsche premier Chamberlain ver
hinderd Donderdag aan te zitten aan het
noenmaal ln Mansion House en de La
gerhuiszitting by te wonen. De Britsche
minister van Financiën, sir John Simon
heeft daarom Chamberlain's redevoering
voorgelezen.
Sinds eenige dagen reeds had Cham
berlain kleine aanvallen van zijn oude
kwaal, de Jicht, die hem weerhielden zijn
gebruikelijke wandelingen te maken. In
de nacht van Woensdag op Donderdag
kreeg hU een acute aanval, met het ge
volg, dat Chamberlain thans het bed
moet houden, daar hy niet ln staat is een
stap te toen. Men verwacht, dat er nog
wel eenige dagen zullen heengaan, alvo
rens hij hersteld zai zyn. De premier zet
zijn arbeid echter zooveel mogelijk voort
en ontvangt zUn ministers thans in rUn
slaapkamer.
De laatste Jictyaanval, die Chamber
lain had, dateert van achttien maanden
geleden.
DE PERS-AANVALLEN OP DE KLEINE
NEUTRALEN.
Plotseling gestaakt.
United Press meldt uit BerHJn, dat de
scherpe uitvallen van de Duitsche pers
tegen de kleine neutrale landen Woens
dag plotseling zyn gestaakt. Goed Inge
lichte kringen zyn van meening, dat de
Duitsche regeering van oordeel 13 dat de
reeds ln de Duitsche pers verschenen uit
latingen voorlooplg voldoende zyn. Men
wacht nu op de reacties ln Nederland er*
België.
Genoemde Duitsche kringen zelden bij
het bespreken van de critiek der Duit
sche pers op de kleine landen: „wy kun
nen aannemen dat deze opmerkingen een
zeker effect hebben gehad ln de neutra
le landen". Deze kringen herhalen dan
ook hun verwachting, dat de neutralen
zich niet aan de Britsche blokkade zullen
onderwerpen. Op de vraag wat de neu
tralen dan precies zouden moeten doen,
antwoordde men: „Wy verwachten van
de neutralen dat zy nu niet precies glim
lachen indien Engeland hen op de teenen
trapt."
Hitler kondigt aan:
In de rede, dia Hitier Woensdagavond
bij de traditloneele herdenking der oud-
strUders te München heeft gehouden,
werd met geen woord gesproken over de
Nederlandsch-Belglsche vredeeoprqep. Een
Indirect antwoord daarop zou men kun
nen zien ln zyn aankondiging, dat „bin
nen afzienbare tyd een Dultech offen-
elef ln het Westen" la te verwachten.
Hitler voegde daaraan toe„WIJ zuilen
met de Engelschen gaan spreken in de
taal. welke zy waarschUnllJk wèl zullen
zich door Engeland ln dezen strijd te la
ten meesleepen".
Verder heeft de FQhrer o.m. medege
deeld, dat hy op de dag. waarop Enge-
samenwerking verklaarde Hitier slechts,
dat de tegenparty elke hoop op een
nieuwe stryd tusschen het Duitsche en
het Russische volk kan opgeven.
Over Italië of de as werd in de rede
met geen woord gerept.
DUITSCHE VERLOFGANGERS
OPGEROEPEN.
Van alle categorieën van de
weermacht.
Volgens een bericht van den corres
pondent van het Deensche dagblad „Po-
litiken" te Beriyn zyn ln Duitschland
verlofgangers van ,alle categorieën der
weermacht telegrafisch opgeroepen.
Deze oproepingen hebben de geheele
week plaats gehad. Het betreft troepen,
welke na de harde campagne in Polen
verlof hadden gekregen.
Officieren der Duitsche luchtmacht,
die het in Polen zoo zwaar te verduren
hebben gehad, hebben ook eenig verlof
gehad. ZU zyn nu persooniyk opgeroe
pen en zelfs uit de restaurants gehaald
met de opdracht direct met de eerste
trein naar hun escadrilles te vertrekken.
Een groote ambulanceti-ein van ongeveer
70 wagons, welke op het station van
Potsdam onder stoom stond, ls Maandag
vertrokken.
HITLER'S REVOLUTIONNAIRE
POLITIEK.
van Sovjet-
Naar aanleiding van de volledige om
mezwaai der nationaal socialistische lei
ders ten opzichte van Sovjet-Rusland
zegt men, dat volgens welgefundeerde
berichten een deel van Hitiers volgelin
gen thans de meening verspreiden, dat
de Fuhrer nu inderdaad „een revolution-
nair strateeg" is, „die overhelt naar de
Idee van een republiek naar Sovjetmo-
del". Rosenburg zou thans aan het werk
zyn om de geest der nationaal socialis
ten een andere richting te geven.
