I SCH00NH0VEN5CHE COURANT
KttST
Geschenk
Het einde van de „Graf
Spee"
JES
^‘lacUlq 4
y
a dekbeer,
Jan Brouwer
WERKEN,
e bevragen bij
VELD, agent
ad, te Vlist
CHETS
1939
IN EN BUITEN EUROPA.
icem—nt im.
GROOTE LOF VOOR DE BRITTEN.
de
aan
bevripzlng om het leven zijn geko»
Philips-op-
de
nog
ngeboden:
fc 100 KO.
EUVEL, B 122,
kerk a d IJssel.
de
te
RAD'O-TtCKNICUS - PHILIPS SERVICK
Haven 63 - Schoonhoven
lino). ragW
ilitn n«t dlea*t-
(nJ«t van handel-
akerv-ad verten ties
per plaatsing.
een
EN KAMER,
Vlist.
elke regel
plaatsing
tentlën t
No. 8413. ACHT BLADZIJDEN. MAANDAG U DECEMBER 1838 Tie JAARGANG.
NIEUW5BIAD VDOR ZUIDTiOLLAND EN UTRECHT
J Teief. 20. TeL-Adrer. Vannooten, R. A W. M. VAN NOOTEN, SCHOONHOVEN, HAVEN Postrekening 13763. L
De
het prijzenhof In Hamburg
heeft gedaan, waarbij twee
Kerstboom op *t dek.
Inderdaad bevestigen tal van berichten
dat op het Duitsche schip koortsachtig is
gewerkt om het voor de nieuwe strijd ge
reed te maken, naar buiten te varen,
ongeacht de daar verzamelde vijandelijke
strijdkrachten, ten einde zijn leven zoo
Verschijnt Maandag, Woensdag
en Vrijdag. Prijs bij vooruitbeta
ling: voor Schoonhoven per 3
maanden 1.25; per post 1.50.
Met verzekering 15 cents meer.
BITTERE STRIJD OP ZEE.
EEN LANGE, DROEVE LIJST.
Britsche treiler gezonken.
De Britsche admiraliteit deelt mede,
dat de marlne-treller „James Ludford"
op een mijn geloopen en gezonken la.
Twee officieren en vijftien manschap
pen zouden om het leven zijn gekomen.
De ondergang van de „Dnchess”.
Het Engelsche ministerie van Marine
deeit thans mede, dat zes officieren en
123 manschappen het leven verloren heb
ben, toen de torpedojager „Duchess”, na
een aanvaring, zonk.
Advertentiën: 1—6 regels 1.30,
1 meer 0.20; derde
halve prijs. Adver-
worden gratis ge
plaatst lp „De Gorcumer”.
Twee Zweedsche schepen prijs»
verklaard.
Zweedsche dagbladen melden, dat
uitspraak
Zweedsche
schepen, n.l. de 1184 ton metende „Mar
cia” en de 1544 ton metende „Britt” tot
prijs verklaard worden. Deze uitspraak
beteekent, aldus de bladen, dat alle pulp,
sulfiet en sulfaat contrabande zijn en
met het schip in beslag genomen kunnen
worden. In beide gevallen is schip en la
ding zonder schadevergoeding geconfis-
keerd.
Het Zweedsche comité inzake het oor*
logsrisico zóu een beroep voorbereiden te
gen deze ihéeslagneming.
Twee tankschepen op mijnen
geloopen.
In de Noordzee zijn twee Britsche tank
schepen op mijnen geloopen. Men vreest,
dat vele menschenlevens te betreuren
zijn. In een haven aan de Noord-Oost-
kust zijn overlevenden aan land gebracht.
De tankschepen zijti de Athel Templai
(8939 ton) en de Inverlane (8900 ton).
38 leden der bemanning van de Athel
Templar zijn gered en 2 worden vermist»
Het schip is op het strand gezet.
De Inverlane is in brand geraakt en als
een fakkel in de golven verdwenen. Er
zijn van de veertig opvarenden drie man»
nen verdronken.