In plaats van anti-bolsjewistische ge
dachten te koesteren moeten thans de
Duitschers in de eerste plaats antt-
Britsch worden en inderhaast is een
nieuwe UJst van boeken samengesteld,
die ln de etalages der winkels mogen
worden uitgestald en voor alles aan de
soldaten aan het front zouden kunnen
worden gezonden.
DE ONDERHANDELINGEN TE MOSKOU
Groeiende hoop op overeen-
De Flnsch-Sovjet-Ruesische besprekingen
worden, na in verband met de feestdagen
drie dagen te zyn stopgezet, heden, Vrij
dag hervat. Naar vernomen wordt heeft
de Finsche missie de nieuwe instructies
uit Helsinki ontvangen. De onderhande
lingen zouden zich in het eindstadium
bevinden.
In goed ingelichte kringen wint de
overtuiging veld, dat een vreedzame re
geling waarschyniyk ls, ook ten aanzien
van de Hangokwestie. Naar men gelooft
aldus United Press hebben de on
derhandelaars een formule gevonden om
aan de SdvJët-eisch tot vestiging van
een vlootbasis op Hangö tegemoet te ko
men, waarby de Finsche gevoeligheden
het meest worden ontzien.
Naar het Kopenhaagsche blad „Nati
onal Tidende" uit Helsinki verneemt,
heeft de Finsche censuur de verkoop ver
bodejB van Hitiers „Mei Kampf" en van
eenige anti-Russische boeken. Tevens is
uit de etalages der boekwinkels antl-
lunistische literatuur verdwenen.
Engeland opgeroepen oorlog. Maar reeds land Duitschland de oorlog verklaarde,
in de nacht van Dinsdag op Woensdag, Teidmaarachalk Oóring opdracht heeft
aldus de correspondent, waren de propa- gegeven, toebereidselen tg treffen voQr
ganda-centrales in Londen' en Parijs op wn „o^og van vijf Jaren, „niet omdat lk
alle manleren bezig om dt eerste indruk geloof, dat deze oorlog rijf Jaren zal du-
van de sensatloneele stap qp te vangen aldus Hitler, „maar omdat lk ook
en zyn kansen op succes te vernietigen.jar»n oorlog niet zal capitulee-
Ultvluchten, zooals o.a. de bewering van ren."
een Duitsche druk op België en Neder- jen aanzien ran de Doltsch-Ruzaleche
RUSSISCH HOUT tOOR ENGELAND.
Reeds 6 ladingen aangekomen,
29 schepen gecharterd
Negen en twintig stoomschepen zyn
gecharterd voor het vervoer van hout
van Sovjet-Rusland naar Engeland. Dit
geschiedt krachtens de rull-overeen-
komst tusschen beide landen. Reeds zyn,
biykens een verklaring van onderstaats
secretaris Burgln in het Lagerhuis, zes
vrachten aangekomen. Een geiyke waar
de aan rubber en tin zal naar Rusland
worden gezonden. Maatregelen daartoe
zyn reeds genomen.
AAN HET FRONT.
De activiteit neemt toe.
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht maakte Donderdagmorgen be
kend: v
In de loop der belde (laatste dagen wer
den zoowel ten Zuid-Westen Van Saar-
brucken %ls" ten Zuid-Westen van Pir-
masens, vyandeiyke aanvallen van een
tot twee compagnieën tegen onze ge
vechtsvoorposten kan de Dultsch-Fran-
sche- grens afgeslagen en bij de tegen
aanval verscheiden gevangenen gemaakt.
Overigens, behalve een wat levendiger
activiteit der artillerie, geen by rondere
gebeurtenissen.
Het aantal der op 7 November neerge»
schoten vyandelijke vliegtuigen is van 9
tot 7 gestegen (waaronder één Britsch).
Op 8 November werden twee Franschq
vliegtuigen omlaag geschoten. Twee vy*
andeiyke kabelballons werden door DuitJ
sche jagers neergehaald. Een Duitscy
vliegtuig wordt vermist.
De Britsche admiraliteit deelt achter*
af mede. dat een Britsche duikboot 14
verloren gegaan.
Het Fransehe legerbericht van Donder-^
dagochtend luidt: In de afgeloopet^
nacht toegenomen activiteit aan het ge^
heele front. Verkenningen en vinnigé
plaatseiyke gevechten met name tusv
zchen Moezel en Baar.
Donderdag weer stil.
Het Fransehe legerbericht van Donder*
dagavond luidt:
Een dag zonder eenige gebeurtenis
LUCHTGEVECHT BOVEN DE NOORD*
ZEE.
Duitsch vliegtuig in zee ge*
stort.
Het Engelsche ministerie van Luchti
vaart deelt mede. dat twee Britsche ver-*
kenningsvliegtuigen boven de Noordzes
de strijd hebben aangebonden met driq
Duitsche vliegtuigen. Men heeft gezien^
dat een der Duitschers in zee stortte en(
zonk. Het gevecht met de beide andera
Duitsche toestellen werd pas gestaakf
toen alle munitie uitgeput was.
Een aantal Engelsche toestellen heeflj
voorts Woensdag een verkenningsvlucht
boven Noord-west-Duitschland ondemo*
men. waarby foto's werden gemaakt. Eep
vliegtuig ls niet teruggekeerd.
DE WETENSCHAP IN OORLOGSDIENSTJ
Engeland heeft ook een geheini
wapen.
De directeur van het Bureau voor We-,
tenschappeiyk Onderzoek te Londen heeft
op een persfonferentie, toen daar het ge-,
heime wapen ter sprake kwam, waarmee
door Duitschland gedreigd is, medege-i
deeld. dat Engeland ook een geheim wav
pen bezit.
„Ik kan my niet Indenken." zoo zei hij,
„dat de vyand ons in deze oorlog geer^
verrassing zou bezorgen. In elk geval heb*
ben we er een voor hem."
De Britsche mannen der wetenschap
zoo vervolgde de directeur zyn zoo
georganiseerd, dat zy, op elk oogenblik
wanneer de nood aan den man komt,
klaar staan. Komt een verrassing ons be
springen, dan kunnen zij onmiddeliy#
van repliek dienen.
In het begin van de oorlog heeft De*,
fensie een staf van 200 mannen voor we-
tenschappeiyk werk in dienst genomen,
tegen veertig ln de oorlog van 1914. Ach
ter deze enorme concentratie van nieu
we wetenschappeiyke kennis bevindt zich
nog een soort „schaduw-industrie" in dq
universiteiten en industrieele laboratory
welke eveneens druk aan het werk is.
Een belangrijke ontwikkeling heeft d©
plaatsbepaling van vyandeiyk geschut
doorgemaakt. Deze ls gebaseerd op het
geluld en daarby wordt gebruik gemaakt
van microfoons en films, waardoor in re-
cordtyd het geluid van de explosies uil
het vyandeiyk geschut in het eigeq
hoofdkwartier zichtbaar wordt gemaakt
DUITSCH SCHIP IN FINSCHE
WATEREN AANGEHOUDEN.
Het Duitsche schip „Blumentahl", dat
met een lading hout op weg was van.
Finland naar Duitschland, ls door d©
Finsche kustwacht naby Degerby aan
gehouden wegens het gebruik maken van,
de draadlooze installatie in neutrale ter*
ritoriale wateren.
Het J schip zal zyn reis waarschyniyi®
heden morgen voortzetten.
SUCCES VAN DE „ARK ROYAL".
Duitsch schip buitgemaakt
De Britsche minister van Marine, Win
ston Churchill, heeft verklaard, dat het
vliegtuigmoederschip „Ark Royal", dat
volgens de Duitschers gebombardeerd en.
zwaar beschadigd zou zyn, een mooi©
vangst heeft gedaan. Het ruim 6000 ton m©
tende Duitsche stoomschip „Uhenfels" ls
nameiyk door de „Ark Royal" in beslag;
genomen en vervoerd naar Freetown iqr
Sierra Leona (Afrika's Westkust).
De „Uhenfels" verliet "de vorige wee^
een haven ln Oost-Afrika op weg naar
Bremen, waar het schip thuis hoort; hef
werd ln 1931 gebouwd.
ONTPLOFFING VERNIELDE DE
„OXLEY".
Alle opvarenden omgekomen.
In het Lagerhuis heeft minister Chur<
chili medegedeeld, dat de Britsche duik
boot „Oxley" ls vernield door een ont
ploffing, welke aan een ongeluk te wyteq
ls. Het ongeval geschiedde onder omstan-
dighedert, we^ke publicatie op het tyd-,
stip, dat het gebeurde (reeds eenige we-,
ken geleden) ongewenscht maakten.
De admiraliteit heeft een lyst gepubli
ceerd van de namen dergenen, die ora,
het leven zyn gekomen by de ondergang
van de „Oxley". Vier officieren en 49
manschapen hebben by het ongeluk het
leven verloren, zy vormden de geheele»
bemanning.