Grieken door Nederl. schip
gered. f
Het Nederlandsche mailschip „Mn
land” heeft medegedeeld, dat het\jm»
teïedden van het Grieksche schip ,Xfer-
voorraadt
n Schouwen
t 30C0 pond.
men Varken»-
n verschillende
lout enz.
cheepsslooperij,
Commandant brengt het schip voor
de haven tot zinken. - Bemanning in
veiligheid.
Sinds de eerste berichten omtrent hei
verwoede gevecht aan de kust van Uru«
guay binnenkwamen, hield het lot van
het Duitsche vestzakslagschip .Admiral
Graf Spee” de wereld in spanning.
Vrijdagavond werd uit Montevideo,
waar, zooals bekend, de „Graf Spee” is
binnengevlucht, gemeld, dat de regeering
van Uruguay had besloten, dat het Duit
sche schip binnen drie maal vieren
twintig uur zou moeten vertrekken. Over
het tijdstip, waarop die termijn afliep,
bleven de verdere berichten elkaar tegen
spreken, maar in elk geval moet dat gis
teravond of vannacht zijn geweest.
Latere berichten spraken echter van
een nieuwe termijn van een of twee da
gen, die het schip nog zou worden toege
staan, opdat het volkomen zeewaardig
zou kunnen ultvareh.
ENGELAND VERSTERKT ZIJN
STRIJDMACHT.
Het besluit van de regeering van Uru
guay, dat de Admiral Graf Spee zou moe
ten vertrekken, heeft de verwachting ge
wekt, dat weldra een zeegevecht zou
plaats hebben, dat het vorige nog geheel
In de schaduw zou stellen, aangezien het
Britsche ministerie van Marine heeft ver
klaard, dat het de Engelsche zeestrijd-
krachten ter plaatse heeft versterkt er
de Dultschers eveneens de hunne bij de
monding van de Rio de la Plata aan
vulden.
Hieromtrent meldde Zaterdagavond
United Press nader, dat de oorlogsbodems
die zich toen voor de kust van Urugauy
bevonden waren de „Renowit”, „Barham”
en „Dunkerkque”, de „Ark Royal” en de
kruisers „Cumberland”, .AchÜles” en
,AJax”.
duur mogelijk te verkoopen.
Met man en macht en in opgewekte
stemming is aan het herstel van het
schip gewerkt. Grpote stalen platen wer
den naar boven geheschen, lasschers
maakten het laatste gat van l*/s meter
dicht, voorraden werden ingeladen.
Zelfs heeft men een op het dek opge-
rlchtte Kerstboom, welke tijdens het ge
vecht beschadigd werd, weer in feesttooi
gestoken, want de bemanning bleef zelfs
daarvoor nog belangstelling koesteren,
zoo rustig was de stemming aan boord.
Met ware doodsverachting werd doorge
werkt om zich op de laatste bittere strijd,
die onvermijdelijk het einde moet zijn,
voor te bereiden.
Een gisteren ontvangen bericht meldde
dat de „Admiral Graf Spee** reeds was
begonnen, zijn ketels onder stoom te
brengen. Rookwolken stegen uit de pijp
op.
nuari 1939 heeft zij een bloedspuwing
gehad onder het werk en was verplicht
anderhalf uur vroeger naar boven te
gaan. De administratie ontsloeg haar voor
deze wandaad.
De volksrechtbank van het arrondis
sement Molotov van de stad Bakoe, heeft
tot vijf jaar opsluiting veroordeeld met
beroving van zijn burgerlijke rechten
voor drie Jaar een zekere G., die aange
houden werd omdat hij 50 M. katoen bij
zich thuis had.
Op 1 Mei 1937 deed men huiszoeking
bij den Kolchozboer F. Men ontdekte 13
pond boter. De volksrechtbank heeft F.
veroordeeld tot 5 Jaar opsluiting met in
beslagneming van 913 roebel en 13 pond
boter.