(Zie vervolg Buitenland en Telegrammen
km hladziid* 1U
l
y TWEEDE blad.
yjTEFWSBLAP VOOR ZUID-HOLLAND FN UTRECHT Schoonhovenache Courant
VRIJDAG 10 NOVEMBER 1939
BUITENLANDSCHE ZAKEN,
(Zitting van Woensdag).
De begrooting van de posterijen, tele
grafie en telefonie werd z.bi. aangeno
men. Daarna werd begonnen met de be
grooting voor buitenlandsche zaken.
De heer BONGAERTS (R.K.) zegt
dat de eerste taak ls de ongerepte neu
traliteit van ons land te handhaven. Ne
derland kan niet nalaten te juister plaat
se protesten tegen neutraliteitsschending
in te dienen, doch de andere belligerent
heeft niet het recht ons een te kort
schieten in onze neutraliteitshandhaving
te verwyten.
Het ls de taak van de regeering er voor
te waken dat ln Nederland geen honger
en geen koude worden geleden en dat
het bedrijfsleven over voldoende grond
stoffen kan beschikken. Onze neutrale
positie is duideiyk aangewezen. Niemand
mag daarop aanmerking maken.
Spr. acht het herhaalde aanbod van de
Koningin en Koning Leopold zeer juist
en hoopt, dat hieruit goede gevolgen mo
gen voortvloeien.
Spr. wyst voorts op de overeenstemming
tusschen Nederland en België. Beide lan
den kunnen elkander economisch aan
vullen, als zy nauw samenwerken op vele
gebieden.
Vooral dient men te letten op overeen
stemming van het verkeer, b.v. ineen-
strengeling van de binnenscheepvaart en
spoorwegnetten. Ook samenwerkend be
leid by het beheer van de wegennetten
ls noodzakeiyk, evenals faciliteiten voor
auto- en vrachtverkeer.
De heer RUTQERS VAN ROZEN
BURG (CR.) verklaart, dat hy en zyn
politieke vrienden den minister welge
zind tegemoet treden.
Het is verheugend dat de neutraliteits
politiek by alle leden byval heeft mogen
vinden. Het gemeenschappeiyke gevaar
heeft ons volk aaneengesmeed; dit saam-
hoorigheidsgevoel biyve ook later be
staan. Spr. schaart zich, zonder enthou
siasme, aan de zyde van den minister ten
aanzien van ons lidmaatschap van den
Volkenbond.
Er schynen thans plannen te bestaan
om uitvoer van goederen uit neutrale
landen, uit Duitschland afkomstig, tegen
te gaan. Wij zweven tusschen hamer en
aambeeld. Voor de oorlogvoerenden
gaat macht boven recht. Er is nog een
oeconomlsche oorlog; wie hierin wordt
betrokken, loopt gevaar in den anderen
te worden betrokken.
Het verheugt spr., dat de vriendschap-
peiyke betrekkingen met België weder
zyn verstevigd. Mogen zy duurzaam be
stendigd biyven. Het stemt tot dankbaar
heid. dat de Koningin en Koning Leopold
gisteren een laatste poging hebben ge
daan om de verschrikkingen van den
oorlog te voorkomen.
God geve, dat het aanbod moge wor
den aangenomen.
De heer VAN DER GOES VAN
N A T E R S (S.D.) constateert eensge
zindheid ten aanzien van de neutrali
teitspolitiek.
De sociaal-democraten hebben geen
afstand gedaan van de gedachte van de
collectieve veiligheid.
De taal en de gedragingen van de na-
tionaal-sociallsten hebben het oogmerk
onze neutraliteit verdacht te maken. Spr.
wyst op
de uniformaffaire van Denekamp
ts dit geen landverraadsaffaire? Hoe
ver strekt zU zich uit? Men grijpe met
forsche hand ln.
De mobilisatie zonder excessen heeft
spr. met bewondering vervuld. Oeconoml
sche neutraliteit ls een fantasie. Belde
oorlogvoerende partyen oefenden ln hett
begin van den oorlog controle uit; dat
er nog slechts één party is. die dit doet,
is niet de schuld van de neutralen. Het
Oranjeboek geeft een goeden kyk op de
protesten.
Spr. wyst op de werkzaamheid van den
Fichtebund. Spr. critiseert een in Nyme-
gen gehoud enrede door een Dultscher,
waarin Engeland en Cimmberlain wer
den gelaakt. Is de neutraliteit van de
Duitsche kolonie voldoende gewaarborgd.