Tot slot nog een bericht uit de „Vets-
JemJaJa Moskawa” van 7 April 1939:
„Op 4 April moest ik dringend telefo-
neeren vóór 9 uur *s morgens. Ik heb
geen telefoon in mijn woning, ik moest
dus beroep doen op een automatisch ap
paraat.
De dichtstbijzijnde automatische tele
foons die zich bevinden in het voorpor
taal van de fabriek ,Novl Mylovar* (Os
tapov steenweg) en in het magazijn *van
levensmiddelen tegenover de fabriek,
werkten niet. Ik ben per tram naar de
fabriek G. P. Z. Kaganovitsj gegaan.
Daar waren ook twee automatische ap
paraten in het voorportaal onbruikbaar.
Eveneens werkte niet het automatische
apparaat van het magazijn .Jlakalei” In
de arbeiderswijk van de „Fabriek voor
kogellagers”.
Evenmin werkten twte automatische
apparaten in het wereldmagazljn op het
Boerinneplein en op dezelfde plaats bij
de halte der urams. Ik ben toen door de
Vorontzovskaja gegaan naar het Ta-
gangskajaplein. Onderweg ben Ik in drie
levensmiddelenmagazijnen binnengegaan
en in een apotheek (Vorontzovskaja 40)
maar geen enkel automatisch apparaat
werkte.
Alles bij elkaar heb ik in een uur
twaalf apparaten afgeloopen en ik heb er
geen enkele in orde bevonden. Ik heb
mijn zoeken naar een automatische te
lefoon die werkte moeten opgeven; het
was reeds te laat om te telefoneeren."
Nu buiten Europa.
In Sjanghai heeft de hongerlijdende
bevolking op meer dan 100 plaatsen de
rijstpakhuizen geplunderd.
In de Japansche hoofdstad heeft de
ministerraad de geheele dag maatregelen
besproken om te voorzien in de
schaarschte aan rijst en houtskool. Er
zal een telling gehouden worden van alle
voorraden rijst en houtskool.
Toelichting bij al deze weinlg-bemoe-
digende berichten lijkt ons overbodig.
K.
IBONNE’S, die zich onze administratie opgeven voor de verzekering, xija volgens de v&stgeetelde bepalingen tegen ongevallen verzekerd voor bedragen, gewaarborgd door de NIEUWE HAVBANK te Schiedam, van
Gulden bil levenslange ZAG Gulden bij Q A A Gulden bij verlies O A A Gulden by verlies 1 A A Gulden bij verlies z r* Gulden bij verlies van De verzekerde moet in het
2000 ongeschiktheid. 0 U U overlijden. J U V van hand at voet. L U V van een oog. 1 V V van een duim. U v een anderen vinger. bezit zijn van een polls.
Interneering is schande.
Aangezien het duidelijk is, dat de Duit-
schers niet zóóveel schepen bij de hand
kunnen hebben om een gelijkwaardige
strijdmacht tegenover de Britsche te stel
len, leek het plan van de Spee, om uit te
varen, roekeloos, want *t schip kon aan
zijn ondergang ontkomen door zich te la
ten intemeeren.
De „Daily Mail” verneemt echter, dat
de Duitsche autoriteiten te Montevideo
hebben verklaard, dat geen volgeling van
Hitler de schande van interneering kan
aanvaarden.
De óorlog is nog pas 4 maanden oud
en reeds bereiken ons berichten, die
dpgn vermoeden hoe het de wereld zal
vergaan, wanneer dit waanzinnige ver
nielingswerk l£ng Wh) ft voortduren.
In Berlijn is eén inwoner, een Det
acher, genaamd Willy Falke, veroordeeld
tot vier jaren gevangenisstraf en twee
jaar verlies van bürgerlljke rechten, om
dat hij betrapt was bij zijn rad.otoestel,
luisterende naar een bultenlandsche zen
der. De overweging luidde dat het oneer
vol is voor een Duitscher te luisteren
naar een bultenlandsche uitzending, die
een voornaam wapen is tegen Dultsch-
land.