Spr. vreest dat van afbraak van den
Volkenbond sprake is; het budget ls met
1/3 verlaagd.
Er zal een waariyk duurzame vrede
moeten komen. Voor ons land ware het
Wanneer het vrede zal zyn, moet Ne
derland zyn bydrage leveren tot den
opbouw van de nieuwe orde. wy kunnen
daarom den Volkenbond niet den rug
toekeeren; ook niet wegens de andere
organisaties op sociaal en hygiënisch ge
bied, welke van den Volkenbond uitgaan.
De heer SMEENK (A.R.) wees op de
groote veranderingen, welke in.de Inter
nationale verhoudingen zich ln de laatste
jaren hebben voorgedaan, doordat er
landen zyn, die van het vaderland een
afgod hebben gemaakt. Onze positie ver-
elscht voorzichtigheid, maar aan te ne-.
men valt. dat Koning Leopold en onze
Koningin op goede gronden hun diensten
hebben aangeboden.
Hy achtte de redactie van de Neder
landsche neutraliteitsverklartng van 3
Sept. J.l. niet erg gelukkig. Wie heeft de
23 artikelen vastgesteld en wanneer ls
dit gebeurd?
Ook al heeft de Volkenbond fouten ge
maakt en heeft hy teleurgesteld, toch
mag hy niet worden prysgegeven. De
Volkenbond staat bulten het conflict; hy
ls er niet in gemengd. Het valt niet ln
te zien, waarom wy ons. doordat de oor
log is uitgebroken, uit den Volkenbond
1! NOVEMBER 1939.
Eenige occasions vanaf Fl. 150.-
Levering onder volle gerontle franco hul»
Goudschesingei 3,R'dam
een onvergankeiyke eer aan zulk een
vrede te kunnen medewerken. Hier ligt
een taak voor de regeering. Men zorge,
dat thans de wortels van de nieuwe we
reldorganisatie gezond zyn.
De heer BIEREMA (L.) ls verheugd
over de verschynlng van het Oranjeboek.
Er biykt uit, dat de regeering geen po
ging heeft nagelaten om den vrede te
handhaven. Het is niet uitgesloten, dat
dit aanbod goede resultaten zal hebben.
Naar aanleiding van het aanbod van de
Koningin en Koning Leopold vraagt spr„
of deze stap wordt gedekt door ministe-
rieele verantwoordelijkheid. Nu nog
tracht men als een laatste poging den
vrede te bewaren. Spr. vraagt nadere In
lichtingen hierover.
Spr. is van oordeel, dat de protesten en
onze maatregelen tegen de neutralitelts-
schending endoeltreffend zyn geweest.
Het ls ontoelaatbaar, dat landgenooten
onze neutraliteit ln gevaar brengen. Har
de maatregelen zullen niet mogen uitblij
ven. Zelfbeperking ls een eerste ver-
eischte. De staat van beleg ware een
paardemiddel, waarvan slechts ln uiterste
noodzaak gebruik zal worden gemaakt.
Wat moet er na dezen oorlog geschie
den? Hoe zal de situatie van den Volken
bond zyn? Deze Bond is ln groote mate
ln gebreke gebleven; niettemin is spr.
verheugd, dat Nederland lid van den
Bond biyft. Nederland werke met kracht
mede aan de schepping van een nieuwe
rechtsorganisatie.
De vergadering wordt verdaagd tot
Donderdag.
(Vergadering op Donderdag).
Buitenlandsche Zaken.
De heer SERRARENS (RK.) wees
erop, dat ons land vastbesloten is zyn
zelfstandigheid te handhaven, welke de
moeder ls van onze neutraliteitspolitiek.
In den loop der eeuwen hebben we ge
leerd, dat bondgenootschappen voor ons
land weinig heilzaam zyn.
sea**
moeten terugtrekken. Onze neutraliteits-
handhaving legt ook aan personen en or
ganisaties beperkingen op. Daarom moet
het optreden van den heer Kupers op de
internationale conferentie te Parijs wor
den afgekeurd. De N.S.B.-organen hebben
het echter nog erger gemaakt; hun on-
Nederlandsche houding ls reeds voldoen
de gevonnisd.
Tenslotte bepleitte de heer Smeenk een
nauwere economische samenwerking mei
België.
De heer JOEKES (VD.) schetste de
moeiiyke positie van ons land temidden
van de oorlogvoerende mogendheden.