De rechtbank erkent dus met zoovele
woorden, dat het gevaarlijk voor Duitsch-
land is, wanneer de bewoners van dat
land iets anders vernemen, omtrent de
Internationale toestand, dan hetgeen de
regeering voor hen uitkiest.
Op het laatst gehouden bolsjewisti
sche partijcongres in Rusland Is van alle
kanten de aandacht gevestigd op het
dreigende tekort aan olie. Er werden be
zuinigingsmaatregelen van groote om
vang voorgesteld en Invoering van Er-
zatsbrandstoffen. De regeering zal trach-
tenten olie uit Amerika en Engeland in
gevoerd te krijgen.
In het te België verschijnend blad
„Cllacc” zjjn foto’s opgenomen van stuk
ken uit Russische bladen met de verta
ling ernaast. Voor Russisch sprekenden is
dus de controle gemakkelijk. Die berich
ten geven een juister begrip van d* toe
standen in Rusland dan lange artikelen
of dikke boeken. Hier volgen er enkele.
„V. N. Korovlen werd tot een jaar
dwangarbeid veroordeeld, omdat hij op
3 Januari 1937 zijn laarzen aan Mpgoe-
now verkocht had en omdat hJJ laarzen
voor den voorzitter van den Kolchoz Se
rov gemaakt had met het leer, dat door
hem geleverd was.
In de tiende klas van de middelbare
school Poesjkln. verwekt de leerling
Koltsjin regelmatig opstootjes. Deze scho
lier was reeds getrouwd en heeft gevan
gen gezeten wegens een zedenmisdrijf.
Het departement van onderwijs van
stad staat niet toe, hem van school
jagen.
Bij gebrek aan rechtzaal komt
rechtbank van het 7e kantonnement van
het arrondissement Lenin soms bijeen in
de keuken van een huls. De rechtbanken
van het 7e en 9e kanton hebben geen
plaats om een tafel of een kast neer te
zetten.
Gonsjarova, arbeidster In de schacht
Orjonlkldze te Stalinsk heeft verscheide
ne malen gevraagd haar over te plaat
sen van de werken onder den grond naar
die aan de oppervlakte, gezien de slech
te staat van haar gezondheid. Op 16 Ja-
Twee Noorsche schepen op
mijnen geloopen.
Twee Noorsche schepen zijn Vrijdag bij
de Noord-Oostkust van Engeland gezon
ken. Dertig overlevenden zijn aan land
gebracht, waarvan zeven in een zieken
huis moesten worden opgenomen. Tien
personen worden nog vermist.
De schepen zijn de Ragne (3000 ton) en M
de „H. C. Flood” (1907 ton). Van dit I
laatste schip worden vier opvarenden, l 7
onder wie de kapitein, vermist.
In de reddingsboot doodgevroren
Het Noorsche stoomschip „Foeina”,
groot 1674 ton, en thuisbehoorende in/
Haugesund, is aan de Oostkust vaw
Schotland op een mijn geloopen en ge
zonken. Het schip was met een beman
ning van achttien koppen onderweg 'naar
Grangemouth om steenkool te laden. Tot
dusverre is slechts een reddingboot in
Moray Firth gevonden. In de boot lagen
doode matrozen. Men neemt aan, dat zjj
door bevrlpzlng om het leven zijn geko»
men.
verraden, dat het schip lange tijd uit
Duitschland weg is. Voor het eerst sedert
dagen is weer een warme maaltijd op ta
fel verschenen.
Langer dan drie maanden is het schip
op reis geweest, afgesloten van de gehee
le wereld, ieder oogenbiik gereed voor de
strijd. Drie maanden lang heeft de Graf
Spee de Engelsche scheepvaart op ver
scheiden zeeën verontrust. Op deze tocht
heeft het schip de traditie van de Em
den voortgezet. De Engelsche berichten
bevestigen dat het tot zinken gebrachte
tonnage grooter is dan 50.000 ton. De
vuurproef aan de monding van de La Pla
ta was hard voor schip en bemanning,
aangezien deze volgde na die lange strijd,
ver van het vaderland.