Nederland mag van de oorlogvoerenden
begrip voor zyn positie als neutrale mo
gendheid en voor zyn levensbelangen
vragen. Waar het Internationale recht
wordt geschonden, moet worden gepro
testeerd.
wy behoeven als neutralen onze mee
ning niet onder stoelen of banken te ste
ken, maar gematigdheid ls geweqscht.
Spr. critiseerde in dit verband o.a. uitin
gen van nat.-socialistische zyde over on
zen zulveluitvoer naar Engeland.
Al is collectieve veiligheid niet meer
mogelijk, toch moeten wjj de Volkenbond
er niet om in de steek laten. Het streven
moet biyvend op verbetering van den
Volkenbond worden gericht.
De heer ROST Vjêl TONNIN
GE N (NSB.) vroeg ffpom geen neu-
traliteitsverklaring van Frankrijk ls ont
vangen, waarom heeft de regeering deze
niet geëischt? Met de handhaving van
onze neutraliteit naar alle zyden is ons
lidmaatschap van den Volkenbond on-
vereenigbaar. De Volkenbond heeft Im
mers zyn beginselen herhaaldeiyk ver
loochend en nooit het recht gediend. Kan
de Regeering niet meer kracht aan haar
protesten by zetten? Hoe lang moet ons
geduld gaan?
De heer WIJNKOOP (C.P.) betoog
de. dat de communisten altyd aan de
zyde van het vredesfront hebben gestaan.
De klassepositie van de bourgeoisie ver-
Dezen keer komt 11 November
's Werelds wapenstilstandsdag
Op een tyd dat deze wereld
Weer een nieuwen oorlog zag.
Opnieuw waren d' oorlogskrachten
Sterker dan de vredeswil
En zoo biyven op dien datum
Alle vredesklanken stil.
Eenmaal klonk op 11 November
't Hoopvolle bevrijdingswoord:
„Vrede zal er voortaan heerschen,
„Vrede lnplaats van broedermoord!
„Dit ls nu de laatste oorlog
„Die de menschheid heeft aanschouwd
„Er wordt nu een beet're wereld
„Dan de oude opgebouwd!"
Thans, na 21 Jaren,
Biykt de harde werk'iykheid:
D' Onbekende stryder viel dus
Toch voor een vergeefschen stryd.
En weer hoopt de vredesengel
Dat de wereld dezen keer
Rykeiyk voordeel moge trekken
Uit de lessen van weleer.
oorzaakt den oorlog en daarom doet de
Nederlandsche bourgeoisie met haar
Beurs mede.
Rusland ls het eenige land geweest dat
zuiver principieel het optreden van En
geland tegen de neutralen heeft veroor
deeld.
De heer ZANDT (SGP.) sprak zyn
groote waardeertng uit voor de vredes
poging der Koningin en van Koning Leo
pold, ongeacht de kans op succes. Hy
Juichte het toe, dat de regeering zich niet
van de neutraliteit laat afdwingen en hy
waarschuwde tegen het optreden van
sommige partyen hier te lande in dezen
oorlogstyd.
Vervolgens betuigde spr. dat Nederland
uit dé" Volkenbond moet treden, die een.
bond zonder God is en die besluiten nam
waaruit elk oogenblik het eigenbelang
sprak.
De heer DONKER (s.d.) ls van oor
deel, dat het voor de toekomst van be
lang ls. dat de verhouding tusschen ons
land en België steeds beter is geworden.
Er is thans een hechte basis voor sa
menwerking.
Wat is den minister reeds bekend van
voornemens van de neutralen ten aan
zien van het verhinderen van den uit
voer uit Duitschland door de neutrale
landen heen. Het Oranjeboek getuigt er
van, dat ons neutraliteitsrecht krachtig
wordt verdedigd. Het is noodzakeiyk.dat
de neutrale staat in de middelen ter
handhaving van de onzydigheid beper
king betracht. Spr. is verheugd, dat vast
gehouden wordt aan de Volkenbondsge
dachte.
De heer VAN HOUTEN (chr -dem.)
kan zich met de neutraliteitspolitiek ver
eenigen. Hy betwyfelt echter, of wapen
geweld ter verdediging daarvan mag
worden aangewend.
Spr. stemt in met het opnieuw aanbie
den van goede diensten door de Konin
gin en Koning Leopold. De gedachte van
een Internationale rechtsgemeenschap
mag niet worden losgelaten. Onder all«
volken leeft zy. De menschheid 1» van
eenen bloede en kan samenwerking niet
missen. Hier ligt een taak voor ons land.