Niettemin werd hij heldhaftig gestre
den. De kapitein stond gedurende het ge
heele gevecht op het hoogste punt van de
geschutstoren, waarbij hij een keer door
een granaatsplinter licht werd gewond
aan de schouder en een keer aan het
hoofd. Een keer werd hij door een gewel
dige treffer tegen de grond geworpen.
Hij herstelde zich spoedig en voerde den
strijd tot het einde.
Onvergetelijk moet het voorbeeld van
luitenant Griegat zijn, een der 36 geval
lenen. Belde beenen werden hem afge
schoten toen hij vroeg hoe het gevecht
verliep. Hij was gelukkig, toen hij hoorde
dat de Exeter bulten gevecht gesteld was.
Een uur later overleed hij.
Zwaar gewonde leden van de beman
ning weigerden de plaatsen die zij inna
men te verlaten. Een piloot van een van
de vliegtuigen was gewond, doch toen
men hem weg wilde brengen, zeide hij:
Laat mij liggen, vecht door.
Talrijke lichtgewonden meldden zich
eerst een dag later en volbrachten eerst
hun werk.
Wij hebben Philips-ap-
paraten in ?le prijzen.
Met't beroert de linodyne
druk knop pen-systeem,
zeldzaam goede korte
golf ontvangst en kristal
helder geluid!
Ridderlijke verklaring van Aap.
Langsdorff.
Kapitein Langsdorff, de commandant
van de Graf Spee, heeft den autoriteiten
van Uruguay een verslag uitgebracht van
het gevecht in de monding van den Rio
de la Plata.
Hij zeide. dat de snelheid waarmede de
Britsche kruisers manoeuvreerden, zoo
groot was, dat al zijn plannen onmogelijk
werden gemaakt, zoodat hij op een ge
geven oogenbiik in ondiep water terecht
kwam. Op dat oogenbiik stelde een salvo
van zijn voorste kanonnen de „Exeter”
buiten gevecht. Toen drong de „Ajax”
zich tusschen de „Graf Spee” en de oever
en plaatste twee salvo’s op het Duitsche
schip, waardoor de vuurleiding van dit
schip beschadigd werd en een groot aan
tal manschappen werden gedood of ge
wond. Bovendien drong een granaat door
in een van de verblijven, boven de water
lijn.
Langsdorff verklaarde dat de Britsche
kanonniers hun schoten buitengewoon
nauwkeurig plaatsten. Een groot deel van
de bemanning van de „Graf Spee” kon
niet meer aan de actie deelnemen; niet
alleen waren er dooden. doch velen had
den ook kneuzingen en kleine verwondin
gen opgeloopen.
Langsdorff vatte toen het plan op. om
gedekt door een rookgordijn, te ontsnap
pen en later de strijd te hervatten met
ieder van de Britsche kruisers afzonder
lijk, maar deze manoeuvre werd onmld-
dellijk doorzien en verhinderd. Met een
ongeloofelijke vermetelheid aldus
Langsdorff gelastte de Britsche com
mandant van het gevecht de ,Ajax” en
de „Achilles”, de Graf Spee in te s’uiten
en deze manoeuvre bracht de Britsche
kruisers, die zich met rookgordijnen dek
ten, tot binnen een mijl afstand van de
„Graf Spee”, van welke afstand het Duit
ache oorlogsschip van beide kanten voort
durend salvo's kreeg.
De „Exeter”, die vrijwel niet meer in
staat was, om te vechten, bleef de Noor
delijke weg beschermen, blijkbaar om de
terugtocht van de Graf Spee te verhin
deren.
Langsdorff verklaarde verder, dat de
„Ajax” en de .Achilles” het volle profijt
trokken van hun snelheid en hun wend
baarheid en de Graf Spee dwongen naar
beide zijden vuur af te geven. Van tijd
tot tijd loste de „Exeter" van groote af
stand van opzij eveneens nog salvo's op
het schip.
Toen besloot de kapitein, het gevecht
te staken.
EEN DRAMATISCH EINDE.
Tot een nieuw gevecht is het niet ge
komen. De commandant van de „Graf
Spee” heeft een ander einde gekozen
voor zijn schip, dat te eenenmale tot de
ondergang gedoemd was.
In de loop van Zondagmiddag werd
het voor de vele duizenden menschen,
die uit alle richtingen te Montevideo wa
ren samengestroomd, steeds duidelijker,
dat de „Graf Spee” niet lang meer inde
haven zou liggen. Uit de bedrijvigheid op
en om het schip bleek dat onmisken
baar en omstrèeks rijf uur (Nederl. tijd)
begonnen de directe voorbereidingen voor
het vertrek. Er werden een twintigtal ge
wonden van het schip aan land gebracht
en naar ziekenhuizen vervoerd.
Om 9 uur lichtte de „Graf Spee” het
anker. Er werd nog geen sein tot ver
trek gegeven, doch wel werden s.gnalen
gewisseld met het Duitsche vrachtschip
„Tacoma” (een boot van 8268 ton), dat
eveneens in de haven lag. Om kwart voor
tien werden sloepen u*tgezet en 'n groot
aantal leden der bemanning van *t slag
schip, «naar schatting 700, ging aan boord
van de „Tacoma". Zij hadden hun per
soonlijke bezittingen bij zich.
Tegen 10 uur werd de commandants-
vlag geheschen en zette het schip zich
langzaam in beweging en voer zonder
hulp van sleepbooten de haven uit. Met
wat grootere snelheid voer het schip
eerst in Zuidelijke richting en verander
de toen van koers naar het Westen.
Daarna werden zes sloepen uitgezet, die
op eenige afstand bleven volgen.
Inmiddels was ook de vrachtboot „Ta
coma” de haven uitgevaren en had het
oorlogsschip eveneens gevolgd. Na nog
een paar maal van koers te zijn veran
derd. scheen de „Graf Spee” zee te kie
zen, doch om kwart over elf klonk een
herige explosie en meteen begon
„Graf Spee” te zinken. Er volgden
twee sterke en eenige kleinere ontplof
fingen en na een kwart'er was de ..Graf
Spee” geheel onder water verdwenen.
Aan de kust waren duizenden getuige
van het dramatische schouwspel.
De kapitein was nog slechts als eenige
opvarende aan boord, toen het schip ten
onder ging. Hij heeft zelf de lading dy
namiet tot ontploffing gebracht, na alle
maatregelen te hebben genomen voor de
veiligheid van zijn bemanning. Het schip
ligt op de voornaamste ankerplaats voor
de haven van Montevideo en het schijnt,
dat dg kapitein die plaats heeft gekozen
uit protest tegen de houding van de re
geering van Uruguay, die het door de
korte termijn van 72 uren onmogelijk
maakte, de „Graf Spee” af doende te her
stellen.
Eenige uren vóór de „Graf Spee” het
anker lichtte, meldde het D.NB.:
,Jn den met succes gevoerde handels-
oorlog heeft naast de andere zeestrljd-
krachten ook het pantserschlp „Admiral
Graf Spee” maandenlang in de Atlanti
sche Oceaan geopereerd. Het heeft daar
bij 50 000 ton aan scheepsrulmte tot zin
ken gebracht en zijn taak, de handel af
breuk te doen, op de wegen in de Oce
aan voorbeeldig volbracht.
DE DAPPERE STRIJD DER
DUITSCHERS.
De groote moed, waarmede de beman
ning van de „Spee” bezield is, heeft het
gerucht van de afgeloopen week reeds
bewezen en het Duitsche Nieuwsbureau»
vertelt daarvan nog een en ander en een
bericht van een journalist, die eenige tijd
aan boord v/m de Graf Spee heeft ver
toefd en met den commandant, kapitein
Langsdorff heeft gesproken.
Honderd kleinigheden, zoo meldt hij,