Er ls solidariteit in de schuld. Spr. heeft
de hoop opf herleving van de collectieve
veiligheid niet prysgegeven. Daarom 1«
het Juist, het lidmaatschap van den Vol
kenbond aan te houden; gevaar voor on
ze neutraliteit ls daarvan niet te ver
wachten.
Antwoord van den minister.
De MINISTER VAN BUI
TENLANDSCHE ZAKEN, de heet
van Kleffens, betugt zyn vreugde dat de
betrekkingen met België zoo harteiyk
zyn.
Nederland kan ln deze tyd wellicht
slechts een bescheiden rol spelen, doch
het is de regeering ernst met haar voor
nemen, het moreele prestige, dat ons
land ln de wereld geniet, ten volle ln te
zetten, wanneer moclft biyken dat de
kans bestaat om een poging te doen tot
het by elkaar brengen der partyen, waar
van goede uitslag met eenlgen grond
mag worden verwacht. Nederland staat
ten deze trouwens niet alleen. Wat zy ln
de eerste plaats op zich zelve van toe
passing acht is het woord uit de memo-
DE GESTOLEN BROCHE.
door
REINHOLD ORTMANN.
28
Wanneer het jou maar eerst wat beter
gaat en wy samen naar Duitschland zyn
teruggekeerd, stel ik my onvoorwaarde-
UJk ter beschikking van het gerecht. En
het zou toch al heel zonderling ln de we
reld moeten toegaan, als alles nog niet
op zyn pootjes terecht zou komen. Op
dat beetje gevangenisstraf, dat dan myn
deel zal zijn, komt het bij mij heusch
piet aan."
„En u, Greta hebt u myn vader ver
geven?"
„Ik had hem niets te vergeven, want
hy meende Immers naar zyn beste weten
te handelen. Ik zal het natuuriyk nooit
dulden, dat hy zich zelf wegens meineed
zal aanklagen."
„Nu, wat heb lk Je gezegd, Rudolf: een
engelachtig wezen. O, je moest haar
maar eens kennen, zooals ik haar ken. Je
moet je eerst maar eens laten vertellen,
hoe zy Je sedert het oogenblik van haar
aankomst hier verpleegd heeft, dag en
nacht, alsof ze geen aardsch wezen was,
dat eten en drinken en slapen moet als
andere menschert*."
„Mynheer Imberg, gaat u alstublieft
niet zoo verder*' viel Greta hem waar-
schwwend ln de rede.
Rudolf wenkte haar met de oogen. zich
nog eens over hem te buigen, en zoo
zachtjes, dat slechts" zlf het kon ver
staan, fluisterde hy "Jiaar in het oor:
„Daar ik toch moet sterven, mag ik het
Je nu wel zeggen lk heb Je ltef,
Greta
Toen boog zy zich nog wat dichter naar
hem toe en deukte haar reine mond in
nig op zijn kïeurlooze lippen.
Maar Rudolf Imberg stierf niet. Drie
weaken later kon hy ln een ziekenwagon
naar München worden overgebracht, om
in de kliniek van den beroemden profes
sor, wlen hy alleen het behoud van zyn
leven had te danken, zyn volledig her
stel af te wachten. Want er bestond thans
geen twijfel meer, dat hij weer volkomen
zou herstellen. Ook de professor had zich
vergist, toen hy de vrees had uitgespro
ken, dat zyn patiënt voor zyn later leven
een kreupele zou biyven en hU verheugde
zich van ganscher harte over zyn ver
gissing.
De oude Imberg was na een twee-
daagsch verbiyf in München verder ge
reisd, omdat de overdracht van zijn zaak
ln andere handen zyn persooniyke te
genwoordigheid dringend noodzakeiyk
maakte. Greta Willlsen echter, die het
heel goed met den overigens barschen
professor kon vinden, had de ongewone
toestemming verkregen, ,om haar ver
loofde ook ln de kliniek verder te ver
plegen. Slechts onder deze voorwaarde
had Rudolf er ln toegestemd zich daar
heen te laten overbrengen.
„Je hebt me gezworen, my niet te ver
laten, alvorens ik je beval te gaan*'' had
hy naar aanleiding van haar protest ver
klaard„en daar ik niet van plan ben dat
bevel te geven, zul je wel goed- of kwaad
schiks moeten biyven."
zy echter was maar al te graag geble
ven
Ook LUI van Ranten genas langzaam
en haar verklaringen hadden ook den
laatsten twijfel aan de schuld van baar
vader doen verdwynen, hoewel men haar
met het oog op haar klnderUJke gevoe
lens de geheele zwaarte van die groote
schuld voorzichtig had verzwegen.
Zy had haar vader reeds op den avond
van zyn komst in het dorp van haar' ont
moeting met Rudolf Imberg daarboven
in haar zoogenaamd „Sprookjesslot" ge
sproken en op zijn aandringen was het
geschied, dat zy den. volgenden dag den
jongen rechtsgeleerde had gesmeekt om
's avonds op de bewuste plek aanwezig
te zyn. Zo,nder haar de volledige waar
heid te tfifgèn, had van Ranten haar
toch aan het verstand gebracht, dat zyn
eer en zijn geheele toekomst ln handen
van Rudulf Imberg lagen en dat hy ver
loren was, Indien het haar niet gelukte,
zyn onbahnhartlgen tegenstander voor
zich te winnen.
Haar onderhoud met hem moest ech
ter op een plaats geschieden, waar zy
door niemand beluisterd konden worden;
Imberg mu ook waarschljniyk veel eer
der op haar lievelingsplekje komen dan
op een geheel andere plaats.
zy had zich naar zijn wenpch geschikt,
zonder, te vermoeden, dat hy reeds vóór
haar daarheen was gegkan En zy had
ook werkeiyk niets van zyn aanwezigheid
geweten. Van Ranten had echter klaar-
blijkeiyk hun gesprek zoo lang aange
hoord, tot hy tot de vaste overtuiging
was gekomen, dat hy ook van Llll's be
middeling niets meer te hopen had.
Toen was hy dan zijn vyand tot aan
de noodlottige plek vooruitgesneld, had
zyn schandeiyke voorbereidingen getrof
fen en was op de loer gaan liggen, on den
gevaariyken medeweter van zyn schuld
onder den schyn van een hem overkomen
ongeluk voor eeuwig het zwygen op te
leggen. Dat de sterke en behendige Jonge
'man hem met zich mee ln de afgrijseiyke
diepte zou kunnen rukken, daaraan had
hy ln leder geval niet gedacht, omdat hy
zich anders waarschynltjk door een an
dere manier van overvallen ook tegen de
ze mogeiykheid gevrijwaard zou hebben.
Lill echter bleet in de meening ver-
keeren, dat haar vader misschien door
haar lang wegbiyven ongerust geworden
zich naar de adelaarsrots "had begeven
om haar tegemoet te gaan, dat hy Ru-
dolf Imberg Juist op die gevaariyke plaats
had aangetroffen en dat hun beider val
het gevolg was geweest van een tusschen
hen ontstaan handgemeen.
Ook over de wijze waarop haar vader
ln het bezit van de vlinderbroche was
gekomen, kreeg zy nooit volledige ophel
dering. Greta Willlsen s grootmoedigheid
had haar. zonder dat zy zelf het ooit te
weten kwam, de ellendige noodzakeiyk-
heid bespaard, voor het gerecht getuige
nis'af te leggen, over haar aandeel in die
sombere en duistere aangelegenheid. Met
onvermurwbare vastberadenheid had het
edele meisje geweigerd, haar toestemming
te geven to^.een nieuwe Inleiding van het
proces over de gestolen broche, waarvoor
Volkmar reeds alle voorbereidende maat
regelen had uitgewerkt, zy stond immers
rein en smetteloos voor hen, die zij lief
had. en de rechtvaardiging ln de oogen
van de wereld scheen haar te duur be
taald met het ongeluk, waarin zy daar
door de arme Llli en misschien ook den
vader van den man, dien zy zoo innig
liefhad, zou storten.
Na lang aarzelen had Rudolf eindeiyk
moeten besluiten, aan haar op dit punt
geneel onbuigzamen wil te gehoorzamen
En toen zy hem op den morgén ven hun
huweiyksdag glimlachend vro^g, of hij
dan nu minder gelukkig was, omdat h'.J
een wegens diefstal bestrafte bruid naai
het altaar moest lelden, toen was hij
plotseling voor haar neergeknield en had
den zoom van haar wit zyden Japon
plechtig en vol eerbied aan zyn llppe»
gebracht.
Mevrouw Therese Haller, die haar nicht
by zich in huis had genomen, verliet met
haar spoedig daarop de stad.
Zoo bleef slechts ln een kleinen be
perkten kring van gelukkige menschcn
de herinnering levendig aan de «ware be
proevingen, die vreemde schuld eens ove*
Mevrouw Greta Imberg had gebracht, in
aan de onverbiddeliyke gestrengheid,
waarmee een -hoogere gerechtigheid een
Juist oordeel had geveld over een zaak,
waarin de aardsche gerechtigheid te kort
was geschoten.
EINDE
